Þjóðviljinn - 13.03.1948, Blaðsíða 3

Laugardagur 13. marz 19ÍS.
ÞJÖÐVILJTNN
*■--------------------»
Þingsjá Þjóðviljans
13. marz 1948.
«---------------------♦
Hlýindin í yeðrinu hafa m. a.
valdið miklum flóðum og nú er
engu líkara en að flóð sé að
koma á Alþingi. Fundum þessa
þings í nær allan vetur hefur
mátt líkja við litla og óásjá-
lega lækjarsprænu, en nú taka
þeir að flóa yfir mikinn hluta
sólarhringains, stjórnarfrum-
vörpum rignir niður, og eru
flest með þeim hætti að gefa
ríkisstjórninni færi á áð skipa
í tug af embættum að nýju,
þetta á að heita í sparnaðar-
skyni, þó vel geti farið svo að
hrunstjórnin spari ríkinu ein-
ungis nokkra hæfa embættis-
menn, sem „leyfa sér að hafa
skoðun", og setji nokkra sauð-
þæga en áleitna bitlingasnápa
stjórnarflokkanna í þeirra
stað. Einkum er Framsókn ýtin
í þessu, en sá flokkur hefur
mikla reynslu af bitlingaúthlut
un frá valdatíð Hriflu-Jónasar,
og sá lærisveinn hans sem hon-
um þótti vænzt um og nú ræð-
ur i flokknusn, Eysteinn Jóns-
son, heldur uppi flokkshefðinni
frá Hriflutímanum á þessu
sviði sem öðrum. Má búast við
að aftur komi mikið los á Fram
sóknarklerka og kaupfélags-
stjóra sem telja sig kallaða til
að hrista af fótum sér ryk dreif-
býlisins og setjast í þægilegar
stöður í Reykjavík. Nýju stjórn
arfrumvörpin ættu eitthvað að
rýmka til. ,
En leysingin í Alþingi þýðir
að ríkisstjórnin ætlar að reyna
að hrista af þingið fyrir páska.
Drátturinn á afgreiðslu fjár-
laga f>TÍr þetta ár er orðið stór
hneyksli. Þar dugði ekki að f jár
málaráðherra íhaldsins legði
fram nýtt f járlagafruva rp.
seint í janúar, heldur hefur nú
staðið i margar vikur rifrildi
innan ríkisstjórnarinnar um
endanlega afgjreiðslu fjárlag-
anna. Fjárveitinganefnd var
kvödd til funda 6. janúar, enda
þótt þingi væri frestað til 20.
janúar, en þá blossar upp rifr-
ildið í stjórnarherbúðunum og
störf fjárveitinganefndar eru
hindruð og tafin allt fra.m í
marz. Þá kemur loks fyrirskip-
un frá ríkisstjóminni um að
unnið sé með leifturhraða að
málinu, og nefndin afgreiðir
fjári aga fnirava r?)ið á þrernur
sólarhringum I Franisögumaður
minnihluta fjárveitinganefndar,
Ásmundur Sigurðsson, átaldi
harðlega þessi vinnubrögð í
framsöguræðu sinrii, (aldi af-
greiðslu fjárlaganna að þessu
sinni slikt flaustursverk að ein-
-dæmi væri, og vinnubrögðin með
engu móti í'orsvaranleg.
Um afgreiðslu fjárlaganna og
þann stefnumun sem ’fram
kemur við afgreiðslu þeirra
verður tækifæri að ræða síðar.
★
Ófeimnir eru þeir, Alþýðu-
flókksforingjamir! Ekkert
finnst þeim athugavert við ao
samþykkja með Pétri Ottemn
og Sigurði Kristjánssyni um
„afgreiðslu" nýju vökulaganna.
Þeim finnst ekkert athugavert
við það, að þessir tveir menn,
sem útgerðarburgeisarair hafa
jafnan brúkað að vild til bar-
áttu gegn hagsmunamálum sjó-
manna og annarra verkamanna,
telji sig algerlega geta sætt
sig við þá lausn að vísa vöku-
lagafrumvarpi Hemranns Guð-
numdssonar og Sigurða*r Guðna
sonar til ríkisstjórnarinnar.
Auðvitað vita Alþýðuflokks-
menn að Pctur Ottesen, sem
lét hafa sig til að berjast gegn
6 kiukkustunda hvíld togarahá-
seta á sólarhi'ing, og Sigurour
Kristjánsson vikaliprasti Thors-
araþjónninn í þinginu, hefðu
ekki sæít sig \ið neina lausn
á þessu máli sem líkleg væri tiS
að afla réttlætiskröfum sjó-
manna framgangs. Og lausnin
er fundin til að forða Alþýðu-
flokknum frá því að drekka í
botn þann smánarbikar að
greiða atkvæði beint gegn nýju
vökulögunum. Að tilhiutun Al-
þýðuflokksins var málið tafið
allt þingið í fyrra og látið da.ga
uppi, án þess að nokkur þing-
maður flokksins tæki afstöðu
með málinu eða legði því lið, á
þessu þingi hefur afgreiosla
þess einnig verið dregiri von úr
viti, þar til Alþýðuflokkshetj-
urnar með Finn í fararbroddi
hertu sig upp í að treysta sér
til að vísa málinu út úr þinginu,
— í innilegri samfylkingu við
eindregnustu fjandmenn þess
Pétur Ottesen og Sigurð Krist-
jánsson.
*
Samt þýðir þessi afgreiðsla
nokkum sigur fyrir sjómenn.
Á þinginu í fyrra voru þjónax
útgerðarburgeisanna alls ó-
feimnir við að leggja til að mál-
f
ið væri fellt. En síðan frumvarp
Hermanns og Sigurðar var bor-
ið fram hefur það gerzt að tog-
arahásetum hefur tckizt að láta
rödd sína heyrast til Alþingis.
Einnig nú í vetur hlökkuðu and
stæðingar málsins yfir þvi, að
aðalfélag togarahásetanna, Sjó
mannafélag Reykjavíkur, hefði
þagað um nýju vökulögin, ekki
einungis látið þetta mikla rétt-
lætismál sjómanna afskipta-
laust, heldur trassað að svara
sjávarútvegsnefnd neðri deildar
Alþingis er nefndin bað um álit
félagsins, sem að sjálfsögðu
var talið að yrði álit tögarahá-
setanna.
Stéttarféíag togaraháseta
svaraði ekki, stjórn þess senni-
lega verið allt.of upptekin af
því að ríghalda sér í völdunum
með skipulögðum landher og ó-
lýðræðislegu kosningafyrirkomu
lagi. En togarahásetar svöruðu
beint. Hundruðum saman sendu
mennirnir, sem hafa verið
dæmdir til að -vinna 1-6 klukku
tíma vinnudag er aðrar starfs-
stéttir flestar vinna aðeins 8
stundir, Alþingi eindregna á-
skorun um samþykkt nýju vöku
laganna, er tryggja þeim 12
klst. hvíld á sólarhring. And-
stæðingar málsins hafa ekki
komizt fram hjá þessum ein-
huga. undirtektum, það liefur
uunizt að þingmenn afturhalds
ins þora ekki lengur að ganga
hrcinlega gegn máliffu, teijá
nauðsynlegt „til að hafa sjó-
menn góða“ að finxia krókaleið-
ir, afsakanir, gefa óákveðin lof-
ör.ð langt út í framtiðina, — og
í þessum skrípaleik er Alþýðu- j
flokkurinn aðalleikfíflið.
Finnur Jónsson bað Stefán
Jóhann að skipt nefnd til að vt-
huga málið, og Stefán Jóhann
lofaði Finni Jónssyni því að
nefndin skyldi skipuð, en báðir
lögðu á það mikla áherzlu að
koma yrði endurbótum á vinnu-
tíma togarasjómanna þannig
fram að það móðgaði ekki út-
gcrðarburgeisana, sem hefðu
mótmælt 12 ‘stunda hvíld tog-
araháseta. Sósíalistarnir Her-
mann Guðmundsson og Áki
Jakobsson minntu hina skel-
eggu verkalýðsleiðtoga Alþýðu
flokksins á, að auðburgeisarn-
ir hefðu mótmælt hverri einustu
kjarabót, hverri einustu launa-
liækkun sem verkafólk hefði
knúð fram, þeir teldu það alltaf
móðgitn við sig ef alþýðan beitti
samtQkum sínum og áhrifum til
að skapa sér lífvænleg kjör.
k'
Sjómenn munu fylgja þessu
máli fast eftir. Þeir eru einhuga
og óskiptir um það, og láta ekki
blekkja sig með neinum útúr-
snúningum. Með þetta liefur
enn verið leitað til þingsins
vegna fordæmie vökulaganna
fyrri, og vegna þess að Sjó-
mannafélag Reykjavíkur hefur
látið undir höfuð leggjast að
liefja baráttu fyrir styttingu
vinnutímans á togurunurn. Tog-
arahásetar láta eltki öllu leng-
ur bjóða sér 16 klst vinnudag,
þeir munu grípa til sinna ráða
ef afturhaldið á þingi og stjórn
arklíkan í Sjómannafélagi
Reykjavíkur ætla að svæfa mál-
ið eða drepa þvi á dreif. Út-
gerðarburgeisunum og hinum
vikalipru þjónum þeirra á þingi
væri liollt að minnast þess, að
togarar ganga bví aðeins að há-
setar fáist til að vinna á .þeim.
Svo langþreyttir geta togara-
hásetar orðið á hinni ósvífnu
andstöðu gegn réttlætismáli
þeirra um styttingu vinnutím-
ans að þeir færu í land allir sem
einn og bæðu útgerðarburgeis-
ana sjálfa að spreyta sig á 16
stiuida erfiðisvinnu á sólar-
hring. Það er ekki nóg að tala
um „hetjur hafsins“ á sjó-
mannadaginn. Það er heldur
ekki nóg að lama Sjómannafé-
lag Reykjavíkur og geta hlakk-
að yfir hlutleysi þess um nýju
vökulögin. Sjómenn eiga heimt-
dellingum
Þeir atburðir gerðust suðar í
Tékkóslóvakiu, að auðkýfingrtr
landsins og þar á meðal nokkr-
ir ráðherrar gerðu tilraun ti!
samsæris gegn þáverandi ríkis-
stjórn, með þeim göfuga ásetn-
ingi, auðvitað, að bjarga þjóð-
inni undan kommúnismaniim,
Tilraunin mistókst og samsæris
mennirnir urðu að víkja fyrir
nýrri ríkisstjórn sem verka’ýfi-
ur og bændur mynduðu, uridir
forustu Kommúnistaflokksiis,'
nieð þeim hætti sem borgarax-nir
hafa ávalt talið óliugsandi þ.
e. a. s. á lýðræðis og þingræðis-
grundvelli.
Islenzku ameríkuagentarnir
voru leiðir yfir þessum misl.ök-
um kolleganna í Tékkóslóvakíu
og kölluðu þetta valdarán kom
múnista. Sannast þar liið forn-
kveðna að flestum er sárt fil
i
sinna.
Útkoman varð svo sú að
Heimdallur, félag ungra sjálf-
stæðismanna, tók það ráð að
boða til fundar og ákæra ís-
lenzka sósíalista. Þessi fundur
var á margan hátt skemmti'eg-
ur frá sjónarmiði ungra sósíal-
ista, sem hafa ekkert við pað
að athuga þó Heimdellingar geri
sig hlægilega. Þegar aðaldyr
hússins voru opnaðar spruttu
upp nokkur heildsalabörn sem
geymd höfðu verið inni í e!d-
húsi og settust þau á fremstu
bekkina. Þarna var um að ræða
æft úrvalslið þessa merkilega
fyrirbrigðis í íslenzku stjórn-
málalífi, og hafði það forustu í
að ussa og hía og klappa
saman lófunum í hvert skipti
sem ræðumenn Heimdallar gáfu
merki með því að stoppa. Þessi
skrípalæti íhaldsbarnanna minn
ir mann óþægilega á myndir
sem maður hefur séð af Hitlers-
æskunni, en hvað um það þau
ingu á góðum kjörum, góðum
vinnuskilyrðum. Það vilja þeir
fá og því marki geta þeir náð
á skömmum tíma með sam-
stilltri baráttu.
★
Það hefur vakið mikla at-
hygli að Sósíalistafl. og Fram-
sókn samþykktu í neðri deild
við 2. umr. frumvarp Sigfúsar
Sigurhjartarsonar um breyt-
ingu á fjárhagsráðslögunum, en
sú breyting miðar að réttlátari
skiptingu skömmtunarvara
milli verzlana og iðnfyrirtækja.
Gegn þessum vísi til „frjálsr
ar verzlunar“, frelsis til að
verzla þar sem nienn telja sér
hagkvæmast, hefur Sjálfstæðis-
flokkurinn auðvitað barizt mcð
kjafti og klóm, enda er fram-
hald núverandi ófrelsis í verzl-
unarmálum orðið eitt aðalbar-
áttumál þess flokks. Heildsal-
arnir eiga dyggan vin í núver-
sögðust samt ekki vera nazist-
ar.
Það sem ræðumönnum Heim-
dallar lá á hjarta þegar komið
var upp í ræðustólinn, var í
aðalatriðum að halda því frum
að nokkrir ungir menn suðt ■ í
Tékkóslóvakíu, sem liöfðu nóga'
peninga til þess að geta keypt
sér þekkingu, liefðu verið rekn-
ir úr háskóla. Þegar þeir í ein-
feldni sinni ætluðu svo að fara
heim til Benes forseta og tjá
honum raunir sínar hefði mnn
þeirra verið skotinn í fót.inn
með þeim afleiðingum að hnnn
er að öllum líkindum haltur c:>n
þá. Frændi pennavinar, eins
stúdents í Reykjavik hefði mi..st
atvinnu sína án þess að Bretár,
t Frakkar eða Bandaríkin skær-
J ust í leikinn, sá hinn sami hefði
j hrópað á hjálp til Islands. Ann-
að var það nú eiginlega ekkí
sem þeir höfðu fram að færa
nema hvað þeir sögðu að korom
únistar væru mjög vondir og
svo heimtuðu þeir skilyrðis-
laust frelsi fyrir Tékkóslóvakíu
og aðrar þjóðir sem komrar
væm undir yfirráð kommúm -.m
ans.
Ræðumenn Æskulýðsf. bentu
Heimdellingum á margar óþægi
legar staðreyndir í sambandi
við þá hættu sem sjálfstæði ís-
lenzku þjóðarinnar stafaði if
heimsvaldastefnu Bandarikj-
anna og þá ábyrgð sem hinir
32 tóku á sig með samþykkt ner
stöðvarsamningsins 5. olit. 1916.
Tugum þúsunda ungra manna
í Bandaríkjunum væri meinað
að menntast vegna litarmáttar
síns, án þess að Heimdallur
mótmælti. 1938 var Tékkósló-
vakía svikin í hendur þýzku
nazistanna með þeim afleiðing-
um að landið var stuttu síðar
innlimað inn í Hitler-Þýzkaland
og þúsundir stúdenta voru fang
elsaðir eða drepnir. Heimdalli
hugkvæmdist ekki að mótmæla
en maður sá sem fyrir svikun-
tim stóð var hafinn upp til skýj
anna af Morgunblaðinu og Tó-
hanni Hafstein.
Gegn þessum rökum varð
belgingurinn í Heimdellingim-
um lítils virði en þegar máður
lilustar á þessi afkvæmi íslenzkr
ar burgeisástéttar tala með
fjálgleik um frelsi og manmétt
indi, þá kemst maður ósjálfrátt
að þeirri niðurstöðu að það eru
til aðrir fuglar, alveg eins
skemmtilegir en miklu ódýrari
í rckstri sem geta líka lært að
tala án þess að skilja merkingu
þeirra orða sem þeir hafa lært
að nota. Eg held nærri því að
það yrði pólitískur dauðadórn-
ur á þennan félagsskap ungra
íhaldsmanna ef ríkisstjórn heild
salanna á Islandi skyldi hug-
kvæmast að leyfa innflutning
á páfagaukum.
l. r,.