Þjóðviljinn - 05.10.1948, Blaðsíða 6

ÞJÖÐVILJINN
Þriðjudagur 5.. október 1948.
43.
Gardon Schaffer:
AUSTUR-
Lögreglunni eru alltaf að berast nýjar ákærur, eink-
um á fólk sem er sakað um að hafa gefið Gestapó upp-
lýsingar. Oft liggja persónulegar ástæður til grundvallar
fyrir slíkum ákærum, en þýzkur lögfræðingur er setið
■hafði árum saman í fangabúðum, fullvissaði mig um það
að allir vitnisframburðir væru rannsakaðir mjög' gaum-
gæfilega og að bæði lögreglan og dómsmálaráðuneytið
visuðu fjölda mála frá án þess þau kæmu fyrir rétt.
Uppkvaðning dóma er þó tiltölulega veigalítið atriði
í nazistahreinsuninni; aðalálierzlan hefur verið lögð á
að uppræta nazistisk áhrif á öllum sviðum úr opinberu
lífi. Það var ákveðið að hreinsa burt alla nazista úr st^rfs-
liði uppeldis- lögreglu- og dómsmála og opinberurn stjórn-
arembættum. Þetta hefur valdið nokkrum seinagangi í
stjórnarstörfum, en kappið og áhuginn við að kenna
nýjum starfskröftum er eitt af því athyglisverðasta á
rússneska heniámssvæðinu. Eg rakst á einstök dæmi
þess að fólk sem hafði verið i nazistaflokknum hafði
verið látið halda störfum sínum og það jafnvel stjórnar-
störfum, en það var aðeins hverfandi minnihluti.
Strax á fyrstu dögum hernámsins var öllum nazistutr
vikið úr ábyrgðarstöðum í dómsmálum; þeir sem ‘grún-
aðir voru um afbrot voru teknir fastir, en hinir settir
til annarra starfa. Fyrrverandi nazistiskir dómarar og
málaflutningsmenn vinna nú sem byggingaverlfamenn,
verksmiðjuverkamenn eða í námum.
Það var gert hreint fyrir dyrum í þessu efni með sér-
stakri tilskipun sem gefin var út í september 1946.
Öllum starfsmönnum dómsmálanna er verið höfðu í naz-
istaflokknum eða öðrum stofnunum lians, skyldi vikið
frá störfum. Tilskipun þessi náði til allra að undanskýld-
um þeim er verið höfðu í Vinnufylkingunni, en í hana
höfðu menn verið neyddir til að ganga. Jafnvel skrif-
stofustúlkum er verið höfðu í fiund Deutscher Mádel var
sagt upp.
Þá þegar voru gerðar ráðstafanir til þess að fylla
í skörðin. Dómarar og málflutningsmenn er höfðu látið
af störfum fyrir eða um valdatöku Hitlers voru settir
til starfa á ný. Þeir fáu Gyðingar eða menn af Gyðinga-
ættum er enn voru á lífi og lært höfðu lögfræði, voru
settir í störf sín á ný. Það var komið upp skólum fyrir
„alþýðudómara1' (undir það heyra -bæði málflutnings-
menn og dómarar samkvæmt okkar skilningi á þessum
orðum). Lýðræðisflokkainir þrír veljá menn á þessa
skóía og nokkur hluti þeirra skal vera verkamenn. Ríkið
veitir þeim námsstyrk. Námstíminn er átta mánuðir og
námið er erfitt — svo erfitt að við einn skólann í Dresden
voru aðeins 25 af 125 nemendum er stóðust prófið.
Dr. Nyma Kroschal, austurrískur andfasisti og lögfræð-
ingur sem flýði frá Win þegar Hitler tók Austurríki cn
var handtekinn af Gestapó í Belgrad 1941, sagði mér að
hinir nýju dómarar aíþýðudómstólanna sýndu mikla
hæfni. Dr. Kroschal,' en hún sat i fangabúðum þar til
Bandaríkjamenn björguðu henni, er eina konan er gegnir
málflutningsstörfum fyrir ríkið á rússneska hernáms-
svæðinu.
„1. umdæmi Áeipzighorgar gegnir ein 30 ára gömul
skrifstofustúlka Gerda Schnirring dómarastörfum," sagbi
hún mér. „Hún hefur ekki aðeins sýnt sig að vera snilld-
arlögfræðingur heldur ágætur sérfræðin^Ur í afbrotamál-
Louis Bromfield
82. DAGUK,
STUNDi 11.
áð.ur. Að vera eirin með henni þannig í þessu fallega
herbergi með Ijósu sirsi og hægindum virtist honum
forsmekkur paradísar. Ef þau gætu aðeins verið þann
ig alla sina ævi, alein hugsaði hann, án þess að
veita nokkrum hlutdeild i samvist sinni eða lúta
hinni ruddalegu harðstjórn lífsins! Stundum hrelldi
það hann að hún skj'ldi vera leikkona, ekki vegna
þess að hann gerði sér neinar grillur um ætlað sið-
leysi ieikara, heldur vegna þess að hann gat ekki
þolað þá hugsun að hún lékí á leiksviöi undir skí.i-
andi Ijósum, frammi fyrir hundruðum manna, léki
ást og sorg og þrá á meðan þetta ókunnuga fólk
glápti sjúklega á haria. Hann hugsaði ofsalega hvort
hún myndi nokkurn tíma elska sig svo heitt að
fórna öllu þessu lífi, og næstum því á samri stundu
hugsaði hann: „Hvernig get ég búizt við því? Eg
veit ekki einu simii hvort hún viil giftast mér. Hvað
gét ég boðið .henni?" Og á svipstundu hi’apaði
hann úr háloftítm hamingjunnar í djúp örvænting-
arinnar.
Þegar að kaffinu kom hugsaði hann loks með
sér: ,.Eg þoli þessa óvissu ekki lengur. Eg þoli ekki
þessa fölsku hamingju. Eg verð að komast til botns
í þessu nú.“ Hann roðnaði og heyrði sjálfan sig
segja: „Janie, það er dálítið sem mig hefur langað
til að spyrja þig um lengi." Síðan þagnaði hann,
gripinn skelfingu af hljómi sinnar eigin raddar.
Hún teygði sig yfir borðið og snart hönd hans.
„Við skulum setjast fyrir framan eldinn og Lala
um lífið. Mér þykir vænt' um þig, Philip."
Hún steig á fætur og slökkti öll ljósin nema á
lampanum sem stóð á borðinu við hliðina á stóra
hægindastólnum. Hann hugsaði með sér: „Veit hún
hvað ég ætla að segja, og er hún að vísa mér á
bug? Hann náði i stól og settist við hliðina á
henni.
Hún tók í höndina á honum og sagði: „Þetta er
inndælt. Liggur þér nokkuð á heim?"
„Nei, ég vildi helzt aldrei þui-fa að fara."
Hún hugsaði með sér að nú myndi hann áreiðan-
lega biðja hennar og að hún þyrfti aðeins að vera
vingjamleg til að örfa hann upp og eitt augnablik
var hún. snortin af hinni klaufalegu, blíðu feimni
hans. En hún hafði engan tíma til að hugsa um það,
því heilinn hélt áfram, önnum kafinn við hugsanir
um nýja opinbera sigra og frægð. Hún sá fyrir sér
myndina af sér í öllum blöðunum, fyrirsagnirnar:
„Kunnur ungur hefðarmaður kvænist vinsælli leik-
konu.“ Bara að það gæti gerzt á morgun, sama dag-
inn og greinarnar kæmu um nýja leikritið; pá
myndi hún móta allar fréttir dagsins. Fólk myndi
koma í leikhúsið í hrönnum til þess að sjá hana,
aðeins vegna þess að hún var nýgift — eins og
þegar lostafuilar gamlar konur koma í brúðkaup —i
og hún myndi komast vel yfir vanda fyrstu dag-
anna eftir frumsýningu. Meðan hún' hugsaði um
þetta allt saman, var lítill fallegur munnurinn stirðn
aður í ljúfu brosi, varirnar örlítið opnar á sama
hátt og þær voru opnar í þriðja þætti, þegar hún
lét í Ijós „blíðan áhuga" á meðan Mervyn leitaði
eftir ástum hennar.
Hann var þögull lengi og sagði að lokum: „Mig
langar til að spyrja þig um nokkuð, Janie, sem
skiptir mig mjög miklu máli: ég hef aldrei gert
það áður. Eg á við að ég hef aldrei spurt nokkra
aðra konu að því, sVo að ég geri það víst ekki
sérlega vel.“ Síðan sagði hann það me§ hetjulegu
viðbragði. ,,F,g bið þig að giftast mér.“
Hún leit á hann, brosandi, og fór síðan að hlæja,
svo að hann kólnaði af ótta við að henni fj-ndist
hann hlægilegur. En hún þrýsti hönd hans og sagð':
„Elsku vinur! Eg vissi hvað þér var í huga; það
var bara það, Eg hafði alltaf hugsað mér að giftast
þér, ef þú gæfir mér bara tækifæri tih“ Það var
ekki fyrr en. á eftir að henni varð ljóst að húu
hafði sagt setninguna úr fyrsta leikritinu sem hún
lék í.
Siðan stóð hún upp og settist í kjöltu hans og
iiuiiiiiiiimiiiiiiitiiiiiimiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiimiiiimiiiifiiiiii
umimiiiimmiimmiiMiiimmmiiiiiiimiiiimniiiiiiiiiiiiiii
Bogmennirnir
tJnglIngiisaga nm Hr6a hött og
félaga hans — eftlr
----- GEOFREY TREASE ---------------------------
I

t-
•x:
$ •
Júnímánuður var á enda, og nú leið á
ágústmánuð. Lítið var að gera, annað en
að leggja veiðigildrurnar og vitja um
þær, kljúfa í eldinn og annað, sem til
fellur daglega í slíku útiíífi. Stundum
hófu þeir leiki eða höfðu skotkeppni. Oft
gekk Dikon einn um skóginn eða þá með
öðrum unglingspiltum, þeir böðuðu sig
þá oft í Doverlæknum eða öðrum lækj-
um, sem um skóginn runnu. Bezt var þó
að taka sér bað á einum stað, þar sem
Doverlækurinn breiddi úr sér og mynd-
aði dálitla tjörn inni á milli furutrjáa
og burknavaxinna hæða.
Eitt sinn, er þeir höfðu rænt nokkra
ríka kaupmenn — og slíkt var svo auð-
velt, að það var vafla í frásögur færandi
— hafði Dikon hlotið tuttugu silfur-
skildinga í sinn hlut. Tíu þeirra tók
hann með sér og heimsótti móður sína
á laun að næturlagi. Hann lagði ríkt á
við hana, að eyða þeim smátt og smátt,
svo að engan grunaði neitt.
Kvöld eitt í molluveðri um miðjan á-
gúst ráfuðu þeir um skóginn, hann og
Marteinn, rauðbirkinn iðnnemi. sem
strokið hafði frá Barnsley. Þá rákust þeir
á Álfatjörn, sem var um mílu vegar frá
útlagakofunum, þar ákváðu þeir annan
sundstað.
Þeir flýttu sér úr grænu skógarmanna-
fötunum og stungu sér í sólhitað vatn-
ið. Þar busluðu þeir góða stund og eltu
hvor annan -undir og yfir stóran eikar-
bol, sein fallið hafði fram í vatnið.
Þeir skemmtu sér svo vel, að þeir