Þjóðviljinn - 10.10.1948, Page 6

i
48.
Gordon Schaffer:
AUSTUR-
ÞYZKALAND
1 Mecklenburg t. d. fengu slíkir menn að afplána hegn-
ingarvinnuna í frítímum sinum og gátu jafnframt haldið
Peim störfum er þeir gegndu. Verzlunarmaður gat þannig
á kvöldin og um helgar unnið við að hreinsa til í rústum.
Þeim voru greidd laun samkvæmt gildandi töxtum, en
þeir sem jafnframt tóku laun fyrir hin venjulegu störf
sín urðu að .greiða umframtekjur sínar i sjóð til afnota
fvrir menn er setið höfðu í fangabúðum nazistanna. í
Mecklenburg iiafa nazistar þannig unnið samtais 3-270 ff>C
vinnustundir og greitt á aðra milljón til samtaka fyrver-
andi fanga.
Mehn sem hafa alvarleg afbrot á samvizkunni eru send-
ir til ráðningarstofnananna með það skráð í skjöl þe'rra að
þeir eigi að vinna erfiðisvinnu í hálft ár. Að þeim tíma
liðnum fer mál þeirra aftur fyrir nazistahreinsunarnefná-
ina, sem þá ákveður hvort þeir skuli vlnna erfiðisvinnu
áfram eða þeím sé heimilt að stunda aðra atvinnu. Þegar
nazisti hefur lokið að afplána fangelsisvist — og það
cr heill hópur um það bil að koma út úr fangelsunum —
«r ráðningarstofunum send tilkynning um hvort hæ+.t-
andi sé-á að fela þeim ábyrgðarstörf. Sumum er bánríaö
a5 stur.da annað en almenna verkamannavinnu, cn öörum
stendur til boða fræðsla til þess að þeir geti tekið að sér
störf er sérþekkingu þarf til.
Neiti einhver að vinna, enda. þótt hann sé ve'l vinnu-
fær, er samkvæmt ákvörðun eftirlitsnefnda Bandamanna,
hægt að dæma hann til fangeisisvistar. Framkvæmd
þessa atriðis er með mismunandi hsetti í hinum ýmsrí
landshiutum. í Sachsen er þetta t. d. þannig að sérstok
Jiefnd hefur vald til þess að setja.slíka menn í búðir, þar
sem })eira eiga. að búa og láta þá vinna venjiriega v-i&nit
ntan .búðanna. Því aðeins að þeir neiti enn að vinna eru
þcir settir í fangels}. I Mecklenburg og Thiiringea vor;
vorið 1.947 lögð frumvörp fyrir þing þessa. landshluía, er
heimiluðu stjóminni að setja fólk, er dæmt hafði v.euö
til fangélsisvistar í sérstakar búðir og láta það vínna utan
jbcirrá. Fólk þetta fær kaup samkvaémt töxt.um verka-
lýðsfélaganna og er það greitt til fjölskyldna þeirra, ,að
frádregnum dvalarkostnaði. Ögiftir menn fá kaup sitt
greití þegar þeir háfa afplánað dóm sinn.
Síöasta áfánga nazistahreinsunarinnar skyldi náð með
21. reglugérö eftirlitsnefndar Bandamanna í janúar 19 Í6:
„Brottvikning Þjóðgrnisjafnaðarmanna og annarra sem
fjandsamlegir eru stefnu Bandámanna úr embættum og
íábyrgðarstöðum'1.
Þessi tilkynning, sem á að gilda á hernámssvæður \
jalíra hernámssvæðanna fjögurra, innihéldur kröfu um að
(víkja skuli frá opinberum embættum og úr þýð:ogav-
ÞJÓÐVILJINN
Sumiudagur 10. október 1948.
Louis Bromfield
87. DAGUE.
STUNÐIIl.
imi eins og hann væri einsamall og hún hvergi
nærri. Hún tók eftir því að hann var ekki rjóður
lengur, heldur fölur og þreytulegur og ákaflega
ófríður. Hann var ekki ungur maður. Hann var
roskinn. Hann var gamall. Og nú fann hún að hún
varð að tala. Hún varð að segja eitthvað, eitthvað,
en henni hugsaðist ekkert og loks tók hann til máls,
án þess að líta til hennar. >vEg hefði ekki ónáðað
yður með því að koma svo seint nema vegna
þess að upp á síðkastið. hef ég engan fríð haft í
mínum beinum og ég gat ekki haldið áfram án bess
að koma lagi á mál mín. Eg hef vanizt því að hafa
líf mitt í röð og reglu, að allt færi eins og ég vildi,
en nú er þetta. að bregðast mér. Allt virðist hafa
tekið skakka stefnu. Allt virðLst vera að renna íir
greipum mér. Eg er orðlnn áhugalaus. Mér er sama
um allt.“
Hún fann að með einhverjum hætti var hún að
missa vald á því sem fram fór og það ætlaði að
verða öðru vísi en hún bjóst við. Þetta var að fá
tilfinningasamán blæ, hvað sem hann sagöi, og hún
sem árum saman hafði hrint frá ,sér öllum játning-
um fólks, fann að hann ætlaði að segja eitthvað
sem kæmi henni úr jafnvægi og sem hún kærði sig
ekki um að heyra vegna þess að það hlaut að gera
lifið erfitt og flókið. ' .
Enn horfði hanii í arinlogann.
,,Eg ætla að segja yður allt. Eg er ástfanginn af
yður. Það er satt. En á mínum aldri og kannski
meira að segja á yðar aldri er ást ekki'mikilvæg-
asta málið í heimi. Þannig er það ekki nema á
tvítugsaldri. Eg get; ekki boðið yður ást tvítugs
mann. Þér eruð nógu gáfuð til að vita áð það er
óhugsandi. En ég býð yður ást, ,ef til vill betra eðlis,-
sem ekki brennur út, og ég býð yður tr.úníuS og
tryggð, skilýrðisláusa tryggð, ef yður .þykir no-klcuð
vænt um mig.“ * .
Henni fannst eitthvað gerast millí þeirra. Hun var
ekki lengur óeðlileg leikbrúða, ókunnug sjálfri sér
hvað. þá öðrum, leikandi óeðlilegt hlutver'k í ém-
hverjum grátbrostegum skopleik, heldur konu,
traust og sönn og-kannski meira að segja heiðarleg.
Hispursleysið í framkomu hans truflaði hana ekki
en ‘gæddi hana trausti og öryggiskennd. Henni kom
ekki neitt í hug að segja en fa.rin að ekkert var eftir
af þeirri þvingun og óvissu sem farin var að þreyta
hana. Þessi karlmaður -'ar traustur •— hann var
klettur.
Hann sagði: ,,Þér vitið hvað ég get boðið yður
af veraldargæðum .... allt sem maður óskar sér og
meira til. Eg á eins mikii auðæfi og nokkur getur
þráð, og hvað sem gerist verð ég stöðugt ríkari og
rikari. Auðæfi eru þannig. En nú langar mig til
annars, og það get ég ekki öðlazt með því að vera
lengur einsamall.
Hann þagnaði aftur, horfði enn í eldinn, tók slurk
af viskí og leit til hennar. „Illustið þér ? spurði hann.
„Viljið þér heyra?" Það var fýrsta sinni sem ríún
hafði heyrt hann æskja. samúðar eðá áheymar.
Henni fannst hann nú minna. á Savínu gömlu
Jerrold er him vildi %ríta hvernig það væri að eiga
sjálf fyrirtæki og 'verá sjálfstæð.
„Eg hlusta og ég vil heyra," sagði hún.
„Eg er að hlaupa yfir söguna, þetta á heima í
sögulokin. Han.rv leit aftur til hcnnar og sagði:
„Þér eruð ekki þreytt? Yður leiðist ekki?“.
„Nei."
„Leiðist yður nokkum tíma?*‘
„N'ei, eiginlega aldrei."
Hann. sneri sér-aftur að eldinum. „Það verður
löng saga. Sofnirðu tek ég það ekki iiln upp. Taktu
eftir, ég heiti ekki einu sinni David Melboum,:og þó.
Fnllu nafni heiti ég David Melbourn, Higgins.m, e.n
árum saman hef ég aðeins notað tvö fyrri nöfniu.
Eg er fæddur í miðv.estunákjiinum, í borg í Ohío, og
foreldrar mínir voru góðir Bandaríkjamenn af Nýja-
Énglándsættiun, með skozkum kynblæ. Þau voru
aldrei rík en eftir að ég fæddist f.ói- allt á'verri- veg.
Það var ekkj venjuleg fátækt heldur hin kveljandi
fátækt fólks sem þarf. að sýnast betur efnað og má
ekki láta vitnast að. það sé svq snautt ,að stundum
■ sé ekki nóg að borða á heimilinu... Faðir mirin ;ar
drykkjumaður, einn ,af þeim glötuð.u mönnunj sem
ekkert .er hægt að hjálpa. Það v.ar sjúkdómur. Þegar
hann var allsgáður var hann heiðarlegur og yél
virtur maður, en þegar hann fékk köstin var hann
vís að gera hvað sem' var fyrir viskí. Hann var
eins.og skepna."
Framhald al’ 8. síðu.
'er hvcrfandi magn til sólu á.
li eim sma rkaðnum.
1 þessu sambandi má gelr.
Jiess að þ.er tegundir af sí'd sem.
framleiddar hafa verið hingað
til eru tiltölulega fábreytívr og
íýms önnur vinnsla viröist nokk-
wrnvéginn sjálfsögð ef aðstæður
leyfa. En að sjálfsögðu er þýð-
ingarlaust að búa sig undir það
meðan ekki er leyft að rtarf-
Tækja þau tæki sem fyrír eru.
í>á mætti auka framleiðálu á
ýmsum öðrum vörurn, sem nokk
nr reynsla er fengin fvrir aö
.mætíi framleiða í nokkuð stór-
«m stíl, t. d. þunnildl, og gera
ýjiannig. verðmæta útflutnings-:.
yötu úr :hráéfni sem hjngað til.
hefur yfirleiít annaðhvort ver.'ð
fleygt eða selt til mjöLvmnslu
á ca. 5 aura kilóiðí Lítið magn
var að vísu flutt út salta.ð s.l.
vetur, en markaður er mjög
óviss fyrir því. Til þessa Hefur
fiskiðjuverið sooið niður 3 )0 ■
400.000 dósir af þunnildum og
selt rnest úr landi, og enn frero-
ur höfum við nú .samninga um
rúmlega 100.000 dósir sem ekki
hefur verið hægt að' íramleiða
urídanfamár vikur vegna fisk-
leýsís.
Fianáskapwr ríkis-
sifórnarumar ferir
verðio ÍnUháU
Um verðíð á niðuraoðnu síld-
j inni er það að segja að það or
enn fullhátt. Stafar það í fyrsta
lngi af því að framleiðslukostn
aður á einingu er of hár vegria
þess að ekki hafa fengizt. nauð-
sýnlegar vélar. Og í öðru
lagi verður ál.agningin á hverja
einingu að vera mun hærri þeg-
ar aðeins svona takmörkríð
framleiðsla er leyfð. Úr bessu
þarf að bæta, því niðursuða á
síld gefur markfalt meii-i gjald
eyri fyrir hráefnið, en t.. ú.
bræðsla. Auk þess er sjáh’sagt
að hafa nóg til að selja in'rí-
anlands með hæfilegu verði,
enda. þótt hverfandi hlus.i af
fullri frajríleiðslu verlcsmiöjunn
..ar geti,selzt & innanlaxidsiiiru'k'-
aðfc : •
Sarda sagair
í ÓkfsíiiSi
í sambandi við . örðugleika
Fiskiðjuyefsins getur dr. Jakob
þess að nú sé að mestu komin
upp fullkomin niðursuðuverk-
smíðja á Ólafsfirði, sem bærinsi
hefur látið reisa. Hefur dr.
Jakol) skipulagt hana og keypt
til hennar vélaf. En engir mögu-
leikar eni fyrírsjá'án'legir á
vmrislu þar x náinni framtíð, sök
um skox-ts á dósrím.'
Bann á fiaan
eian
Að lokum spyr fréttam.iður-
irin dr. Jakob hvort nokkur nid-
urstaða haí'i fengizf um tsfrarc
hann ekkert hafa görzt í þeim
rnálum. 1- hæðmni átti að vcr.-i
gé;.Tiasla fýrir niðursuðuvórur,
en þar sé’m.hana vantar vcrður
að borga fyrir dýra. geymsiu úti
í bæ. Eykur það enn vörukostn
aðinn og veldur mjög miklum
óþægindum. Um ísframieiðsl-
una er það að segja að iiúa átti
að vera 45 tonn á sólarbring,
en ekki hefur verið hægt áð
hefja hana enn yegna þess að
Fiskiðjuverið hefur ekki getað
fengið 200.000 kr. sem til þess
vantar, þar af aðeins 30.000 :
sterlingspundum fyrir bliicki í
frvstiiKinnur. Um gjaldeyris-
spamaðinn af því ti'-
tæki má geta þess
að togaramír kaupá ve.njulega
ís í Engkmdi í hverjum tiu-.
fyrír 4-=—5000 kr. í hvert. ,smn t!
Og elcki þarf að. fTýtja hiúefhi >
ieipsíuhai.óg íbípð Myseylfr.-ffiria'
þárí' ofáiýrkW.ttftjiiYeHð: t'PdHi Ílíun. ti'tMiUiniis i