Þjóðviljinn - 03.12.1948, Side 3

Föstudagur 3. des. 1948.
VJÓ^VÍLJINN
1
Nordahl Grieg:
Fárii Noregs.
Helgafell 1848.
Á íyrra hausti voru verk
Nordahl.?. Grieg gefin út í lieild
í Osló: Kvseði í einu bindi, skáld.
sögur í tveimur, leikrit í tveim-
ur ritgerðir og frásagnir 1 bindi.
Einnig var gefið út úrval úr
greir.um hans í Veien fram, en
það var tímarit, er hann gaf
út um tveggja ára skeið. Sjö-
unda bindi af heildarverkunum
hefur að geyma frásögur, er áð-
ur komu út í þremur bindum.
Daga í Kína, Spær.skt sumar og
Fánann. Hin síðast talda hefur
nú komið út hjá Helgafelli, í ís-
lenzkri þýðingu Davíðs Stefáns
sonar frá Fagraskógi. 1 dag, 3.
desember, eru rétt fimm ár lið-
in síðan Nordahl Grieg dó svo
að við hin mættum lifa, og því
skal hér aðeins minnt á þessa
bók hans.
Fáninn, sem í þýðingu heitir
að óþörfu Fáni Noregs, er lýs-
ingar og frásagnir frá stríðs-
árunum seinustu. Þessi bók verð
ur ekki talin með mestu verk-
um höfundarins og sem lista-
verk ekki sambærileg við Frels-
ið, ljóð hans frá sama tíma,
enda vart til þess ætlazt. Og þó
ber hún fullgilt vitni um mann-
inn, sem reit hana: mannúð
hans, baráttugleði og sigur-
vissu. ísland kemur hér ofurlít-
ið við sögu, og má því vel vera
að landinn kunni að hafa nokk-
urn áhuga fyrir bókinni, þótt
ekki væri öðru til að dreifa. En
það værí nógu ánægjulegt, ef
Helgafell vildi koma Spænsku
sumri á framfæri við íslenzka
lesendur og eins sögunni Skipið
heldur áfram. Þá mætti á sín-
um tíma skjóta því að væntan-
legum ráðsmönnum Þjóðleik-
hússins, hvort Ósigurinn og
Heiður vor og vald mundu ckki
sóma sér vel á sviði þess, ef
einhvern tíma skyldi lánast að
ljúka því húsi. Hins vegar munU|
flest leikrit Nordahls Grieg
miður fallin til útvarpsflutn-
ings.
Frakkar gátu gefið Fögru
veröld út á frönsku. Þá ættu
Islendingar að geta gefið Frels-
ið út á íslenzku, þar sem sú
bók er nálægt því að vera þeim
mun meira verlc en sú fyrr-
nefnda sem Frakkar eru stærri
þjóð en Islendingar. Og þegar
maður les hinn tiltölulega litil-
f jörlega formála Davíðs Stefáns
sonar fyrir Fána Noregs, þá
langar mann að heyra eitthvað
meira og betra um þennan
mann. En borgaralegur fagur-
keri mætti ekki vinna að því
verki. En þvi er þessa alls hér
við getið, að Nordahl Grieg er,
einn ágætasti persónuleiki, sem
uppi hefur verið á Norðurlönd-
um á þessari öld. Og fyrir utan
það, að skáldskapur hans er
Stórmerkur er líf hans eftir-
breytnisvert, enda verður hvor-
ugt frá öðru greint, þar sem
Amfínnar Jónsson skólastjóri
Tuítngn ©g fliMiia ára
Nordahl Grieg
Nordahl Grieg á hlut að máli.
Hann mun þó enn eiga eftir að
hækka og stækka í norrænni
þjóðvitund, og þó væri honum
i því betur launað því fleiri sem
' færu að dæmi hans. En eins og
j nú horfir í veröldinni er for-
, dæmi hans í fullu gildi, og verð-
j ur þó enn gildara síðar, ef stríðs
1 brjálæðingarnir hafa sitt mál
fram einu sinni ennþá, í krafti
kapítalismans-
Atburðir þeir, sem Fáni Nor-
egs greinir frá, gerast í mörgum
stöðum: í Noregi, á íslandi, í
Ameríku og Brctlandi, á höf-
um úti og í lofti uppi- Og fyrst
og fremst lýsir höfundur norsk-
um mörmum -— og norskri heim
þrá. Það er næstum furðulegt,
hve miklu lífi honum tekst að
gæða þessa vini sína, og þó er
hitt ótrúlegra, hve létt honum
veitist það. Allt er merkt þeim
einfaldleik, sem er aðal mikiis
i listamanns,. þqtt það við fyrstu
sýn virðist ef til vill engin list.
Annars þarf ekki að rekja þessa
bók sundur fyrir þeim sem lesa
hana. Hún liggur öll í augum
uppi. Þeir, sem ekki lesa hana,
græða lítið á slíkri upprakn-
ingu. En ég vil minnast örfáum
orðum' á þýðinguna.
Þess má fyrst geta, að vandi
er að þýða bækur Nordahls
Crieg eins og allra mikilla lista
manna. Vandinn felst í því að
fara ekki út fyrir landamæri
einfaldleikans, forðast klúður
og ná upp hinum fíngerðu blæ-
brigðum máls og hugsunar. I
þessu samb. má geta þess, að
Nordahl Grieg er bæði húmor-
isti og háðfugl (það er engin
léttúð í orðinu), þegar hann tek
ur sér penna í hönd. En hvort
tveggja, kímnin og háðið, er svo
nett og fínlegt í dráttum, að það
munar oft mjóu manni sjáist
yfir það. Og þá er ekki síðri
vandinn að segja það á annarri
tungu. Ég hygg að íslenzkan
hjá Davíð Stefánssyni sé öllu
betri en þýðingin- Ef við líkjum
stílnum við rithönd, þá skrifar
Davíð fastar, en Grieg er flink-
ari. Bókin er þyngslalegri, stíll-
inn svifaseitmi og þyngri í vöf-
um á íslenzkunni en á norsk-
unni. En — því miður. Ef þýð-
ingin er ófullkomin í
sér, kemur það líka niður á ís-
lenzkunni ,,sem slíkri“. Dæmi
j um útlenda setningaskipun: Og
mér er nær að halda, að tilfinn-
ingar minar, þó að ég vissi ekki,
hvernig í öllu lá, samsvari því
hugarástandi .... o. s. frv. Þvi
ekki að segja: Og þó að ég vissi
! ekki, hvernig í öllu lá, er mér ,
I
nær að balda .... o. s. frv. Eíi j
auk þess sem þetta er slæm ís-
lenzka, er þýðingin beinlínis
röng, og er það auðsannað, ef
á þarf að halda. Ein setning
endar svo á norskunni: .... i
det stenete, elskede landet várt.
Þetta þýðir Davíð svo:
klettalandinu, sem okkur er svo
hjartfólgið. Þ- e. a. s. Höfuðaf-
riði norsku (aðal)setningarinn-
ar: elskede landet várt, smellir
þýðandinn í gjörsamlega mátt-
lausa aukasetningu: sem(!)
okkur er svo (!) hjartfólgið.
: Auk þess mun „steinet" frcmur
— eða eingöngu — þýða grýtt-
ur. í sömu setningu talar þýð-
andinn um ,endurskin þess bless
aða .... heimafólks", hvað sern
hann á við með því. En höf-
undur talar um „gjenskæret
hos menneskene der nede“
Iiann er að tala um endurskin
af gleði og hryggð á andlitum
fólksins. Eg hef því miður ekki
tíma til að skýra alla setning-
una út, en einnig það er auðveit.
ef á þarf að halda. Það er held
ur ekkert mjög skemmtilegt að
ræða um íslenzka þýðingu á
fimmtu ártíð hans. Annað er
fimmtu ártlð hans, Annað er
mér ofar í liuga. Það er þetta:
Þegar nazisminn reið á ösnu
þjóðhrokans og lieiftrækninnar
inn í borgarvirki evrópskrar
menningar og stjórrimálalífs á
f jórða tugi tuttugustu aldar, hóf
Nordahl Grieg merki norrænnar
I dag á Arnfinnur Jónsson
sjálfri skó!astjóri Austurbæjarskól-
ans í Reykjavík 25 ára starfs-
afmæli gern barnakennari.
Arnfinnur hefur lengst af
verið skólastjóri barnaskólans a
Eskifirði, eða frá 1923 til 1939.
Frá Eskifirði fluttist hann til
Reykjavikur og gerðist kennari
við Austurbæjarskólann, en
síðar skólastjóri hans.
Arnfinnur lauk stúdentsprófi
1920, en las heimspeki og upp-
eldisfræði í háskólanum í Leip-
zig 1921—23. Nokkru síðar, eða
1927, sigldi hann aftur til Þýzka
; lands til þess að kynna sér þar
j skóla- og uppeldismál. Arn-
• , finnur hefur reynzt hinn ágæt-
* i
asti kennari og fyrirmyndar
skólastjóri; það er umsögn
allra, sem kynnzt hafa honum í
starfi hans.
Arnfinnur hefur ekki bundið
starfstíma sinn við þrengstu tak
mörk kennslustundanna. Hann
hefur jafnan eytt miklum tíma

og almannlegrar mannvitunda”
í hin almennu uppeldismál,
fylgzt með nemendum sínum,
leiðbeint þeim og aðstoðað í liví-
vetna, en slíkt er einmitt einn
ágætasti kostur góðs kennara.
Arnfinnur hefur líka verið
dáður meir af nemendum sínum,
en títt er um kennara og hefur
ystu fyrir þeim í blaðaútgáfu og
ýmiskonar félags- og flokks-
starfsemi. Þær eru ótaldar blaða
’ greinar hans og hvatningaræð-
ur um framfara- og hagsmuna-
mái aústfirzkrar alþýðu.
Það kom í hlut Amfinns að
stjórna hreppsmálunum á Eski-
firði á hörðustu og verstu
kreppuárunum eftir 1930. Það
var erfitt verk og óskemmtilegt
að vera oddviti og skólastjóri í
bláfátæku hreppsfélagi, með
það iniskunnarlausa skilnings-
leysi ráðamanna ríkisins, sem þá
I var.
En almenningur á Eskifirði
vildi engum manni frekar fela
þessi vandasömu störf en Arn-
finni. Traust almennings á Arn-
finni var þá eins og alltaf síðar
óbilandi.
Starf Arnfinns í þágu verka-
lýðsmálanna á Austfjörðum er
mikið og allir austfirzkir sósíal-
istar þakka honum trausta og
heilladrjúga forystu einmitt
þegar mest á reyndi og grund-
valla þurfti starfsemi sósíalista
á Austurlandi.
Anrfinnur Jónsson er Aust-
firðingur, fæddur 7. maí 1896 á
Hryggstekk í Skriðdal í Suður-
Múlasýslu. Hann giftist þýzkri
konu 1922, Charlotte Korber.
Þau hjónin búa nú í skólastjóra
bústaðnum í Austurbæjarbarna-
skólanurr. í Reykjavík-
Sonur þeirra er Jón Róbert
Arnfirinsson, sem þegar hefur
hlotið góöa dóma sem upprenn-
andi leikari og nokkrum sinnum
hefur leikið hjá Leikfélagi
Reykjavíkur.
Vinir og kunningjar Am-
finns óska honum og fjölskyldu
hans til hamingju með starfsaf-
mælið og óska þess, að hann
megi enn eiga langt og heilla-
drjúgt starf fyrir höndum.
Lúðvík Jósepsson.
og frelsisástar hátt á loft og af i þar á sannazt hvílíkur mann-
meiri glæsile;k en nokkur sam- j kostamaður hann er og hve
tíðarmaður hans um gjörvöJ nærnur hann er á, að hjálpa
Norðurlönd. Tíu árum síðar féd ^ þeim> sem hjálp þurfa,
liann undir því merki við ódauð-^ starf Jians í kennslu og upp-
legan o.’ðstír. Nú virðist nýr e](iismálum í 25 ár er mikið og
nazismi á leiðinni að vestan og fyrjr þag mnn hann hljóta al-
sunnan. Og það þarf nýja menn mennf ]Qf 0g þakklæti þeirra,
til varnar. Okkur er að visa sem nja honum liafa numið, eða
Námsiyrkus
kennt, að merkið standi, þótt
maðurinn falli- Þó er það spurn
ing, sem ekki verður svarað
með orðskviðum einum, hvort
það sigurmerki, sem Nordahl
Grieg hóf á loft á Norðurlönd-
um stendur jafnrétt að honum
föllnum.
„Nú getur hver einn skyggnzt
um sína sveit“.
B. B.
með honum starfað.
En Arnfinnur hefur ekki bund-
ið sig við kennslumálin ein.
Hann hefur auk þeirra unnið
austfirzkri alþýðu ómetanlegt
gagn með forystu sinni í hags-
munamálum hennar. Arnfinnur
varð fljótt, eftir að hann kom til
Eskifjarðar, aðalforystumaður-
inn þar í öllum hreppsmálum-
Hann var þar oddviti hreppsins
í mörg ár, formaður ýmsra fé-
laga, þar á meðal verkamanna-
félagsins á staðnum.
Arnfinnur var allan þanu
tíma, sem hann var á Eskifirði
einn aðalforystumaður sósíal-
ista og annarra róttækra manna
á Austudandi. Hann hafði for-
haldsnámi í verzlunarfræðum,
haldi fyrirlestra eða hafi æfing
j a.r ineð nemendum Verzlunar-
skóla Islands í samráði við
skólastjúra'þess skóla.
! Að þessu sinni verður styrk-
urinn ísk kr. 3000 00 og verður
hann greiddur styrkþega i
tvennu lagi, kr. 2000.00 1. ágúst
1949 og kr. 1000.00 3. janúar
1950.
Umsóknir sendist oss (í póst-
hólf 995) fyrir 1. febrúar 1949
og skal þar tekið fram:
1. Hvort umsækjandi sé fé-
lagi í Verzlunarmannafélagi
Reykjavíkur.
2. Hvort umsækjandi hafi lok
ið burtfararprófi úr Verzlunar-
skóla Islands-
3. Hvaða nám umsækjandi
stundi nú.
4. Hvort umsækjandi hugsi
sér að stunda framhaldsnám hér
á landi eða erlendis og þá i
hvaða landi og við hvaða skóla.
, Stjórn Námssjóða Thors Jensen,