Þjóðviljinn - 19.06.1949, Blaðsíða 4

ÞJÓÐVIUINN : Sumiudagui- 19. jú«í 1949
Útgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn
•Hitstjórar: Magnús Kjartansson (áb.), Sigurður Guðmundsson
Fréttaritstjóri: Jón Bjarnason
Blaðam.: Ari Kárason, Magnús Torfi Ólafsson, Jónas Árnason
Auglýsingastjóri: Jónsteinn Haraldsson
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðu-
stig 19 — Sími 7500 (þrjár linur)
Áskriftarverð: kr. 12.00 á mánuði — Lausasöluverð 50 aur. eint.
Prentsmiðja Þjóðviljans h.f.
Sósíalistafiokkurinn, Þórsgötu 1 — Sími 7510 (þrjár linur)
Ríkisstjórntn skerst í leikinn
Vinnudeila Dagsbrúnar hóíst á athyglisverðan og
lærdómsríkan hátt. Daginn áður en vjrkfailiö skyidi hefj-
ast klofnuðu raðir atvinnurekenda, og einn aðili, ekki stór
en voldugur, Olíufélagið h.f., umboðsfélag Standard Oil,
gerði sérsamning við Dagsbrún um 35 aura grunnkaups-
hækkun, 105 aura kauphækkun um tímann. Ástæðan til
þessa samnings var að sjálfsögðu ekki nein vinsemd at-
vinnurekandans við verkamenn, heldur einföld og kald-
rifjuð skynsemi gróðamannsins: það svarar ekki kostnaði
að standa í vinnudeilu um þessar kröfur, þær verða sam-
þykktar hvort eð er áður en lýkur.
Þessi samningur vakti að sjálfsögðu mikla athygli og
ánægju meðal almennings í bænum, loks voru líkur á að
víðtæk vinnudeila leystist af skynsemi í tið fyrstu stjórn-
ar Alþýðuflokksins! Og að sjálfsögðu var fordæmi Olíu-
félagsins slíkt að aðrir atvinnurekenaur, fyrst og fremst
hin olíufélögin, hlutu að fylgja því. En þá gerist hinn
eftirminnilegi og lærdómsríki atburður, sá atburður sem
verkamenn munu afdrei gleyma meðan til er Alþýðuflokk-
tir á íslandi: ríkisstjómin skerst í leikinn!
Hversu Jöngu liðnir eru þeir tímar að íslenzk ríkis-
etjóm líti á það sem hlutverk sitt að leysa vinnudeilur,
fyrsta stjóm Alþýðuflokksins telur sem kunnugt er hlut-
verk sitt þveröfugt. Ekki hafði Olíufélagið h.f. fyrr undir-
ritað samninginn vlð Dagsbrún en geysilegur erill hófst
h já-fyrirtækinu; hver af öðrum hringdu ráðherramir, ekki
tazt hinn gamalkunni glæpamálaráðherra Emil Jónsson,
og erindi þeirra vom jöfnum höndum bænir og hótanir.
Og farátt skildist ráðamönnum fyrirtækisins hvílíkt óhæfu-
verk þeir höfðu unnið, því ríkisstjórnin hefur í skrif-
finnskubákni sínu tæki til að auka skilning þeirra sem
treggáfaðir eru, jafnvel þeirra sem hafa einn voldugasta
auðhring heims að bakhjarli! Og auk þess var það tromp
einnig í bakhönd að kæra fyrir bakhjarlinum, en utanríkis-
ráðherrann hefur sem kunnugt er æfingu í þeirri iðju.
Niðurstaðan var sú að Olíufélagið h.f. hélt stjóraarfund
daginn eftir og þar var samþykkt að segja upp hinum
nýgerðu samningum! Og þar var einnig samþykkt að
kenna Sigurði Jónassyni framkvæmdastjóra fyrirtækisins
um allt saman með þeirri skýringu að hann væri þjóð-
vamarmaður og vinur Hermanns Jónassonar og tæki í
samræmi við það á móti fyrirskipunum frá Moskvu, og
ieú skýring kom óðar á prenti í Morgunblaðinu í fyrradag.
Uppsögnin hefur að vísu ekkert praktískt gildi, þar sem
segja verður upp samningum með mánaðar fyrirvara, en
hinir seku hafa verið auðmýktir og rikisstjórain hefur
neytt valds síns.
i ★
Þessi lærdómsríka saga mun seint glejonast i'arka-
mönnum, hún er skýrasta dæmi sem enn hefur birzt opin-
heriega um grímulausan fjandskap ríkisstjómarinnar við
samtök vinnandi fólks og hafa þau þó mörg i*arið skýr.
En hafi ríkisstjómin ætlað að beygja Dagsbrúnarmenn
með þessum aðföram, þá hefur henni skjátlazt. Áhríf
þeirra verða þvert á móti hin að styrkja samheldni og
baráttuþrek Dagsbrúnarmanna og fullkomöa þá óskoruðu
jutunúð sem þeii n jóta meðal -alir-a :-landsmanna.
rBlJARPOSTimNV.
ilÉiSlM lí''- ”' ■* t
Mannkostir æskunnar,
framtíð þjóðarinnar.
Vilji maður vita hvernig
einni þjóð muni farnast i fram
tíðinni, þá er svarsins fyrst ao
leita þar sem eru mannkostir
þeirrar æsku sem hún hefur
alið. I mannkostum æskunnar
má að miklu leyti lesa fyrir-
fram þá sögu sem bíður hverr-
cr þjóðar. Ef æskuna skortir
dug og ábyrgðarkennd til að
mæta vandamálum lifsins á
raunhæfan hátt, hafa örlögin
snúizt gegn þjóðinni. Tápmikil
æska, sem hvergi kiknar undir
ábyrgð síns ætlunarverks, boð-
ar þjóð sinni hinsvegar giftu-
samleg örlög. — Kynntu þér
hvað i æskunni býr, og þú færð
að vita, til hverrar áttar þjóðin
muni stefna um brautir fram-
— Nei, það finnst mér ekki.
Þetta nær ekki nokkuni átt.
Eða hvað, verðlagsstjóri ?
¥■
Biður um Hauk Morlens.
Loks eru örfá orð frá „Blóma
rós“: — „Viltu spyrja fyrir
mig, hvort við getum ekki feng
ið aftur að heyra hann Hauk
Mortens syngja í útvarpið ....
Mér finnst hann .vera farinn að
syngja svo vel og sama finnst
vinkonum mínum........—Eg
tel víst að ráðamenn útvarpsins
muni verða við þessari beiðni
stúlknanna. Þeir vilja, að eig-
in sögn, gera allt til að geðj-
ast unga fólkinu. Og það mega
þeir reiða sig á, |að Haukur Mort
ens er mjög vinsæll meðal unga
fólksins.
IlolsUlasslxImb’ Stolán Óií.ísccn,
Ekólabi ú 4, sCrni C181.
Guósþjóöuotöx, í dáy : ..
Laugarnespresta-
kaU: Messa kl. 11
f. h. séra Garðar
Svavarss. — Dóm-
kirkjan. Messa kl.
il f. h. — séra Jón
Auðuns.
17. þ. m. opinber-
uðu. trúlofun sína,
ungfrú Karólína
Petersen, prentiðn-
darna, Grettisgötu
71 og Jósef Thorla-
cíus forstjóri, Laugateig 15. -—-
Þann 16. þ. m. opinberuðu trúlof
un sína, ungfrú Anný Halldórsd.,
Fálkagötu 25 og Þórarinn Óskars-
son, hljóðfæraleikari, Grettisgötu
31. — Nýlega opinberuðu trúlofun.
sína, ungfrú Ágústa Jónsdóttir,
Ytri-Þorsteinsstöðum, Dalasýslu
og Kristinn Bjarnason, strætis-
vagnastjóri, Skipasundi 60. ------
Nýlega opinberuðu trúlofun sína,
ungfrú Pálína Guðmundsdóttir,
Lindargötu 23 og Sigurður Sigur-
geirsson, bankaritari, Gimli, Lækj-
argötu.
Fjáröfiun tem^lasa til

Fregnir sem við f'ögnum.
Saga hins unga íslenzka lýð-
veldis hefur verið dapurleg;
það grúfa yfir henni margir
skuggar mikilla óheillaverka.
En í sambandi við 5. afmælis-
dag þess fengum við þó að
heyra fregnir sem fagna ber
af heilum hug. Þær fregmr
komu frá Menntaskólanum í
Reykjavík. Á 5. afmælisdegi ís-
lenzka- lýðveldisins voru eink-
unnir nýútskrifaðra stúdenta
hærri að meðaltali en nokkru
sinni fyrr. — Slík var afmælis-
gjöf æskunnar til íslands á þess
um merku tímamótum.
*
Ef æskan vill rétta þér
örfandi hönd.
Við fögnum þessum fregnum,
ekki vegna einkunnanna sem
slíkra, heldur vegna þess dugn-
aðar, ábyrgðarkenndar og mann
dóms sem að baki þeim býr.
Útkoman í stúdentsprófi að
þessu sinni færir okkur heim
sanninn um, að mannkostir ís-
lenzkrar æsku hafa ekki minnk-
að heldur vaxið nú á síðustu
tímum meðan forráðamenn þjóð
arinnar hafa verið að sökkva
dýpra og dýpra í fen móralskrar
spillingar. Þessar fregnir mega
Jón forseti og Karlsefni komu
frá útlöndum í gær.
15.15 Miðdegistón-.
leikar. 16.15 Út-
varp til Islendinga
erlendis: Fréttir og
erindi (frú Aðal-
björg Sigurðard.).
18.30 Barnatími (Þorsteinn ö Step-
hensen). 19.30 Tónleikar: Tilbrigði
eftir Arensky um stef eftir Tchai-
kowsky (plötur). 20.20 Dagskrá
Kvenréttindafélags Islands: a)
Einleikur á píanó (Jórunn Viðar).
b) Ávarp (Sigríður J. Magnússon
formaður félagsins). c) Einsöngur
(Guðrún Þorsteinsdóttir). d) Þátt-
ur úr atvinnulífinu: Samtal. e)
Kafli úr leikritinu „Frúin frá
hafinu" eftir Henrik Ibsen
(Steingerður Guðmundsdóttir fer
ein með hlutverkin). 21.45
Tónleikar: Septett eftir Saint
Saens (plötur). 22.05 Danslög. 23.30
Dagskrárlok.
Útvarpið á morgun:
20.30 Útvarpshljómsveitin: Þýzk
alþýðulög. 20.45 Um daginn og
veginn (Magnús Jónsson lögfræð-
ingur). 21.05 Einsöngur: Oscar
Natzke syngur (plötur). 21.20 Er-
indi: Almenn verzlunarsamtök á
19. öld (Gísli Guðmundsson fyrrum
alþm.) 21.45 Tónleikar: Sónatína í
byggingir sam-
komubúss ®g sjó-
mannakimila
Happdrætti Góíitemplararegl-
unnar 1949 er nýlega hafið.
Vinningar eru al’.s 30. 10 kæli-
skápar „Frigidaii e“-gerð, 10
þvottavélar B. T. H., loks 10
Rafha-eldavélar, Verð hvers
miða er kr. 10.00 og verður
dregið tvívegis, í fyrra skiptið
8. ágúst og í síðara 1. desenibér.
Miðarnir gilda áfram, þannig
að þeir sem hljóta vir.ning 8.
ágúst, geta, ef heppnm er með
hlotið annan vinning á sama
miða 12. desember. Dreyfing
happdrættismiðanna, til hinna
ýmsu staða á landinu er að
mestu lokið. og sala þelrra haf
in fyrir nokkiu. Gluggasýning
á nokkrum af mununum hefur
um skeið verið í húsi verzl.
Egils Jakobsen, Austurstræti og
Jóns Björnssonar, Bar.kastræti.
Ágóði haþpdrættisins rennur
að þessu sinni, svo sem var í
fyrra, til væntanlegTar húsbygg
ingar Reglunnar í Reykjavík,
Sjómannaheimilanna í Siglu-
firði og Vestmannaeyjum, skóg
læktarinnar að Jaðri og fleiri
skyldra framkvæmda, sem Regl
an hefur á prjónunum.
vera íslandi mikil huggun mitt
í dapurleika hinna miklu svik-
ráða síðustu tíma:
Ef æskan vill rétta þér
örfandi hönd
þá ertu á framtíðar vegi.
*¥•
Reyktur rauðmagi
14 krónur.
Húsmóðir skrifar: „.....Eg
skil bara alls ekki, hvernig regl
umar eru um verðlagið hérna
hjá okkur.....Til dæmis ætl-
aði ég nýlega að kaupa reyktan
rauðmaga til að hafa á kvöld-
borðið. Eg valdi meðalstóran
rauðmaga og kvaðst ætla að fá
hann. Kaupmaðurinn pakkaði
rauðmaganum inn, fékk mér
hann og sagði: „Þetta verða 14
kr.“ — 14 krónur, takk, fyrir
einn meðalstóran reyktan rauð-
maga! Auðvitað hætti ég við að
í kaupa hann .... En finnst
1 þér aö þettö nái nokkurri áft ?“-
g-moll op. 137 nr. 3 eftir Schubert
(plötur). 22.05 Búnaðarþáttur: Rún
ing og meðferð ullar (dr. Halldór
Pálsson ráðunautur). 22.30 Dag-
skrárlok.
1 ‘ gær voru
gefin saman í
ji hjónaband, ung
frú Þórgunnur
Ingimundardótt
ir (Árnasonar,
söngstjóra), og Friðrik Þorvalds-
son, menntaskólakennari á Akur-
eyri. — I gær voru gefin saman i
hjónaband í Kaupmannahöfn, ung
frú Kristín Friðjónsdóttir og Erik
Hoffman, verkfræðingur, Holsteins
gade 27. — 17. júní voru gefin sam
an í hjónaband, ungfrú Kristín
Markúsdóttir og Haraldur Gisla-
son. Heimili þeirra verður á Hjalla
veg 33.
Guðmundur K. Benedihtsson,
bifreiðastjóri, Spítalastíg l.A, á
íimmtugsafmæli í dag., .
Næturakstur í nótt annast Litia
. bílstöSinn!. Simi 138p. 'Áðfa n.ótt:
B: S. ’R. ~ Siiai 1720. ’ <>>• '%■
Þess er vænst að aknenning-
ur sýni þessari íjáröflun Góð-
templarareglunnar saraa skiln-
ing og velvilja, sem undanfar-
in ár — styrki hana til að koma
upp myndarlegu samkomuhúsi í
Reykjávík þar sem hægt er að
efla siðbætandi menningar- og
félagslíf, styrki hana itil að
auka starfsemj sjómannaheimil-
isins í Siglufirði, sem hefur ver
ið svo fjöldamöigum innlendum
sem erlendum sjómönnum heilla
drjúgt athvarf fjarri heimili,
vandamönnum cg vinum. Veiti
henni sitt lið til að í Vestmanna
eyjum verðj sjómönnum, sem
fyrst búið annað slíkt athvarf,
og loks leggj enn einu sinni
fram sinn skeif .til ræktunar-
starfsins, sem fyrir um 10 ár-
um var hafið að Jaðri, -t þeim
tilgangi m. a. að gera Jaðar að
eftirsóttum dvalai og hressing-
. a rstað ■ Reykvíkinga,- ungra sem
. gamaha.■ ■ •r-'v: . ^