Þjóðviljinn - 05.08.1949, Blaðsíða 5

Föstudag'ur 5. ágúst 1949.
ÞJÓÐVILJINN
5
Hernaskipuiag gjfur|eg auknlng raforkuframlelösl
Iha dsms 9 ■ 9
Framhald af 1. síðu.
veg horfinn frá þessú stundar-
fylgi við heildarskipulagningu.
Hornaskipulag í
þrjá áratugi
Sigfús hrakti ummæli borg-
arstjóra um að betur væri séð
fyrir um'ferð á hinum nýja
skipulagsuppdrætti. Þá vék
hann að þeim ummæiam borg-
arstjóra að unnið hefði verið
að skipulagningu Reykjavíkur
í. þrjá áratugi.
Lýsti hann bænum eins
og hann hefði verið 1921. Þá
var auðvelt að skipuleggja mið
bæinn í Reykjavík. Þá voru
ekki önnur stór steinhús í mið-
bænum en Nathans og Olsens-
húsið, Eimskipafélagshúsið og
Pósthúsið, hin húsin voru næst
um öll timburhús. Síðan hófst
hornaskipulag Ihaldsins.
Gæðingarnir knýja á
Hvers vegna var bærinn þá
ekki skipulagður betur en raun
ber vitni? Þar er hornaskipu-
Stór hœtta vofir yfir vegna
þess að raforkuframleiðslan
er á effir þörfinni.
Það er öllum ljóst hvílik
nauðsyn það er fyrir heimilin
í landinu að fá stórkostlega
aukna raforkuframleiðslu,
ekki sízt með tilliti til allra
þein'a véla, sem heimilin meir
og meir taka að hagnýta.
En þessi nauðsyn á aukinni
raforkuframleiðslu er alveg sér
staklega brýn vegna iðnaðarins
og livað ástandið í Reykjavík
snertir, þá vofir beinlínis stór-
hætta yfir vegna þess hvernig
raforkuframleiðslan hefur orð-
ið á eftir. Og gú hætta cr
margskonar!
1) Það skemmist nú árlega
mikið af vélum, vegna þess hve
spennan er oft lág, sökum raf-
magnsskorts og þetta á eftir að
færast í vöxt á næstu árum.
það, sem Sósialistaflokkurinn
lagði alveg sérstaka áherslu á
í stjórnarsamningunum 1946 aö
tryggt yrði, en því var engu
skeytt. Hin dauða hönd fjár-
málavaldsins í landinu lagðist
á það mál eins og fleiri og hef-
ur haldið þeim í helgreipum sín
um- síð'an og heldur enn.
Það verða því hin erfiðustu
ár, hvað raforkumálin snertir,
sem nú eru frammundan, vegna
þess að Sogsvirkjunin er aukin
2—3 árum á eftir tímanum.
En svo ber þess að gæta að
rafmagnsþörfin kemur til með
að aukazt svo mikið í Reykja-
vík og á Suðurlandsundirlendi
á næstu árum að nýja Sogs-
virkjunin mun ekki gera meii-a
[en að fullnægja þeirri þörf, er
lag íhaldsins
þurfti einhver fjársterkur í-
haldsmaður að byggja á góðum
stað. Þá var rokið til og skipu-
lagt fyrir hann hoi’n. Síðan kom
sá næsti og svo koll af kolli,
þangað til skipulag bæjarins
var komið i það öngþveiti, sem
það nú er í við miðbæinn. Og
enn ætlar íhaldið að halda á-
fram á sömu braut hornaskipu
lagningarinnar.
Þar ráða aðrar orsakir
Það er ekki af umhyggju fyr-
ir umferðinni að $jálfstæðis-
flokkurinn má nú ekki vera að
því að bíða eftir lieildarskipu-
lagi af miðbænum, og þaðan af
síður vegna fegrunar. Ástæðan
er allt Önnur. Það er sama sag-
an og áður: Valdamiklir menn
í Sjálfstæðisflokknum eiga lóð-
ir við Aðalstræti og vilja fara
að byggja á þeim. Þess vegna
má ekki bíða eftir heildarskipu
lagi. Silli og Valdi (þeir „eigna-
lausu" menn) eiga þar lóðir
og hafa sótt xnn að fá að
byggja. Eigendur Morgunblaðs-
ins eiga þar einnig lóð og vilja
að sjálfsögðu nota llana.
AðeSns ekki á Ikostnað
heiklar skipulagfslns
Sigfús kvaðst taka þrð í.-nra
a.ð hann hefoi
orsök. Fyrst 12) Það er ekki hægt að vinna viðbætist á heimilunum, og þörf
hall, en hlýtt að öðru' leyti bar
lómsvæli Landsbankans um pen
ingaleysi. Því er nú komið sem
komið er — og við þeim hlut-
um verður ekki gert, en víti
hennar eru til varnaðar á þessu
sviði sem öðrum.
En nú liggur fyrir þjóðinni
að vinna upp þau ár, sem nú-
verandi stjórn hefur glatað með
vanrækslu sinni og ræfildómi,
með því að stórauka raforku-
framleiðsluna a. m. k. eins gíf-
urlega á því fimm ára tímabili,
sem nú fer í hönd, eins og af-
kastamöguleikar sjávarútvegs-
ins voru auknir á tímabilinu
1945—1949, án tilverknaðar nú-
verandi stjórnar.
Gleymdist ábttrð-
á daginn við ýms iðnaðarfyrir-
tæki, sökum þess að raforkan
er ekki næg. Og önnur fyrir-
tæki reyna að kaupa irm erlend
ar dieselvélar, til þess að fram-
leiða raforku, svo þau séu ekki
flæðiskeri stödd, ef leiðslur
bila eða raforku vantar.
3) Það stendur í vegi fyrir
því að hægt sé að koma upp
nýjum raforkufrekum fyrirtækj
um að ekki er hægt að fá raf-
orku til viðbótar á næstu tveim
þrem árum.
Viðbótin við ' Sogsvirkjunina
þurfti að vera til 1949. Það var
þess iðnaðar, sem nú er og rís
,Tíminn“ er að gefa í skyn
upp á næstu árum, án þess að] hvorki Einar Olgeirsson né
aðrir í Nýbyggingarráði hafi
munað eftir áburðarverksmiðj-
unni, þegar Nýbygginari’áð
starfaði. Þetta er misskilning-
ur eða vanþetoking.
Nýbyggingarráði var fylliléga
ljóst að rannsaka. þurfti það
mál. Stx'ax eftir að ráðið tók
til starfa, 12/janúar 1945, var
taka áburðarverksmiðju með i
reikninginn.
Þessvegna er það vitanlegt
að eigi • stór áburðarverksmiðja
að komast upp innan 5 ára, þá
verður að byggja annað orku-
ver en viðbótina í Soginu, til
þess að fullnægja þeirri auka-
Það er er/itt og það kostarl Þorsteinsson, Bi 'rni
njikið átak, en þetta átak er
öur
að 1
311
þá c
því
ms
nokkuð á móti þvi aö pcscir
ilar byggðu. kvaðst á
vinna þarft verlc með
byggja — en það má
ekk; gerasí á kostnað 1
skipulagsias, sagði ht
Tiliaga Sigfúsar um
að taka ákvörðun u
lagningu Aðalstrætis
þorps þangnð til a
um heildarskipulag
ins , væri fyrir hendi var felld
með atkvæðum íhaldsins 8,
gegn 6 atkvæðum sósíalista og
Alþýðuflokksins (Framsóknar-
fulltrúinn sást. ekki). Tillaga
borgarstjóra um að samþykkja
skipulag fvrrnefndra gatna var
samþ. með 8 atkv. gegn 6.
m.
ið fresta
.im skipú-
cg Grjóta
3 tillögur
miðbæjar-
MðsræitS samsi:a.d
Framhald af 8. siðu.
vegna kynnisferða skólanem-
enda og æskufélaga á Norður-
löndurn, að skora á póstmála-
stjórnir Norðurlanda að gefa
út frímerki af sömu gerð, í
Norraúium. anda, í tilefni af 30
ára afmæli Norræna félagsins,
að beina því til forráðamanna
útvarpsstöðva á Norðurlöndum jhægt að gera, ef fjármagni og
jvinnuafli er einbeitt að þessu
stórvirki, með þeirn ágætu tækj
um, sehi ísland nú hefur til að
] afkasta svona verkum.
j En hér er um brýna þörf að
jræða, ekki aöeins fyrir iðnaðar
jfyrirtækin, sem nú stöðvast
jhvað eftir annað að vetrinum,
jáhöldin skemmast eða eyði-
lleggjast alveg vegna raforku-
jskorte. — lieldur fyrir þjóðina
ið c'.'bcito sér að þvi
tímabiU að liagnýta
na og leggja grund-
;óriðju ti'. útfl., jafn-
i þvi sern hín eyku.r stór-
• afori ...:ia til hcimilanna til
ds iðnaðar og
sist til fullkom-
vélanýtingar í landbúnað-
þar með talin ræktun í
þörf, Það þýðir því/að samtímis
nýju Sogsyirkjuninm, éða straxj ha]d;nn fundíur í ráðinu með
þeir Dr. Birni Jóhannessyni,
Bjarna ÁSgeirssýni, ‘ Sigurði
Jónassyni, Trausta ÓÍafssyili,
Ágeiri : Þorsteinssyni o. fl. til
að ræða þetta mál.
22. júní 1945 var dr, Björn
Jóhannesson sendur utan á
vegum ráðsins til rannsóknar
í ínálmu. Haiin skilaði álits-
gjörð um haustið, 25. janúar
1946 var síðan skipuð nefnd af
hálfu Nýbyggingarráðs til þessj
að gera endanlegar tillögur ura
málið.. í henni voru: Ásgeir
í framhaldi af henni, ef hægt
væri að Ijúka henni á tveim
árum, þarf að ráðast í annað
orkuver til, t. d. Urriðafoss,
sem væri tilbúið eigi siðar en
1954, ef mögulegt er.
Við erum orðnir á eftir : í
byggingu raforkuvera og verð-
um að vinna tímatap.ið upp með
því að Ijúka á fimm árum
tveim stórum orkuverum hér
sunnanlands, • auk þess sem
byggt er við Laxá í Þingeyjar-
sýslu og á öðrum stöðum út
um land.
Pietro Seceia vararitari
Kommúnistaflokks Italíu, hef-
ur skýrt frá því, að meðlimir í
flokknum séu nú orðnir
2.250.000 talsins.
-^- Hernámsyfirvöld Vestur-
anna í Þýzkalandi hafa fallizt
á lög sem tryggja uppgjafa-
hermönnum úr herjum Hitlers
eftirlaun. Fá marskálkar og
liershöfðingjar sem svarar 3000
kr. eftirlaun á mánuði.
^ Eftir velheppnaðar tilraun*
ir jurtafræðinga í Sovétríkjun-
um vei-ður nú hafin terækt í
Síberíu í stórum stil. Teplönt-
urnar eru gróðursettar innanum
ung birkitré, sem skýla þeim
fyrir næðingum.
-j/þ Fyrrverandi starfsmaður á
upplýsingaskrifstofu brezka
sendiráðsins í Búkarest hefur
verið handtekinn af rúmensk-
um yfirvöidum. Er hann sakað
ur um að hafa hjálpað svarta-
markaðsbröskurum að komast
úr landi til Vínarborgar.
Allt ætlaði að göflumun uð
ganga í Broadstairs i Bretlandi,
er danska, víkingaskipið ,,Hug-
in“ lagði þar að landi í síðustu
viku. HÖfðu 50 Danir í víking i-
búningj- róið .og siglt „Hugin“
yfir Norðursjóinn til minningar
um fyrstu víkingaferð Dana íil
Bretlands, sem sögur fara af,
og til.að auglýsa danskar vör-
ur um leið. Bretar rufu allar
lögreglugirðingar til að fagna
víkingunúm og móttökunefndin
týndist í þrengslunum ásamt
Bretum í búningi engilsaxa.
hinna fornu, er áttu að færa
víkingunum freyðandi mjaðar-
liorn. Fundust hvorki engilsax-
arnir né mjöðurinn, er til átti
að taka. Versta þraut víking-
anna i Englandi er að þeir hafa
kengbeygt spjótsodda sína hvað
eftir annað, þegar þeir eru að
brölta inní strætisvagna lilaðnir
vopnum.
Á C O’
nð útvarpa enn meira af nor-
rænu efni og um Norðurlönd
í heild,
is og bæja að :
ráðstaafnir til
blakíi við hún
dögum Norðurlaj
Fulltrúafundui
staklega, hveráis
eirs-
n og
::n opinberar
ess að fánar
þ.jcðhátlðar-
jóðanna.
ræddi sér-
da
v* •- 'Y:\ Ír-‘V
ndanna í
,,bc
h
xr

nd
um Norð
Rorræmi
vOli
ItIíÁö
atikins inn
síðast en el
íimar
inúm
gróðurhúsum, og til heimilanna
í sveitunum.
Núverandi ríkisstjórn hefur
Fulltrúáfundúrinn hvetur hin
ar norrænu þjóðir áaamt fé-
lagssamtökum og atviúímfyrir-
tækjuni í hverju. iSdf 'til að
fylkja sér um norræ/p‘rfélögin jmeð algeru sinnuleysi og
og efla þannig noríjipu sam- ! skammsýni látið þessi stórmál
son, dr. Björn Johanne
Trausti ólafsson. / Kún skr.uð:
áliti 29. nóv. 1946.
Það, sem raunverulega rtóó
j áburðarverksmii' j u; ■; :••; i n i \ ;■ ■ ;■
þrifum á þessu skeiði, var I:.i ■
smátt var hugsað. Þaj-v;
þá algerar „skýjdboigir" ...
kosna íram með nugmyrciir . ..
30 000 tonna áburðurvc:::
stniðju.
Hugmynd. Framsókacv v.v
fyrst (1943—44) 1200 v ...
áburðarverksmiöja. Lok
íannsóknir 1S'5 kcuist brv .
það stig að sett ev scm 0’.';
að hafa hanú ekki miinii •.
2500 tonna. Þégar frimivarp
vetur er lagt fyrir þhu iv.
er áburðarverksniiojan í b.v.g-
myndiiini ekki ■ i a '
5000 tonrui. 1 meðferð 1 ingsir.£
kemst hugmyndin upp í 7500—
10 000 tonn, vegna siíe.IIdiav
-baráttu Sósíaiistaflckksins fyr-
ir 30.000 tomia verksmiðju.
-jÉf Pólska stjórnin hefur sæmt
Jan Cwiklinski skipstjóra á At-
lanzhafsfarinu „Batory“ og 46
nðro af áhöfn skipsins heiðurs-
merkjum: fyrir drengilega fram
göngu þeirra er þýzki kommún-.
istiiin Gerhart Eisler flýði á
. Batory“ undári afsóknum
. : 3cyi:ilögreglunnar.
v ■ ■ V .'••'æ'Os-
öý i h’,ð mesta, befur í sumar
govi iiui’f.:?. í Danmörku frá
Þýzk.nh r.di. Bjallan hefur lagt
uimi; s;g löUivert svæði í Suð-
ur-JcílíUMÍi, cn Dv iír haCn snú-
i?,í til ' • ii oe þykjast
vinnu i orði og verkií
(Frá Norrænavféiáígíríú).
liggja og kastað öllum áhyggj-
na
mni
kui pr
meðan
hefSi. tel
kaupin á
ii v skÖTHVRcir-
:óp lijá þjóð-
ekki aðeins
brydda á
verksm.Í945,.
ar,“ sem eng-
ið alvarlega,
nýsköpunar-
Og wm á stóriðja með 30 000 r togurunum höfðu enn ékki
nnum um gjaldeyri upp á Maxð-j-toima) áburðarverksm. eftir að j sanma.ð réttmæti sitt.