Þjóðviljinn - 22.09.1949, Qupperneq 3

Fimmtudagur. 22. sept. 1949.
ÞJÖÐVHJTNN
3
Ritstjóri: Þóra Vigfúsdóttir.
KONA í fylkingarbrjóstí
Sósíalistaflokkurinn kefur
eins os vií kosningarnar 1946
skipað' koiíu, lækninn og
mannúðarkonuna Katrínu Thor-
oddsen í BARÁTTU SÆTIÐ,
nú fimmta sætið, á lista sínum.
Við siðustu kosningar var
Sósíalistafloltkurinn sigurviss
vaxandi flokkur eins og hann
er í dag, en baráttusæti listans
þá var 4. sæti, vonlaust sæti
í augum þeirra, sem sjá aðeins
stirðnaða flokka og vilja ekki
skilja að dagur hins nýja tíma
er runninn.
Við munum óp og sköll andstæð
inganna frá þeim kosningum og
hvernig þeir hrópuðu sig hása
um það að Katrín, sem var þá
4. maður listans, kæmist aldrei
á þing. En Katrín Thoroddsen
kosnst á þing, og þúsumlir sem
ekki þekktu hana þá nema sem
liinn dugandi lækni, þekkja
hana nú sem skeleggan baráttu-
mann fyrir málstað íslands og
íslenzku þjóðarumar. Vita að
engin dollaraglýja getur blind-
að augu hennar, vita að öruggt
er að treysta lienni á þeim
tímum sem í hönd fara. Þess-
vegna er hún um leið hinn
glæsilegi fulltrúi íslenzku al-
þýðunnar, þeirra sem trúa á
landið sitt og' málstað landsins,
allra þeirra sem hata erlenda
áþján og yfirdrottnun, fulltrúi
sem liver einasta islenzk kona
á að setja metnað sinn í að
sitji á löggjafarþingi þjóðar-
innar. VIÐ STRENGJUM IÁIvA
ÞESS HEIT AÐ KATRÍN
SKAL Á ÞING.
í sumar hefur þjóðin orðið
áð horfa upp á það ekki kinn-
roðalaust að flokkar hinna 37
hafa sent frambjóðendur sína
um landið með tuskubrúðu til
að lokka almenning í sveitum
og þorpum landsins til fylgis
við sig. Halda þeir raunveU-
lega að slík ííflalæti lyfti þeim
upp í alþingisstólana.
Eftir Keflavíkursamninginn,
Aílantshafssáttmálann og at-
burðina 30. marz dirfast þessir
menn að koma íram fyrir al-
þjóð og bjóðast til að fara með
umboð þjóðarinimr á þingi, bjóð
ast til að stjórna, menn sem
hafa komið öllum okkar málum
í þá óreiðu sem frægt er að
endemum. Þeir munu eins og
fyrri daginn æpa sig hása og
segja að 5. sæti lijá sósíalistum
sé vonlaust, skreyta síður blaða
sirna með svívirðing'um uin
Katrínu Thóroddsen. En allt
mun verða unnið fyrir gíg
KATRÍN SKAL Á ÞING.
í ræðu nýlega komst Katrín
Thóroddsen sve að orí-i: „Það
var ekki af hlédrægni að ég
valdi 5. sæti heldur vegna þess
að það er oforlítið nær orustu-
svæðinu en hin efri sætin. Það
er mér metnaðarmál að KONA
brjóti skarð í múr Bandaríkja-
þjónanna hér í Reykjavík."
Þetta eru stolt orð, sem sæma
dóttur Theódóru og Skúla Thor-
oddsen og verða munuð lengi.
HJA HOLLENZKUM
Viðtal við Ðergþóru Hólm
gluggana og ég held næstum
þvi allt húsið að utan.
í blómabæinn Haar-
Komstu
iem?
Já, ég kom þangað og sá
allar túlipanbreiðumar í sínu
Þótt Holland liggi landfræðilega séð í hinni miklu fegursta litskrauti og hvergi
þjóðbraut lieims, er eins og mörgnm oltkar hérna! var lófastór blettur, sem ekki
úti á íslandi finnwt eigi að síður þetta fjallalausa, frjó.í var ræktaður, allstaðar var eitt
j hvað að spretta og groa. Hol-
sama land með síkjum sínum, túlípönum og vindmyllum, iendmgar rækta ótal káltegund
ir, sem ég kann ekki upp að
telja eða nefna. Grænmeti er
11
sem bera við himin og spegla sig á öllum póstkoi’íum
þaðan, í lygnum álum landsins, hafi ennþá eitthvað af
töfrum fjarlægðarinnar og „útlandsii:s“ yfir sér.
Þessvegna var það um daginn þegar ég rak?ö á einr.
af ferðalöngum sumarsins, Bergþóru Hólm, og hún uagði
mér að liún væri að koma úr þriggja mánaða dvöl í Mollandi
— hún var í kynnisför hjá systur sinni, Heiðu Hólm, sem
er búsett þar og mörgum lesendum Þjóðviljans kunn, sem
hinn duglegi og röggsami formaður jtarfstúSknafélagsins
„Sóknar“ — bað ég liana að segja lesendum kvennasíð-
unnar eitthvað frá ferðalaginu.
aðalfæða þeirra. Landið allt eitt
sléttlendi með stórum skógar-
beltum, en mörg þeirra eydd-
ust algerlega í siðustu styrj-
öld.
Sástu mikið af eyðilögðum
bæjum?
„Meimingas:- ©g minn-
iigassjóoiiF kvenna á aS
verSa sjóðnr Iimna mörgn
og hann geinr ©rSið siór"
Á þriðjudaginn kemur, 27.
september, beitir Kvenréttinda-
félag íslands sér ásamt sam-
bandsfélögum sínum fyrir hinni
árlegu fjársöfnun í Menningar-
og minningarsjóð kvenna. Merki
sjóðsins verða seld allan dag-
inn á götum bæjarins og ætti
það að vera metnaður bæjarbúa
að sem flestir gengju með
merki sjóðsins þennan dag.
Því 27. september er einnig
afmælisdagur Bríetar Bjarnhéð-
insdóttur, stofnanda sjóðsins, en
stofnfé hans er dánargjöf frú
Bríetar, sem afhent var af börn
um hennar á 85 ára afmæli
hennar, og með engu heiðrum
við minningu þessa merka
brautryðjanda meir en að
leggja okkar skerf til að sjóð-
ur þessi eflist og vaxi og geti
sinnt því víðtæka menningar-
hlutverki, sem honum er ætlað.
Menningar- og minningarsjóð
ur kvenna er ungur að árum.
Stofndagur sjóðsins er talinn
27. sept. 1941. Forseti íslands
staðfesti skipulagsskrána haust
ið 1945, og var þá fyrsti fjár-
söfnunardagur sjóðsins 27.
sept. það ár, og sumarið 1946
voru í fyrsta sinn veittar 9000
kr. úr sjóðnum og hlutu þá 6
stúlkur námsstyrki.
í suraar, 1949, fengu 13 stúlk
ur styrk úr sjóðnum og er það
ekki hvað sízt að þakka velvild
og skilningi sem konur um allt
land hafa sýnt þessu máli, bæði
með því að kaupa merki sjóðs
ins, minningarspjöld og senda
honum dánargjafir og hafa þar
með stuðlað að því að fleiri og
fleiri efnilegar stúlkur geta
haldið áfram námi í ýmsum
greinum.
Síðasta málið, sem Laufey
Valdimarsdóttir gekkst fyrir
að koma í framkvæmd, var
Það er ekki ofsögum sagt að
það er þrifnaðurinn og snyrti-
mennskan, sem strax vekur eft
irtekt ferðamannsins í þessu
blómlega landi, segir Bergþóra,
sérstaklega í sveitum og smá-
þorpum. Heiða systir mín sagði
mír að víða út um sveitir og
byggðir landsins væru yfir-
heilbrigðisnefndir eða ef til
vill réttara til orða tekið „fegr-
unarnefndir", sem eru launað-
ar af því opinbera, og skipaðar
oftast mestmegnis konum, sem
til þess hafa lært og eftirlit.
eiga að hafa með öllum þrifn-
aði og umgengni. í Kampen þar
sem ég dvaldist, en það er
smábær, tveggja tíma brautar-
Já, sérstaklega suður við
Belgíu. Og mér fannst hver
einasta manneskja sem ég tal-
aði við hata Þjóverja takmarka
Eitt sá ég Iíka sem mér lauSt> enda á þjóðin sem heild
fannst mjög athyglisvert. All- um sárt að binda eftir hernám
staðar þar sem verið var að ið og styrjöldina.
reisa ný íbúðarhverfi voru göt-j Hollendingar gera mikið til
umar með vatnslögnum og þesg ná að draga ferðamenn
skolpræsum lagðar áður. Fyrst að landinu> enda finnst
mörg-
komu göturnar breiðar og gljá-J
andi, allt snyrt og fegrað í,
kring, síðan var byrjað á hús-'
um sem ferðast um landið það
vera eins og stór myndabók.
Hvert hérað hefur sinn sér-
unum og mikil áherzla lögð á( staha þjóðbúning og er eftir
að heildarsvipurinn væri fal
legur.
Hvernig eru hollenzk hedmili?
Hollendingar eru mjög fast-
heldnir á allt gamalt. Mér |
fannst ég hvergi koma inn í
ferð frá Amsterdam, með 23 reglulega nýtízk heimili eftir
þús. íbúa, sá ég að öllu rusli 'okkar mælikvarða. En hollenzku
var safnað í afarlangar þrær, 'konurnar eru bráðmyndarleg-
með lokum yfir, sem eru við ar. vinnusamar og árrisular,
hvert hús. Svo koma þar til |Þær fara a fæfur kl. 6 á morgn
launaðir menn og tæma allt |ana °» byrja þá á því að
saman daglega. Einn tekur skrúbba gangstéttina, þvo
bréfarusl, annar matarafgang,
það er eins og ruslið sé „flokk-
að“ niður áður en það er keyrt
í burtu.
tektarvert hvað landsmenn
nota þjóðbúning sinn mikið. I
einstaka þorpum eins og Voll-
endam og Marken, sem er eyja
skammt frá Vollendam, klæð-
ast bókstaflega allir þjóðbún-
ingi. Litlir drengir eru þar
í pilsmn eins og telpur, þar til
þeir eru 7 ára. Ferðamaðurinn
getur farið inn í hvert einasta
hús á svona stöðum og skoðað
það sem hann vill. Þegar ég
fór þarna um fór ég að hugsa
um að ýmislegt .gætum við
Framhald á 7. siðm
stofnun Menningar- og minn-
ingarsjóðs kvenna. Hún skildi
manna bezt, hve alhliða mennt-
un er konum nauðsynleg til
þroska og þátttöku í opinberum
málum. Hún vissi hvaða öryggi
það skapar og víðsýni í lífsbar-
áttunni. Hún vissi líka, eins og
hún sjálf orðaði það, „að miklu
erfiðara er fyrir fátækar stúlk-
ur en pilta að 'koraa sér fram
til náms, bæði vegna þess að
vinnulaun þeirra eru lægri og
aimenningsálitið telur það ekki
nauðsynlegt“ og hún heldur á-
fram: „Hvers óskum við frek-
ar en að unga kynslóðin verði
fremri okkur, sem eldri erum,
að hún verði djarfari cg mark-
vissari. Sköpum ungu stúlkunni
nýja möguleika með þessari
sjóðsstofnun."
Munum að það er einmitt
það sem við gerum með því að
kaupa og bera merki Menning-
ar- og minningarsjóðs kvenna
næstkomandi þriðjudag, 27
september.
Vindmyllurnar bera við himin: og spegla sig í lygmun
álum landsins.