Þjóðviljinn - 14.12.1949, Blaðsíða 5

Miðvikudagur 14. des. 1949
ÞJÖÐVHJINN
5
Ráfmagnsskorfurlnn stafar af vanrækslu valdhafa rikis og hæja
Fyrír tveimur árum krafSist
Sósialistaflokkurinn tafar-
lausra framkvœmda i
'j þessum efnum
Þær framkvæmdir eru enn
hafnar - og munu taka minnst
tvö til þrjú ár
Nú í kulda og myrkri skamm
degisins, eru ýmsir háttsettir
menn að gera þá „uppgötvun“
að ekki sé allt í sem beztu lagi
með raforkuframleiðHluna hér
á landi. Jafnvel ráðherrar lýsa
því yfir, á Alþingi, að á það
raforkuver, sem helmingur allra
landsbúa á að fá raforku frá,
sé lagt meira, en það getur bor-
ið. Þingmenn hinna ráðandi
flokka taka undir, í sama tón,
og blöð þeirra básúna, hvert í
kapp við annað, hversu ískyggi-
legt ástandið sé, í þessiam efn-
um — og hversu ófært það
mimi verða þau ár, sem enn
hljóta að líða, áður en úr verð-
iur bætt.
1 blöðum og útvarpi birtast
auglýsingar, til iðnrekenda í
Reykjavík, um að þeir skuli
forða fyrirtækjum sínum frá
stöðvun, vegna rafmagnsskorts,
með því að kaupa sér disel-
rafstöðvar . (náttúrlega fyrir
lítið verð) — og frá höfuð-
stað Norðurlands, sem rekur
annað stærsta raforkuver lands
íns, berast þær fregnir, að
þar sitji menn ljóslausir í kuld
amim, til skiftis eftir bæjar-
hverfum.
Hvernig stendur á þessúm
ósköpum ?
Þannig, að tímann, sem átti
að nota til þess að byggja ný
orkuver, hafa valdhafarnir — í
viðkomandi bæjarfélögum og á
Alþingi — notað til þess að
masa um undirbúning virkj-
ananna.
Aðein s Sósí alis taf lokkurinn
' hefur heimtað raunhæfar fram-
kvæmdir.
Fyrir tveimur til þremur ár-
um benti hann á þá hættu, sem
vofði yfir, í þessum efnum, ef
ekki yrði hraðað, eins og unt
væri, þeim virkjunarfram-
kvæmdum, sem hér er um að
ræða.
í þingbyrjun 1947 fluttu þeir
Steingr. Aðalsteinsson og Einar
Olgeirsson þingsályktunartil-
lögu, um að Alþingi legði fyrir
ríkisstjórnina „að gera allar
nauðsynlegar ráðstafanir til
þess, að viðbótarvirkjunum í
Soginu og í Laxá í Suður-Þing-
eyjarsýslu verði lokið svo
.fljótt, sem frekást má verða, og
©kki siðar en haustið 1949.“
j 1 greinargerð fyrir þessari
tillögu var bent mjög rækilega
á það, hversu alvarlegur raf-
magnsskortur mundi verða á
orkuveitusvæðum þessara virkj-
ana, ef nokkur óþarfur dráttur
yrði á framkvæmdunum. Skýrt
var frá því, að Sogsvirkjunin
væri þá þegar yfirhlaðin, svo
taka yrði strauminn af hinum
nýju veitum um Reykjanes og
um Árnes- og Rangárvallasýsl-
ur, þann tíma sólarhringsins,
sem rafmagnsnotkunin er mest.
Að vísu mundi verða bætt úr
þessu í bili, með eimtúrbínu-
stöðinni, sem þá var verið að
hyggja— en síðan sagt orð-
rétt: „En með þeirri hraðvax-
andi rafmagnsnotkun, sem ver-
ið hefur í Reykjavík, mun þessi
orkuaukning verða fullnotuð
jafnvel þegar á fyrsta ári,
þannig, að á árinu 1949 verði
aftur orðinn skortur á rafmagni
til þeirra raforkuveita, sem
tengdar eru Sogsvirkjuninni."
Um Laxárvirkjunina er talið
sömu sögu að segja. Orka henn
ar sé þá þegar fullnotuð, og
því ekkert til að mæta vax-
andi þörfum Akureyrar og
þeirra orkuveitna, sem við Lax-
árvirkjunina eru tengdar.
Niðurstaða greinargerðarinn-
ar var því sú, að „það má eng-
um tíma spilla í undirbúningi
þessara mála, og f ásinna ein —
þrátt fyrir takmarkaðan gjald-
eyri að veita ekki nauðsynleg
gjaldeyrisleyfi í þessu sam-
bandi, eða að hika við fjár-
festingarleyfi til jafn lífsnauð-
synlegra hluta, og hér er um
að ræða.“
Síðan lauk greinargerðinni
með þessum orðum:
„Framkvæmd þessara virkj-.
ana hefur svo geysimikla þýð-[.
ingu fyrir almannahag og af-
komu heilla atvinnugreina, að
óverjandi væri að láta óeðlileg-
an drátt verða á framkvæmd-
unum, enda mundi þá sá mikli
skortur á raforku, sem þegar
er og enn meira vofir yfir á
allra næstu árum, valda
miklum hluta þjóðarinnar hin-
um mestu vandræðum.“
Þetta var, sem sagt, fyrir
tveimur árum þ. e. a. s. tveim-
ur árum áður en mektarmenn
ríkis og viðkomandi bæja gerðu
þá uppgötvun, sem greint er
frá í upþhafi þessa máls.
Þá var fyrirhyggjan og fram
kvæmdaþrekið ekki meira en
svo, að fyrrnefnd þingsál.till.
þvældist hjá fjárveitinganefnd
allan veturinn 1947—48 án þess
að fá afgreiðslu.
Og sá ráðherra, sem farið
hefur með raforkumál og sem í
umræðunum um áðurnefnda
þingsál.tillögu viðurkenndi, að
undirbúningi Laxárvirkjunar
væri þá, (fyrir tveimur árum)
komið svo langt, að ástæða væri
til að fara að kaupa v.élar og
efni til hennar, hefur samt
ekki enn notað heimild, sem
Alþingi veitti honum hinn 24.
maí 1947 til þess að festa kaup
á umræddum vélum.
4*
Árangur þessa athafnaleysis
er sá, að meginhluti allra þeirra
landsmanna sem raforka hefur
verið leidd til, búa við það á-
stand, sem drepið var á í upp-
hafi þessarar greinar. Og það
ástand á eftir að stór-versna
þann tíma, sem enn líður áður
en viðbótarvirkjunum lýkur.
Árangurinn er ennfremur sá,
að nú verða þessar virkjanir
um það bil helmingi dýrari en
áætlað var, að þær mundu
kosta. j
Það þýðir, að þegar meiri-
hluta þjóðarinnar hafa verið
bökuð óhemjuóþægindi árum
saman, vegna rafmagnsskorts-
ins, og stórkostlegt fjártjón
af römu sökum — verða menn,
þegar rafmagnið loksins fæst,
að borga það miklu hærra
verði, en annars hefði orðið.
Væri ekki rétt fyrir allan
þann fjölda fólks, sem hér á
hlut að máli, Reykvíkinga, Ak-
ureyringa og aðra þá, sem búa
á orkuveitusvæðum þessara
virkjana, að draga hér af
nokkra lærdóma — og vera
þeirra minnugir t. d. við bæjar-
stjórnarkosningarnar, sem nú
fara í hönd.
Sjómenn, notum tækifærió!
Saga Sjómannafélags Reykja
víkur hin síðari ár er svartasti
bletturinn í sögu íslenkzra al-
þýðusamtaka og jafnframt á-
takanlegt dæmi um mannlega
niðurlægingu. Hér er um að
ræða alger svik forystumanna
félagsins við þær hugsjónir,
sem þeir á sínum manndóms-
árum börðust fyrir. Þó er einn
maður í hinni deyjandi sjó-
mannafélagsstjórn, sem ekki
verður sakaður um hugsjóna-
svik. Þessi maður er Sæmund-
ur Ölafsson. Hann virðist
aldrei hafa haft aðra köllun,
en þá, að vinna öll þau skít
verk, sem baráttan gegn hags
munum sjómanna útheimtir.
Mér yitanlega hefur hann
aldrei verið vinsælli í félags-
lífi sjómanna en kexið hans í
mataræði þeirra. Við hann
hafa sjómenn aldrei neinar
vonir tengt. Aftur á móti er
hart til þess að vita að maður
eins og Ólafur Friðriksson
sk’iij. hafa hlotið þau ömurlegu
örlög að lifa sjálfan sig.
Vegna hins sérstæða „lýð-
ræðis“ í sjómannafélaginu hef-
ur þeirri stjórn, sem hér hef-
ur lauslega verið lýst tekizt
að halda völdum til þessa í
trássi við vilja yfirgnæfandi
meirihluta starfandi sjómanna.
En nú hefur það kraftaverk
gerzt að sjómönnum tókst að
koma fulltrúum sínum í öll
sæti á lista þeim, sem verið er
að kjósa um.
Við sjómenn munum nú nota
þetta tækifæri til þess að gera
upp reikninginn við þá menn,
sem svikið hafa málstað okkar.
Þjónkun þeirra við útgerðar
menn bitnar á okkur í dag-
versnandi lífsafkomu og minnir
sífellt á þann dauðadóm, sem
þeir hafa sjálfir upp kveðið
yfir sér, sem leiðtogar okkar.
Þessum dómi munum við
fullnægja í yfirstandandi kosn
ingum. Það mun vera venja
að tiigreina helztu málsatvik
áður en dómi er fullnægt.
1 þessu tilfelli eru afbrotin
svo mörg og augljós, að ég
mun fara þar fljótt yfir sögu.
Við minnumst þess er flutt
var á Alþingi frumvarp um
styttingu vinnutíma á togurum.
Flestallir togarasjómenn sendu
þá Alþingi áskorun um að sam
þykkja það. Fram til þessa
hefur hvorki stjóm Sjómanna-
félagsins í heild né formaður
þess, sem sæti hefur átt á Al-
þingi, verið „viðbúnir“ að taka
afstöðu til þessa máls og verða
það ekki héðan af, sem þing-
menn. Það er vissulega of seint
að iðrast eftir dauðann. Þetta
mun vera heimsmet í „lýð-
ræði“ að taka ekki til greina
viljayfirlýsingu svo til allra
umbjóðenda sinna.
Þá er og minnisstæð fram-
koma þessara manna í samn-
ingunum við útgerðarmenn
síðastliðinn vetur, þar sem
þeir börðust eins og ljón gegn
hagsmunum sjómanna, en
hundsuðu þá menn, sem kosn-
ir voru af sjómönnum, til þess j
að fylgjast með samningsgerð-
inni. Þeir samningar eru verð-
ugur minnisvarði á leiði þess
arar stjórnar. 1 þeim eru flest
ar greinar svo loðnar að þær
má skilja á ýmsavegu og út-
gerðarmenn hafa getað túlkað
jöll vafaatriði sér í hag í friði
Ifyrir stjórn Sjómannafélagsins.
Þó er ótalið sem er hættuleg-
'ast við þessa samninga en það
jer að fela mönnum að semja
Ihverjum fyrir sig um kaup
fyrir viss störf. Þar með er
lútgerðarmönnum gefin aðstaða
Itil að kúga menn til vinnu án
iendurgjalds og munu mörg
idæmi þess að þeir hafi, notað
sér þessa aðstöðu.
Það er til marks um „vin-
sældir“ þessa samnings að
hægt mun að telja á fingrum
annarrar hahdar þá sjómenn
sem viðurkenna að hafa sam-
þykkt þá. Það er ekki úr vegi
að geta þess nú þegar togar-
I'ramhald á 7. síðu.