Þjóðviljinn - 19.02.1950, Blaðsíða 3

Sunnudagur 19. febrúar 1950.
Þ JÖÐ VILJIN N
iSjálfsagt verða flestir sem
rita í blöð og bækur á einhvern
hátt varir við að það sé lesið
sem þeir láta frá sér fara.
Meira að segja skákdálkahöf-
undar fá bréf stöku sinnum frá
lesendum sínum, óskir og bend-
ingar, fyrirspurnir eða jafnvel
þakkir. Fyrir nokkru barst mér
bréf sem dregizt hefur að svara.
Það var fyrirspurn frá dul-
nefndum manni. Spurning þessi
var í sambandi við skák, sem
birtist hér í dálkunum 24. júlí
í sumar. Virtist um annaðhvort
að ræða, prentvillu eða lirapa-
lega yfirsjón teflenda og skýr-
anda. Nú var frumritið löngu
glatað þegar mér barst bréfið,
og skákina hafði ég tekið úr
frakknesku tímariti, sem ég
hafði að láni en var löngu bú-
inn að skila. Nú er ég loks bú-
inn að afla mér tímaritsins aft-
ur og get glatt hinn ókunna
bréfritara með því að sökin
liggur hjá mér eða setjaranum.
Prentvilla hefur semsé slæðst
inn í 81. leik svarts, en hann
átti að vera Dd8 í stað Df8 eins
og misritazt hafði. Prentvillur
eru hvimleiðar en örðugt að
losna við þær að fullu. Þó vona
ég að þær séu fátíðari hér i
dálkunum en þær voru fyrst.
Að minnsta kosti hef ég ekki
síðustu þrjú árin heyrt jafn
átakanlega s.ögu og einn helzti
skriffinnur Spegilsins sagði
mér þá. Hann var að tefla skák
eftir fyrirsögn dálksins. 1 miðju
tafli verður fyrir honum leikur
sem honum þótti ólíklegur, en
það var að leika manni á reit
þar sem annar stóð fyrir. Hann
treysti sér þó ekki til nnars en
að hlýða þessari fyrirskipun.
Nokkru síðar kemur þriðji mað
ur á sama reit. Um það leyti
sem kunningi minn gafst upp
skildist honum að flestir menn-
irnir ættu að vera komnir á
þennan eftirsótta reit. Þess má
geta manninum til verðugs
hróss að hann lét þetta mótlæti
ekkert á sig fá, en hélt áfram
að lesa og tefla skákdálkana og
gerir það vonandi enn.
Það er skemmtilegt að skák-
dálkurinn skuli eiga lesendur
sem athuga lengstu skákir hans
með sömu gagnrýni og þær
styttstu, en ég vildi mælast til
þess að þeir sem kunna að
skrifa mér í sambandi við dálk-
ana geri það undir fullu nafni,
oft er þægilegt að geta komizt
í beint samband við þá.
Það var eitt borð á skákþingi
Reykjavíkur sem erfitt var að
komast að á sunnudaginn var.
Þéttur hópur áhorfenda stóð
umhverfis það allan tímann.
Þetta var borð þeirra Guðjóns
M. Sigurðssonar og Benónýs
Benediktssonar. Menn áttu von
á skemmtilegum átökum því að
þeir börðust um forustuna og
eru báðir viðurkenndir víghan-
ar, enda varðí3ská.kin hin fjör-
ugasta. Guðjón var fljótt ofan
á á miðborðinu, og kom riddara
inn í miðja fylkingu hjá Benó-
ný. Svo komst drottning Benó-
nýs í sjálfheldu yzt úti á drottn
ingarvæng. Um síðir virðist her
Benónýs vera að sprengja af
sér böndin, en þá sneri Guðjón
sókninni skyndilega yfir á
kóngsvæng með fallegri mann-
fórn. Upp úr því urðu drottn-
ingarkaup og voru tafllokin
greinilega Guðjóni í vil, enda
vann hann. Skákin var fjörug
til hins síðasta og lauk henni
þannig að Benóný varð mát á
afar spaugilegan hátt.
Hvítt:
Svart:
Guðjón M. Sig. Benóný Ben.
1. d2—d4
2. Kgl—f3
3. c2—c4
4. Kbl—c3
5. Ddl—b3
6. Bcl—f4
7. e2—e3
8. Bfl—e2
9. h2—h3
10. 0—0
11. Rf3—e5
12. Hal—dl
Rg8—f6
d7—d5
c7—c6
g7—g6
Bf8—g7
0—0
e7—e6
h7—h6
Hf8—e8
Rb8—d7
Rd7—f8
Rf6—h7
fW

Abyrgð Islendinga i

Benóný hefur lent í afbrigði af
slafneskri vöm sem ekki þykir
fyllilega gott. Hann býr sig nú
undir að leysa úr vandamálum
Bc8 á frumlegan hátt: opna
honum leið með f7—f6 og e6—
e5. En allt er þetta dálítið þung
lamalegt og hætt við að hvítur
haldi sínum yfirtökum.
13. e3—e4 f7—f6
14. Re5—f3 Dd8—b6
15. Db3—c2 d5xe4
(Db3—c2 d5xe4)
16. Rc3xe4 e6—e5
17. Bf4—e3 e5xd4
18. c4—c5! Db6—c7
19. Re4—d6 He8—e7
20. Rf3xd4 Rh7—g5
21. Be2—c4f Kg8—h8
22. Be3—f4 Dc7—a5
'Svarta drottningin er í vanda
stödd.
23. Rd4—b3 Da5—b4
24. a2—a3 Db4—a4
25. Bf5xg5
Hvítur gat haldið eltingar-
leiknum við drottninguna á-
fram: 25. Hd4 f5 25. Bb5! Hið
eina sem svartur getur nú reynt
til þess að forða sér frá að
missa D fyrir H og B er að
leika 26. — He2! ? en þá getur
hvítur annaðhvort haldið hót-
unum sínum með Dd3 eða Bd2,
eða (og það er sennilega betra)
leikið 27. Dxe2 Dxb3 28. Bc4
Da4 29. Be5. Hann á þá skipta-
mun yfir og betri stöðu að auk.
25. ---------------- f6xg5
26. Hfl—el He7xel
27. Hdlxel Bc8—f5
28. Rd6xf5 g6xf5
29. Hel—e7
Hvítur hótar einfaldlega Hxb7
— b4 og vinnur drottninguna.
En nú gerir Benóný síðustu til-
raunina til að losa sig og mun-
ar mjóu að hún takist. ,
29.------ b7—b5!
•— Takist að framleiða
vetnissprengju er alger eyð-
ing alls lífs á jörðunni hugs-
anleg á þann hátt að and-
rúmloftið eitrist af geisla-
verkunum. Þannig fórust
kunnasta vísindamanni
heimsins, Einstein, orð fyrir
réttri viku í útvarpsræðu í
Bandaríkjunum. 1 þessari
sömu ræðu rakti hann á
glöggan hátt hervæðingar-
æði Bandaríkjanna, hvernig
allar aðgerðir þeirra í utan-
ríkismálum hefðu átt eitt og
aðeins eitt markmið undan-
farin ár. Komið hefði verið
upp herbækistöðvum víðs-
vegar um hnöttinn og fjár-
magnið óspart verið notað
til að kaupa bandamenn. Inn
an Bandaríkjanna hefði her-
inn nú geysileg fjárhagsleg
völd, æskan væri alin upp í
styrjaldaranda og komið
hefði verið á nákvæmu eftir
liti með skoðunum borgar-
anna og ofsóknum beitt gegn
því fólki sem leyfði sér þann
munað að hafa sjálfstæðar,
vitlegar skoðanir. — Það
verður æ Ijósara að ef svo
stefnir sem nú horfir verður
endir alls þessa fullkomin
eyðing hnattarins, voru loka
orð þess manns sem af mest
um myndugleik getur rætt
og gerst má vita.
Alvarlegri vamaðarorð hef
ur mannkynið aldrei heyrt.
En þau voru sögð í öndvegis
ríki andlegs frelsis, og frétta
stofur þess ríkis hafa ekki
skipað þeim í neitt öndvegi.
Það var með naumindum að
þau fengju að fljóta með aft
an í fréttum um hervæðing-
aröskur og ný morðtól. Og
hin heiðarlegu, sannorðu, ís-
lenzku borgarablöð hafa ekki
verið að hampa þeim í dálk-
um sínum. Hins vegar risu
pólitíkusar hins andlega
frelsis upp einn af öðrum
vestanhafs og formaéltu hin-
um aldna visindamanni. Einn
ávarpaði hann „gamlan
glæpamann," annar „gyð-
ingasvín,“ þriðji valdi hon-
um kommúnistaheiti og vildi
láta flytja hann úr landi
brott hið bráðasta. Gott ef
eitthvert blaðið stofnaði
ekki austurfararsjóð. Sið-
ustu daga hefur Einstein,
andnazistanum, eflaust orðið
tíðhugsað til fyrri samlanda
sinna, sem hann yfirgaf fyr
ir 17 árum.

En jafnvel þótt fréttastof
ur frelsisins hafi reynt að
kæfa varnaðarorð Einsteins,
þótt pólitíkusar frelsisins
hafi reynt að yfirgnæfa þau
með ókvæðisöskrum, eru þau
þó orðin sameign milljón-
anna. Tíðindin um vetnis-
sprengjuna og áhrif hennar
hafa valdið andlegri bylt-
ingu um allan heim, blindir
hafa öðlazt sýn og daufir
heyrn. Því er það að Chur-
chill, foringi stríðsæsinga-
manna, ,sér nú þann kost
vænstan að prédika sam-
komulag og frið til að ná á-
rangri í kosningunum í Bret
landi. Því er það að sömu
menn sem í gær töldu Över-
land postula andlegs frelsis
segja hann hættulega geggj
aðan í dag, en Överland
þessi hrópaði í trylltri gleði
þegar hann frétti um vetnis
sprengjuna: kastið henni,
kastið henni! En ef Över-
land er geggjaður, hvað eru
þá ráðamenn Bandaríkj-
anna; ekki framleiða þeir
vetnissprengjuna án þess að
geta hugsað sér að kasta
henni.
En þótt mikil ólga hafi
risið í umheiminum kringum
okkur gerist fátt hér á Is-
landi. Og ef til vill finnst
ýmsum að fátt sé hægt að
gera annað en bíða þess
hvort mannkynið fær að tóra
enn um sinn eða hvort við
deyjum út af einhvern dag-
inn af eitruðu andrúmslofti.
Þó skyldi enginn dylja fyrir
sér að einnig við Islendingar
berum ábyrgð á þessari djöf-
ullegu þróun. Þann 30. marz
fyrir tæpu ári, daginn sem
mynd forsetans stóð umluk-
in bandarískum gasmeklci
og landar hans voru barðir,
voru íslendingar gerðir form
lega aðilar að hernaðarkerfi
Bandarikjanna. Síðan þá er
utanríkisstefna Bandaríkj-
anna utanríkisstefna íslands
og hermálastefna Bandaríkj-
anna er hermálastefna ís-
lands. Einnig Islendingar
bera ábyrgð á helvítis-
sprengjunni meðan þeir af-
neita ekki þeirri ábyi’gð.
Stánzlausar hótanir Banda-
ríkjanna um að eyða borg-
ir Sovétríkjanna eru einnig
ógnanir Islendinga, og sé
hætta á algerri tortímingu
mannkynsins stafar sú hættr
einpig frá okkur. Því skjddi
enginn gleyma að vel gæti
svo farið, að Island yrði
vetnissprengjustöð, að landið
okkar yrði notað sem bæki-
stöð fyrir þetta óskynjan-
lega morðtól.
★
Þetta er sú þungbæra á-
byrgð sem §7 alþingismenn
kölluðu yfir þjóðina 30. marz
1949, og undan þeirri ábyrgð
verður ekki skotizt meðan
Islendingar eru aðilar að
hernaðarkerfi Bandaríkj- <
anna. Það stoðar okkur lít-
ið að kveða upp þunga dóma
yfir ráðamönnum Bandarikj-
anna; þeir dómar hitta okk-
ur sjálf. íslendingar eru að-
ilar að stefnu sem leitt get-
ur til tortímingar mann-
kynsins og algerrar eyðnigar
hnattarins, svo að notuð séu
ummæli Einsteins. Sú skoð-
un er þess vegna röng að
íslendingar geti ekkert að-
hafzt. íslendingar bera sína
þungbæru ábyrgð, og þeirra
er að velja hvört þeir vilja
enn standa undir henni. Ef-
laust eru þeir menn íslenzk-
ir til sem taka undir með
Överland og hrópa: kastið
henni, kastið henni! En ís-
lenzka þjóðin getur ekki ver
ið haldin slíkri sturlun og
væntanlega ekki heldur meiri
hluti þeirra stjórnmála-
manna sem sæti eiga á þingi.
★
Islendingar geta sagt sig
úr Atlanzhafsbandalaginu —
vetnissprengjubandalaginu
— og þeim ber að gera það,
vilji þeir ekki bera ábyrgð á
þessu nýjasta afreki vest-
rænnar menningar. Aðstæð-
umar eru vissulega ger-
breyttar síðan 37 alþingis-'
menn kváðu upp úrskurð
sinn fyrir tæpu ári. Þær rök-
semdir sem þá þóttu fram-
bærilegar eru nú hrundar
í grunn. Allt talið um nauð-
syn morðtóla og vígvéla, all-
ar bollaleggingarnar um
hernaðarlegar vamir eru nú
fávíslegt babl. Þess er nú
enginn kostur að sigra eða
lifa af í styrjöld, kosturinn
er aðeins einn: að lifa í friði. i
Einnig Islendingar verða nú
að gera upp við sig hvort þeir
vilja fylgja villimönnunum
í Volstrít, hvort helstefna
vetnissprengjunnar á að vera
stefna íslenzku þjóðarinnar.
Og að hafna vetnissprengj-
unni er að hafna Atlanzhafs-
bandalaginu.
/IrvL

''T^Uð'
30. c5xb6 a. p.
31. Dc2—e2!
a7xb6
b6—5
Hringurinn um svörtu drottn-
inguna er rofinn.
32. He7xg7!
Á réttum tíma. Ef nú Kxg7,
þá 33. De7f Kh8 (Kg6 Df7
mát) 34. Df6f Hh7 35. Df7f
Kh8 36v Dg8 mát.
32. — — Da4xc4
Nú má hvítur að minnsta
kosti ekki leika 33. Dxc4 bxc4
og hann tapar manni.
33. De2—e5
34. De5xd5
35. Hg7—b7
36. Rb3—d4!
Dc4—d5
c6xd5
Ha8—{18
Það er sjálfsagt að stöðva
frípeð andstæðingsins, b-peðið
hleypur ekki frá hvítum.
36. ---
37. Hb7xb5
38. a3—a4
39. a4—a5
40. Hb5—b6f
41. að—a6
fí>—f4
Kh8—g7
h6—h5
Kg7-f6
Kf6—f7
Hd8—a8
42. Hb6—b7f
43. a6—a7
44. h3xg4
45. Hb7—b8
46. Hb8xf8t
47. Rd4—e6t
48. Re6xf4
49. Rd8
50. Hd6t
51. fxg3
52. Rd3
53. Hxd4t
54. Rf2
55. Rhl mát!
Kf6—f7
■ g5—gl
h5xg4
Ha8xa7
Kf6—g5
Kg5—h6
d5—d4
gS
Kg5
Hb7 1
Kg4 M
Kxg3 -f
Hb4! \