Þjóðviljinn - 22.02.1950, Blaðsíða 3

Miðvikudagur 22. febrúar 1950.
ÞJÓÐVIL J I N;N
3
ŒStíULYÐSSÍOHIÍ
Vopn fíl að sprengja
áróSursblöSrur
■*
Villuljós skipulagssfjórans
Skipulagsstjóri
„eykur" íjölbreytni
Hörður Bjarnson skipulags
stjóri ræddi um æskulýðs-
hallarmálið 13. febr. í Vísis-
dálkum þeim, sem bera nafn-
ið „Bærinn okkar“.
Af því að þarna er á ferð-
inni maður, sem víst má
telja einn af aðalráðgjöfum
eignastéttarinnar hér í bæ
og svo vegna þess að í
nefndri grein fjallar hann
um mál, sem snertir velferð
æskunnar í Reykjavdk í
framtíðinni, verður að veita
þessu greinarkorni Harðar
meiri athygli en hversdags-
legu Vísissnakki.
Skipulagsstjórinn segir:
„Hér skal ekki farið út í
neinn samanburð um það,
hvort skemmtanir og félags-
líf unga fólksins í Reykjavík
séu óhollari en í öðrum bæj-
um, og dreg ég það mjög í efa
Aftur á móti mætti FJÖL-
iBREYTNIN vera meiri“. í
beinu framhaldi af þessu lýs
ir svo greinarhöfundur, á
hvern hátt hann vill auka
fjölbreyttnina í skemmti- og
félagslífi æskunnar. Og hvern
ig vill hann auka hana?
Hann vill að komið sé upp
smáum tómstundahöllum á
fleiri stöðum í bænum til
styrktar og aukningar á
starfsemi bindindis- og skáta
hreyfingarinnar, íþróttafél.
og K. F. U. M. Að þessu
fengnu hefur skipulagsstjóri
„aukið fjölbreytnina. Aug-
ljóst er, að með þessum hætti
er ekki verið að auka neina
fjölbreytni, heldur væri ver-
ið að auka við þá dilka, sem
æskan hefur orðið að hlaupa
í til að fá útrás fyrir félags-
þörf sína, þ. e. a. s. sú æska,
sem ekki hefur orðið sjoppu
plokkurunum að bráð. Það
var naumast að Hörður skipu
lagsstjóri skipulagði „aukna
fjölbreytni"!
Skilningsleysi á
þöríum nútímaæsku
En það er sitt hvað fleira,
sem segja má um þær skoð-
anir, sem koma fram hjá
þessum ráðgjafa íhaldsins, í
fyrrnefndu greinar korni, (
eins og sjá má af þeirri til-
vitnun, 'sem tekin er til at-
hugunar í upphafi þessarar
■ grefíRar. ' ■.
Mergur málsins er sá, að
með þessari grein er verið að
læða því inn hjá fólki, ann-
aðhvort vitandi vits eða af
þekkingarleysi, að í „bæn-
um okkar“ sé allt 1 lagi, mið-
. að við aðra bæi (Hvaða
bæi?). Tómstundahús sé
sjálfsagt að byggja, jú. af
því að það sé almennt viður
kennd nauðsyn, en málið
verði bezt leyst með því að
leysa húsnæðisvandræði hjá
ákveðnum félagshópum hér
í bæ (og þannig sé og bezt
aukin fjölbreytni í félagslífi
æskufólks!). í umræddri
grein er gersamlega sneitt
hjá að ræða örlög þess fjölda
æsku fólks, sem ekki er og
kemur ekki til með að ganga
í þau félagssamtök, sem
skipulagsstjórinn telur heppi
legustu tómstundahafnir
unga fólksins.
Greinarhöfundurinn Hörð-
ur Bjarnason er bersýnilega
staðnaður borgari, sem ekki
skilur þarfir nútíma æsku og
þar af leiðandi ekki hinn
sérstaka tilgang með bygg-
irrgu æskulýðshallar. Hann
gerir sér ekki ljóst, að þeir,
sem fylkt hafa sér saman til
að gera drauminn um veg-
lega æskulýðshöll að veru-
leika hafa fyrir sínum innri
sjónum allt annað en þau
borgaralegu og lágkúrulegu
sjónarmið, sem droltna hjá
Herði Bjarnasyni og öðrum
,þeim íhaldsmönnum, sem
kannski vilja gera eitthvað
fyrir æskuna?
Sjúkir geta bað. Hvað
þá um æskuna?
Gg þau sjónarmið, sem
skipulagsstjóranum eru ann-
arleg, eru þessi: Að skapa
nýjan vettvang fyrir æskuna,
sem er óþekktur hér i bæ
smáborulegs einkaframtakí
Þetta kann Herði skipulags-
stjóra og hans líkum að íinn-
ast all þokukennt slagorð.
Trúlegt er, að ýmsum star
blindum íhaldskurfum hafi
þótt áætianir hinra sjuku
dugnaðarmanna, sem komið
hafa upp starfsheimili
berklasjúklinga að Reykja-
lundi, þokukennd slagorð og
er þó sú stofnun orðin þjóðar
stolt og betri en í „öðrum
bæjum“. Trúlegt þætti einnig
að geti hinir sjúku gnrt svo
stóra hluti, þá skyldi maður
halda, að þróttmiki! æska
geti líka skapað sér skilyrði,
sem betri eru en í .„öðrum
bæjum“.
Æskan er ætíð ásökuð um
að vera öfgafull og óraunsæ
þegar hún ætlar sér að gera
stóra hluti, sem eru í sam-
ræmi við þarfir hennar sjáifr
ar. Og ásakanirnar koma
ætíð frá málgögnum. þeirra,
sem búnir eru að hreiðra
svo vel um sig. á kostnað
annarra, að þeim finnst allt
í lagi í „sínum bæ“, og þann
ig mæla einnig þeir, sem
eru á kaupi til að hugsa fyr-
ir eignastéttarmenn, sbr.
Hörð Bjarnasan. .; •
0í þungt íyrir hann
Öfgarnar hjá æskunni eru :
ekki aðrar í þessu tilfelli en 1
þær, að hafa futgið í gegn- |
um upplýsingar i'rugga vi.ssu
fyiar, að háegt er að koma
upp tómstuadahull, sem !jgí-
ur uppá að bjóða rnarga
hluti. em :n?m ein samtök
af því tagi. . áður v.rru
upp talin, gætu nckkiu
sinni boðið udd á.
S ðMEIGI NLK.'r A geta öll
þau æskulýðsfélög, sem hafa
undir sínum merkjum æsku,
er gerir kröfur til nýrri og
betri skilyrða fyrir Reykja-
víkuræskuna, komið upp
æskulýðshöll, sem væri SAM
EIGINLEGUR VETTVANG-
UR allrar æsku með ólíkar
skoðanir og áhugamál. Þetta
er eftilvill of þungt fyrir
Hörð Bjarnason. En það ger-
ir ekkert til. Hann er sýni-
lega ekki fær um að leggja
neitt jákvætt til múlanna
þama.
Við verðum að bera skoð-
anir Harðar og annarra Vís-
ismanna út á haug, til þess
að geta tileinkað okkur því
I ,
betur hugsjón B. Æ. R.. Und-
ir því merki sigrum við.
Ó. J.
Eitt sinn skrifaði Hannes
á Horninu grein um Stef.
Jóh. Stef. í jólablað Al-
þýðubl., þar sem meðal
annars var á það minnzt,
hve Stefán ætti stórt bóka
safn um sósíalismann.
Þótt þessi orð Hannesar
um hið stóra bókasafn
væru sýnilega sett fram
til að læða því inn í hug-
skot lesandans; að eigandi
safnsins væri mikill sósíal
isti, þá mátti strax skynja
að þetta var í senn blekk-
ing hjá Hanesi en að öðru
lýsing á víti til varnaðar.
Mér þótti ég fá þarna gott
dærni um, hve góðar og
gagnlegar bækur geta
komið að litlu haldi við
að móta daglegt starf og
tal manna. Það hefur auð-
vitað komið fyrir fleiri en
Stef. Jóh. að eiga bækur
um sósíalisma sem legið
hafa í bókaskápnum gagns
lausar von úr viti. En ó-
sennilegt er að nokkur
eigi fleiri bækur um sósíal
isma ónotaður í skáp en
Stefán.. Hann á trúlega
met í því.
Þessa hugleiðingu um
hið mikla bókasaín vildi
ég nota til að agitera fyr-
ir sið, sem á að taka upp
hér í síðunni. Hann er
fólginn í því, að taka upp
kaíla úr okkar klassísku
ritum um sósíalisma, sem
komið hafa út á íslenzku.
Tilgangurinn með siðn-
um er tvennskonar: í
fyrsta lagi leggja lesand-
anum upp í hendurnar
nytsama punkta, sem
gætu dugað sem sverð til
að stinga göt á áróðurs-
blöðrur afturhaldsins, þeg
ar lesandinn nær svo góðu
valdi á fræðslutilvitnun-
um. að hann getur notað
þær í praxís. í öðru lagi
eiga slíkar tilvitnanir í
okkar klassísku rit að vera
hvatning til lesendanna
um að þeir fái sér stærri
bita af fróðleik úr þeim
bókum og bæklingum
sem vitnað er til.
Á þennan hátt er ætlun-
in að vinna gegn því að
menn líkist manninum
sem á stóra bókasafnið
ŒSMmSÍORN
Málgagri Æskulýðsfylk-
ingarinnar —— sambands
RITSTJÓRAR:
.'C. VVWWW
Páll Bergþórsson
Ólafur Jensson
Rúmensk æska vex nú upp í sósíalistisku samfélagi með örugga framtíð. Hún þarf
ekki að óttast kreppu og atvinnuleysi, f em eru fylgifiskar mannspillandi arðráns.
Myndin er tekin á 5 ára afmæli frelsunartnnar undan oki nazismans og leppa hans.
um sósíalismann.
Að þessu sinni skulum
við taka kafla úr bók,
sem kalla má sósíalistíska
„Litlu gulu hænu“. Heiti
bókarinnar er „Ævintýr-
ið um áætlunina miklu“
eftir M. Ilin í þýðingu
Vilmundar Jónssonar, út-
gefin af Bókmenntafélagi
jafnaðarmanna 1932.
Þessi kafli sýnir okkur
ljóslega, hvernig endirinn
verður, þar sem verk-
smiðjur eru notaðar áætl-
unarlaust af spekulönt-
um kapitalismans. Kunni
maður þetta dæmi vel,
kemur enginn að tómum
kofanum hjá manni, ! ef
auðvaldskreppa er á dag-
skrá. Það er mjög hentugt
að beita þvd í daglegum
- áróðri eins og hver og
einn getur komist að me5
því að lesa það. En áður
en dæmið er tekið vil ég
auðvitað hvetja ykkur .til
að lesa alla þessa ,jLitlu
gulu hænu“ um áætlunar-
búskap og kreppuíhald, og
gerir ekki til þótt nokkr-
ir kaflar í henni hafi ekki
gildi fyrir okkur i dag.
Hún er öll bráðskemmti-
leg. Og svo kemur dæmið
sem byrjar á bls. 6 í bók-
inni:
„Herra Fox kemst yfir pen.
inga, — eina milljón dala.
En peningarnir mega ekki
liggja aðgerðalausir. Herra
Fox lítur yfir dagblöðin.
Hann ráðgast við vini sína.
Hann ræður sér erindreka.
Frá morgni til kvölds hring-
sóla þeir um borgina, grand-
skoða alla hluti og spyrjast
fyrir. Hvað á að gera við
peninga herra Fox?
Loks detta þeir niður á
fyrirtæki, Hattar;! Það er
það sem á að gera. Hattar
ganga út. Menn verða ríkir.
Það er ekki eftir neinu að
að bíða. Herra Fox kemur sér
upp hattaverksmiðju.
En á sama tíma dettur
herra Box og herra Crox og
herra Nox hið sama í hug.
Og allir reisa þeir sér hatta
verksmiðju samtímis.
Áður en misseri er liðið
hafa nokkrar nýjar hatta-
verksmiðjur bæzt við í land-
inu. Sölubúðir eru troðfull-
ar af hattaöskjum. Vöru-
skemmurnar eru að springa
utan af þeim. Allstaðar eru
auglýsingar, merki og til-
kynningar: Hattar. Hattar.
Hattar. Miklu fleiri hattar*
eru gerðir en þörf er fyrir,
— helmingi fleiri, þrisvar
sinnum fleiri. Og verksmiðj-
urnar vinna með fullum
hraða.
Og nú skeður það, sem
hvorki herra Fox né herra
Box né herra Nox, né herra
Crox óraði fyrir. Fólkið
hættir að kaupa hatta. Hei'ra
Nox setur hattana niður um
20 sent, herra Crox um 40
sent. Herra Fox selur hatta
, sér í skaða til þess að losna
við þá. En verzlunin gengur
verr og verr.
í öllum blöðum birtist svo
látandi auglýsing:
Það getur verið, að þu
hafir ekki nema eitt höf-
uð. En þar með er ekki!
sagt, að þú eigir ekki að
háfa nema einn .hatt. Hver
Ameríkumaður ætti að
~ eiga þrjá hatta. Kaupið
Framhald á 7. síðu.
í