Þjóðviljinn - 07.03.1950, Side 5

Þjóðviljinn - 07.03.1950, Side 5
Þriðjudagur 7. febrúar 1950 Þ J ÓÐVILJINN ____* Framsókn ofsækir bændur Ein afleiðing gengislœkkunar er að mark aður fyrir landbúnaðarafurðir dregst sam an, „offramleiðsla" skapast og bœnd- ur flosna upp af búum sínum Framsóknarflokkurinn hefur jafnan talið sig að verulegu leyti pólitískt tæki íslenzkrar bænda- stéttar og er það eðlilegt. Hann er runninn upp úr samtökum bænda og á mest fylgi sitt í sveitum landsins. Hann hefur einnig látið málefni bænda mjög til sín taka, en ekki hafa öll aískipti hans verið jafn heillavænleg. Á síðari árum hefur hann orðið æ afturhaldssamari og hefur staðið í vegi fyrir nauðsynlegum breytingum á búnaðarháttum og reynt að halda við úreltu skipulagi. En aldrei hafa Framsóknaríorsprakkarnir verið jafn glám- skyggnir á þarfir bænda og óþarfir hagsmunum þeirra og nú, þegar þeir krefjast stórvægilegrar gengislækkunar og eru þess albúnir að ganga í bandalag við íhaldið um að hrinda henni í fram- kvæmd. Hvað merkir gengisiækkun fyrri íslenzka bændur? Svo sem alkunnugt er fram- leiða bændur að heita má ein- göngu fyrir innlendan markað. Otflutningurinn nam 5 milljón- um á síðasta ári, og hefur þannig engin áhrif á hag stétt- arinnar. Gengisiækkuhin eykur ekki andvirði það sem bænudr fá fyrir framleiðslu sína svo neinu nemi. Öðru máli gegnir um útgjöld- in. Bændur nota ámóta magn af aðfluttum neyzluvörum' og almenningur bæjanna og fá þannig í sinn hlut þá stórvægi- legu verðhækkun osm á þeim verður. Auk þess eru bændur nú mjög háðir innflutningnum, hvað rekstrarvörur snertir. Þeir flytja inn bæði áburð og fóður- bæti, og er hvorútveggja þetta orðinn mjög veigamikill liður í framleiðslukostnaði meðalbús, og lrækkar um 74,3% í gjald- eyrisverði eins og annað. Þá eru olíur og varahlutir til land- búnaðartækjanna sem hækka á sama hátt í verði. Og síðast en ekki sízt kemur öll nýsköp- un i búnaðarháttum, nýbygg- ingar og vélakaup, sem lilýtur að stöðvast að me'tu við gengislækkunina. Þó er aukin véltækni eitt mesta nauðsynja- mál landbúnaðarins. Útgjöld bænda aukast þannig mjög mikið við gengislækkun- ina án þess að tekjurnar aukist nokkuð fyrir tilstilli hennar. Þetta á síðan að vega upp að nokkru með verulegri hækkun á afurðaverði innanlands, en njokkurn hluta eiga. bændur að taka á sjálfa sig.. Þetta er aðeins önnur hliðin á vandamálinu. Hin er ;?ú ,að kaupgeta almennings í bæjum minnkar stórlega við gengis- lækkunina. Hagfræðingur Lands bankans, Klemenz Tryggvason, telur að kjararýrnunin nemi alit að 15%, sem .mun vera mjög gætilega áætlað. Þessi minnk- aða kaupgeta gerir það að verk um að fólk fer að spara við sig, og kemur það éinna fyrst niður á landbúnaðarafurðunum, sem enn eiga að hækka í verði. Fólk kaupir minna kjöt, minni mjólk, sama og ekkert srnjör — eins og á kreppuárunum fyrir stríð. Afleiðingin verður „offram- leið:la“ með venjulegu kapítal- istísku sniði — að vísu nægileg þörf, en óyfirstíganlegt djúp milli kaupgetu og verðlags. Og hvað tekur þá við? Við skulum líta í hina ,,hagfræði- legu álitsgerð“ sem fylgir frum varpi því seni Framsóknarfor- sprakkarnir vilja nú óðfúsir hjálpa íhaldinu að fá sam- þykkt. Þar segir svo á bls. 23: „Hugsum oklair, að eftir- spurnin eftir heimaframleidd um vörum dragist saman, og þá einkum eftir Iandbúnað- arafurðum. Verðlag á heiina- framleidduni vörum lækkar og framleiðsla þeirra dregst að líkindum saman. En á þann hátt losnar um vcrka- fólk og tæki (!!) til útfluín- ingsframleiðslunnar, enda er einmitt það sem þarf . . . Við það að verðlag á land- búnaðarvörum lækkar til muna innanlands, flyzt fólk- ið yfir í aðra framleiðslu." Með öðrum orðum: Þegar búið er að skapa ,-,offram- leiðslu" innanlands, óyfirstígan- legt djúp milli kaupgetu og verðlags, neyðast bændur til að leggja að sér og lækka verð- ið. Sumir þola það, þeir sem þátt tóku í búnaðarháttabylt- ingu nýsköpunaráranna, sem Framsókn fordæmdi hvað mest, en margir þola það ekki, fiosna upp af búum sínum, og fara til bæjanna. Og að sögn hinna vísu hagfræðinga eiga bænd- urnir að taka ,,tækin“ með sér og væntanlega þá að draga fisk úr sjó með sláttuvélum, herfum og traktorum. — Það er sem kunnugt er Framsóknarflokk- urinn ie>em alla tíð hefur barizt gegn „flóttanum úr sveitun- um“! Hinir vísu hagfræðingar hugsá scr þó jafnframt að svo geti farið að þróunin verði ekki alveg svona einföld. Þeir segja á sömu blaðsíðu: „Þótt verðlag á landbún- aðarvörum lækki undir svona kringumstæðum, er ekki líklegt að skjótur(!) samdráttur verði á fram- leiðslunni. Líklegra er, að reynt(!) verði að flyíja út það magn afurða, sem ekki selst innai!lands.“ Sem i~agt: Þegar bændurnir. sitja uppi með afurðir sínar og geta ekki selt nema hluta þeirra innanlands vegna áhrifa gengis lækkunarinnar telja hagfræð- ingarnir trúlegt að þeir „reyni“ að finna einhver úrræði. Og úrræðin eru að selja útlending- um afurðirnar. Samkvæmt því ættu íslenzkir bændur að taka upp samkeppnina á erlendum mörkuðum, og selja t.d. Bret- um kjöt. Bretar kaupa nú mik- Hvar þu íiniiur fátækan á förnum vegi gerðu lionunr gott en grættu hann eigi guð mun launa á efsta degi. H. P. Þessar Ijóðlínur duttu mér i liug, þegar ég las nöfn þeirra þingmanna, sem felldu tillögu sósíalista um 20% dýrtíðarupp. bót á elli- og örorkulífeyri gamla fólksins. En þegar gengið var til at- kvæða í þinghiu um dýrtíðar- uppbót á laun embættismanna, nú fyrir skömmu síðan, þá stóð ekki á þessum sömu mönn- um, minnsta kosti sumum þeirra, að samþykkja hana. En þegar sósíalistar komu með til- lö'gu um það að hæstlaunuðu embættismennirnir fengju ekki hærri uppbót en allir aðrir, þá var nú komið við hjartað í Finni Jónssyni, Emil, Stebba jó og Ásgeiri, þeir áttuðu sig furðu fljótt á því, að þeir voru með þeim hæst launuðu og máttu þess vegna ekki við því að fá sömu uppbót og þeir sem lægri höfðu launin. Rétt- lætiskennd þeirra krafðist hæstu dýrtíðaruppbótar fyrir sig, en engrar fyrir gamla fólkið, sem sumum hefur dott- ið í hug að þeir væru þó full- trúar fyrir, en það lítur helzt úr fyrir það, að þeir hafi gleymt því og verið fulltrúar fyrir sjálfa sig, Mikið er rétt- ið af kjöti sínu frá Argentínu og verðið á því er 2—3 krónur', komnu í búðir í Bretlandi. Sam kvæmt lögum hinnar frjálsu verzlunar ættu íslenzkir bændur því að koma sínu kjöti út í Bretlandi á ca. 2 kr. kílóið og fá fyrir það þá upphæð — að frádregnum flutningskostnaði og milliliðagjaldi! Þegar þarna væri komið má tslja trúlegt að Framsóknar- flokkurinn rankaði við sér og vildi fara að „bjarga“ bændum — þeim i;em ekki væru flosn- aðir upp. Hann mundi flytja frumvarp á þingi um útflutn- ingsuppbætur á landbúnaðar- vörur, þannig að bændur fengju sama verð fyrir það sem þeir flytja út og þeir fá innan- lands. Þessar útflutningsupp- bætur yrðu teknar með skött- um og tollum af almenningi bæjanna. Og þá væri dýrðin fullkomn- uð. Almenningur bæjanna hsfði ekki efni á að kaupa. afurðir sveitanna nema að mjög tak- mörkuðu leyti. Hann væri hins vegar skattlagður til þess að bændur — þeir sem ekki væru flosnaðir upp — gætu fram- leitt landbúnaðarvörur — handa útlendingum! Og þessi þróun er engin fjarstæða. Ein- mitt þetta átti sér stað á kreppuárunum fyrir stríð, og sagan endurtekur sig sagði bændaleiðtcginn Tryggvi Þór- lætið og mikið er lýðræðið. Eg man eftir því, þegar ég var unglingur, að fólk leit mjög niður á þá menn, sem grættu gamalmenni og las- burða fólk og það talið óláns- merki. — En nú á því herr- ans ári 1950 er „mórallinn“ og manngæðin hjá þingmönn- um þjóðarinnar ekki á hærra stigi en það, að þeir græta gamalmennin, eins og lítilsigld- ir menn og illa innrættir gerðu á þeim árum, sem engir voru skólar og menningin talin minni og félagsþroski allur á lægra stigi, en nú er. En þeim virðist nú ekki verða bumbult af því sumum þingmönnunum, þó þeir verði að leggjast lágt í svaðið, ef þeir hafa von um að ná í meira gull, og jafnvel þó það sé eina. lambið sem fátæklingurinn á, — bara að þeir geti náð í meira fyrir sig, þá er allt í lagi. Og svo eru líka til menn 1 þinginu, sem hafa kannske ekki gert sér það nógu ljóst, hvað þeir voru að gera fyrr en um seinan, það hafi orðið nokkurs konar óviljaverk, að þeir fylgdu illum málstað, þannig býst ég við, að geti skeð, að hafi far- ið fyrir Ásgeiri Bjarnasyni, því ég hef haft þá skoðun, að hann sé drengur góður. En samt get ég ekki stillt mig um það að segja honum frá Framhald á 7. síðu. Fyrir |á er geagislækk iii gerð Mánudagsblaðið er sem kunnugt er eitt af afkvæm- um íhaldsflokksins, þótt ekki sé það skilgetið. Þeir sem í það skrifa eru ná- tengdir stórgróðaklíkunum í Reykjavík og þekkja vel, það sem gerist meðal hinna nýríku. I fyrradag segir blaðið frá líferni þeirra m.a. á þennan hátt: „Eg kaimast við eina slíka fjölskyldu, hjón og tvö börn, sem eru tæplega tvítug að aklri. Fjölskyldan á þrjá lúxusbíla, börnin sinn hvort og hjónin einn saman, en frúin kvað vera sáróánægð yfir því að fá ekki fjórða bílinn fyrir sig eina. Þetta fólk heidur veizlur, þar sem eytt er 40—50 þús'und krón- uni á einu kvöldi eða mun meira en árstekjum verka- mannafjölskyldu. f slíkum veizlum flýtur allt í smygl- uðu kampavíni og öðrum svartamarkaðsvörum, þar eru fullir kassar af appel- sínum, banönum, vínberjum og öðrum varningi, sem al- menningur hefur varla séð í fjöldamörg ár. Ekki tekur betra við þegar þetta fólk fer til útlanda, en þar dvelst það oftast marga mánuði á hverju ári, þó að ekki fái það einn eyri í erlendum gjaldeyri á löglegan hátt. í stórborgum Evrópu skera lúxusbílar íslenzku stórlax- anna sig úr að öllum íburði, og íslendingar eru orðnir frægir fyrir fyliirí og óhófs- eyðslu á lúxushótelum í mörgum löndum álfunnar. Sumir íslenzku stórgróða- mannanna fara til Ameríku og búa þar vikum saman í heilum álmum á lúxushótel- um í Miami og Palm Beach. Kunnur skattsvikari í Keykjavík fór til Bandaríkj- anna í fyrra ásamt konu sinni og tók þar á leigu einkaflugvél i heilan máruo og flaug henni um Ameríku þvera og endilanga milji Iúxushóte!anna.“ Þessa lýsingu Mánudags- blaðsins hefði gjarnan mátt prenta sem fylgirkjal með gengislækkunarfrumvarpi fhaldsins. Það er til hags- bóta þessu fólki sem frum- varpið er samið. hallsson. mm

x

Þjóðviljinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.