Þjóðviljinn - 22.04.1950, Blaðsíða 3

3
Laugardagur 22. apríl 1950.
ÞJÓÐVILJINN
Guðrúii og Hjörtur Glausen sjötug
Mig rak í rogastanz núna
fyrir nokkrum dögum. Af ein-
hverri tilviljun: flæktist það inn
í vitund mína að vinur minn
Hjörtur Clausen væri nú að
ljúka við að fylla sjöunda tug
aldúrsára sinna og það yrði
6. apríl. Hvað líkamlegt ástand
Hjartar snertir er hann venju-
legur maður; líkur mörgum
þeim jafnöldrum sínum er vel
bera þenna aldur. En þegar at-
hugaður er hans andlegi mað-
ur kemur allt annað upp á
teningnum.
Fyrir tæþum 40 árum kynnt-
ist ég Hirti Clausen fyrst að
nokkru ráði, við dvöldum þa
báðir í Saurbænum, sem er
vöJtasti hreppur Dalasýslu.
Var Hjörtur þar þá barnakenn-
ari á vegum sr. Sveins Guð-
mundssonár er þar var þá
prestur. Þá strax, og ávallt
síðan, hef ég verið sannfærður
um að það var engin tilviljun
eða fálm út í loftið að sr.
Sveinn valdi Hjört fyrir kenn-
ara handa sínum eigin og
annarra börnum. Strax> við
fyrstu kynni varð' ég hrif-
inn af Hirti Clausen, gáfum
hans og glaðlyndi, bjartsýni á
lífið hvernig sem allt veltist
og bjargfastri trú á sigur alls
þess sem gott er og göfugt.
Eftir 40 ára baráttu við
margskonar andstreymi er
Hjörtur óbreyttur; hvorki
kjarnorkukjaftæði umliðinna
ára né vetnissprengjuvaðall ^ið
ustu mánaða hafa fengið þar
neinu um þokað og er þetta
meira en hægt er að segja um
flesta aðra menn er ég þekki
og nokkuð hugsa. Fátt væri
mér geðfelldara en að lýsa hér
uppruna og æviferli Hjartar
Clausen, en þó talið sé að tími
og rúm sé án takmarkana þá
slcortir nú hvorttveggja. Vil
þó með fáum orðum stikla i
stóru um þetta efni.
Strax í byrjun varð ævin-
týrablær á lífi Hjartar, hann
ferðaðist inn í þennan heim
„utanveltu hjónabandsins“, eins
eins og ýmsir af okkar fræg-
ustu mönnum.
Hjörtur fæddist 6. a’príl 1880
á Bíldhóli í Skógarstrandrv-
hreppi í Snæfellssýslu. Móðir
hans, Ingibjörg Marí"áóttiv.
var þá vinnukona þar Tlún var
komin af góðri' bíðiofirÖSri
bændaætt. Eir.s cg gerist og
gengur þegar fea-rni r e-r von hjá
ógiftri stúlku, sem ekki er trú-
lofuð var vitanlega margrætt
um það hver væri faðirinn. Þá
var það sem sé ekki komið í
móð að stúlka ætti börn á:i
aðstoðar karlmanns, þótt nú sá
það orðið alsiða og þj7ki fínt.
En þegar svo Hjörtur var
fæddur og lrafði hlotið skírn
kom það upp úr kafinu að
faoir hans var Holger Clausen,
þá ógiftur, kaupmaður í Stykk-
ishólmi. En hann var um langt
árabil einn af voldugustu mönn
um Breiðafjarðar og um eitt
skeið alþingismaður fyrir Snæ-
fellsnei'sýslu. Hjörtur er því
elztur hinna mörgu sona Clau-
sens kaupmanns og líkastur
honum um marga hluti, eftir
því er greindur og glöggur
Breiðfirðingur hefur sagt mér.
Til 12 ára aldurs dvaldi
Hjörtur á tveimur bæjum í
Fellsstrandarhreppi í Dala-
sýslu, en þá fluttist hann að
Hvammsdal í Saurbæ, en þar
bjó þá hinn góði og vel metni
maður, Magnús Guðlaugsson
hómapati, hjá honum dvaldi
Hjörtur fram um t-yítug:aldur
og hlaut þar hina ágætustu
uppfræðslu undir fermingu og
áframhalds-unglingafræðslu eft
ir fermingu. Föðurskyldum við
Hjört gegndi Clausen lcaupmað
ur, að því er meðgjöf snerti
fram til fermingaraldurs
lengra náði umhyggja kaup-
mannsins ekki til handa þess-
um syni. ■
Tvítugur að aldri gékk Hjört
ur inn í Búnaðarskólann í
Ólafsdal og lauk prófi þaðan
að tveim árum liðnum. Mér var
persónulega kunnugt um það
að Hjörtur var einn þeirra
nemenda Ólafsdalsrkólans sem
Torfi skólastjóri hafði mætur
á. Að búnaðarnámi loknu dvaldi
Hjörtur á Vesturlandi hátt á
þriðja tug ára, lengst í Dala-
sýslu, vann þar oft að jarð-
yrkju á sumrurri en kenndi á
vetrum. Árið 1926 fluttist
Hjörtur hingað til Reykjavíkur
og hefur sinUt hér ýmsuni störf
um, en oftast unnið sem verka -
maður.
Illa væri saga Hjartar sögð
ef ekki væti getið kvonfongs
hans. Kona Hjartar er Guðrún
Pálmadóttir, fædd að Hrófá í
Strandasýslu 26. apríl 1880 og
er hún því 20 dögum yngri en
bóndi hennar. Faðir Guðrúnar
var Pálmi Jónsson, ættaður úr
Steingrímsfirði; hann náði ekki
háum aldri. Móðir Guðrúnar er
enn á lífi, en hún er hin al-
kunna breiðfirzka kvenhetja,
Guðrún Torfadóttir, sem nú
dvelur í Svefneyjum -á Breiða-
firði, 98 ára gömul og hefur
H1 þessa lesið bækur og skrifað
bréfin til dóttur sinnar gler-
r.ugnalaus. Guðrún Torfadóttir
þótti á yngri árum í betra lagi
'iðtækur háseti, bæði í Odd-
bjarnarskeri og Bjarneyjum
og dró þá margan þor?kinn og
lúðuna úr skauti Ægis. Móðir
Guðrúnar Torfadóttur var Guð-
rún Einarsdóttir, er á sinni
tíð var alkunn dugnaðarkona
og sægarpur, réri bæði í Drit-
vík undir jökli og víðar. — Ég
':cf aldrei heyrt neinn efast
r~i að Hjörtur Clausen sé mað-
ur vel giftur, enda væri slíkf
óþarft. Barátta Guðrúnar og
Iljartar með allþunga áftiegð;
á tímabilum við sjúkleika og
icngst af fátækt, hefur verið
háð af þeirri hetjudáð og sigur-
sæld að engu líkist öðru en
undurfögru ævintýri.
Af börnum eiga þau Guðrún
og Hjörtur fjórar dætur á lífi,
sem allar eru fyrirmyndar hús-
freyjur hér í Reykjavík; giftar
prýðilegum myndar- og dugn-
aðarmönnum, sem allir hafa
aflað sér góðrar menntunar á
hinu verklega sviðinu. Nú eru
dætrabörnin 15 að tölu; sjálf-
sagt von á ríflegri viðbót. Fríð-
ur hópur og giftuvænlegur.
Síðustu vetur hefur það ver-
ið frístundavinna afans að
ganga á milli dætrabamanna
og kenna þeim. Amman þá oft
verið í fylgd með, fundizt hin
þurfa að líta eftir einu og öðru.
Ég þekki nú engin öldruð
hjón er með sæíli gleði megi
líta yfir unnið verk en Guðrún
og Hjörtur, en þeirra starfs-
dagur virðist enn ekki vera að
kvöldi kominn þrátt fyrir 70
ára aldur.
Það er ósk mín að sá guö
er þessi góðu hjón. trúa á cg
hingaðtil hefur leitt þau og,
bles:að, sleppi aldrei af þeirn
hendi sinni.
Elías Guðmundsson.
Viðvörun til allra unsra manna
Fjtív tæpum tveimur árurn.
það er snemma siunars 1948
var einn sólríkan siunardag
stofnað með glaum og gleði
félag ungra Framsóknarmanna
í V.-Skaftafellssýslu, að Kirkju
bæjarklaustri á Síðu. Var til
þessarar samkundu boðað eins
og vera bar, meðal annars með
því að þar var mættur og
flutti ræðu, formaður Fram-
sóknarfl. cg fýrrverandi for-
sætisráðherra. Og svo auðvitað
auk hans lægri spámennirnir,
sem að þes:ari félagsstofnui
stóðu. Svo um það þarf vart
að efast, að þar hafi verið
mörg eldheit hvatningarorð
sögð til ungmennanna, sem þar
voru saman komin. Enda þéira
sjálfsagt lofað gulli og grænum
skógum í andlegu umhverfi
Framsóknar ef þau fylktu sér
nú í það félag, sem verið var
að stofna, og víst var um það
að ótrúlega öiargir bitu á agn-
ið, cg einn af þeim var hinn
ungi og margumtalaði piltur.
í dag eru lifíin 80 ár frá , fæc’nga Leníns, hins mikla leiðtoga
rússnesku byltingarinnar og sósíalismans. Har-s verður minnzt
um allan heim í dag með þakklæti, virðingu og kærleik, um
fram allt í Sovétríkjunum sem Iiann skóp. „Ekki áðeins í lífI
sínu, heldur aldrei eins og nú þótt duft hans hafi fyrir laungu
verið lagt til hvíidar, heldur hann áfram að verá hinn alstaðar
r.álægi andi í stórvirkjum þessarar voldugu úngu þjóðar, sem
hann heíur skapac, þessarar þjóðar sem eim myndi búa í
myrkrum, grafir. og gleymd í sínum eigin þjáníngum, hefði
hann ekki eiskað hana og trúað á liana heitar en nokkur mað-
ur fcefur nokkru sinni trúað á guðina; og fórnað henni lífi sínu.
Það er ekki að ósynju sem sagt hefur verit að slíkir menn
sem Vladimír Iljits Úljanof Lenín fæði.-t ekki oftar en með
þúsúnd ára rtiiHibili.‘‘ (Halldór Kiljan Laxness í Gerska æf-
intýrinu.)
Magriús Hákonarson, sem, er
líka einn af þeim, sem blöð og
útvarp hafa tilkynnt að væri
meðal hinna 20 útvöldu, sera
dæmdir eru til lengri . og
skemmri tukthúsvistar útaf at-
burðunum, sem gerðust í höfuð
staðnum hinn merkilega dag
Islandssögunnar 30. marz 1949.
Eins og allir vita eru þessir
20, sem dóm hlutu alltaf kall-
acir einu nafni kommúnistar
í málgögnum ^hald'ins.
Undirritaður þekkir ekki
neinn af þessúm 20 ‘persónulega
nema Magnús Hák^parson, en
hann er og hefur verið flokks-
bundinn Framsóknarmaður frá
stofnun þessa áðurnefnda fé-
lags í V.-Skaftafellssýslu. Og
að hausti þess sama árs og
hann innritaðist í sálufélag
>Framsóknar hóf hann. Iðnskóla-
i nám í Reykjavík og var því
| eðlilega einn af þeim, §em með-
I tók 30. marz 1949, hið glæsta
boðskort undirritað af for-
manni þingfl. síns ásamt tveim
öðrum þjóðkunnum persónum.
Það leikur því tæpast á tveim
tungum að eftir að hafa með-
tekið áður nefnt virðulegt boðs.
kort og brugðizt vel við og
mætt á Austurvelli, hafi ungir
Framsóknarmenn eins og Magn
ús orcið fyrir vonbrigðum með
íslenzka gestrisni er þeir mættu
kylfubúinni hvítliðasveit úr
fiokksherbergi Framsóknar,
sömu manntegund og hnupluðu
einu sinni vasabók nokkurri sem
fyrir löngu frægt er orðið. Ög
sízt væri að undra þó Magnús
Hákonarcon og hans nánustu
færu að efast um hversu holl
hún er handleiðsla Framsóknar
eftir þau atlot, sem honuni
hafa verið auðsýnd.
En Magnús er óði kommún-
istinn, sem Mogginn sagði með
mestum drýgindum frá í fyrra
efti* 30. marz, að skotið hefði
verið bombu í andlitið á og
fómað hefði þá höndum og
fallið til jarðar. En eftir þetta
fræga skot, sem Mbl. var svo
hreykið yfir er hann tekinn af
lögreglu og hvítliðum, dátum
Framsóknar og varpað í fang-
ei'i þannig á sig kominn a5
öll mannúð virðist þó mæla með
að farið hefði verið með hann
fremur á sjúkrahús eða til
læknis. En í svartholinu er
hann látinn hýrast í nær viku,
svona á meðan hann -er að
’jafna sig eftir líkamlégár meið-
ingar eftir lögreglu og dáta
íhaldsins og Framsóknar.
Og nú, þegar ár er liðið frá
þessum atburðum er liann
dæmdur í 4 mánaða fangelsi
án þess þó að það hafi nokk-
urs-taðar sézt hvað honum er
gefið að sök.
En þessir þungu dómar, sem
upp hafa verið kveðnir yfir
þessum 20 mönnum, frá at-
burðunum 30. marz 1949, era
ekki fyrir nein afbrot, heldur
eftirhreytur þeirrar ríkisstjórn-
Framhald á 7. síðu.