Þjóðviljinn - 28.09.1950, Qupperneq 3

Vi V; % v; ,í V V Cv <) l c-£ .••• ,r-- g
Fimmtudagur 28. sept. 1950. ” ÞJÓÐVlttlNN J
• 5-- '3
i'.ta
;,rfí
Ritstjóri: Þóra Vigfúsdóttir.

HEIM UR SILDINNI
Islenzk kvennasamtök verða
að koma upp eftirlifsnefnd
fyrir heimiiin
í Hollandi stendur fyrir dyrum að koma á fót rá'ð-
gjafanefnd neytenda og á hún að gera vísindalegar
Reykvísk stúlka segir frá síldan ertíðinni á Siglufirði
Þrátt fyrir það þótt síldin hafi brugðizt Siglfirðing-
um illilega síðustu árin Iiggur ennþá bjarmi hinna góðu
og gömlu daga yfir baénum, þegar Siglufjörður var á
sumrum „Klondyke íslands“ og tungumálum allra þjóða
ægði saman á götum bæjarins.
En þó síldin hafi brugðizt í fyrra getur hiin komið í
ár, segir unga fólkið, sem er náttúrlega alltaf bjartsýnt
hverju sem á gengur, og imgu stúlkumar leggja sinn
siðasta eyri í „síldargalla‘“ og halda af stað alveg örugg-
ar um að koma ríkari heim að hausti — og svo koma
fréttirnar — þoka og bræla fyrir Norðurlandi, engin síld
og þeir sem heima sitja andvarpa og segja við kunnitigja
sína: hvernig skyldi þetta lenda.
Æ, segðu mér eitthvað úr
síldinni, sagði ég við unga
stúlku, sem ég hitti nýlega, ég
vissi að hún var nýkomin frá
Siglufirði, hafði verið ein af
þeim, sem ætlaði að vinna sér
inn aur til að geta haldið áfram
að mennta sig eitthvað að vetr-
inum.
Segja, það er nú víst lítið að
segja, maður kemur heim enn-
þá fátækari en þegar farið var,
sem sagt með tvær hendur tóm
ar.
En tryggingarnar, segi ég,
munar ekki töluvert um þær?
Jú, — þær eru óneitanlega
betra en ekki neitt, sérstak-
lega eftir að verkakvennafélag
inu Brynju tókst í sumar að
semja svo við atvinnurekendur
að þær hækkuðu að mun. Trygg
ingagjaldið hjá aðkomustúlk-
um var áour eitthvað um' þús-
und krónur, en í sumar fengum
við 1260. og það komst upp' í
1310, það munar nú um minna
en svona hækkun í dýr'íðinni.
Stjórn Brynju á sárnarlega
skilið þakkir fvrir Ir/eriiig hún
hélt á öllum þessr/n málum og
ég er farin að rjú það riúna, að
það eru alltaf scscalistarnir,
sem knýja fram kjarabætur fyr
ir verkalýðinn — það væru líka
ekki annars þessi æðisgengnu
óp í íhaldinu að nú dugi ekk-
ert meira né minna en að ná
verkalýðssamtökunum úr hönd
um kommúnista. Eg vona bara
að ég upplifi aldi'ei þann dag að
íhaldsflokkamir hætti að
skamma sósíalista — á meðan
getum við verkafólkið að
minnsta kosti verið örugg mn að
við eigum flokk sem berst fvr-
ir kjörum okkar, finnst þér það
ekki iklárt mál? Heyrðu, ég
gleymdi að taka það fram að
við fáum einnig 200 kr. í ferða-
kostnað.
En húsnæðið?
AðkomustúUcur, sem ráða
sig í síld til Siglufjarðar, búa
yfirleitt allar í bröggum og
greiCa hvorki húsaleigu né raf
magn. Þær matreiða sjálfar og
verða að leggja sér til áhöld,
potta, pönnur og þess háttar,
venjulega eru tvær í ,,holde“
og elda þá sinn daginn hvor.
ílvcrnig eru svo þessi húsa-
kynni?
Þaú eru nú svona upp og
ofan, sumir braggamir eru all
vistlegir, en aðrir mestu rottu
holur og varla mannabústaðir
— en ég verð að segja að það
er oft aðdáunarvert hvað
mörgum stúlkunum tekst að
gera þessi bráðabirgða ,,heimili‘
sín vistleg og aðlaðandi og
margar hverjar vinna mikla
handavinnu meðan beðið er eft
ir að síldin komi að landi.
En hvernig er svo á sjálfu
síldarplaninu?
Þar er allt í lagi, bara ef
síldin lætur sjá sig. Stúlkur
vaða nú ekki lengur slorið upp
í hné, allt slóg er flutt í burtu
<
strax með þar til gerðum til-
færingum, svo síldarsöltun er
miklu þokkalegri vinna en áð-
ur.
Er ekki fólkið dapurt og úr-
illt þegar síldin bregzt viku eft
ir viku ?
Ekki ber neitt sérstaklega á
því, finnst manni, kannski er
það af því að þarna er svo mik
ið af ungu fólki saman komið,
jafnvel þótt konur vinni í síld
arsöltun þar til þær eru 70—
80 ára, -— nei fólk lyftir sér
sannarlega upp hvernig sem
allt veltist. Menn fara á ikvöld-
in og fá sér kaffisopa á Hótel
Hof og dansa á eftir og þar
komast oftast færri að en vilja,
svo eru bíóin cg allskonar sam
kcmur. Og svo er nú oft stór-
borgarbragur á bænum, þegar
útlendu skipin liggja inni hundr
iiðum saman, og fannst ' mér
stundum bera mikið á Svíum,
þótt þarna séu skip af ótal
þjóðernum. Svo er einnig hægt
ao komast í bíl jdjr Siglufjarð
arskarð og inn í Fljót og njóta
hinnar stórfenglegu náttúru,
sem þar er. Þangað var líka
farið í berjamó og voru ein-
staka síldarsaltendur svo rausn
rannsóknir á gæöum innlendrar vöru, sem seld er al-
menningi. Hollendingar eru brautryöjendur í vísindalegri
rannsókn á ýmsum svið’um heimilisreksturs og má td. geta
þess að rannsókn þeirra á hæfilegum stæröum tilbúins
fatnaðar til framleiöslu í stórum stíl, var ein fyrsta rann-
sókn á slíkum hlutum sem gerð hefur verið. Til marks
um gagnsemi ráðgjafanefndarinnar segja þeir frá því,
að ef þeim takist að framleiða ketil, sem sjóöi lítra af
vatni einni mínútu fljótar en aðrir katlar, og allar hús-
mæður fengjust til að nota slíka katla mundi þjóðar-
hagnaður af því nema fimm milljónum gyllina.
Einnig má geta þess að bæði Svíþjóð og Danmörk
hafa komiö á hjá sér ráðgjafanefndum, sem eru til mikils
öryggís fyrir heimilin þar sem þær hafa beinlínis eftirlit
með innlendri framleiöslu og einnig innflutningi erlends
varnings fyrir heimilin. í Svíþjóð hefur rannsóknarstofn-
un heimilanna (sænska skammstöfunin er H. F. í.) haft
geysimikil áhrif í þessum efnum, þótt stofnun þessi hafi
ekki starfað lengi, og má sjá greinileg merki þess á búsá-
haldamarkaðinum. Sænskir framleiðendur keppast við
að auglýsa búsáhöld „af H. F. í.-gerö“ eða „með meö-
mælum frá H. F. í.“ og án efa koma nýjar geröir af alls-
konar eldhúsáhöldum. Þakkað veri þessari starfsemi, til
að útrýma öðrum lakari gerðum á fáum árum.
Er hér ekki um svo merkilegt mál aö ræöa aö tilefni
væri til að kvennasamtökin íslenzku færu að beita sér
fyrir einhverju slíku hér á landi? Við heyrum oft kvartan-
ir í blööum og útvarpi yfir skemmdri matvöru, én hve-
nær fá íslenzkar konur tryggingu fyrir því, aö það sem
flutt er inn af erlendum fataefnum og fatnaöi sé hentug
og sterk vara og innlend vara ósvikin. Er ekki hægt að
svíkja íslenzkar konur endalaust á óvönduðum vörum?
Hvenær verða kröfur kvanna svo ákveðnar í þessum efn-
um aö þeim verði ekki boöið lengur nema þaö allra bezta,
en slíkum árangri verður aldrei náö nema komið veröi á
stofn ráðgjafanefnd neytenda í líkingu við þáð sem konur
hafa gert á Noröurlöndum og í Hollandi.
arlegir að bjóða síldarstúlkum
sínum í berjatúr, en annars
var veðrio alltaí hundleiðiníégt
í sumar, rigning og kalsi.
Er. ekki nokkuð útgjalda-
samt að búa sig úí á síld?
Jú, það dregur sig sannar-
lega saman það sem maður
verður nauðsynlega að kaupa.
Síldarpils kostar t.d. 60 ikr.
Ekki er hægt að komast af með
minna en 2 gallabuxur og þær
kosta 70 kr. stykkið, gúmmí-
stígvél 30 kr. svo eru peysur,
hosur, hnífur, diskur við söltu
ina, allt dregur þetta sig svo
saman að þótt maður fái þessa
tryggingu, kemur maður „blánk
ur“ og vonsvikin heim, síldin
hefur brugðizt í ár eins og i
fyrra, það þýðir að dálítið af
vonum manns og áætlunum fer
út um þúfur, en æskan er eins
og sósíalisminn, hún á framtíð
ina, og þessvegna getur hún
verið bjartsýn þótt syrti í bili.
w. . 4 k. *. * tm 4 «í V
Þ. V.
Hrásalöt.
1. Grænkál-steinselja (pers-
ille) — laukur. Saxa grænkálið
og steinseljuná, gneiða laukinn
og blanda öllu saman við súr-
an rjóma eða súrmjólk.
2. Grænkál — hvítkál.— lauk’
ur. Saxa grænkálið, sneiða nið-
ur hvítkálið eða rífa það á
grófu rifjárni og sneiða niður
laukinn. Blanda öllu saman við
súran rjóma eða súrmjólk.
3. Hvítkál — grænkál. Hvíf-
kálið rifið á grófu rifjárni. Á
móti 1 bolla komi ein matskeið
af hökkuðu grænkáli, og þessu
er blandað saman við rjóma á-
samt dálitlu af rifinni piparróf,
eða í sítrónusafa eða einhverjsj
súra saft. Karsa stráð yfir.
Framhald á 7. síðu. J