Þjóðviljinn - 07.10.1950, Síða 5

Laugardagur 7. október 1950.
ÞJOÐVILJIN N
8
Messugjörð í Stjörnubíói.
ðháði fríkirkjusöfniaðurinn undirbýr
kirkjubyggingu
Víðtæk sSacísemi saínaðarins
Stjórn Óháða fríkirkjusafnaðarins ræddi við blaðamenn í
fyrradag og skýrði formaður safnaðarins, Andrés Andrésson
þar frá starfi og fyrirætlunum safnaðarins, en honum hefur
verið gefin lóð undir kirkju á ágætum stað og er þegar farið
að safna fé til kirkjubyggingar. M.a. verða gefnar út í því
skyni ræður sr. Emils Björnssonar, er munu nefnast Morgun-
ræður í Stjömubíói.
S.l. vor hafði tcluvert á annað hundrað manns gengið í
söfnuðinn, en meðal stofnenda hans voru 3 af stofnendum
gamla frikirkjusafnaðarins og fjöldi af elztu safnaðarmeðlim-
nnum.
Formaður safnaðarins,
Andrés Andrésson skýrði frá
því að fjöldi manna hefði á-
kveðið að láta skrá sig í Óháða
fríkirkjusöfnuðinn við næsta
manntal. Vék hann þvínæst að
þvi furðulega háttarlagi meiri-
hluta fríkirkjustjórnarinnar að
neita að lána Óháða fríkirkju-
söfnuðinum Fi'ikirkjuna til
guðsþjónustuhalds, gegn fullu
gjaldi, þótt kirkjan hafi verið
lánuð öðrum söfnuðum til af-
nota. Varð þá að ráði að messa
í Stjörnubíói.
Andstæðingar safnaðarstofn-
unarinnar reyn'du að telja það
hneyksli, að messa í kvikmynda
húsi, en margir voru aftur á
móti minnugir þess fordæmis,
að gamli fríkirkjusöfnuðurinn
hélt sinar guðsþjónustur í
Góðtemplarahúsinu í Reykjavík
í 3 ár og hinn fjölmenni ný-
istofnaði Hallgrímssöfnuður í
Reykjavík hélt sínar guðsþjón-
ustur í íkvikmyndasal Austur-
bæjarskólans í mörg ár.
Svo mun vera að messur
h?.fi hvergi verið betur sóttai
en í Stjörnubíói, en sæti eru
þar fyrir 500 manns, en fæst
hafa verið við messu yfir há-
sumarið 350 manns, venjulega
hefur ailmargt kirkjugesta orð-
ið að standa og stundum fjöldi
frá að hverfa. Söfnuðinum
stendur góðfúslega til boða að
hafa Stjömubíó áfram í vetur
til guðsþjónustuhalds en auk
þess hafa honum boðizt fleiri
hús.
Kirkjulóð og kirkju-
byggingasjóður.
Söfnuðinum hefur þegar
verið gefin kirkjulóð, og er hún
g. hinum. fegursta stað yestiir
í bæ, horn'lóð við Efringbraut
og Kaplaskjólsveg. Hinir 'veg-
lyndu gefendur eru frú Ingi-
björg Isaksdóttir, Vesturvalla-
götu 6, ekkja Jóns Magnús-
sonar yfirfiskimatsmanns, og
dætur þeirra hjóna Guðlín og
Margrét, svo og Ingimundur
Jónsson verkstjóri Holtsgötu 1,
og Helga Jónsdóttir ikona hans.
Gjöf þessi er gefin til minn-
ingar um Jón Magnússon fiski-
matsmann.
Þótt ekki blási byrlega nú
um byggingarleyfi er nú verið
að stofna kirkjubyggingarsjóð
og hafa þegar nokkur þúsund
krónur borizt í hann í frjálsum
framlögum einstakra manna,
þannig hefur t.d. kona sem
ekki er í söfnuðinum gefið 1000
kr. sem þakklætisvott fyrir að
hlýða þar messu.
Ræðurnar í Stjörnubió
gefnar út.
Eitt hefur þegar verið ákveð-
ið til eflingar Kirkjubyggingar-
sjóðnum, og það er útgáfa á
ræðum þeim sem séra Emil
Björnsson hefur haldið í
Stjórnubíói á þessu ári. Er ætl-
unin að ræðurnar komi út fyrir
jól. Allur ágóði af útgáfunni
rennur í Kirkjubyggingarsjóð-
inn. Hefur séra Emil gefið
leyfi til að prenta ræðurnar í
þessu skyni og vill taka fram í
því sambandi að ef þær prédik-
anir, sem orðið hefur að flytja
í óvígðu húsi gætu stuðlað að
því að komið yrði upp guðs-
húsi, þá sæti sízt á honum að
neita um leyfi til útgáfunnar,
þótt hann hefði síður kosið að
gefa út fyrstu ræður sínar.
Gjafir og áheit.
Söfnuðinum hafa þegar borizt
mörg þúsund krónur í gjöfum
og eru þær sþcðugt ^ð berast,
meðaP þéirra í stórgjáfir, þótt
aldrer Vérði raimar melsð til
fulls hver gjöfin er stærst. T.d.
(Gfe

Þvingun eða
k EYKJ AVIKURBREF
Morgunblaðsins 24. sept. s.
1. endar á þessum línum:
„Jóharines úr Kötlum er
meðal skemmtilegustu fífla
sem halda á penna fyrir
kommúnista hér á landi.
Hann er m. a. ákaflega opin-
skár. Skýrir kenningar kom-
múnista afdráttarlaust, svo
almenningur getur kynnzt
hverskonar hugarins hrær-
ingar eiga sér stað í heila-
búi komma fjær og nær.
Myndi Jóhannes ekki vera
fáanlegur til að gera les-
endum Þjóðviljans kunnugan
mismuninn á skoðanaþving-
un austan og vestan Járn-
tjalds? Hann er ekki vanur
að vera feiminn við að verða
sér til minnkunnar.“
Alveg sjálfsagt. Og meira
að segja alveg sjálfsagt að
leyfa Morgunblaðinu endur-
prentun þessarar greinar,
„svo almenningur geti
kynnst“ henni sem bezt,
einnig þeir sem það blað
lesa. Því hvað gerir til þó
ég sé fífl og verði mér til
minnkunnar, ef hinar opin-
akáui skýringar mínar skyldu
veifia til þess að opna augu
einhvers heiðarlegs lesanda
sem metur meir hreinskilni
þá sem frá hjartanu kemur
en hina fjólubláu heimspeki
dollarans og atómsprengj-
unnar.
H
IVERNIG stendur nú a
því að Valtýr Stefánsson
biður mig allt í einu um
útskýringar á skoðanaþving-
un? Það er ofur auðskilið
mál. Maðurinn er í kiípu.
Árum saman er hann búinn
að fordæma rússnesku ,,skoð-
anakúgunina" í krafti hins
„vestræna skoðanafrelsis".
En allt í einu dettur drusl-
an frá: síðustu leifar skoð-
anafrelsisins afnumdar í nú-
verandi föðurlandi hans,
Bandaríkjunum — og Valtýr
stendur gapandi. Því öllum
skepnum má ofbjóða. Og í
fátinu leitar liann til mín
„fíflsins," því mig veit hann
manna opinskáastan og fróð-
astan um hugarins hræring-
ar. Þetta er mjög mannlegt
viðbragð og getur vel orðið
heillaríkt.
Jæja, nú vita allir þeir
sem ræða vilja málið af
alvöru og hreinskilni að frá
því saga mannlegs samfé-
lags hófst hefur einhvers-
konar skoðánaþvingun verið
beitt og mun svo verða þar
til að því kann að koma að
dagur hins algera stjórnleys-
is renni upp í einhverri
mynd. Allt siðferðilegt mat
er einmitt mótað af félags-
legri þörf og lilýtur að leiða
af sér einhvern vísi til skoð-
anaþvingunar, hversu frjáls-
legt sem það annars er. Öll
stjórnskipun, öll lagasetn-
ing felur í sér meiri eða
minni skoðanaþvingun fyrir
einhverja af þegnum sam-
félagsins. Hjá þessu verður
ekki komizt eins og lög-
málum mannlegrar tilveru nú
er háttað.
Vandi stjórnvitringsins
verður þá sá að meta jafn-
óðum hina félagslegu þörf
í samræmi við þróunarhraða
ytri aðstæðna og skapa
þannig samfélaginu siðferði-
legan mælikvarða. Þær
hömlur á einkaskoðunum
manna sem af slíku mati
leiða, má í vissum skilningi
kalla skoðanaþvingun, og get
ur sú þvingun orðið harla yf-
irgripsmikil að afstaðinni
bvltingu eða á öðrum tímum
harðvítugrar baráttu. En
hún er jákvæð, framvísandi,
hún stefnir til vaxtar og
um leið minnkandi þvingun-
ar — aukins frelsis.
Svíkist hinsvegar þeir sem
þjóðum ráða um þetta lifs-
nauðsynlega mat, vegna
persónulegra eða stéttar-
legra hagsmuna, og láti þró-
un ytri aðstæína ganga í
berhögg við hina félagslegu
þörf, þá brotna siðferðilegir
hornsteinar samfélagsins og
þar með er uppiausnin vís
og hrunið framundan. Þær
hömlur á þjóðfélagsskoðun-
um einstaklinga og flokka
sem valdhafarnir þá grípa til
í varnarskyni verða því hrein
og bein skoðanakúgun, nei-
kvæð, afturvirk, enda helzt
í hendur við vaxandi kreppu,
vígbúnað, styrjöld og ef til
vill gereyðingu að lokum.
ARNA hefur maður þá
„mismuninn á skoðanaþving-
un austan og vestan Járn-
tjalds".
Sú skoðanaþvingun sem á
sér stað í hinum sósialíska
heimi er með öcrum orðum
það siðferðilega átak sem
afnám rangsnúinna og úr-
eltra samfélagshátta krefst.
Þegnunum er þar meinað-
ur sá lúxus að prédika
evangelíim kapitalismans:
arðrán og einokun einstakl-
inga á auðlindum og fram-
leiðsiutækjum, nýiendukúg-
un og hvað hann nú heitir
allur þessi þrifnaður sem
leiðir til ótrúlegrar auðsöfn-
unar á annan bóginn og
ótrúlegrar örbirgðar á hinn
og dregur þannig mannlífið
niður í hyldýpi spillingar og
glæpa. Það er sem sé ná-
kvæmlega samskonar þving-
un og beitt hefur verið við
einkaþjófa og einkamorð-
ingja í hinu borgaraiega
þjóðfélagi —- hér er aðeins
skorið fyrir meinið niður við
hina félagslegu rót. Hinsveg-
ar er eitt helzta undirstöðu-
atriði hins nýja samvirka
þjóðfélags einmitt það- skoð-
anafrelsi sem leiðir til heil-
brigðrar og vakandi gagn-
íýni á því sjálfu.
Sú skoðanakúgun sem nú
er hafin gegn sósíalistum
um allan liinn vestræna
heim er aftur á móti her-
ferð stcinrunnins afturhalds
gegn þróun mannkynsiris,
rekln undir forustu páfans
í Róm, auðkónganna i Vol-
strít og annarra kristinna
tíndála sem lögfesta himna-
för Mcríu meyjar í sama
mund og þeir hóta öllum
þeim helvíti á himni og jörðu
sem ekki beygja sig fyrir
bullunni og dollaranum. Það
er sem sagt skoðanakúgun
sem afneitar mannlegri skyn-
semi og reynir að helga til-
gang ató nsprengjunnar með
krossinum.
AÐ leiðir af sjálfu sér.
að þ-í miður' er ekki liægt
a5 veita Valtý Stefánssyni
tæmandi svar við áhyggju-
efni hans innan þess þrönga
ramma sem hcr er markað-
ur. En ef honum og öcrum
álíka bágstöddum yrði ein-
hver líkn að þessari við-
ieitiii minni er tilganginum
náð.
Einu sinni enn vil ég
brýna fyrir almenningi nauð-
syn þess að gera sér ljcst
að þa5 er cðli og tilgangur
sérhverrar þjóðfélagsstefnu
sem sker úr um siðferðilegí
gildi hcnnar og þar raeð
lífsþrött Iiennar og framtíð-
. arvon. Ekki munu allir þeir
sem til mín segja herra,
herra, koma í himnaríki,
stendur þar. Ekki mun held-
ur allt hið hoigóma skraf
atómpressunnar um einstakl-
ingsfrelsi, félagafrelsi, skoð-
anafrelsi, riíálfrelsi, ritfreisi
og guð veit hvað, bjarga
kapítalismanum frá yfirvof-
andi liruni ef hann samtímis
skrumi sínu afnemur þetta
allt.
Nú talar Vaitýr um skoð-
anaþvingun en ekki skoöana-
kúgun — það sýnir að þrátt
fyrir allt glórir enn í sam-
vizku í gegnum alla þessa
þykku dansk-brezk-þýzku am
crísku árganga Morgunblaðs-
ins. En því miður: það er
skoðanakúgun sem þeir hafa
lögleitt hjá sér þarna vestur
í Amcríku. Og nú vil ég ráða
Ir.'ium uggandi ritstjóra til
c ó pumpa samvizkuna fyrst
h.v.n á annað borð lét á sér
kr-Am
Af tvennu illu er fíflið þó
r'-ávra en fanturinn.
hafa margir, sem ekki eru í
söfnuðinum en hafa sótt guðs-
þjónustur hans, sent gjafir sem
þakklætisvott. Hitt er þó ekki
síður athyglisvert, hve mörgum
virðist hafa' reynzt vel að heita
á söínuoinn, þvi að áheit eru
alltaf að berast.
Safnaðargjöld.
Það hefur ranglega verið
breitt út, að safnaðargjöld í
Óháða fríkirkjusöfnuðinum
væru miklu hærri en í garnla
Fríkirkjusöfnucinum cg Þióð-
kirkjunni. En sannleikurinn cr
sá ac> þau eru jafn há, eð? 18
krónur fyrir hvern gjalds’.syld-
an safnaðarmeðlim, en gjald-
skyldir eru 15 ára og eldri
(eins og í gamla Fríkirkjusöfn-
uðiniun). Formaðurinn kvað það
segja sig sjálft, að það Væri
vel þegið af söfnuði, sem er að
vaxa. upp, ef einhverjir vildu
af frjálsum vilja greiða meira
V' ' "'2-, en safnaðarlögin mæla
N Ir, cg hafa margir gert það
rt rausn, t.d. má nefna, að
þrcnn hión hafa greitt til sr.m-
rus 2500.00 krónur ociri safn-
alargjald, e'a 2332.00 krónur.i
me'.ra en lögboðið cr, cg þannig
mætti lengi telja.
Safnaðargjöldum er veitt
viðtaka að Laugavegi 3, bakhús
inu, hvert miðvikudagskvöld kl.
8—10, og kl. 2—5 á laugar-
Fram.hald á 6. síðu.