Þjóðviljinn - 08.11.1950, Blaðsíða 4

ÞJÖÐVILJINN
Miövikndagur 8. nóv. l&oO.
þlÓÐVILJINN
Útgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn.
Ritstjórar: Magnús Kjartansson (,áb.) Sigurður Guðmundsson.
Fréttaritstjóri: Jón Bjarnason.
Blaðam.: Ari Kárason, Magnús Torfi Óiafsson, Jónas Árnason.
Auglýsingastjóri: Jónsteinn Haraldsson.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustíg
19. — Sími 7500 (þrjár línur).
Áskriftarverð: kr. 14.00 á mánuði. — Lausasöluverð 60 aur. eint.
Prentsmiðja Þjóðviljans h. f.
f*
U
¥
I
l.
i
SIÓMENN ÓBUGAÐIR
Þaö er hœgra og hættuminna
hendur rétta móti auð
inni í stofu og ylinn finna
en að sækja þangað brauð.
Svo kvað íslenzkt alþýðuskáld um sjómenn og gerir
' ekki til þó upp sé rifjað nú, þegar togarasjómenn eru að
leggja út í skammdegissjósókn enn á ný, að undangengnu
129 daga yerkfalli, lengsta .verkfalli sem íslenzkir sjó-
menn iiafa háð, að því er formaður Sjómannafélags
Reykjavíkur, Sigurjón Á. Ólafsson, upplýsir diýgindalega
. 1 viðtali við málgagn Ólafs Thors, Morgunblaðið.
Sigri var fagnáð í fyrrakvöld. Ekki áheimilum togara-
sjómanna, þeir fara nú út í skammdegistúrana enn á ný
án þess áö hafa fengiö framgciigt réttlætiskröfu sinni um
12 stunda hvíld á öllum veiöum, nú strax fara nokkrir
togaranna á ísfiskveiðar, en þar er tilætlun útgerðar-
manna og stjórnar Sjómannafélags Reykjavíkur að 16
stunda þrældómurinn haldist enn um skeið. Umbætumar
á launakjörum eru langt frá því að svara til dýrtíðar-
flóðsins sem steypist yfir alþýðuheimilin og hins langa
og erfiða verkfalls, og raunar er emi ekki séð, hvort eða
hverjar verulegar kjarabætur fást. Mestur tími samning-
anna milli Sjálfstæðisflokksins og Alþýðuflokksins í þess-
• ari deilu fór til þess áð finna nýtt fyrirkomulag á launa-
greiðslum togarasjómanna, svo þeir ættu sem örðugast
um samanburð á því og fyrri kjönim. Því er það að sjó-
menn vita nú lítið hvað nýju samningarnir færa þeim.
En samt var sigri fagnaö í fyrrakvöld. Á heimilum
auðburgcisa og braskaralýðs Reykjavíkur var sigri fagn-
að, á heimilum forystumanna Alþýðuflokksins var líka
fagnaö sigri. Víða var skálag fyiir sigrinum í dýru víni.
Skálaö iyrir sigri samfylkingar Ólafs Thórs og Emils
Jónssonar, fyrír samfylkingu Sigurjóns Á. Ólafssonar,
Sæmundar Ólafssonar, Ólafs Fríðrikssonar og Garðars
Jónssonar við útgerðarburgeisa höfuðstaðarins, skálað
fyrir því að þessari fríðu samfylkingu hefði loks-tekizt
að fá meirihluta togarasjómanna til að fallast á smánar-
tilboð sem útgerðarburgeisaniir töldu sjómönnum nægja.
Skálað fyrir þvi að Ólafur Thórs og kumpánar geta
nú í næði tekið upp fyrri iðju að hrifsa til sín gírugum
höndum auö þann er togarasjómennirnir ausa, á land.
skuldakóngarnir sem óðu í bankana og léku sér að
hinum fáu milljónum fátækrar þjóöar fyrir stríöið, og
fengu við það aðstöðu til að verða gróðahringar síðar
meir. Allt þáð hyski fagnaði sigri í fyrrakvöld.
En skyldi ekki hafa verið tómahljóð í krístalsglös-
unum, vcttað fyrir aðvörunarhljómi? Ef fagnendurnir
hefðu talað við togarasjómenn, bæði þá sem atkvæði
greiddu með smánartilboðinu síðasta og hina sem eftir
129 daga verkfall höfðu enn þrek og manndóm til að
segja nei, hefði auðburgeisa Reykjavíkur ef til vill gninað
áð siguröl þeirra kynni að reynast görótt, og tvísýnt
hvort fögnuður þeirra væri ekki helzt til snemmtekinn.
Togarasj ómenni rnir sem nú fara út í skammdegis-
túrana eru ekki samir menn og þeir sem gengu
í land með pokann sinn um miðsumar. Hver
mánuður þessarar erfiðu deilu hefur fært þeim
dýrmæta reynslu, hert þá og stælt í barátt-
umii um réttlætiskröfur sínar, sýnt þeim áþreifanlega
veilurnar í baráttunni, kennt þeim hvað það kostar aö
hafa í aöalfélagi sínu stjórn sem flanaði út í verkfall
þegar það kom sízt við andstæöinga sjómanna, neitar svo
mánuðum saman sjomönnum run fund í félagi sinu, lýs-
ir sig hlutlausa á örlagastundu í verkfallinu, snýst síöan
gegn sjómönnum, 1 lið með útgerðarburgeisunum, og gríp
ur loks til þess óþokkabragðs að smala hundruðum
manna úr öörum starfsgreinum til að bera togarasjó
menn atkvæðum í félagi sínu, Sjómannafélagi Reykja-
víkur, urn.mál sem réðu úrslitum og árangii verkfallsins.
Það er vél skiljanlegt, að eftir slíkar aðfarir hafi margur
iSjómaður talið, að með slíkri íorystu yrðí -ekki meira
Fræðsla um
Púertó Ríkó
Hvað er Púertó Ríkó, hvar
er það land ? Þannig hafa mai-g-
ir spurt er fréttimar bárust
um grimmdaraðferðir banda-
ríska landstjórans gegn sjálf-
stæðishrej-fingu þessarar ný-
lendu Bandaríkjanna í Vestur-
Indíum, og tilræðið við Truman
forseta.
Hér er ekki staður né rúm til
að svara ýtarlega þessari spum
ingu; ég læt mér nægja að
benda þeim sem vildu fá ræki-
lega fræðslu um þetta land að
lesa grein í tímaritinu Rétti,
þriðja hefti árgangsins í fyrra
(1949) sem nefnist „Cr sögu
Púertó Ríkó. Hvað kostar það
þjóð að verða nýlenda Banda-
ríkjanna?“ Þar er rakin í meg-
indráttum saga eyjarinnar og
ýtarlega lýst stjómmálaþróun
undanfarinna ára og stjóra-
málaástandinu nú. Þeir sem
ekki em áskrifendur að Rétti
ættu að nota tækifærið um
leið og þeir ná sér í það hefti.
Árgangurinn kostar 25 krónur,
og ríst er um að þeim krón-
um er ekki illa varið.
£*£.!!£B
Grímur Thomsen og
H. C. Andersen
Margir af fyrirlestrum þeim
sem fluttir eru í háskólanum
fyrir almenning eru hvort-
tveggja í senn, gagnfróðlegir
og vel fluttir, og ættu skilið.
að vera betur sóttir. Þannig
munu erindi sem danski sendi-
kennarinn Martin Larsen ætlar
að fl>rija á næstunni vekja at-
hygli margra Islendinga, en þau
snerta atriði sem oft hefur
verið á minnzt hér á landi. Er
það ritdómur Gríms Thomsens
um rit H. C. Andersens, ævin-
tjTaskáldsins danska, er birtist
1855. Hefvwr því verið haldið
fraap að Danir hafi lítt kunnað
að meta H. C. Andersen fram-
an af, en hinn lofsamlegi rit-
dómur Gríms valdið miklu um
breytta afstöðu til hins danska
skálds.
Hvað er hæft f þessu?
I erindum sínum ætlar Martin
Larsen að fjalla um þetta mál,
einkum hver . áhrif ritdómur
Gríms hafi haft á mat manna
í Danmörku á skáldskap H. C.
'Andersens. Verður fyrsta er-
indið í kvöld, miðvikudag í 2.
kennslustofu Háskólans, og
hefst kl. 7.30. Islendingum hef-
ur jafnan þótt mikið til koma
þessa atriðis úr ritferli Gríms
Thomsens, og þykir vafalaust
fróðlegt að heyra niðurstöður
nákv'æmrar rannsóknar um það
efni.
Og svo er það —
happdrætti Þjóðviljans, sem
vekur sívaxandi eftirtekt í
borginni og hefur þá náttúm
að menn af öllum stjórnmála-
skoðunum kaupa miða, — ekki
sízt hafi þeir séð munina í
sýningarglugga Málarans í
Bankastræti!
Elmskip
Brúai-Toss kom til Sauðárkróks
síðdegris í grær, 7. nóvember, fer
þaðan á Húnaflóahafnir. Detti-
foss fór frá Rvík 2. þ.m. austur um
land til Rvíkur, Fjallfoss fór
frá Rvík 4. þ. m. til Leith og
Khafnar. Goðafoss fer frá Rvík
í dag tii New York. Lagarfoss
er í Rvík. Gullfoss er í Khöfn.
Selfoss fór frá Uleá í Finnlandi 3.
þ. m. tU Rvíkur. Tröllafoss er í
New York, fór þaðan væntanlega
í gær til Rvíkur. Laura Dan
fermir í Halifax um 20. þ. m. til
Rvikur. Pólstjarnan fermir í Leith
6. þ. m. til Rvíkur. Heika fór frá
Hamborg 4. þ. m. til Antwerpen,
Rotterdam og Rvikur. Foldin
tók vörur i Hull 6.-11. til Rvíkur.
SkipadeUd SIS
Arnarfell er í Rvík. Hvassafell
er á leið til Rvíkur frá Valencia.
Kíkisskip
Hekla fer frá Rvík kl. 20 í
kvöld austur um land til Siglu-
fjarðar. Esja er í Reykjavík,
Herðubreið er i Rvík. Skjaldbreið
var væntanleg til Sauðárkróks i
nnnið en þegar var fengið fyrir harðfylgi sjómanna. Hvaö
eftir animð í þessari deilu sýndu togarasjómenn bm-geis-
imum svo í tvo heima aö þeir glúpnuðu. Geröardómsfrum-
varpið sem lá tilbúið í skúffu Ólafs Thórs í stjörnarráö-
inu, þorðu þeir ekki að sýna. Eftir að sjómenn felldu næst
síðustu miðlunartillöguna gerðu útgeröarmenn fastlega
rað fyrir þvi aö þeir yrðu aö láta undan með hvíldai’-
tímann. En þeir kipptu að sér hendinni meö þaö er þeir
sáu að Sigurjóni tókst óþokkabragöið með fundinn,
og hertu upp hugann til að sýna nýtt smánartilboö, en
öll Alþýðuflokkshersingin lagðist á sjómenn til aö neyða
þá til að samþykkja þáð, sem og varð.
Baráttan heldvu* áfram. Núverandi kjör eru meö öllu
óviöunandi, og átökin verða harðari næst, betui- undir-
búin, háð af meiri reynslu og með traustri forustu. Út-
gerðarburgeisunum og vinum þeirra í Alþýðuflokknum er
óhætt aö hafa þann fyrirvara í fögnuði sínum að íslenzk
alþýöa linnir ekki sókn fyn- en sigur er fenginn, sókn
til góðra lífskjara og alþýðuvalda. Og hér eftir verður
harðsnúið lið sjómanna í fylkingarbrjósti þeirrar bar-
áttu, eins og var á upphafsárum verkalýðshreyfingai--
innar og aftur eftir stofnun Hásetafélags Reykjavíkur.
Það er einn árangur þessa langa verkfalls, og líklega,
auk 12 stunda hvíldarirtnar, stærsti vinningurinn.
gærkvöld á norflurleið. Þyrill er
væntanl. til Rvikur í dag að aust-
an úr hringferð. Straumey fcr frá
Rvík i dag til Snæfellsneshafna,
Gilsfjarðar og Flateyjar.
_ ’ (
Óháði fríkirkjusöfnuðurin
Skrifstofa safnaðarins, LauBavég
3 (bakhúsinu), er opin á laug-
ardögum kl. 2—5 og miðvikudags-
kvöldum kl. 8—10.
w/K Fastir liðir eins og
venjulega. Kl. 20.30
Kvöldvaka: — a)
Gunnar M. Míign-
úss rithöf. flytur
erindi: Grænlend-
ingar gista lsafjörð (fyrra erindi).
b) Andrés Björnsson les úr ljóð-
mælum Símonar Dalaskálds. c)
Einsöngur: Maria og Einar Mark-
an syngja (plötur). d) Vilhj. Þ.
Gíslason flytur hugleiðingu eftir
séra Jónmund Halldórsson á Stað
í Grunnavík: Prestur í 50 ár.
22.10 Danslög (plötur) til 22.30.
Loftleiðir. Flugferð
ir innanlands mið-
vikudaginn 8. nóv.
X dag er áætlað
að fljúga til Akur-
eyrar kl. 10, til Isafjarðar og Patr-
eksfjarðar kl. 10.30, til Vestmanna-
eyja kl. 14.00. Auk þess til Siglu-
fjarðar. — Á morgun er áætlað að
fljúga til Akureyrkr kl. 10.00 og
til Vestmannaeyja kl. 14.00.
Hinn 4. nóv.' opin-
beruðu trúlofun
sina ungfrú Krist-
jana Syeinsdóttir
frá Siglufirði og
Jóhann Rúnar
Guðbergsson, Austurgötu 3. Hafn-
arfirði. — Nýlega opinberuðu trú-
lofun sina ungfrú Halldóra Daní-
elsdóttir frá lsafirði og Magnús
Jónsson, húsgagnasmiður, Skúla-
götu 54.
Fimmtugur er í dag Böðvar
Högnason, tóbaksgerðarmaður,
Njálsgötu 90.
1 gær voru gef-
in saman í
hjónaband af
sr. Jóni Thór-
arensen, ung-
frú Ágústa Sig-
urjónsdóttir, Stórholti 32 og Sig-
urður Marinósson simritari, Borð-
eyri. — Nýlega voru gefin sarn'an
í hjónaband ungfrú Kristín Ei-
^íksdóttir, Borgarkoti, Skeiðum
og Ingólfur Bjarnason, Hlemmi-
skeiði, Árnessýslu.
Mlnningarguðsþjónusta vegna frá-
falls Gústafs Sviakonungs verður
haldin í Dómkirkjunni útfarar-
daginn, fimmtudag 9. nóv., kl. 2.
Samtíðin, 9. hefti
1950, er komin út.
Efni: Sjónvarp er
stórkostleg tiekni-
nýjung. Nýja borg
in við ölfusárbrú,
samtal við Egil Gr. Thorarensen.
Skáldið í íslenzka sendiráðinu i
Kaupmannahöfn. Maðurinn i spegl
inum. Menc tckel abstraktlistar-
innar, eftir Loft Guðmundsson.
Heimsókn í Sjófataverksmiðjuna
h. f.
Bamaverndarféiag Rvíkur
heldur kynníngar- og skemmti-
kvöld í Listamannaskálanum í
kvöld kl. 9. — Sigurbjörn Einars-
son, prófessor flytur erindi. Frú
Þurfiður Pálsdóttir og ungfrú
Guðrún Tómasdóttir syngja dúett.
Kaffidrykkja og frjálsar umræður.
Guð komi...
til! Er nú
ekki jafnvel
Þórólfur
Smiður (sá
er ritar nafn
sitt upp á
enskan móð
og skrifar í
Vísi) farinn að finna að forsjóii
hinna vísu stjórnarvalda er ekki
með öllu óskeikul. Raunar var
það „talsvert alvörumál" sem opn-
aði augu hans, ekkert minna en
það, að „þeir sem karlkyns eru
á þessu landi verði að safna al-
skeggi". Hvað ætli viðskiptamála-
ráðherrann segi cf þessi ósköp
skyldu standa lcngi hjá Smlðn-
um?