Þjóðviljinn - 21.11.1950, Side 6

6
Þ J ÖÐ VI.tJ.INK
Þriðjudagur 21. nóv. 1950.
YFIRLf SING
Herra ritstjóri!
Út af urrunaslum, sem höfð
eru eftir Inga R. HelgasjTii í
Þjóðviljanum í dag, frá um-
ræðum á síðasta bæjarstjóm-
arfundi, er rædd var hækkun
vlstgjalda á barnaheimilum,
vildi ég mega biðja yður fyrir
eftirfarandi:
Það er rangtúlkun, ,,að starf
semi Sumargjafar er (sé) að
mjög miklu leyti kostað af bæn
um“, — enda þótt bærinn hafi
veitt Sumargjöf ríflegan fjár-
styrk, þ. e., t. d. rúmlega 21%
af „brúttó”-gjöldum félagsins
árið 1949.
Stjórn Sumargjafar dró í
lengstu lög að hækka vist-
gjöld á bamaheimilum sínum,
eða fyrstu 9 mánuði þessa árs.
Hækkunin gekk í gildi 1. okt.
s.l. Engin hækkun varð á leik-
skólagjaldi. Hækkunin var að-
cins 15%, eða tæplega það,
sem almcnningur hefur fengið
með vísitölu.
Sumargjöf mun, eins og und
anfarin ár, veita þeim ívilntm,
sem erfitt eiga um greiðslu
vistgjalda fyrir börn sín. Og
engum bömum mun verða út-
hýst hjá Sumargjöf nú fyrir
fátæktarsaikir, frekar en endra
nær.
Reykjavík 18. nóv. 1950.
F.h. Barnavinafélagsins
Sumargjafar.
ísak Jónsson
JÓN t'RSKURÐAR
Framh. af 3. síðu.
una, en á þessi mál hafði alls
ckki verið minnzt á milli fé-
7aganna, hvað þá meir, þá gef-
ur karl út þennan fræga úr-
skurð til lianda þeirri félags-
mynd sem a.ð ofan er lýst.'
Velflestir aðrir en Jón vita
að úrskurðurinn er fjarstæða
og lögleysa, því það er algjört
f armkvæmdaatriði hvers ein-
asta stéttarfélags, sem hefir
forgangsréttaráfcvæði í samn-
ingum sínum hvenær félögin
láta þau koma til framkvæmda.
Stjóm Bílstjórafélags Ak.
hefur reynt. að þoka þessum
úrskurði Jóns til hliðar, en það
hefur ekki tekizt vel, enda for-
maðurinn haldið frekar liulega
á málstað okkar fclags, en
frekja og óbilgirni Jóns Sig-
v.rðssonar hine vegar alkunh
og situr því eins cg áour er
sagt, allt við það sama. Að
vísu muiiu bændur hafa boðið
cíkkur 25f-) vinnunnar!
ÞURRKA CT
AHRIF
IHALDSINS
Fram'i. af 5. síðu.
Það er því staðreynd, að með
aðstoð manna, sem em andstæð
ingar Sjálfstæðisflokksins og
þeirra klíkna, sem hann er full
trúi fyrir, eru honum gefin
völd innan verkalýðshreyfing-
arinnar. Með þessu framferði
eru verkamenn að gerast sjálfs
sín böðlar og böðlar stéttar
sinnar. Slíkt hefur áður gerzt,
og eru gleggstu dæmin frá
Þýzkalandi nazismans- Þau spor
hræða.
Ég gat þess áður, að tvennt
það dýrmætasta, sem auðvalds
þjóðfélagið hefði fært mannkyn
inu, væri tækniþróimin og al-
mennur kosningaréttur og kjör
gengi, þ.e. hið borgaralega iýð-
ræði en þetta tvennt mundi
verða naglar í líkkistu þessa
þjóðskipulags.
Tækniþróunin hefur gert
tvennt. Hún hefur skapað hin-
ar fámennu auðklíkur, sem öllu
ráða í auðvaldsheiminum, og
hún liefur skapað kreppurnar,
hvort tveggja af því að hún
er í höndum stétta, sem mis-
nota hin dásamlegu tækifæri
sem húu gefur. Allir sem skilja
það þjóðfélag sem þeir búa í,
og ekki tilheyra auðstéttinni,
eru andvígir þessari misnotkun
tækninnar og vilja. að hún yerði
skilyrðislaust tekin í bjónustu
fjöldans. Hjá sérliverri vel upp
lýstri og gáfaðri þjóð hlýtur
því hinn almenni kosningarétt-
ur að leiða til ósigurs fyrirauð
klíkumar, ef hann fær að njóta
sín, en takist þeim að hindra,
að þjóðarviljinn fái notið sín
við almennar kosningar, ef þær
afnema hið borgaraleg lýðræði,
að meira eða minna leyti, til að
tryggja sér aðstöðu um sinn,
fer ekki lijá því, að þjóðarvilj-
inn brýzt i'ram', fyrr eða seinna,
eftir þeim leiðum, sem tiltæk-
astar eru. I báðum tilfellum er
ósigur auðklíknanna óumflýjan
legur, vilji fjöldans mun sigra
þiær, raunhæft lýðræði mun.
bkida endi á skipulag atvinnu-
kúgunar, kreppna og stríða,
en það er undir sicilningi og
þroska þjóðarinnar komið,
hvort hún þarf að ganga í gegn
um cldraun fasismans áour en
því marki er náð. Sú hætta er
bráð, og henni veröur ekki af-
stýrt nema ofsóknarherferð
Sjálfstæðisflokksms verði stöðv J
uð, os völd hans og- áhrif í,
verkalýðshreyfingimni þurrkuð j
út. S. A. S. i
■Undir eilífðarstjörnum
Eftir A.J. Cronin
24.
DAftCE
Þetta var ekki einu sinni námufólk, heldur
fiskifólk, þetta sérstaka þjóðfélag, sem lifði
ótryggu lífi frá örbirgð til allsnægta. Hún hafði
ekkert á móti Önnu sjálfri, flestir álitu hana
heiðarlega stúlku. En hún var ekki stúlka handa
honum Samma hennar. Hún var ekki af réttu
bergi brotin, hún seldi fisk á götum úti, hún
hafði jafnvel einu sinni farið til Yarmouth sem
síldarstúlka þegar hart var í ári. Það var óhugs-
andi að Sammi, sonur hennar, sem vonir stóðu
til að yrði með tímanum einn af beztu námu-
mönnunum í Neptúnnámunni, kvæntist síldar-
stúlku. Aldrei, aldrei. Hún dró djúpt andann.
„Ég vil ekki að þú farir út í kvöld, Sammi“.
„Já en mamma, ég lofaði því. Við Pug Macer
ætluðum út og Anna ætlaoi að koma líka“.
„Það skiptir engu máli Sammi.“ Rödd hennar
varð allt íyeinu hás og skerandi. „Ég vil ekki
að þú farir.“
Hann horfði beint framan í hana; og í trygg-
um hundsaugum hans sá hún óvænta festu.
„Anna býst við mér, mamma. Fyrirgefðu, en
ég verð að fara.“
Hann fór og lokaði dynmum hljóðlega á eftir
sér.
Marta sat eins og steingerfingur: í fyrsta
skipti á ævinni hafði Sammi óhlýðnazt henni.
Henni fannst eins og hann hefði- slegið hana
í andlitið. Hún fann að Darið og Hughie horfðu
á hana og hún reyndi að jafna sig. Hún reis
á fætur, tók af borðinu og þvoði diskana með
skjálfandi höndum-
Davíð sagði:
,,Á ég að þurrka hjá þér, mamma?“
Hún hristi höfuðið, þurrkáði diskana sjálf
og settist síðan við að bæta. Með erfiðismunum
þræddi hún nálina. Hún tók upp nærskyrtu
sem Sammi átti, sem var svo bætt og stöguð
að sáralítið var eftir af hinu uppmnalega efni Hún
fékk sting í hjartað þegar hún horfði á þessa
gömlu skyrtu. Hún hafði verið of liörð við
Sammal hún skildi allt í einu ‘að hún hafði
ekki tekið hann réttum tökum, hún átti sökina
en ekki Sammi. Hugsunin kvaldi hana. Sam
mundi gera allt fyrir har.a, hvað sem væri, ef
hún tæki hann réttum tökum.
Það kom móða fyrir augu hennar og hún
ætlaði að fara að staga í skyrtuna, en þá kom
kvalastingurinn aftur í bakið. Nú fann hún
mikið til, og um leið vissi hún hvað var að
gerast. Hún beið í örvæntingu. Sársaukinn fór,
kom aftur. Án þess að segja orð reis hún
upp og fór út um bakdyrnar. Hún fór inn á
salemið. Já, þetta var rétt hjá henni-
Hún kom aftur og stóð kyrr andartak, um-
vafin kyrrð næturinnar og studdi sig við girð-
inguna með annarri liendi en þrýsti himii að
þrútnu kviðarholi sínu. Þestva vanvirðu átti lnin
þá loks að þola meðan maSur hennar var í fang-
elsi. Og fyrir framan uppkomna syni sína.
Hún flýtti sér að hugsa í þéttu myrkrinu. Hún
vildi ekki kalla á Scott lækni og ekki f*i Reedý,
ljósmóðurina. Róbert hafði umhugsunarlaust
fleygt sparifé þeirra í verkfallssjóðinn. Hún
var skuldug, hím gat hvorki né vildi sóað fé í
neitt frekar. Eftir andartak var hún búin að
taka ákvörðun.
Hún fór aftur inn í húsið.
,,Davíð. Skrepptu yfir til frú Brace. Segðu
henni að koma til mín mma-“
Hann hrökk við og leit spyrjandi á hana.
Þau höfðu aldrei verið miklir mátar, Davíð
hafði alltaf verið eftirlæti föður síns. En hú
varð hún hrærð, þegar hún sá augnaráð hans.
Hún- sagði blíðlega:
„Hafðu engar áhyggjur, Dabbi minn. Ég er
bara dálítið lasin.“ Um leið og hann þaut út
úr dyrunum gekk hún yfir að kistunni, þar sem
hún geymdi það litla af léreftsfatnaði sem hún
átti. Hún opnaði hana. Síðan dróst hún með erf-
iðsimunum upp stigann sem lá upp í herbergi
drengjanna uppi á lofti.
Frú Brace, grannkonan, kom eftir andartak.
Hún var vingjamleg kona, andstutt og mjög
framsett: það var eins og hún ætti sjálf von
á barni, veslingurinn, þótt því færi f jarri. Hanna
Brace var ,,slitin“ eftir því sem hún sjálf sagði,
hún var með stórt naflakviðslit, sem var afleið-
ing af tíðum barneignum, og endaþótt maður
hennar lofaði henni hátiðlega á hverjum ein-
ustu jólum að hún skyldi fá bindi, þá var það
ekki komið enn. Hún var næstum búin að sætta
sig við þetta ástand, sem var óviðjafnanlegt
samræðuefni, og hún talaðí um þennan kranlt-
leika sinn á sama hátt og annað fólk talaði
um veðrið- Hún gekk varlcga upp stigann og
hvarf upp loftsgatið.
Davíð og Hugliie sátu í eidhúsinu. Hughie var
hættur við skósmíðamar og þóttist vera að
lesa blað. Davíð þóttist líka lesa. En öðru liverju
litu þeir hvor á annan, gagnteknir af því sem
var að gerast í herberginu fyrir ofan og svipur
Jæiri'a var undarlega skömmustulegur. Að hugsa
sér; þeirra eigin móðir-
Engin hljóð heyrðust úr svefnherberginu
nema þungt fótatak frú Brace sem gekk til
og frá. Einu siani kalláði hún til þeirra og bað
um ketil með heitu vatni. Davíð rétti henni hann.
Klukkan tíu kom Sam heim dálítið fölur og
einbeittur á svip, viðbúinn að taka á móti skömm-
um. Þeir sögðu honum allt af létta. Hann roðnaði
og fylltist samvizkubiti. Sam var aldrei lang-
rækinn, Hann leit upp.
,,Veslings mammá,“ sagði hann. Enginn þeirra
þorði að scgju meira.
Þegar klukku.na vantaði tuttugu mínútur í
ellefu kom frú Brace niður og hélt á dálitlum
bögli, sem var vafinn inn í dagblað. Hún var
döpur á svip þegar hún lagði hann frá sér; hún
þvoði rauðar hendur sínar við vaskinn, fékk
sér kalt vatn að drekká: síðan ávarpaði hún
Sammá — h'iml elzta:
„Það var lítil telpa, falleg telpa, en hún er
ðáin. Fæddist andvana. Frú Reedy hefði ekki
getað gert betur en ég, þið getið reitt ykkur á
það. En það var engin von. Ég kena’ í fyrra-
málið og legg, telpuna til, Færið mömmu ykkar
bolla ;af kókói. Hún á svo bágt, veslingurinn,
og ég verð áð fara að útbúa matarpakkann
lianda majinjniun mínuin.“ Hún færði' böggulinn
yarlega til, brosti biiðlega til Davíðs, sem sá
tio eitthvað rautt vætlaði gegnum dagblaðið-
Síðan Iijagaði húií út.
Sam bjó til kókó og fór með það upp. Þegar.
hann kom niður aftur var liann náfölur í and-
liti og svitaperlur stóðu á tnni hans, Hann hafði
lcomið hchn frá saklausu ástarævintýri pg inji