Þjóðviljinn - 02.03.1951, Blaðsíða 5

Föstudagur 2. marz 1951.
ÞJÓÐVILJINN
5
^3«
Séð frá bæjardyrum sósíaíista
IMr C«le
George Douglas Howvard Cole er einn kunn- ;
; [ asti fræðimaður Verkamannaflokksins brezka. ;
;! Hann liefur verið liagíræöiprófessor við Oxford-
i! háskóla 1 tuttugu og sex ár og allan þann tíma ;
!: látið frá sér fara stöðugan straum rita, sem hafa ;
:; átt mikinn þátt f aö móta stefnu Verkamanna- ;
;; flokksins. Frá því 1939 hefur hann verið formaö- |
I; ur Fábianfélagsins, samtaka forystumanna Verka- ;
I; mannaflokksins, en hann sagöi fbrmennskunni af
|| sér fáum vikum áöur en liann skrifaöi grein þá, ;
’;! sem hér birtist. Greihin kom í vikuritinu , New ;
;i Statésman and Nation“, útbreiddasta stjórnmála- ;
I riti Bretlands, og hefur vakiö geysilega athygli ;
!! hvarvetna sem skýrasta dæmi þess; hvernig undir- ;
; lægjuháttur Verkamannáfiokksstjórnarinnar gagn !
:; vart Bandáríkjunum er að kljúfa flökkinn.
Vera má að í öllum þeim
ruglingi, sem nú steðjar að úr
öllum áttum, sé það ómaksins
vert fyrir einstakling, sem alla
ævi hefur verið sósívalisti, sem
ekki heldur því fram, að á sínu
færi sé að hafa skýra yfirsýn
yfir allt sjónarsviðið, að setja
fram eins hreinskilnislega og
hann getur, þá megin afstöðu,
sem hann hefur tregUr og ó-
fús tekið', tilknúihn af álírifum
síðustu atburða. Svo að þetta
mégi takast verð ég að hverfa
aftur í tímann, að minnsta
kosti til tímabilsins rétt áðui’
en- Kóreustyrjöldin hófst. Mér
skilst að vio höfum þá allir' á-
litið aðstæðurnar þær, að
Bándarikjamenn hefðu ekki ein
ungis flutt her sinn brott frá
Kóréu, heldur hefðu einnig
lýst því skýlaust yfir, að þeir
álitu, að Suður-Kórea yrði ekki
varin, ef til stríðs kæmi. Mér
kom þaö ekki verulega á óvart,
er: stjóm Norður-Kóreu skildi
þessa atburði þannig, að lið
hennar gæti lagt undir sig Suð-
ur-Kóreu án þess að teljandi
hætta væri á bandarískri hern-
aðaríhlutun til stuðnings við
hinn aðilann. Sjálfur var ég
ekki eins viss um þetta, vegna
alkunnrar tilhneigingar Mac-
Arthurs til að taka ákvarðanir
á eigin ábyrgð, og mér fannst,
að Norður-Kóreumönnum hefði
orðið á alvarleg skyssa. Hins-
vega gat ég ekki með neinu
móti litið á aðgerðir þeirra setn
, arás“, í neinni þeirri merkingu,
sem réttlætt gæti íhlutUn af
hálfu SÞ. Ég leit ekki á 38.
bréiddarbauginn sem milliríkja-
landamæri í neinum skilningi,
og ég áleit stríðið í Kóreu fyrst
og'fremst borgarastyrjöld en
ékki styrjöld milli rílija. Avíð-
vitað vissi ég, að Sovétríkir.
höfðu voþnað Norður-Kóreu-
menn og Bandaríkin Suður-Kó:;
eumenn, en ég gát ekki séð, oð
það breytti stríðinu í styrjöld
milli ríkja eða skyldaði SÞ til
að. láta það til sín taka -— nema
ef líta bæri á SÞ, einsog Banda
ríkjamenn virðast gera, sem
eitt af tækjum Vesturveldanna
í kalda. stríðinu gegn kommún-
ismanum,
Þar sem ég áleit Kóreustríð-
ið borgarastyrjöld, óskaði ég
norðanmönnum sigurs. Mér virt
ist ríkisstjóm Suður-Kóreu von-
lahst afturhaldsfyrirtækí, sem
hefði enga möguleika til að
halda sér uppi án .bandarísks
stuðnings, og ég gat ekki liugs-
að til neinnar þeirrar lausnar
á Kóreudeilunni, sem hefði i
för með sér stöðuga íhlutun
Bandarikjanna á meginlandi
Asíu. Mér geðjast ekki að
kommimisma, en mér geð.iast
jafnvel enn siður að afturhalds
stjórn stórjarðeigenda, sem er-
lent vald styður gegn vilja
þjóðarinnar. Ég áleit því, að
sameining Kóreu undir norður-
kóresku stjórninni væri skársta
lausnin á mjög óskemmtilegu á-
standi, og ég vonaði, að Banda-
ríkjaraenn myndu, með tilliti- til
þess, sem þeir höfðu sagt um
að Suður-Kórea væri óverjandi.
sætta sig við þetta takmarkaðU
uhdanhald frá útvarðstöð. sem
hafði litla þýðingu fyrir þi.
n^ma ef þeir hefðu í hyggju á-
rá.saraðgerðir gegn Kína.
Þegar Bandarikjamenn hófu
vopnaða íhlutun og skírskotuðn
til SÞ, fundust mér gerðir
þeirra airangar, og ég taldi, að
önnur ríki, þeirra á -meðal Bret-
land. hefðu átt að neita að
styðja þá. í fyrsta lagi fannst
mér það vera lielber misnotkun
á SÞ, að nota sér f jarveru Rúsr
anna úr öryggisráðihu og nær-
veru fulltrúa rangrar Kína-
stjórnar — sem ríkisstjórn okk
ar hefði átt að snúast mik.lu
einarðlegar gegn — til að
breyta SÞ úr því, sem þær voru
ídofnaðar til að vera, tæki til
að framkvæma stefnu, sem stór
veldin kæmu sér saman um, í
vopn er annar helmingurinn af
heiminum beitti gegn h'num
helmingnum. 1 coru lagi fannst
mér, að aðgerðir Bandaríkjanna
varðándi Taivan, sem brezka
stjórnin studdi að vísu ckki,
gerðu málstað Bandaríkja-
manna algerlega óverjandi. Uvn
þetta leyti sögðu fiestir vinir
mínir við mig, að Bretum myndi
takast að halda svo aftur af
Bandaríkjamönnum að þeir
sæktu ekki yfir 38. breiddar-
bauginn, og auðveldara yrði að
gera þetta, ef við gengjum í
lið með þeim í Kóreu, en ef við
neituðum þeim um liðveizlu.
Þessu var ég algerlega ósam-
mála, eg að minnsta kosti í
þessu atriði hefur atburðarásin
sannað, að ég hef haft rétt
fyrir mér.
Þegar bandariskt lið sótti al-
veg að landamærura Mansjúrtu
og dró okkur méö, gat ég með
éngu móti áfellzt Kínverja fyrir
að hefja íhlutun. Hvort .sem
Bandaríkjamenn hugðust
stöðva iðnaðinn í Mansjúriu
þegar í stað eða ekki, Varð það
deginum ljósara, að með því
að hernema alla- Iióreu og halda
Sjang Kaifeék við völd á Taivan
voru Bandaríkjamenn að
treysta hemaðaraðstöðu sína
undir styrjöld gegn Kommún-
ista-Kína, og þetta var liluti
af hernaðaráætlun þeirra í bar-
áttunni gegn kommúnismanum
um allan heim. Ég áleit, að sú
stefna hlyti aö enda með skélf -
ingu vegna þess að hún var ó-
samrýrnanlog tflraun til að bera
’klæíi á vopnin í Austur-Asiu
og vegna þess að hún hlaut,
þvert á móti því að draga úr
áhrifum kommúnista í Asíu, að
auka þau með því að korna
fleiri og fieiri Asiubúum til að
líta á Kommúnista-Kína setn
helzta vörð frelsis Asíu gegn
heimsveldisstefnu hvítu þjóð-
anna, sem Bandaríkin ög hvert
það riki hvítra manna, sem
gerðist bandamaður Bandaríkj-
anna í Kóreu, var fulltrúi fyr-
ir. Ég trúi á málstað frelsi?
fyrir Asíu. ég álít, að Asíulönd*
'in eigi að ráða sínum eigin
málum, og ég fæ ekki séð,
hvernig hægt er að búast
við að þau beri neitt traust til
Við gamla fólkið rifjum oft
upp það liðna og berum það
saman við það sem er að ger-
ast nú. Þegar við heyrum
skrcltið í traktornum þar sem
hann umrótar jarðveginum, þá
brosum við dýravinirnir, því
oft sáum við plóghestana taka
þreklega á, en margir þeirra
gengu sér til húðar fyrir tím-
ann. En falleg grös og fögur
blóm gréru í hófförum þeirra.
S-unnudaginn 4. febr. var út
varpað af stálþræði umræðum
um friðarmál,. frá s-túdetnta-
fundi. Mér fannst það vænlegt
tiltæki af útvarpsráði áð gefa
fólki út um dreifðar byggðir
landsins kost á að heyra hvað
menntamenn vorir geta miðlað
okkur sauðsvörtum almúgan-
um margvíslegum fróðleik. Þeir
brugðust heldur ' elcki vonum
mínum og annarra hvað það
snertir. En ekki litu þeir ailir
sömu augum á hvern veg fara
ætti að því að vinna að friði
og oryggi þjóðanna.
Borgarstjórinn Gunnar Thor-
odd-sen las reiprennandi úpp’úr
stjórnarblöðunum' iiihlent óg
erlent níð um starfáeini' friðar-
vina útlcndra og innlendra og
taldi þá hættulega mjög.
Alaðurinn kunni þetta allt ut-
anað því það er vel skjalfest.
Hann vildi ekkert barnalegt
kák í friðarmálum, bara þenn-
an stóra glæsilega friðarboð-
skap, fullkomið vel vopnað lið
og nægar birgðir hergagna, svo
hægt væri að berja niður sósíal
ískar skoðanir alþýðunnar hér-
lendis og erlendis. Hann var
mjög hneykslaður eins og
Mogginn, fyrir hönd Banda-
ríkjanna, að menn hér á landi
höfðu safnað undirskriftum
undir Stokkhólmsávarpið, sem
hann eins og Mogginn taldi
kommúnistískt, því það telur
ríkja hvítra manna, meða.i
Bandaríkin veita Sjang opin-
bera aðstoð í yfirlýstum fyrir-
ætlunum hans um að leggja
Iíína undir sig á ný.
Atburðirnir í Austur-Asíu og
stefna Bretlands gagnvart þeim
he’fði verið nógu slæmt hefði
hér verið um einaugrað fyrir-
brigði áð ræða. En þeim fvlgdi
gangur mála í Evrópu, sem
ekki er síður skelfiiegur. Ég
býst við, að fiestir Bretar séu
mér sammála í skilyrðislausr-i
ahdstöðu gegn öllum tillögum
um að vopna Vestur-Þýzkaland
á ný. Ég er þeim skilyrðisláust
andvrgur, bæði vegna þess að
ég vantreysti Þjóðverjum alger
lega og er al'lt annað' en viss
um í hverra þágu þeir myndu
nota vopnin, og líka vegna
þess að ég er viss um að af-
leiðingar hervæðingarinnar
verða þær að koma verstu teg-
und afturhaldssamra hernaðar-
’sinna aftur til valda' í Þýzka-
landi. En fyrst og fremst er
ég andvígur því aö vopna
Þýzkaland á ný af þeirri á-
stæðu, að við þáð myndi skap-
iast þ;ar ástand nauðalíkt því,
sém hefur haft í- för með sér
ógnir og skelfingu í Kóreu —
'tveir óvinir af sama þjóðerni
múgmorð glæpsamleg og lýsir
þá stríðsglæpamenn sem fyrst-
ir kasta lcjarnorkusprengju á
varnarlaust fólk. Hann vár ó-
ánægður að vita ekki nöfn og
tölu þeirra marnia hér á landi
sem gerðust svo djarfir að vilja
banna múgmorðsvopn. Það
þótti honum (að mér skildist)
dónaskapur og móðgun við
ameríska auðvaldið að gera til-
raun í þá átt að hindra þá
dægradvöl stríðsóðra vopna-
sala og morðsjúkra bandítta að
steikja saklausar konur og börn
í atómeldi.
Eg get sagt Gunnari það ao
hótanir og skefjalaus áróður í
blöðum og útvarpi hafði ekki
áhrif nema á örfáar manneskj-
ur, sem höfðu ekki þrek til að
hugsa- sjálfstætt um hvað frið-
ur er heiminum lífsnauðsynleg-
ur og fólk sem var flokksbund-
ið í stjórnarflokkunum er oft
búið að reka sig á að eklci er
allt laukrýtt sem stjórnarblöð-
in segja því, að. minnstakosti
ekki fyrir kosningar, og þao
skrifaðii með glöðu geði undir
Btoktohólnisnvarpið ekkert -síður
eiii sósíalistar, og því fannst
það vera skylda allra að gera
tilraun í þá átt að lin'a þær
hörmungar sem geisa i heimin-
um. Hc;r úti á landi trítluðu
þjónar svortustu forheimskun-
ar milli manna og sögðu fólk-
inu, að það væri áð veikja varn-
ir landsins með því að skrifa
undir þctta l>lagg, því þetta
væri kommúnistaplagg. Og
flestir brostu að þessum körlum
og sögðu af þeim skrítnar sög-
ur en auðvitað þótti mörgum
skynsamlegast að vera- hlut-
laus eins og fólk oroaði það.
Hér í þorpinu var mjög góð-
ur árangur af starfi friðarvina
og veit ég að svo hefur víða
verið. Þó fólk hafi verið hund-
stæðu andspænis hver öðrum
sinn hvoru megin við algerlega
óraunhæf landamæri, og hvor
um sig nyti stuðnings annars
aðal keppinautarins í kalda stríð
inu. IíVað gæti verið verr fallið
:en þetta til að fyrirbyggja þá
heimsstyrjöld, sem við enn
þykjumst vilja koma i veg fyr-
ir ?
Hvaða afstöðu eiga sósíalist-
ar og stuoningsmenn Verka-
mannaflokksins, sem eru á.
sama máli og ég, að talca eins-
og nú er komiS málum? Ég á-
lít Sovétríkin að verulegu leyti
bera ábyrgð á því, að ástandið
í heiminum skyldi hraðversna
e.ftir að Marshalláætlunin kom
fram, — enda þótt ég telji
Bandaríkin eiga sökina á að
það skuli hafa versnað síðan
(jeftir sigur kommúnista í Kína).
Vegna reynslu minnar er ég
mjög; tortrygginn gagnvart
kommúnistum og fylgjendum
þeirra;. Ég gerist ekki aðili að
neinum mótmælum, þar sem ég
kann a'ð verða verkfæri stefnu
kommúnista. Það sem ég vil er
ekki að ganga í lið með Sovét-
ríkjunum og kommúnistum á
Vésturlöndum gegn Bandaríkja-
mönnum, heldur að berjast fyr
ir friði og lýðræðissósíalisma
gegn þeim báðum.
Ég veit ekki á hvern hátt ég
get gert þetta, nema með því að
Eftir Viktoríu Hall-
dórsdóttur
elt af óvinum alþýðunnar í sam
bandi við þéssi mál hefur það
aðéins verið því til styrktar í
þeirri trú að málefnið er göfugt
sem talsmenn friðarins vinna
að. En blöð stjórnarinnar, sem
fiaug útí lönd til að skrifa und-
ir hernaðarbandalagssamning í
fullkominni óþökk þjóðarinnar
þykir nú þjóðin hortug að vilja
skrifa undir friðarávarp og bann
færir nú það sama fólk er hún
lét blinda með gasi og berja
með kylfum 30. marz fyrir tæp-
um tveim árum, en þá sveik
aumasta íslandsstjórn loforð
sín við kjósendur að varðveita
sjálfstæði hins unga lýðveldis.
Þetta veit Gunnar Thor. eins
og aðrir íslendingar, og þess-
vegna var öll hans ræða við-
bjóðslegur stríðsáróður sem.
orðinn er munntamur þessum
mönnum, sem skilja ekki hlut-
verk sitt sem starfsmenn ís-
lenzka lýðveldisins. En hetju-
lega flutti hann mál sitt, þetta
er nú líka fulltrúi auðmanna
Revkjavíkur, sem elskar al-
þýðu um kosningar, en vandar
síður aðbúnað og atlæti þess
utan. Það lætur jafnvel nærri
að þeir gleymi að framkvæma
sumt. af því sem stendur í blöð-
um þeirra, svo sem bættan húsa.
kost cg atvinnu handa öllum,
en um svole'iois smámuni á ekki
að tala þegar um hernað er að
ræða, að mins’ta kosti æddi hann
framhjá slíkum smámunum.
Hann óð jafnóðum yfir flagið
sem hann plægði eins og stríð-
alinn stólpagripur. En engin
falleg grös' eða fögur blóm
munu gróa í því flagi á kom-
andi árurn.
Á þessum fundi talaði mað-
ur að nafni Gylfi Þ. Gíslason
prófessor fyirir Alþýðuflokkinn
Harín fór geyst og hugði ég
Framhald á 6. síðu
Framhald á 7. síðu.
Plóghestar