Þjóðviljinn - 11.03.1951, Side 6

Ö>
ÞJÓÐVILJINN — Sunnudagur 11. marz 1951
J
Leikhus er skóli....
Framhald af 3. síðu.
ui’inn er sá, að að leikhúsgestie
eru eins og nemendur á skóla-
bekk. Þeir bera vir'ðingu fvrir
snillingum — meta þann kenn-
ara mikils, sem krefst réttlæt-
ís og sér um, að því sé full-
nægt, en setja títuprjóna í sæti
hins duglausa glamrara, sem
hvorki kennir þeim sjálfur né
leyfir öðrum að kenna.
Það er hægt að kenna áhorf-
endum (púbiíkum); fyrir nokkr-
um árum heyrði ég áheyrend-
ur láta i Ijós megna andúð á
Alþýðusambandið
Framhald af 5. síðu.
ir svo: Alþýðuflokkurinn tákn-
ar þá hliðina á starfsemi sam-
•bandsfélaga íslenzkra verka-
lýðsfélaga — Alþýðusambands
íslands —, er snýr að stjórn-
málunum. Nafnið er valið með
tilliti til þess, að fulltniar
alþýðufélaga hafa stofnað hann
og að gera má ráð fyrir, að
meginþorri þeirra karla og
kvenna, er fylkja sér um mál
flokksins — en öll mál hans
til samans má nefna jafnaðar-
stefnuna — verði alþýðumenn
og konur. . . . Tilgangur þess
(þ. e, sambandsins) er að koma
á samstarfi á jafnaðarstefnu-
grundvelli meðal íslenzkra al-
þýðufélaga, eigi aðeins hvað
almenn verkalýðsmál snertir
heldur einnig til þess að koma
fram sem sérstakur og sjálf-
stæður stjórnmálaflokkur, með
ákveðinni stefnuskrá, er reyni
að koma mönnum í bæjarstjórn-
ir, sveitarstjórnir og á þing, er
eindregið og í hvívetna fylgi
stefnuskrá flokksins.
Svo sem kunnugt er risu síð-
ar upp miklar deilur innan Al-
þýðusambandsins um þetta
skipulag. En ef spurt er, hvort
þetta skipulagsform Alþýðu-
sambandsins hafi verið rétt og
heppilegt, er það var stofnað,
þá verður að svara því hiklaust
játandi. Það hefði ekki verið
hægt að koma íslenzkri verko-
iýðshreyfingu svo fijótt á legg
sem raun varð á, ef Alþýðu-
sambandið hefði ekki samein-
að í skipulagi sínu og starfi
faglega 'og pólitíska baráttu.
verkalýðsins. Og þetta^kipulag
afstýrði því, að íslenzk vecka-
iýðshreyfing kafnaði í þröng-
sýni, faglegu félagsnostri, svo
sem stundum hefur viljað við
brenna með verkalýð annarra
landa, til að mjmda Englands.
Hitt er annað mál, að ekki
liðu mörg ár áður en þróunin
hafði gert þetta skipulagsform
Alþýðusambandsins úrelt og
skaðlegt.
(Þetta er upphafskaflinn að grein
Sverris Kristjánssonar um sögu
Alþýðusambandsins, sem birtist í
Vinnunni, 1946, 9. hefti).
Debussy og Ravel, en síðan
hefi ég verið þar viðstaddur
sem óbreyttir áheyrendur fögn-
uðu ákaft sömu verkum og
áður þóttu óhæf. Þessir lista-
menn öguðu sjálfa sig svo
stranglega, að almenningur
hafði ekki nægan þroska til að
geta metið verk þeirra að verð-
leikum þegar í stað; eins var
in::ð Wedekind í Þýzkalandi,
Pirandello á Italíu og fjöl-
marga fleiri.
Við vei’ðum að fara að dæmi
þcssara snillinga vegna velferð-
ar leiklistarinnar sjálfrar og
þjónum hennar til þroska og
vegsauka. Virðuleik leiklistar-
mnar verður að halda í heiðri
i öruggri vissu um, a'ð það
terði ríkulega endurgoldið. Sé
það ekki gert, eru leikhúsin á
uodanhaldi; þau vængstyfa þá
ímyndunaraflið og frysta töfva
leiklistarinnar, sem er alltaf,
aiitaf list og ætíð hále L list
eins fyrir því, þótt á vissum
tímum hafi allt, sem var meira
cn aðeins til skemmtunar, ver-
ið brennimerkt, anda listarinn-
ar afneitað, ljóðsnilldin litils-
virt og leiksviðið sjálft gert að
athvarfi þjófa.
L i s t ofar öllu. Æðsia Jist
— og þið vinir mínir leikarar,
hstamenn umfram allt Lista-
rnenn frá hvirfli til ilja nú
þegar þi'ð hafið f”ró’ ást ykk-
ar og köllun ö" þegraétt
: fcinum litla P "viheimi leik-
sviðsins. Listamenn fyrir til-
vcrknað starfs, meira starfs
ug enn meira starfs. I hverju
leikhúsi. lágu sem háu. skyldi
orðið L I S T letrað í alla
veggi í anddyrum og búnings-
liieíum, ef við eigum að koinast.
lijá að sjá þar orðið ,,Verzlun“
f ða enn annað. sern ég þori
ekkl að nefna. Og virðuleiki.
agi, ást og fórn.
Fg er ekki að kenna ykkur,
því sjálfur er ég fræðslu þurfi.
Orð mín eru mælt af áhuga
og sannfæringu. Ég vil forð-
ast alla sjálfsblekkingu. Ég vil
forðast alla sjálfsblekkingu. Ég
hefi liugsað mikið — og rólega
— um það, sem ég nú hefi
sagt, og sem skilgetinn sonur
Andalúsíu veit ég, að sá ber
ekki sannleikann á vörum, er
segiii: ,.I dag, í dag, í dag“ og
maular brauðhleif sinn framan
við arininn, heldur hinn, sem
úr fjarska virðir rólega fyrir
sér fyrsta dagsbjarmann úti
við sjónbaug.
Ég veit, áð þeir sem segja:
„Nú, nú, nú“, hafa ekki rétt
fyrir sér, heldur hinir, sem
segja: ,,Á morgun, á morgun,
á morgun“, og finna nálægð
hins nýja lífs, sem fer um
heiminn.
Ejnar líragi þýddi.
Undlr ellxfðarstjörnum
Eftir A.j. Cronin
1
111.
D A G U R.
„Þér eruð ómissandi hér heima. Þeir láta Og Jói hitti John gamla og ræddi við hann
yður alls ekki fara . um vopn og handsprengjur af raunsæi og áhuga.
„Þeir verða neyddir til þess“, hvæsti Stanley. Og um fimmleytið, þegar Stanley hallaði sér
„Verksmiðjurnar stjórna sér sjálfar nú orðið. aftur á bak í stólnum sínum í klúbbnum og
Samningarnir endurnýjast af sjálfu sér. Dobbie hló dátt að einni af sögum Hampsons um viss^
sér um reikningshaldið og svo erúð þér — þér an kvenmann í vissu húsi, var Jói að kveðja
kunnið þetta allt utanað, Jói“. Ruthley með innilegu liandtaki, og gamli mað-
„Já“, sagði hann lágt. „Það er kannski nokk- urinn hugsaði með sér, að þétta væri ungur
uð til í því“. maður sem vissi hvað hann vildi.
Stanley spratt á fætur og fór að ganga fram Sama kvöldið færði Jói Mawson fréttirnar.
og aftur um herbergið. _ Mawson þagði stundarkorn, sat uppréttur í
>,Ég er ekki neitt andlega sinnaður, býst ég stólnum sínum og hélt utanum ýstruna með báð-
við , en mér finnst ég samt eins og nýr og betri Um höndum. Hann virti Jóa fyrir sér.
maður, síðan ég ákvað áð hlýða kallinu. Andi „Já“, sagði liann loks. „Þetta sakar ekki“.
hins heilaga Georgs lifir enn í okkur Eng- Jói gat ekki stillt sig um að hlæja.
| lendingum. Við berjumst fyrir réttlætinu. Eng- „Við getum árei'ðanlega gert okkur mat úr
! inn heiðarlegur maður getur setið hjá, meðan þeSsu, Jói“, sagði Mawson með mestu ró, síðan
jgerðar eru loétárásir og kafbátaárásir, konum kallaði hann: „Mamma, komdu með flösku af
nauðgað, sjúkrahús lögð í rústir, barnamorð skota handa okkur Jóa“.
ó, gúð minn góður, manni hitnar í hamsi við þeir luku við flöskuna um kvöldið, en undir
að lesa um það í blöðunum“. miðnættið, þegar Jói gekk heim til sín, var það
„Ég veit vel hvernig yður líður“, sagði Jói ekki whiskýið sem gerði hann ölvaðan. Hann
og horfði niður fyrir sig. „Þetta er bölvanleg var drukkinn af hrifningu yfir velgengni siimi,
líðan. Ef það væri ekki þetta bannsett hné á heppni og möguleikunum á að afla sér valda,
mér. . . . Hnéð, vesalings hnéð, var uppgötvun, fjar og fraTOa. Hann var kominn út í það, eins
sem Jói hafði gert hjá skuggalegum lækni i og jíto hafði sagt. Allt gat leikið í höndunum
Commercial Road; fyrir vottor'ðið hafði hann á honum ef hann gætti sín, og hann gat orðið
greitt 7 shillinga og 6 pens og Jói varð alltaf TOikin sjálfur, já, mikill og máttugur. Var
draghaltur þegar hernaðarmálefni voru á dag- þetta ekki dásamlegt. Tyneeastle var dýrlegur
skrá. staður, loftið var dásamlegt, göturnar, húsin —
En Stanley var niðursokkinn í hugsanir um allt var dásamlegt. Hann ætlaði að eignast hús-
stríðið. eignir, helling af húseignum með tímanum. Og
„Það tekur aðeins nokkrar vikur að komá veðrið var dásamlegt líka. Að sjá hvernig mán-
þessu öllu í kring. Svo fer ég af stað með skóla- inn skein á hvíta húsið þarna. Hvaða hús var
herdeildinni". það? Hvað um það — þetta var yndislegt al-
Aftur varð þögn. menningssalerni. Á horninu á Grainger stræti
„Já“, sagði Jói með hægð; hann ræskti sig. gaf kvenmaður sig á tal við hann.
„Þetta verður leiðinlegt fyrir frú Millington“. „Burt með þig, tíkarnóra“, sagði Jói blíð-
„Já, hún vill auðvitað ógjarnan missa mig“. lega. Hann gekk áfram, hlæjandi, glaðvakandi,
Stanley hló og sló á öxlina á Jóa. „En við fagnandi. Betra en þetta, hugsaði hann, miklu
skulum taka upp léttara hjal. Við bindum fljótt betra en þetta. Hann logaði við hugsunina um
enda á allar blóðsúthellingar þegar ég er kom- Láru, vandfýsni hennar og kuldalegan, fjarlægan
inn í herinn“. Hann þagnaði og leit á úrið sitt. þokka hennar. Fari allar götudrósir til fjand-
„Við skulum sjá, ég þarf að borða hádegismat ans. Konur eins og Lára voru öðru vísi —
með Hampson majór. Ef ég verð ekki kominn allt öðru vísi. Honum varð mikið ágengt með
klukkan þrjú, þá getið þér skroppið til Ruthleys Láru í huganum þetta kvöld, einkum eftir að
og samið um handsprengjurnar. John gamli hann var háttaður.
Ruthley bað mig að koma, en þér getið gengið En næsta morgun var hann kominn í verk-
frá þessu alveg eins og ég“. ^ smiðjuna á slaginu níu, eins og nýsleginn tú-
„Gott og vel“, sagði Jói dapur í bragði. „Ég skildingur og aúðmýkri og vikaliðugri við Stan-
skal fara“.

KVIKmYnDIR

; Tjarnarbíó:
Vlnur indíánanna.
(Afar spennandi am-
erísk kúrekamynd . ..
undrahesturinn Charn
pion etc.).
Maður þarf ekki
annað en lesa þessa
fyrirsögn til að fara
næi’ri um, hverskonar
framleiðsla þetta er,
enda má segja, að
myndin láti jafnvel
hinar lítilmótlegustu
vonir sér til skammar
verða.
Þetta er hundleiðin-
ieg þvæla frá upphafi
til enda og ekki meir
spennandi en svo, að
maður situr og geisp-
ar, og ef ekki væri
yfirdrifinn hávaði og
læti, myndi maður
sofna. — Persónurnar
eru hver annarri óvið-
felldnari og leiðin-
legri, hrossin og naut-
in þó skást. — yem
sagt, 100% amerísk
hazardelia.
óh.
DAVÍÐ
ley en nokkru sinni fyrr. Það þurfti að ræða
ótal hluti. Jói var nákvæmnin sjálf, honum sást
ekki yfir neitt.
„Hamingjan góða, Jói“, hrópaði Stanley og
geispaði þegar þeir höfðu unnið baki brotnu
nokkrar kiukkustundir. *Þér eruð hamhleypa.
Ekki hafði ég hugmynd um að þér væruð svona
glöggur á smáatriði11.
Hann sló kumpánlega á öxlina á Jóa. „Ég
kann sannarlega að meta það. En nú verð ég
að fara og hitta Hampson. Sjáumst seinna“.
Það var undarlegur svipur á andliti Jóa,
þegar hann horfði á eftir Stanley ganga út um
skrifstofudyrnar.
Dagarnir liðu, siðustu ráðstöfununum vai*
lokið og loks rann brottfarardagur Stanleys
upp. Hann hafði ákveðið að aka til Carnton og
taka hraðlestina þar. Til /merkis um hollustu
sína hafði hann be'ðið Jóa að koma ásamt Láru
á brautarstöðina til að kveðja hann.
Það var rigning þennan dag. Jói kom of
snemma og þurfti að bíða tíu mínútur í and-
dyrinu áður en Lára kom. Hún var í látlausum,
bláum búningi og með dökkan, mjúkan loð-
kraga, sem gerði hörund hennar enn hvítara.
Hann spratt upp úr stólnum, en hún gekk hægt
út að gluganum eins og hún tæki alls ekki
eftir honum. Það var dauðaþögn. Hann virti
liana fyrir sér.
„Mér þykir leitt a'ð hann er að fara“, sagði
hann loks.
Hún sneri sér við og leit á hann þessu fjar-
ræna augnaráði, sem hann gat aldrei botnað í.
Hann fann að hún var hrygg og ef til vill
reið líka; hún vildi ekki að Stanley færi; nei,
hún vildi ekki að hann færi.
I þessum svifum kom Stanley inn með miklum
bægslagangi eins og hann hefði þegar verið
sæmdur mörgum heiðursmerkjum. Hann neri
saman höndum.
„Skítaveður þetta, ha? Jæja, enginn er verrí
þótt hanii vökni, Jói. Ha — ha —- ha — ha»