Þjóðviljinn - 17.07.1951, Blaðsíða 5

Þriðjudagur 17. júlí 1951 — ÞJÓÐVILJINN — (5
i? íga þjóðarinnar á öldinni,
sem leið, er alveg einstök í
sinni ráð að þvi er snertir eyð-
ingu skóga, beitilanda, dýralífs
og vatnsbóla, og í allri sögu
mannkynsins þekkjast engin
dæmi jafn ofsalegra og óhóf-
legra skemmda. Rás atburð-
anna hefur verið hraðari hér
en nokkru sinni fyrr, en þeir,
sem á þetta horfa, eru of nærri
sviðinu til þess að geta greint
heildarmyndina, og því vita
þeir ekki hvað gerzt hefur. Og
verra er þó, að menn geta ekki
áttað sig á því, sem nú fer
fram. Hér er í raun og veru
saga um afl og getu mannsins,
sem geysist áfram alveg hugs-
unarlaust og stjórnlaust.
Bandaríkin eru um 784
milljónir hektara að stærð.
Upphaflega voru fjörutíu hundr
aðshlutar landsin3 vaxnir frum-
skógum og álíka mikið var
graslendi, en um fimmti hluti
alls landsins var annaðhvort
eyðimerkur eða of brattlent til
ræktunar.
Nú er svo komið, að frum-
skógarnir taka ekki yfir nema
sjö hundraðshluta landsins. Ef
hér við bætist sá skógur, sem
upp hefur vaxið á ný, enda
þótt mikið af honum sé kosta-
lítið og ennfremur allir smá-
lundir teknir með, þá verður
allt skóglendið samanlagt um
eða nokkuð yfir tuttugu hundr-
aðshlutar af flatarmálinu. Ef
borgarstæði, eyðimerkur, yfir-
gefnar lendur og ógróin fjöll
ásamt skóglendinu er dregið
frá stærð landsins verða rcsk-
ir 400 milljón hektarar eftir,
sem ýmist eru akrar eða beiti-
lönd.
Ástandið í skógarmálunum
er sífellt að verða æ ískyggi-
legra. Nokkra hugmynd um
hvert stefnir má fá úr síðustu
ársskýrslu skógstjórnarinnar,
en þar segir, að árið 1909 hafi
alls verið um 66,5 þúsund
milljónir teningsmetrar af sög-
unarviði í skógum Bandaríkj-
anna, en árið 1945 -eru ekki
taldir nema 37,6 þúsund
milljónir teningsmetra í skóg-
mium. Viðarmagnið hefur því
minnikað um 44 hundraðs-
.hluta á 36 árum. Ennfremur
segja skýrslumar, að meðal-
stærð trjánna hafi verið miklu
meiri arið 1909 heldur en nú.
Margar trjátegundir, sem ekki
voru taldar í skýrslunum frá
1909, eru nú teknar með og
notaðar, enda þótt enginn vildi
lita við þeim áður.
Hinn árlegi vöxtur skóganna
nemur álíka miklu og notað er
til eldiviðar, viðariðnaðar alls
konai', svo sem pappirs og siiki
vinnslu, ásamt því, sem verður
eldi að bráð eða skemmist af
náttúrunnar völdum, en auk
þess er svo allt byggingar-
timbrið sótt í þá, og er það
ekkert smáræði. Á hverju ári
hverfa 127 milljónir tenings-
metra af viði úr skógum lands-
ins, en árlegur vöxtur skóg-
anna nemur ekki meir en 85
milljón teningsmetrum viðar,
en þetta segir oss, að þarna er
notað þriðjungi meira en nátt-
úran lætur vaxa. Ekki þarf
mikla stærðfræðikunnáttu til
að sanna, að slík eyðsla getur
ekki haldið lengi áfram. Hér
er verið að leika sama leikinn,
sem steypt hefur undan mörg-
um þjóðum áður fyrr.
Nú um þessar mundir er reitt
til höggs gegn skógunum.
BANDARÍSK RANYRKJA
Flóðin miklu í Kansas og
hinar hörmulegu afleiðingar
þeirra hafa vakið milda at-
hygll, og margir spyrja: Af
hverju stafa þessi flóð sem
orðin eru stöðugur vágestur í
Bandaríkjunum ?
Orsakir flóðanna eru rán-
yrkja, sem raskað hefur jafn-
vægi náttúrunnar. — Flóðin
stafa fyrst og fremst af því
að skógar hafa verið eyddir
og gróðri gerspillt með ofbeit
og annarrl rányrkju við upp-
tök fljótanna. Aflelðingin
verður geysileg landspjöll
sem kippa allri hinnl eðlilegu
vatnsmlðlun náttúrunnar úr
skorðum, og skiptast þvi á
vatnsskortur og óviðráðanieg
flóð. Hvergl í heiminum hefur
verið framkvæmd eins ör og
stórfelld rányrkja og í Banda
ríkjunum, en þar hafa tilraun
ir til nauðsynlegrar friðunar
og markvissra ræktunarfram-
kvæmda oftast strandað á
andstöðu auðkýfinga þeirra
sem leggja stund á skógar-
högg og kjötframleiðslu. Eina
veigamikla undantekningin
eru framkvæmdirnar í Tenn-
esee dalnum, sem Roosevelt
knúði í gegn með harðfylgi,
en jafnvel hinn giæsilegi á-
rangur sem þar náðist hefur
ekki unnlð bug á skantmsýn-
um gróðaákafa auðmánnanna
annarstaðar.
Vandamál þau sem af rán-
yrkju stafa eru rædd í athygl
isverðri og skemmtilegri bók
sem út kom hér á landi fyr-
ir skömmu. Nefnist hún Heim
ur á heljarþröm, er eftir
bandariska náttúrufræðlnginn
Fairfield Osborn og þýdd af
Hákoni Bjarnasyni skógrækt-
arstjóra. Hér eru birtlr kafl-
ar úr henni nokkrir kaflar
um ástandið í Bandaríkjun-
um, og er fróðlegt að bera þá
lýsingu saman við fréttirnar
um hinar tröilauknu ræktun-
arframkvæmdir sem gerðar
eru í Sovétríkjunum og
marka alger timamót í við-
skiptum mannkynsins við
náttúruna.

Þetta er mjög alvarlegt, því
að afleiðingar skógaskemmda
koma fram á þrennan hátt, sem
eyðing viðarforðans, röskun á
vatnsmiðlun og skemmdir á
jarðvegi, — og má helzt líkja
þessu við hættulega tíma-
sprengju. Mjög vel skipulögð
og harðvítug samtök nokkurra
manna eru nú að gera tilraunir
í þá átt að ná undir sig þjóð-
löndunum í vesturríkjunum, til
þess að geta notað þau að vild.
Innan þessara þjóðlanda eru
mikil beitilönd, sem nautgripa-
rækt og kjötframleiðsla vest-
urríkjanna byggist á að veru-
legu leyti. Allir bændur, sem
eiga nautgripi, mega halda
þeim þar til beitar fyrir mjög
vægan eða nærri engan haga-
toll. En innan þessara þjóð-
landa eru næstum allir stór-
skógar, sem enn eru eftir. Þjóð
lönd þessi, sem eru sameign
allra bandarískra borgara, eru
einkum í þessum ellefu vestur-
ríkjum: Arizona, Californiu,
Colorado, Idaho, Montana,
Nevada, Nýju-Mexícó, Oregon,
Utah, Washington og Wyom-
ing.
Hið stórkostlega áhlaup,
sem nú er hafið á þjóðlöndin
í vesturríkjunum af fáeinum
hagsmunaklíkum stjórnast að-
eins af þeirri einu hvöt að geta
auðgazt á því að þrautbeita
þjóðlöndin og skógana og
hætta ekki fyrr en að þar verð-
ur ekki eyris virði eftir skilið.
En eins og menn vita hefur
skefjalaus hagsmunastreita í
öðrum löndum ávallt endað á
einn veg, — með algerri eyð-
ingu landsins.
Hin ellefu ríki í vestanverðri
álfimni, þar sem þjóðlöndin eru
stærst, hafa á stundum verið
kölluð „þjóðlandaríkin“. Þar er
kjötframleiðsla og skógarhögg
aðalatvinnuvegirnir. Eigendur
nautpeningsins hafa ávallt feng
ið að beita þjóðlöndin, og skóg-
arhögg hefur einnig verið leyft
undir eftirliti. Menn hafa not-
ið þessara réttinda fyrir mjög
vægt endurgjald. Hagatollurinn
er nú aðeins nafnið tómt. Fyrir
nokkrum árum keyrði beitin
svo úr hófi fram, að sett voru
lög árið 1934 til þess að koma
í veg fyrir ofbeit. Um nokkur
ár kom þessi lagasetning að
góðu haldi, en nú er árangur
hennar orðinn lítt sýnilegur.
Fjársterkar iklíkur kjötfram-
leiðenda ráða nú cf.lu um fram
kvæmd laganna, og fulltrúar
þeirra sitja í öllum beitanefnd-
um, sem komið var á fót í
hverju ríki. Nefndir þessar eru
nú ekki lengur leiðbeinandi,
eins og ætlunin var í upphafi,
heldur hafa þær hrifsað til sín
öll völd, ákveða tölu beitar-
penings og setja hagtolla, en
helmingur þeirra á að fara
til sveitarstjórnanna, se.m eiga
að verja honum til sveitaskóla
og aunarra þjóðfélagsþarfa, en
hitt til ríkissjóðs.
Refskák hinna öflugu sam-
taka kjötframleiðenda nýtur ó-
skoraðs stuðnings fulltrúa
þeirra á sambandsþinginu.
Endalok hennar hafa alveg úr-
slitaþýðingu fyrir verndun
beirra skóea. sem enn eru eft-
ir í vesturríkjunum. Nú þegar
yfirráð beitilandanna eru fall-
in þeim í hendur, reyna þau að
ráða gerðum skógstjórnarinnar
á sama hátt. Flatarmál ríkis-
skóganna í vesturríkjunum er
um 55 milljónir hektara, og'er
beit nú leyfð á 32 milljónum
hektara. Ennþá hefur skóg-
stjórninni tekizt að halda beit-
inni innan hæfilegra takmarka,
en þó hefur verið ofbeit á ýms-
um stöðum.
En nautgripaeigendumir em
ekki ánægðir og vilja meiri
friðindi. Og lejkurinn er ójafn
og aðferðir þeirra til að fá það.
sem þeir girnast, eru ótrúlega
einfaldar. Beitareftirlitið var
gert óvirkt með þvi að lækka
framlögin til eftirlits ofan í
þriðjung þess, sem nauðsyn-
legt var til þess að geta rækt
það á viðunandi hátt. Venju-
lega má fara ýmsar leiðir að
einu og sama marki. Ofbeit í
skógum er að síðustu jafn
háskaleg skógunum sakir jarð-
vegsskemmda eins og takmarka
laust skógarhögg. En úr því að
minnzt er á skógarhögg, þá
skyldi enginn láta sér detta
í hug, að vissir hópar eigin-
gjarnra manna í timburiðnaðin-
um séu ekki á varðbergi til þess
að hremma það, sem uunt er,
úr ríkisskógunum. Þeir munu
greiða fyrir skógarhöggsrétt-
inn, en þeir geta aldrei full-
borgað þau verðmæti, er þeir
kynnu að eyða, af því að nú
eru alltof fáir skógar eftir.
Hingað til hafa þjóðgarðar ver
ið' álitnir friðhelgir, en nú er
einn þeirra, Ólympsgarðurinn í
Washington, í mikilli hættu
t
sakir frumvarps, sem er kom-
ið fram í sambandsþinginu, og
mnn. ef að lögum verður, leyfa
skeíjalaust skógarhögg á 23
þúsund hektara svæði í frum-
skógum landsins. Auðlegð ó-
byggðanna færj undir sögina.
Árásir þær, sem nú eru hafn
ar á þjóðlöndin, íkoma fram
í fjcöda lagafrumvarpa, er
lögð hafa verið fyrir sambands
þingið undanfarin tvö eða þrjú
ár. Þessar árásir eru í eðli sínu
langtum háskalegri en nokkr-
ar aðrar í sögu þjóðarinnar. I
höfuðatriðum er tilgangur
þeirra að draga stjórn þjóð-
landanna úr höndum sambands
stjórnarinnar og fela hana
stjómum hinna einstöku nkia,
en í því felst sú hætta, að þau
muni brátt falla í hendur cin-
staklinga til skiptameðferðar
og gjöreyðingar.
Nýjustu skýrslur landsvemd-
arstofnunar Bandaríkjanna
skýra frá mörgum mikilsvarð-
andi upplýsingum. Þetta eru
staðreyndir, sem ekki verður
haggað. Og þær benda til þess,
að hraðfara eyðing eigi sér stað
á jarðveginum, hinni þýðingar-
mestu auðlind landsins, og
endirinn mun verða þjóðaró-
gæfa, ef slíkt fær að halda ó-
hindrað áfram. Þetta snertir
þvi sárhvern íbúa Bandaríkj-
anna á einhvem hátt. Skýrsl-
umar sýna, að nú þegar er
allmiklu meira en fjórði hluti
hinna 400 milljóna hektara
eyddur eða stórskemmdur, en
hitt er allt skemmt að meira
eða minna leyti. Og víst er, að
skemmdirnar halda áfram, bæði
á ökrum, beitilandi og úthög-
um. Hér fara á eftir nokkur
*
atriði úr skýrslunum:
„Tjón það, sem þjóðin verður
fyrir sakir stöðugar jarðvegs-
eyðingar, er ægilegt. Nákvæmt
mat, byggt á mælingum, bendir
til þess að árleg jarðvegseyðing
í Bandaríkjunum nemi 5.400.
000.000 tonna. Jarðvegseyðing-
in á ræktuðu landi nemur
3.000.000.000 tonna, en það
magn mundi fylla flutningalest,
sem næði 18 sinnum umhverfis
jörðina við miðbaug. Ef þetta
fær að halda áfram og e&ki
verður að gert, verða afleið-
ingamar hörmulegar fyrir
bandarísku þjóðina, og raunar
allan heiminn.
Ekki er nóg með það, að
þetta endi með skelfingu, —
heldur er hið árlega tjón þeg-
ar svo-þungbært, að landið get-
ur ekki staðið undir því til
lengdar. Til dæmis má nefna að
Framhald á 7. siðu.
Vatnsflanmurinn í Winnepe®-