Þjóðviljinn - 11.01.1952, Side 4

4) _ ÞJÓÐVILJINN — Föstudagur 11. jahúár 1952
Föstudagur 11. jsrúar 1952 — ÞJÓÐVILJINN — (5
þJÓÐVIUBNN
Útgefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn.
Ritstjórar: Magnús Kjartansson (áb.), Sigurður Guðmuhdsson.
Fréttaritstjóri: Jón Bjarnason.
Biaðam.: Ari Kárason, Magnús Torfi Ólafsson, Guðm. Vigfússon.
Auglýsingastjóri: Jónsteinn Haraldsson.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustíg
19. — Sími 7500 (3 linur).
Áskriftarverð kr. 18 á mánuði í Reykjavík og nágrenni; kr. 16
annarstaðar á landinu. — Lausasöluverð 1 kr. eintakið.
Prentsmiðja Þjóðviljans h.f.
AburSarverksmiðjan
Bygging áburðarverksmiðju er eitt mesta hagsmunamál
islenzku þjóðarinnar, ekki aðeins fyrir íslenzkan landbún-
að, heldur gæti slík framleiðsla orðið mjög mikilvæg út-
flutningsgrein íslendinga og fært stórfelldar gjaldeyris-
tekjur. Qrka er næg hér á landi, fáist hún beizluð í stór-
um stíl, og til áburðarframleiðslu þarf ekki að flytja inn
hráefni nema að óverulegu leyti og við hagstæö skilyrði.
Þær eru ófáar ræðurnar sem sósíalistar hafa haldið yfir
afturhaldsþingmönnunum um áburðarverksmiðjumáliðog
þá ekki sízt Einar Olgeirsson sem hefur verið óþreytandi
við að leiða þingmönnum fyrir sjónir hina víðtæku mögu-
leika íslenzkrar stóriðju.
• En afturhaldsþingmönnum gengur:erfiðlega að skilja
allt það sem stórt er í sniðum. Má bendá á það í því sam-
bandi að 1942 flutti Vilhjálmur Þór frumvarp á þingi um
byggingu áburðarverksmiðju á Akureyri og átti hún að
framleiöa 1.200 tonn á ári!! Var sú tillaga auðvitað hin
fáránlegasta vitleysa, þar sem ekki -var einu sinni um aö
ræða nema brot af innanlandsþorf landsmanna. Þegar
nýsköpunarstjórnin var mynduð var það hins vegar fyrsta
verk nýbyggingarráðs fyrir atbeina sósíalista að skipa
nefnd til að undirbúa stóriðju á áburöi. Var unnið mikið
undirbúningsstarf, en það starf var hins vegar ekki hag-
nýtt eftir aö afturhaldsflokkarnir treystu sér til að svíkja
nýsköpunarstefnuna.
Þó var ekki talið þorandi að leggja málið alveg á hill-
una. Árið 1949 voru samþykkt lög um áburðarverksmiðju,
og skyldi framleiðslugeta hennar miðuð við innanlands-
þarfir. Kom þar til sama tregðan og áður, og eins hitt að
erlendir auðhringar sem vissu um fyrirætlanir íslendinga
kröfðust þess að ekkert yrði framleitt til útflutnings. Um
svipað leyti voru samþykkt lög um sement^erkSmiðju,
en það mál hafði þróazt á hliðstæðah hátt, 'ög var þar
einnig aðeins miðao við innanlandsfi’amleiðslu.
En nú um stundir er lagasetning á Aiþingi ekki einhlít
til framkvæmda og svo fór einnig um þessi mál. Á þau
komst enginn skriður í upphafi, og nú er svo komið aö
algerlega hefur verið hætt við sementsvarksmiðjuna;
marsjallstofnunin neitaði að leggja fram fé til hennar
þegar til.átti að taka. Og einnig áburðarverksmiðjulögin
virtust um skeiö ætla að verða haldlaust pappírsgagn.
Það er ekki fyrr en landið er hernumið endanlega af
bandarískum árásarher að verulegur skriður komst á fram
kvæmdir í áburðarverksmiðjumálinu — eða öllu heldur
ofsalegur áhugi Vilhjálms Þórs og sérfræðinga hans. Þá
kom einnig í ljós að þessir aðilar hugsuðu sér aö láta verk-
smiðjuna framleiða eitt öflugasta sprengiefni lieims,
ammoníumnítrat, eingöngu, en það er mikið notað til
hernaðar, en er auk þess notað sem áburður.
Þessar aðferðir eru óneitanlega mjög tortryggilegar og
gefa til kynna að það séu ekki fyrst og fremst hagsmunir
íslenzks landbúnaðar sem vaka fyrir ráðamönnunum.
Þjóðviljinn héfur skýrt frá því hve geigvænleg hætta.
fylgir framleiöslu ammoníumnítrats. Hér hefur verið birt
skýrsla sú sem Gunnar Böðvarsson verkfræðingur gerði
fyrir bæjarráð um sprengiálirif ammoníumnítrats, en þar
er þeim áhrifum jafnað viö áfleiðingar kjarnorkuspreng-
ingar. Hér hefur verið birt frásögn um það þegar skip með
ammoníumnítrati sprakk í hcfninni í Texas City, en það
er eitt stórfelldasta slys sem sögur fara af; heil borg lagð-
ist í rúst, mörg hundruð misstu lífið og þúsundir heilsuna.
Þsssar staðreyndir eru óhagganlegar og óvéfengjanleg-
ar, og með tilliti til þeirra hafa sósíalistar lagt til í bæjar-
ráði að skoraö verði á stjórn áburðarverkspijðjunnar að
framleiöa ammoníumfosfat í stað spi’engiefnisins. Sú á-
buröartegund er algerlega hættulaus, og Ásgeir Þorsteins-
son hefur fært fyrir því sterk rök í grein í Morgunblaðinu
að hún sé einnig hagstæðari fyrir íslenzkan landbúnáð
og til útflutnings.
Hv.ers vegna er tillagan þá ekkí samþykkt umsvifalaust?
Hver er ástæðan til þess að hér á að; framleiða sprengi-
efni, þegar hægt er að framleiða hættulausan áburð sem
auk þess virðist hagkvæmari? Þeirri spurnihgu er enh
Ósvarað.
Reykjavíkur 27. des. frá Osló. Sel-
foss er á Akranesi.. Tröllafoss fór
frá Reykjavík í gær til N. Y.
Vatnajökull fór frá N.Y. 2.1. til
Reykjavíkur.
Fastir liðir eins
og; venjulegra. Kl.
15.30—16.30 Miðdeg;
isútvarp.' — 18.15
Pralhbúrðark. í
dönsku. 18.30 Is-
ienzkukennsla; I. — 19.00 Þýzku>-
um, ógurlegum snædyngjum: kennsia; II. fi. 19.25 Þingfréttir.
Ný landafræði brotnandi fjallgarða úr vatni.
. Og smám sanjan berast manni
Sumir voru kannski farmr tu eyma þungar fregnir af æð.
að imynda ser að Island hefði andi stonnföninl( geisandi eld-
iyfzt úr sínu forna legi, og um> ógurlegnm snædyngjum: --------------- _ u. _ ..............
sigldi hraðbyn í suðurveg. myrlcri( kuida, hel. Leikföng — Tónleikar. 20.30 Kvöldvaka:
Skildi eftir myrkur .og kulda
og storm, og þættist vera ey í
suðurhöfum. Uxu hér ekki ban-
sævarins rak að landi, skemmd Arni Kristjánsson cand. mag.
Og löskuð — öll nema eitt. Það fi>'tur frásögu eftir Einar Árna-
sökk, en tómir bjarghringir son: A'damótahátíð Suður-Þing-
22.00 Fréttir og- veðurfregnir. 22.10
Ljóðalestrar: Auðun Bragi SveinS-
son, Bragi Jónsson frá Hoftún-
um, Helgi frá Súðavík og Sigfús
Elíasson lesa frumort kvæði. 22.40
Tónleikar: Tommy Dorsey og
hljómsveit hans (pl.). 23.00 Dag-
anar og vínber undir gleri? b4ru;t að landi á fjar]ægum ^e- *: *“I
Var ekki solskin her í bænum stöðum Qsr sor£?in kom ti] rík. 1901-. b) Elnar M. Jonsson flytur
allt síðast liðið sumar? Mundi ls Skld°fe^r nútíðin horf- “^i^ G‘nnt^höíundinn
KilrVIo hcifí^ 1S’ ÖKynaueS“ eV, nuciom norr Wennerberg. c) Gluntasongvar:
nokkur maður Þe ]a s 1I1( tæknin vanmegnug, vísindin jakob Hafstein og Ágúst Bjarna-
framar þo svo oliklega vildi óraunhæf _ Qg vjð terjumst son. Egill Bjarnason og Jón R.
til að hann yrði a fer mm. nakin vlð tryllt náttúruöfl, fá- Kjartansson syngja (pl.). d) Ein-
Var ekki jafnhrytt 1 nusum ^fclegar lífverur í grimmri ar Guðmundsson kennari fiytur
okkar hvort sem viö nefndum veröld Dapurlegar minningar söguþátt eftir Ingivald Nikulás-
árstíðina sumar eða vetur? Við fortímans gerast lifandi stað. son: Stúlkan við Litlueyrarána.
vorum meira að segja næm - Jífí vor sjálfra. ^00 "" ----""
því hætt að drukkna af þvi
veðrið var alltafjott. Sveita- H-n ^ kyrrg
menn mundu aldrei framar
verða úti. Ef kviknaði í hús- Allt kemur aftur — nema
inu hjá okkur var eldurinn aht- hinir dauðu. Jafnvel græni lit-
af slökktur á samri stund, því urinn , geymist undir fönnun- skráriok.
það var sífellt logn. Það var um. Rafmagflið leiðist um kalda
mikil hamingja — nema skíð- víra á nýjan leik, svo það er Loftieiðir h.f.
in okkar undust og verptust í hægt að hita sér 'kaffi áður 1 das verður fiogið tii Akureyr-
þurrum geymslunum, því snjór- en maður fer að sækja sér nr’ <. Hejllssands, Sauðárkróka,
inn var hættur að komast ofan nýja rúðu í gluggann. En legu ,lg u ;ía'r ar ,og Vesbnannaeyja.
Ur himnmum. Hann dagaði uppi landsms verður ekki breytt Akureyrar isafjarðar og Yestm-
á miðri leið. En það var dögg fyrst um sinn. Heimskauts- eyja. ■ • , ;
á grasi þegar sólin reis. Það baugurinn mun meira að segja
yrði að endursemja landafræð- liggja að hjarta okkar um
ina, gera nýja Islandslýsingu. skeið. Fomar íslandslýsingar
* munu halda fullu gildi enn
ísland enn á sínum stað nm hrið. Að vísu bráðnar haf-
r, , , ., , „ - • ísinn af himninum. En snjór
Svo hrokkvum við af svefm arinnar ^ úr *>nur a^cnanott-
erna nott a þessari nyju suð- ■ k sem vari ma_ Hjonmrum Eygerð, Bjarn-
urhafseyiu Það er kommn æð- , freðsdottur og Jom Johannessym,
andi stormur. Við sváfum við Rauð ^trarsol ris up£ dog,g Viðimei 19, fæddist 15 marka dótt-
, ~ ,™ „ jr hinn g þ m
Ar = Jidv~ ■**
. \ / f Hjónunuöi-. Hönnu
N ffi ' Aðalstginsdóttur
og Vaíi Fannau-,
\ Skipasundi 53,
fæddist 14 marka
sonur á jóíanótt-
,* , , ,. og varpar dauðadæmdum geisl-
oPna mðu, og hun fykur ut ^ yfír h]ð týnda ]and jitsins
í veður og vind. Húsið, sem
kannski var málað hvítt í sum-
græna. En í kvöld deplar geim-
, - ». . , urmn við okkur stjomuaugum
ar svo það yrði meira í stu , , . .
1 • ... 'Sinum — hmum somu og lukt-
við sohna er allt í einu orðið . , , . . . ,
, ., , „ , , , , n ust mn í himinmn þegar morg-
hmktandi hjallur sem byst til , . . ' . »
J unbjarmmn reis yfir eyjar suð-
urhafsins.
brottfarar af grunm sinum.
Hver strengur, hvert stag er
orðið pípandi blásturshljóðfæri,
en hafið leikur undir á þungar
trumbur. Hver snævöndurinn af
öðrum hýðir hjá manni vegg-
ina. En einhvers ^staðar á
næstu grösum þreyta blikk-
skjóla og bárujárnsplata með
sér æðisgengið kapphlaup út
á heimsenda. Báturinn sem
svaf í ró hjá lóðum sínum
vaknar við það að hann er orð- skiPadeiid
inn leikfang i þeim höndum Hvassafell fer frá Stettin í dag
, , • •, • i „v, áleiðis til Islands. Arnarfell er í
sem ekki vilja honum annað en
“ , , ,.,*•. Aabo. Jokulfell er a Akureyri.
rifa hann í sundur til að sja Eimskip
hvernig hann lítur út að inn- Brúarfoss kom tii Grimsby í
an. Það er áreiðanlegt að em- gær; fer þaðan væntaniega á
hver drukknar í nótt. Ein- morgun til London, Dettifoss fer
hyers staðar verður sveitamað- væntaníega frá New York á morg-
ur tæpt staddur. Og hafísinn un til Reykjavíkur. Goðafoss er
dregur landið uppi á nýjan í. Khöfn; fer þaðan 15. þ. m. tii
leik. Ekkert slökkvilið ræður Leith Rvikul' Lagarfoss er í
Antwerpen; fer þaðan til Hull og
við neinn eld í slíkum ofsa.
En það verður glimrandi skíða-
'færi upp úr þessu. Island er
á sínum stað. Það þarf enga
nýja landafræði þess vegna.
Stormurinn þýtur í nóttinni.
&
Tæknin missir máttinn
Svo fer maður á fætur í
helju morgunsins, og býst til
að hita kaffi. En það er ekk-
ert rafmagn. Og hafi maður
olíúkyndingu með rafmagns-
mótor þá er ekki heldur hægt
að kveikja upp: því fullkomn-
ari sem tæknin er því meira
ósjálfbjarga er manneskjan ef
eitthvað ber út af. Hin eilífa
grænka suðurhafseyjunnar er
grafin undir hvitan snjó, kald-
an, máttugan, endalausan. En
hann hylur ekki aðeins jörö-
ina — og hjörtun — heldur
einnig himininn. Ský hans eru
snæfjöll á reki. Það er haffs
á lofti. Enginn veit frámar í
hvaða átt sólina er að hitta.
I gær voru
gefin saman í
hjónaband ung-
frú Þuríður Guð
mundsdóttir og
Sæmundur Sig-
urtryggvason. Heimili ungu hjón-
anna er í Kamp Knox H10. —
Nýlega voru gefin saman í hjóna-
band af séra Garðari Svavarssyni
ungfrú Elín Guðmundsdóttir og
Jón Jóhannesson, sjómaður. Heim
ili ungu hjónanna er Hringbraut
113.
Á ganilársdag op-
inberuðu ti'úlofun
sína ungfrú Guð-
ný Guðnadóttir og
Einar Guðnason,
Suðureyri við Súg-
andafjörð.
Næturvörður er í lyfjabúðinni
Iðunni. Simi 7911.
Næturlæknir er i læknavarðstof-
unni Austurbæjarskólanum. Sími
5030.
Kvöldvörður: María Hallgríms-
dóttir.
Næturvörður: Eggert Steinþórs-
Gamall sjómaður skrifar um
S j ó s I y s o g v a r n i r ge g n
„Við skulum ekki þola það lengur að líf starfandi
sjómanna sé minna metið en annarra"
þei m
Á síðustu áratugum hefur
slysavörnum stórum vaxið ás-
rnegin hér á landi, fyrir for-
göngu og atbeina Slysavama-
félags Islands. Þó em sjóslys
alltof tíð ennþá eins og skýrsl-
ur um það gefa glöggt til
kynna.
Er hægt að draga meira en
orðið er úr þessum óhugnan-
•legu slysum, og ef svo er,
hverjar eru þá leiðirnar sem
fara ber að því marki?
Þingsályktunartillaga Stein-
gríms Aðalsteinssonar um
rannsókn á sjóslysum undan-
genginna ára er eflaust mikil-
vægt spor í rétta átt. Til-
laga þessi með áorðnum breyt-
ingum, eins og frá henni var
gengið af Alþingi ætti einnig
að gera sitt gagn, ef samvizku-
samlega 'Verðiu- að rannsókn-
unum unnið, og menn með sér-
Áðalfimdur
Verkalýðs- ög sjómanna-
íélags Miðneshrepps
Verkalýðs- og sjómannafélag
Miðneshrepps hélt aðalfund
sinn um áramótin.
Stjómin var öll endurkosin
og er hún skipuð þessum mönn
um:
Formaður Páll Ó. Pálssson.
Ritari: Margeir Sigurðsson.
Gjaldkeri: Elías Ögmundsson.
Meðstjórnendur: Jón Júlíus-
son og Karl Bjarnason.
Reykjavíkur. Reykjafoss kom til son'
Framhald á 6. síðu.
hafði hita og Ijós
Vífilstaðalínan hefur verið í
ólagi síðan aðfaranótt sl. laug-
ardags og Vífilstaðahælið því
ekki haft rafmagn frá Soginu.
Margir hafa verið með á-
hyggjur útaf Kíðan sjúkiingaþar
en slíkur ótti hefur verið' á-
stæðulaus, mð því er Þjóðvilj-
anum v'ar tjáð í gær. Spítalinn
hefur 100 ha. mótor sem gripið
er til þegar rafmagn frá Sog-
inu bregzt og getur spítala-
byggingin þá fengið rafmagn.
Hinsvegar eni nokkur hús
er hjúkrunar og starfsfólk býr
í og voru þau bæði ljós- og
hitaiaus þar til fluttur var raf
mótor frá Revkjavík í fyrra-
dag og hafa því allir á Vífil-
stöðum haft ljós og hita síðan.
þekkingu á þessu sviði látnir
framkvæma þær.
Hörð sókn höfuð-
orsök slysanua
Það þarf engum getum að
því að leiða, að hin harða
sjósókn okkar Islendinga er
höfuðorsök sjóslysanna sem
hér verða. Ég vil taka það
skýrt fram til að fyrirbyggja
alian misskilning, að vegna
hnattstöðu landsins hlýtur sjó-
sókn héían að vera nokkuð
hörð. En ofmörg dæmi em þó
til um að stefnt hefur verið
út í beinan voða í sjósókn-
inni og það er fyrir þau til-
felli sem verður að girða í
framtíðinni, sé það hægt.
Vcðurspár að
engu hafðar
Ég skal taka skýrt fram
hvað ég á við.
Þegar vélbátur sem sækir
frá landi, heldur úr höfn til
veiða þrátt fyrir veíurspá um
rok eða jafnvel aftaka veður,
þá á slíkt athæfi ekkert skylt
við sjómennsku í þess orðs
réttu merkingu, heldur er hér
um að ræða glannaskap og á-
byrgðarleysi sem þjóðfélagið
verður að . gefa gaum að, og
finna varair gegn. Komi slík-
ur bátur aftur að landi, með
alla menn heila innanborðs,
sem er alltaf vafamál, þá hef-
ur hann í flestum tilfellum
orðið fyrir veiðarfæratjóni sem
nemur þúsundum eða tugþús-
undum króna verðmæti. . Slík
sjósókn ve’dur því 1 beztu til-
fellum fjárhagslegiun þjóðar-
skaða, og í verri tilfellum
manntjóni.
Frændur okkar Norðmenn
eru miklir sjósóknarar og einn-
ig afburðasjómenn margir
hverjir í þass orðs beztu merk-
ingu. Ég hygg því að okkur
væri hollt að kynna okkur
háttu þeirra á þessu sviði.
Norsk yfirvöld láta sér ekki
nægja aðvörun um vont veð-
ur gegnnm útvarp til sjó-
manna sinna, heldur láta þau
draga að hún svartan þríhyrn-
ing við allar hafnir Noregs,
sem viðvörun til sjófarenda
þegar óveður er í nánd. Væri
ekki athugandi að taka upp
slíkt viðvörunarkerfi hér? Hin
meðfædda hagsýni Nofðmanna
hefur mótað sterkt útgerðar-
menningu fiskiflota þeirra. Það
er því miklu algengara hjá
þeim en okkur að skipstjórar
og útgerðarmenn spyrji sjálfa
sig áður en lagt er út í tví-
sýnu í hinni hörðu sjósókn,
þessarar spumingar: Eru lík-
ur til að róðurinn borgi sig?
Svo meta þeir allar aðstæð-
ur og haga sér samkvæmt feng-
inni niðurstöðu.
Reynslan um langt árabil
segir sína sögu. Margfalt minna
voiðarfæratjón hjá þeim en
okkur. Hlutfallslega miklu
færri sjóslys. En útgerð þeirra
stendur jafnan traustari fótum.
Þetta styður hvað annað og
er áreiðanlega til eftirbreytni
fyrir okkur íslendinga.
Enn er sjó-
mennsku þörf
En þrátt fyrir góðan vilja
er aldrei hægt að fyrirbyggja
alveg, að fiskiflotinn lendi í
aftaka veðrum á hafinu, stund-
um skella þau á fyrirvaralít-
ið eða fyrirvaralaust, jafnvel
þvert ofan í allar veðurspár.
En þegar svo ber undir reynir
á sjómennskuna. Nokkur sjó-
slys sem orðið hafa hér við
Faxaflóa á vélskipaflotanum
hafa orðið með þeim hætti að
vert er að gefa gaum að. Það
hefur skollið á aftaka suð-
vestanveður meðan flotinn var
á miðunum. Það er hleypt und-
an roki og stórsjó á leið til
lands. Sumir bátarnir eru knún-
ir fullu afli kraftmikilla véla
á undanhaldinu. Það’ eru til
ofmörg dæmi um það að traust-
ir og sterkir bátar hafa stung-
izt niður á slíkri siglingu og
ekki haft sig upp aftur. En fái
góð sjómennska að njóta sin á
sliku undanhaldi, er aflvél
skipsins höfð í hægum gangi,
en jafnhliða siglt með fokk-
unni. Og ef vel er, á að nota
lýsis- eða olíupoka, og sé hann
bundinn aftan í skipið. Verði
skip sem þannig er stjórnað
fj’rir brotsjó, rífur það sig upp
— þú'. sagði digur auðmaðurinn og íór
. * , , i;i,f stynjandi úr útsaumaðri yfirhöfn sinni.
Aðems hafið er Sjálfu ser hkt _ Þegs. bölyaður landsh6rnamaður( Hodsja
néma það er dokknar eihtið a Nasreddín, hefur lcvalið okkur takmarka-
atökilnum við að lyfta sjalfu jaiist. Hatin hefur komið á óró og suridr-
sér ■ í hvitfyssandi hrannir, ungu í öllu landinu.
Hugsaðu þér bara, varla var þessi flökku-
kind fyrr komin i Horosan-héraðið en
smiðirnir hættu að borga skatta og gisti-
húsaeigendurnir neituðu að veita varðlið-
inu ókeypis.
Og það hrekkur ekki til! Þessi guðleys-
ingi, þessi sonur syndarinnar var svo
djarfur að fara inn í kvennabúr vinar míns
og saurga eftirlætiskonu hans. Annar eins
glæpamaður hefur -aldrei verið til!
Mér þykir leitt að þessi bannsettur þorpari
skyldi ekki reyna að komast inn í kvenna-
búrið mitt. Þá hefði höfuð hans fyrir löngu
verið fest á stöng á miðju torgi.
úr honum auðveldlega í flest-
um tilfellum, þar sem hitt
skipið nær sér aldrei upp aft-
ur. Hér er það som- skilur
á mili góðrar og lélegrar sjó-
mennsku.
Öryggistæki —
gömul en góð
Einnig er það alkunna eða
ætti að vera, að lengi er hægt
að bjargast á vélbát sem and-
æft er -upp í storm og sjó sé
olíupoki notaður við fram-
stefni, til þess að lægja brot-
sjó. Þá getur einnig líf manna
oltið á því að rekakkeri sé
til um borð og menn hafi
kunnáttu í meðferð . þess því
þar sem nokkurt haf er til
driftar á að vera hægt að
halda vélbiluðum bát * upp í
storm og sjó, sé það notað.
I slíkum tilfellum ber líka að
nota olíu- eða lýsispoka. Væri
vel ef Slysavarnaféíagið pg
Sjómannaskólinn légðust á
eitt, og brýndu fyrir möhnum
notkun þessara einföldu, en
lífsnauðsynlegu öryggistækja.
Á öld tækninnar mega menn
ekki gleyma þessum gamla
góða útbúnaði, sem bjargaði
oft feðrum okkar og öfum úr
helgreipum Ægis í aftakaveðr-
um á lélegum fleytum. Þessi
ntbúnaður verður því án allra
ipulanbragða að vera til á
hverjum einasta vélbát á vetr-
arvertíð.
Slysahæfttan á
togurum
Það var lengi trú manna hér
á landi, að togari gæti ekki
farizt á rúmsjó, ef skip og vél
væru í fullkomnu lagi. En í
aftakaveðrinu á Halanum vet-
urinn 1925 leið þessi oftrú
undir lok, er hin geigvænlegu
sjóslys urðu þar. Síðan hefur
það líka komið greinilega í ljós
að fullrar aðgæzlu er þörf í
meðferð þessara skipa, þó góð
séu.
Nýsköpunartogaramir eru
mikil skip með sterkum vélum,
en skrokkbygging skipanna er
ekki það sterk að hún þoli, þeg-
ar til lengdar lætur, að skipin
séu knúin með fullu vélarafli
móti aftakaveðri og stórsjó.
Þetta þurfa skipstjórar þeirra
að leggja sér vel á minni. Því
með skynsamlegri aðgæzlu, þar
sem sjómennskan fær að njóta
sín, geta þessi skip sjálfsagt
orðið sjóborgir. Þegar þessir
togarar Jtomu til landsins gerðu
margir sér vonir um að slys-
um á togaraflotanum myndi
fækka, borið samart við gömlu
skipin. Það hlyti að vera minni
hætta á, að menn tæki fyrir
borð á svo stórum skipum,
heyrði maður sagt. Og ætti
áð andmæla þessu vildi hlutað-
eigandi sjaldnast hlusta á rök-
in. Sannleikurinn er liinsvegar
sá, að slysáhættan er sízt minni
á þessum skipum en þeim gömlu
enda hefur það komið greini-
lega í ljós nú að undanförnu.
Staðreyndin er þessi: Eftir
því sem skip verða stærri, taka
þau á sig þyngri brotsjó og
slysahættan verður meiri; Enda
er haldið. áfram lengur við
veiðar á nýsköpunartogurun-
um heldur en þeim gömlu. Hér
ci yvi mmmar aogæziu
og strangra lagafyrirmæla, ef
vel á að fara.
Ofurkapp við
veiðar
Þáð má segja með fullri
vissu, að mönnum sé nú að
verða ljós sú geigvænlega
slysahætta sem stafar af ofur-
kappi skipstjóranna við þessar
veiðar. Það er ekki forsvaran-
legt að hafa menn við vinnu
á þilfari þegar veður er orðið
þannig að skipið getur tekið á
sig brotsjó Jivenær sem er, En
hversvegna er þetta þá gert?
Hér er ekki um það að ræða,
að skipstjórunum sé sama þó
þeir missi menn sína útbvrðis.
Nei, flestir þeirra munu taka
sér það mjög nærri, sumir jafn-
vel bíða þess aldrei bætur, hafi
slík slys hent þá.
En hvers vegna er þá haldið
áfram við veiðarnar af sama
brjálaða ofurkappinu, þrátt
fyrir slysin? Orsakanna ber
tvímælalaust að leita í menn-
ingarleysi togaraútgerðarinnar.
Allt frá upphafi þessarar út-
gerðar hér á landi, hefur að-
eins eitt sjónarmið verið ríkj-
andi. Sjónarmið gróðans, hvaða
fórnir sem það hefur kostað.
Þetta sjónarmið hefur þó í
framkvæmdinni gert sjálfri út-
gerðinni meiri f járhagslegan
skaða en nokkuð annað. Því
einmitt í þeim veðrum þar sem
slysin verða tíðast, verður
einnig tjón á veiðarfærum
margfalt, og veldur oft meiri
skaða en gróða að hafast að.
Og þó er haldið áfram án allr-
ar miskunnar, vegna dutlunga
stjómendanna og misskilinna
gróðasjónarmiða.
Þessari útgerð hefur verið
látið haldast það uppi, að
brjóta allar þjóðarvenjur og
Framhald á 6. síðu.
fyrir Norðurland
Þingsályktunartillaga Áka
Jakobssonar og þriggja ann-
arra þingmanna um eftirlitsbát
til landhelgisgæzlu og slysa-
vörzlu fyrir Norðurlandi á
vetrarvertíðinni var til fyrri
umræðu á fundi sameinaðs
þings í fyrradag.
Rakti Áki í framsögu nauð-
syn málsins og minnti á að
Slysavarnafélagi Islands og
slysavamadeildinni á Siglu-
firði væri þetta mikið áhuga-
efni og þá ekki síður fiski-
mönnum norðanlands.
Bjarni Ben. taldi ýmis tor-
merki á því að af því gæti orð1-
ið að hafa slíkan eftirlitsbát
fyrir Norðurlandi, viðurkenndi
þó að tillaga Áka og meðflutn-
ingsmanna hans hefði ásamt
öðru orðið til þess áð fjárveit-
ing til landhelgisgæzlu var
hækkuð yið 3. umr. fjárlaga,
og kvað þingnefndina sem mál-
ið fengi verða að gera sér þess
grein livort sú aukning nægði
til að halda úti sérstökum eft-
irlitsbáti við Norðuriand.
Guðrún A,
Símonar farin
utan
Guðrún Á. Símonar söng-
kona fór utan i gærmorgun og
mun dveljast í Lundunum og
víðar í vetur.
Hún hefur dvalizt hér heima
síðan í ágúst og haldið söng-
skemmtanir í Reykjavík, Akur-
eyri, Húsavík, Vestmannaeyj-
um og á fleiri stöðum á land-
inu. Einnig hefur hún sungið