Þjóðviljinn - 20.01.1952, Blaðsíða 3

Sunnudagur 20. janúar 1952 — ÞJÓÐVILJINN — (3
/---------------------------------——•———-------'
Minningar úr sumarferðalagi:
SiBustu dagarnir i
LONDON
FRÁ LONDON
Vondar frétrtir.
Það voru sannarlega engin
gleðitíðindi, sem lesa mátti í
blöðunum daginn eftir að þá-
verandi fjármálaráðh. Breta,
Hugh Gaitskell, flutti yfirlits-
ræðu sína í fulltrúadeildinni
nm ástandið í fjármálum
landsins. Boðskapurinn í ræou
hans var nokkurnveginn þessi:
„Brezka þjóðin sér fram á
vöntun á stáli, kolum, gulli og
dollurum. Verðlag á fæðuteg-
undum, eldsneyti, ljósmeti,
fatnaði og ýmsum heimilis-
nauðsynjum mun fara hækk-
andi. Við verðum að minnka
við okkur kaup á flestu því,
sem við notum í daglegu lífi.
HaJda verður launum í sam'a
horfinu".
Þetta var í júlílok, og sums-
staðar mátti heyra raddir um
þa.ð, að ekki væri ólíklegt, að
kosningar færu. fram í haust.
Nú hafa þær orðið, og niður-
staður þeirra hafa leitt í ljós,
að engar stórfelldar breyting-
ar höfðu orðið á fylgishlutföll-
um stærstu flokkanna. Ástæð-
an fyrir þingmeirihluta íhalds-
ins er nefnilega sú, að kosn-
ingafyrirkomulag hins brezka
lýðræðis er í ýmsum atriðum
ærið kindugt, og ætla ég mér
ekki að fara nánar út í það
hér. Hluturinn liggur í augum
uppi. Og nú er eftir að sjá,
hvort hægrimönnum tekst bet-
ur hið miður öfundsverða verk
að stjórna hnignandi nýlendu-
veldi og ofþéttbýlu heimalandi
■þess.
Beilarar.
En svo ég víki aftur að frá-
sögninni. — Ég tó!k einkum
eftir því, hversu verð á fatn-
aði hafði hækkað frá árinu áð-
ur. Föt, sem haustið 1949 kost-
uðu ca. 20 pund, voru nú kom-
inn upp í 25—30 — að minnsta
ikosti. Matur á veitingahúsum
hafði að sjálfsögðu hækkað í
sama hlutfalli. Og flest annað,
sem kaúpa þurfti.
Ferðamanni hættir til að
leggja leið sína svo til einvörð-
ungu um fremur þokkalegar
götur helztu hverfanna, jafn-
vel glysgöturnar, þar sem helzt
gefur að líta prúðbúið fólk, en
tctralýður, atvinnuleysingjar
og annað fólk „lægri stétta“ á
síður .erindi, Fyrir bragðið get-
ur mánninum. algjörlega yfir-
sézt sú staðreynd, að þúsundir.
já, milljónir manna eiga við
að' búa sárgrætilegustu eymd
og niðurlægingu. Ein er þó
stétt manna, sem ekki fyrir-
finnst aðeins í skuggahverfum
pg hliðargötum, heldur ryðst
fram hvar sem hana lystir, en
það eru betlararnir.
Betlarar eru aumlegust.u
mannfyrirbæri, sem ég hef séð.
Óg þau eru ljótasta og afkára-
légasta tepimd skyni gæddra
vera, sem áúðvaldinu og fá-
fýæðinni hefur á öllum tím-
úm tekizt áð framleiða. Betl-
arar eru á öllum aldri — og
af báðum: .kjmjum, endaþótt
ljarlmenn virðist í vfirgnæfandi
hjeirih.Iu4a- :.Kyeúfólk, sem í að-
stöðu karlmanna myndi
kannske hafa lagt fyrir sig
betl: opinberlega, {ekur oft
og tíðum þann kost að standa
heldur á götuhornum i augljós-
um tiigangi, þar sem híði bless-
unarlega ,,einstaklingsframtak“
má sín einhvers með hjálp og
tilstilli þurfandi manna. Og
þar er fegurð miklu oftar auka-
atriði en óreyndan sveitamann
grunar.
Fjölmargir betlarar eru nið-
urbrotnir og örkumla menn frá
vígstöðvum einhverrar styrj-
aldarinnar, menn, sem atvinnu-
rekendur hafa alls enga þörf
fyrir og ekki geta stundað
neina vinnu sjálfstætt; einatt
misheppnaðir listamenn, landa-
flækingar eða afdankaðir tugt-
húslimir. Þeir sem fá leyfi til
að selja blöð á götunum, mega
EFTIR
Elías Mar ii
<!
?
hrósa happi. Þeir eru „æðri
stétt“. En hitt er svo flestum
ókunnugt, að jafnvel betlarar
hafa sín saamtök, sín lög og
fyrirmæli — sennilega óskráð.
Þeir koma sér saman um stað-
ina, þar sem þeir betla; sér-
hver hefur ákveðið umráða-
svæði, annaðhvort lengur eða
skemur. I kvöld stendur A. með
skemmda fiðlu fyrir utan Lon-
don Pavillion, en B „syngur“
fyrir ríka fólkið, sem bíður i
röðum eftir að komast inn á
Warner. Annað kvöld skiptast
þeir á. O.s.frv. Sama niáli gegn
ir um vændiskonur. Þær hafa
fllestar sérstök umráðasvæði,
sem stallsystur þeirra virða
með því að koma þar ekki
nærri, utan nauðsyn beri til.
Ófriðar, rosknar og fátæl:ar
vændiskonur, sem ekki geta
verið þekktar fyrir að láta sjá
sig í nánd við Piccadilly Cirk-
us hirast hinsvegar í myrkum
skuggagötum, hafnarhverfum
og krám, þar sem þær þurfa
að ganga með opinn rakhníf
í töskunni til að geta varizt
jafnfátækum karlmönnum, sem
ekki hafa efni á að borga þeim
neitt en eru skapaðir með
samskonar tilfinningar í blóð-
inu og aðrir karlmenn — og
reyna að beita afii,
Ef þessar konur létu sjá sig
í „fínum“ götum, myndu æðri
stéttar hórur hlæja þær dauð,-
ar — þær, sem enn eru á
góðu aldursskeiði og ekki eru
dottnar út úr rullunni í gleði-
sölum og fyrsta flokks hótel-
herbergjum.
Tveir staðir.
Ég gerði méf ferð inn í
House of Cammons til þesS að
skoða ■ hin nýju húsakynni
deildarinnar, er kom mér fyrir
sjónir sem yirðingarverð til-
raun til að nota' sem bezt gam-
aldags og óhentugt fyrirkomu-
lag þinghallarinnar, sem er
annars köld og óvistleg bygg-
ing í gotneskum stíl frá Tudor-
tímabilinu. Það er erfitt fyrir
Breta að leggja niður byggingu
eins og Palace of Westminster,
þvi að um aldaraðir hafa minn-
ingar tengst við þessa húsasam
stæðu eða brot af henni. Þó
ber nauðsyn til þess fyrr eða
síðar, því að húsið er ekki hent
ugt, endaþótt allt sé „í stíl“. -
Ég var óheppinn með umræð-
ur. Á bekkjunum sátu sárafáir
þingmenn og voru flestir í
móki. Liðið var að miðnætti.
Umræður snerust um fjárhag-
inn — einna helzt. Svartklædd-
ir íhaldsmenn með hvíta flibba
deildu á gráklædda jafnaðar-
menn með mislita flibba, er
sátu, að því er virtist fyrir ein-
hverja slysni, stjórnarmegin i
þessu fornlega húsi kyrrstöðu
og nýlendupólitíkur, þar sem
deildarforsetinn hefur spennur
í skónum og grátt parruk nið-
ur á herðar.
Fátt var um Islendinga á
Harrington-kránni um þessar
mundir, en þar er helzti sam-
komustaður þeirra landa, sem
í London dveljast, einkum
námsmanna og ferðafólks. Krá
þessi er á engan hátt merki-
leg — bezt að segja það strax,
svo að enginn haldi, að hér sé
um að ræða einhvern sögufræg-
an stað eða glæsilegan. Það
eina, sem krá þessi hefur sér
til ágætis er það, að einstöku
landar leggja þangað leið sína
um helgar, einkum ef þeim
leiðist og þeim finnst þeir hafi
ekkert annað betra við tímann
að gera.
Það voru því áhöld um, hvor
staðurinn var daufari og ó-
þægilegri, House of Commons
— eða Harringtonkráin i Kens-
ington. .
Rússi frá Ameríku.
Fei’ð min frá London yfir til
Danmerkur tafðist á síðustu
stundu um einn sólarhring,
sökum óviðráðanlegra orsaka.
Ég hafði kvatt alla kunningja
mína og meira að segja komið
öllum farangri mínum fyrir á
King’s-Cross-brautarstöðinni,
nema léttri skjalatösku með
nauðsynlegustu plöggum og
hreinlætisáhöldum, þegar ég
varð að fresta ferðinni.
Mér þótti þetta háift í hvoru
leiðinlegt, endaþótt ég sæý, að
slíkt myndi borga sig eins og
á stóð; og hváð farseðlana
snerti, þá voru þeir í fullu
gildi í heilan mánuð. Það var
þó ekki laust við, að ég væri
daufur í dálkinn þar sem ég
stóð á gatnamótum Shaftes-
bury Avenue og Glasshouse
Street og líða tók að miðnætti
án þess ég hefði fest mér nokk-
urn samastað yfir nóttina —
og orðinn heldur félítill í þokka
bót.
Ég stóð þarna upp við ljósa-
staur og horfði á allt og ekk-
ert, en veit ekki fyrr til en
einhver, sem stóð við hliðina
á mér, segir í fremur glaðleg-
um tón: Er þetta fyrsta kvöld-
ið þitt á Piccadiily?
Ég leit við og sá, að þarna
var ókunnur maður — vitan-
lega bráðókunnur — á að gizka
þritugur, fremur feitlaginn.
snoðklipptur, með jakkann sinn
í fanginu, og tugði epli. Ég
sagði nei; ég hafði mjög oft
verið þar áður.
En þetta er fyrsta kvöldið
mitt, hélt hann áfram. — Og
er nú ekki að orðlengja það,
að við tókum tal saman. Þetta
var fjarska ræðinn náungi,
barnalega opinskár, frjálslegur
og skemmtilega nærgöngull í
spurningum.
Hann var Bandaríkjamáður,
nánar tiltekið reiðhjólasmiður
frá New York, og var þarna á
„ódýru ferðalagi“, eins og hann
orðaði það; hafði komizt með
einhverjum dalli til Bretlands,
ætlaði síðan að hjóla um land-
ið og snúa heim eftir tvær
vikur á sem ódýrastan hátt.
I fyrstunni kvaðst hann af
einhverjum ástæðum hafa hald-
ið, að ég væri Ameríkani. Og
ekki leið á löngu þar til ég
sá, að eitthvert helzta gaman
Fréttaritari .Reuters segir, að
banda.rískir þingmenn hafi tekið
málaleitun Trumans svo illa, að
stjórnin gæti ekki orðið við henni,
jafnvel þótt hún vildi, en þess
sjáist engin merki.
Fulitrúi Egypta hjá SÞ sagði
í gær, að ef herlið frá Banda-
ríkjunum kæmi til Súes myndi
Egyptaland kæra Bandaríkiri fyr-
ir árás fyrir öryggisráðinu.
Loftárásir, hafnhaiin á Kína
1 Washíngton en skýrt frá því,
að aðgerðir þær gegn Kína, sem
Churchill dylgjaði um, séu loft-
ársir á kínverskar borgir og
hafnbann. á mgginland .Kí.na.
Brezk biöð, svo sem Times og
þessa barnslega og þægilega
manns var það að gizka á,
hverrar þjóðar ýmsir menn
væru, sem þarna bar fyrir augu
á einhverju fjölfarnasta götu-
horni veraldarinnar. Og eins
og frjálslegum, hispurslausum
Ameríkana sæmir, þá taldi
hann ekki eftir sér að stöðva
menn á götunni, taka þá tali
og spyrja þá, hvort þeir \'æru
ekki af þessu og þessu þjóð-
erni, sem hann tiltók. — Ég
fylgdist með honum og hafði
mikla skemmtun af því, hversu
ágætlega honum tókst áð
kjafta menn upp — og gizka
rétt. Að vísu hafði hann tek-
ið skakkan pól í hæðina, þegar
hann hélt, að ég væri landi
sinn. En hvernig átti rnann-
auminginn að muna eftir smá-
þjóð eins og íslendingum? Það
var eklti hægt að ætlast til
þess. En viti menn: Hann var
ekki alveg eins ókunnugur því
fólki og búast mátti við. Hann
hafði semsagt kynnzt einhverj-
um íslendingi úti í Ameríku
fyrir nokkrum árum; spurði,
hvort ég þekkti hann. Magnús
Magnússon átti hann að heita,
og hann bað mig skila til hans
ágætri kveðju, sem ég geri hér
með tilraun til. En Bandaríkja-
maður þessi hét Martin Mogl-
en.
Eins og gefur að skilja,
hlýtur maður jafnan að vera á
verði gagnvart bláókunnugum
mönnum, sem víkja sér að
manni í stórborg að næturþeli;
og það viðurkenni ég, að ef
ég hefði haft nokkra peninga
á mér sem heitið gat, eða ann-
að verðmæti, myndi ég að lík-
indum ekki hafa talið ráðlegt
að eiga nokkur orðaskipti við
náunga þennan; og þó leit
hann eins sakleysislega út og
smábam á vöggustofu.
Eftir nokkra stund, þegar
umferð götunnar var tekin að
minnka til muna og verulegur
næturblær að komast á hinn
fjölfarna stað, varð Amerík-
aninn sömuleiðis stilltur og
kyrr, allt að því hugsi. Svo fór
hann að tala um það, hvað
hann kynni betur við sig þarna
á Piccadilly en t.d. á Times
ðquare í New York. Ég setti
upp dálítinn furðusvip og vildi
fá skýringu.
Hann sagði ofur einfaldlega,
að þama væri svo mikil ró og
allir væm svo jafnvægisfullir
og glaðlegir; það væri munur
en í Ameríku.
Ég starði á manninn. Það er
víst ekki venjulegt, að Amerík-
önum finnist til um útlönd eða
útlendinga, sagði ég.
Nei. En þó er eins og allir
séu stöðugt á nálum í Ame-
riku, allir að flýta sér, allir
æstir — þurfi að keppa við
Daily Herald eru áhyggjufull yfir
ummælum Churchills um Kína og
láta í ljós þá von að þau þýði
ekki að hann hafi fallizt á brjál-
aðar fyrirætlanir sumra Banda-
ríkjamanna um stríð gegn Kína.
Svartur sjór a(
sðd við Noreg
Síld óð í stórum torfum útaf
Álasundi í gær og mátti sjór.
heita svartur. Skipin fengu frá
2000 til 200 hektólítra 50 til 60
mílur undan landi.
Framhaid á 7. síðu.
Churchill fékk Iiryggbrot^
eiiginift IJSA-Iier til Snes
Bandaríkjamenn taka illa beiðni Churchills um banda-
rískan her til Súesskurðarins.