Þjóðviljinn - 28.02.1952, Blaðsíða 5

4) — ÞJÓÐVIL.JINN — Pimmtudagur 28. febrúar 1952 ---—
þJÓOVIUINN
Útgefandl: SamelnlngarflokJtur alþýðu — Sóaíalistaflokhurlnn.
Ritstjórar: Magnús Kjartansson <áb.), Sigurður Guðmundsson.
Fréttarltstjóri: Jón Bjarnaaon.
Blaðam.: Ari Kárason, Magnús Torfl Ólafsson, Guðm. Vigfússon.
Auglýsingastjórl: Jónsteinn Haraldsson.
Ritstjórn, afgreiðsia, auglýslngar, prentsmlðja: Skólavörðustig
1». — Síml 7600 <3 línur).
Askriftarverð kr. 18 á mánuði í Reykjavík og nágrenni; kr. 16
annarstaðar á landinu. — Lausasöluverð 1 kr. eintakið.
Prentsmiðja I’jóðviljans h.f.
-------------——---------y
í þjénustu einkabrasksins
Sú spurning- er nú á allra vörum hvort nokkrum for-
ríkum útgerðarstórlöxum Sjálfstæðisflokksins eigi aö tak
ast þaö áfoim sitt að stöðva um lengri tíma meginhlutann
af togaraflota landsmanna. Og það er ekki undarlegt
þótt spurt sé, svo mikið sem í húfii er fyrir vinnandi fólk,
bæjarfélögin flest og þjóðina í heild.
Fjandskapur útgerðarstórlaxanna við sjómenn, og and-
stáða þeirra gegn tímabærum og réttmætum kröfum
sjómanna um mannsæmandi hvíldartíma á togaraflot-
anum og aðrar nauðsynlegar lagfæringar á kaupi og kjör-
um, leiddi til þess s.l. föstudagsnótt að upp úr samning-
um islitnaði, og engar tilraunir gerðar til sátta fyrr en
loks í gærkvöld. A. m. k. tveir togarar eru þegar bundn-
ir við landíesta.r vegna verkfallsins og vfirvofandi stöðv-
un 33 togara í viðbót næstu daga, verði ekki bundinn
endir á driluna með samkomulagi við togarasjómenn.
Það hefur komið greinilega í1 Ijós síðustu daga, að fyr-
ir því er ört vaxandi vilji hjá mörgum bæjarútgeröum í
landinu aö hindra langvarandi stöðvun togaranna með
því að ganga til samkomulags við sjómenn. Þannig hef-
ur Bæjarútgerð Vestmannaeyja þegar tekið upp 12 stunda
hvíld á ísfiskveiðum fyrir erlendan markað, og isannað að
slíkt er fært með ágætum árangri, án þess að fjölga
mönnum. Bæjarútgerð Siglufjaröar hefur þegar óskað
eftir samvinnu við aörar bæjarútgerðir um lausn deil-
unnar og bæjarráð ísafjarðar samþykkti í fyrradag sams-
konar afstöðú af sinni hálfu.
Tækist einhuga samstarf allra bæjarútgerðanna og
þeirra útgerðarfélaga sem bæjarfélögin eru aðiljar að.
er togaradeilan auðleyst. Sameiginlega eru þessir aðilj-
ar í meirihluta í samtökum togaraútgerðarmanna og
geta sagt stórgróðabröskurum Sjálfstæðisflokksins fyrir
verkum. Þaö er því óþarft með öllu að láta menn eins og
Thorsarana og Tryggva Ófeigsson stöðva togaraflotann
til stórtjóns fyrir almenning. bæjarfélögin og þjóðina
alla. En til bess að hindra skemmdarverk útgerðarstór-
laxanna þarf samtök allra bæjai’félaganna, ekkert þeirra
má skerast úr leik, eigi að verða unnt að koma í veg fyr-
ir hin skuggalegu áform útgerðarbraskaranna.
Það kom í.ljós á fundi bæjarstjórnar Reykjavíkur í
fyrradag, að braskarasjónarmið Thorsaranna og Tryggva
Ófeigssonar eiga sér þar hauka í horni. Bæjarfulltrúar
þriggja flokka, Guðmundur Vigfússon, Benedikt Gröndal
cg Þórður Björnsison, báru fram tillögu um að bæjai’-
stjórnin gæfi „útgerðarráði og borgarstjóra fullt og ótak-
markað umboð <i:l að leita samkomulags við stjórnir ann-
arra bæjarútgerða um sameiginlega afstöðu í deilunni
og sameiginlegar tilraunir til tafarlausrar lausnar."
Borgarstjóilnn lét l:ð sitt í bæjarstjórhinni vísa tillögunni
frá. á þ;im forsendum aö með sambykkt hennar væri gerð
lilraun til aö sundra samtökum útgerðarfyrirtækja í deil-
unni!
Með þessari afstöðu hefur bæjarstjórnaríhaldið 1 Reykja
vík enn einu sinni skinað atvinnufyrirtæki, sem er eign
allra bæjarbúa, við hliö einkabraskaranna í vinnudeilu og
stefnt hagsmunum bæjarfélagsins í mikla hættu. íhald-
ið hefur slegið á útrétta samstarfshönd annarra bæjar-
félaga, sem skilja hvað er í húfji ef ekki fæst án tafar lausn
á togaradeilunni. Það hefur valið þjónustuna við þrengstu
einkahagsmuni Thorsaranna og annarra útgerðarbrask-
ara, en hafnað samstarfi við önnur bæjarfélög, sem vilja
leita samkomulags við sjómenn og tryggja hindrunarlaus-
an rekstur þessara afkastamiklu framleiðslutækja. Slí'k
afstaöa er ábyrgðarlaus og óverjandi og mun hljóta þung-
an og verðskuldaöan dóm allra Reykvíkinga, ssm ekki
vilja að bæjarútgerðin sé notuð sem peð í kaldrifjaðri ref-
skák útgerðarbraskaranna gegn hagsmunum alþýðu
og bæjarfélagsins í heild.
íhaldið hefur sýnt sitt rétta andlit. Grímulaus þjón-
usta þess við einkabraskið getur orðið reykvískum al-
menningi dýrkeypt, ekki sízt þegar eins stendur á og nú.
Stöðvun bæjartogaranna á tímum almenns atvinnu-
ieysis og skorts er of augljóst framlag af hálfu íhaldsins
i þágu útgerðarburgeisanna til þess að reykvískur almenn-
ingur taki því með þögn og þolinmæði. Það mun íhaldið
tá aö reyna fyrr en þaö hyggur .■•••.
Fimmtudagur 28. febrúar 1952 — ÞJÓÐVILJJNN — (5
Hraðferðavagninn stanzi við Hlöðufell -— Bíl-
stjórinn og snáðinn — Það er verið að „skrifa upp”
„FARÞEGI“ skrifar:
„Kæri Bæjarpóstur. Viltu koma
á framfæri við forstjóra stræt-
isvagnanna ósk um, að hann
láti hraðferðarvagninn sem fer
í Vogana kl. 7 á morgnana
koma við hjá verzl. Hlöðufelli
á Langholtsvegi 89. Á þessum
stað stanzar hinn venjulegi
Vogavagn, en hann er alltaf
yfirfullur, þarf að fara inn
í Blesugróf á morgnana og hef-
i ur viðkomustaði um
'JL alla Voga, Blesu-
f' gróf, Sogamýri, Suð
urlandsbraut, og er
þar af leiðandi oft mjög seinn í
bæinn, sem kemur sér illa fyr-
ir þá sem eiga að mæta til
vinnu kl. 7.20 eða 7.30.
reglunnar. — Nú skal það við-
urkennt, að þessi leikur strák-
anna að hanga aftani bílum er
vissulega glvarlegt mál. En er
þarna farin rétta leiðin til úr-
bóta á því? Er það ekki dá-
lítið óviðkunnanlegt, að lögregl
an skuli ef til viil ýta undir
snáðana okkar að njósna um
jafnaldra sína, félaga og leik-
bræður? — Málið er til um-
ræðu.
„HINSVEGAR hefur
hráðferðavagninn aðéins 5 eða
6 viðkomustaði á nefndri leið,
og er oftast kominn í bæinn
10 mín. yfir 7, og virðist hann
því mundi hafa mjög rúman
tíma til að bæta við sig nefndri
viðkomustöð í þetta eina skipti,
um kl. 7 á morgnana. Við, sem
búum á þessu svæði, vonumst
fastlega eftir að úr þessu verði
bætt, eins og hér er lagt til,
svo að við komumst í tæka tíð
til vinnu okkar á morgnana“.
— Bréfritarinn hefur fleiri til-
lögur í strætisvagnamálum, og
verða þær birtar seinna.
•
ÁSKELL goði skrifar:
„Sumir eru meiri manneskjur
en aðrir. Og miklar manneskj-
ur verða sem betur fer alltaf
öðru hverju á vegi okkar. Ný-
lega rakst ég t. d. á eina. —
Lítill snáði, sem mér er ná-
kominn, var á leið heim úr
skóla ásamt félögum sínum.
Það var einhver galsi í þeim
og þeir stukku án allrar að-
gæzlu út á götuna. En í sama
bili kom bíll, og' rakst snáðinn,
sem ég var að tala um, utan
í hann. En þetta var sem bet-
ur fór ekkert hættulegt, snáð-
inn marðist aðeins ofurlítið á
hendinni.
• •
„EN BÍLSTJÖRINN
vildi samt ekki skilja þama við ;
hann, heldur tók hann upp í
bílinn til sín, og ók honum
heim, alllanga leið. Og þegar
heim kom, hafði tekizt mikil
vinátta með þessum tveimur.
Það vottaði ekki fyrir grem.iu
eða ólund hjá bílstjóranum, þó
að atburðurinn væri auðvitað
allur sök snáðans, þvert á
móti var hann blíður og vina-
legur, og hafði aðeins við snáð-
ann h'ýlegar fortölur um að
fara nú varlega framvegis
„OG I GÆR kom suáð-
inn himinlifandi inn til mömmu
sinnar. og tilefnið var það, að
hann hafði hitt vin sinn, bíl-
stjórann, útí í búð, og bílstjór-
inn hafði gefið honum súkku-
laði! — Ég veit ekkert hvað
bílstjóri þessi heitir. Hann er
alveg ókunnugur fólki snáðans.
En hann er einn þeirra sem
eru meiri manneskjur en al-
mennt gerist. Þessvegna segi
ég frá honum. — Áskell goði“.
ÉG HEF NC fengið
staðfestingu á því, að þetta
sem vinur minn sagði um
„nokkurskonar félag í bænum“
er i meginatriðum rétt. Það er
á ferðinni eitthvað af „strák-
um sem skrifa upp stráka sem
hanga. aftaní“, og, að því er
bezt verður séð, á vegum lög-
Fimmtudagur 28. febrúar (Leand.
er). — 59 dagur ársins. — Tungl
í hásuðri kl. 15.16. — Árdegisflóð
kl. 7.20. Síðdegisflóð kl. 19.40. —
Lágflæði kl. 13.32.
Skipadeild S.I.Si:
Hvassafell fór frá Bíldudal 26.
þm. áleiðis til Bremen. Arnar-
fell losar sement í Faxaflóa. Jök-
ulfell er í Rvik.
Kíkisskip
Hekla er á Austfjörðum á suð-
urleið-. Skjaldbreið er væntanleg
til Rvíkur í dag að vestan og
norðan. Oddur var á Hornafirði í
gær. Baldur fer frá Rvík í dag
til Búðardals.
Eimskip
Brúarfoss er í Rvík. Dettifoss
fer frá Siglufirði í dag til Vest-
f jarða. Goðafoss f er frá New
York í dag til Rvíkur. Guilfoss
fór frá Khöfn. 26. þm. til Leith
og Rvíkur. Lagarfoss fór frá
Hafnarfirði 21. þm. til New York.
Reykjafoss fer frá Hamborg i dag
til Belfast og Rvikur. Selfoss fór
frá Bolungavík í gærmorgun til
Súgandafjarðar og Flateyrar. —
Tröilaf.oss fór fiá Rvík 22. þm. til
New York.
Flugfélag lslands
Flogið í dag til: Akureyrar,
Vestmannaeyja, Blönduóss, Sauð-
áikróks og Austfjarða.
Læknavarðstofan Austurbæjar-
skólanum. Sími 5030. Kvöidvörður:
Alfreð Gíslason. — Næturvörður:
Kristbjörn Tryggvason.
Næturvörð.ir í Reykjavikurapó-
. teki. — Sími 1760.
J'Hafnarfjörður og nágrenni, —
Reykjanes.
Frá Mæðrafélaginu
Handavinnunámskeiðið hefst n.
k. mánudag, 3. marz. — Upplýs-
ingar i síma 3574.
Tómstundakvöld kvenna er i kvöld
í Aðalstræti 12 kl. 8.30. Lesið
augl. í blaðinu í dag.
G á t a n :
Einn var settur upp á borð,
innan í kviðnum lífið bar;
innan í kviðnum iífið bar;
. húsasól í nefinu bar.
Ráðning síðustu gátu: D a 1 u r
MATENO heldur aðalfund í kvöld
heima hjá Þorsteini Finnbjarnar-
syni, Skóiavöiðustíg 46 (efstu hæð,
geng-ið inn frá Njarðargötu).
HeimHisritið, 2. h.
10. árgangs. — Úr
cfnisyfirliti: Að
leysa þá mikln
þraut, viðtal við
Rúrik Haraldsson
leikara. Gæfan er gáta, saga;
Jón Xndiáni og Beorg Hopkins,
eftir Caldwell; Susy gat svarað
öllu, Láun léttúðarinnar, En Iækn-
ir þó og Hús leyndardómanna —
allt þýddar sögur. Ennfremur
danslagatextar, getraunir, kross-
gáta, Spurningar og svör Evu
Adams, og sitthvað fleira, þar á
meðal allmargar myndir.
Leiðretting
1 frétt í gær sagði að „Fóstra"
væri félag stúlkna er starfa á
barnaheimilum. Hið rétta er* að' í
félaginu eru aðeins stúlkur er
hlotið hafa sérmenntun í barn-
gæzlu, í Uppeldisskóla Sumar-
gjafar eða öðrum skóltim hliðstæð-
um.
Úr Fitjaannál (1648).
28. Februarii burtkaliaði guð vei
og kristilega þann háeðla og náð-
uga herra, kong Christian 4., á
70. ári hans aidurs, þá hann
hafði vel og loflega stjórnað Dan-
merkur og Noregsríkjum 52 ár.
S.l. laugardag
voru gefin sam-
S an I hjónaband
’-af sér Jakobi
Jónssyni Steina
Guðrún Guð-
mundsdóttir, Barónsstíg 30, og
Baldvin Haraldsson, múrari frá
Akureyri. Heimili þeirra er að
Njálsgötu 86.
LJRINN
er opinn kl. 1—7 dagl. Sími 2564.
KI. 18.30 Dönsku-
kennsla; II. fl. —
19.00 Enskuk.; I.
Z fl. 19.25 Tónieikar:
1 \ Danslög (pl.j 19.40
’ . Lesin dagskrá
næstu viku. 20.20 Islenzkt mál
(Bjarni Vilhjálmsson cand. mag.)
20.35 Tóneikár: Kvartett í A-dúr
op. 18 nr. 5 eftir Beethoven (Björn.
Ólafsson, Josef Felzmann, Jón
Sen og Einar Vigtússon leika).
21.00 Skólaþátturinn: Frá nem-
endamóti Verzlunarskóla íslands
(Helgi Þoriáksson kennari). 22.10
Passíusálmur (16). 22.20 Sinfóniski-
ir tónleikar (pl.): a) Planókon-
sert í e-moll op. 11 eftir Chopin
(Alexander Blailowsky og Phil-
harmoníska hljómsveitin í Berlín
leika; Julius Priiwer stjórnar) b)
„Francesca da Rimini", hljóm-
sveitarverk eftir Tschaikowsky
(Philharmoníska hljómsveitin í
London leikur; Sir Thomas Beec-
ham stjórnar). 23.15 Dagskrárlok.
Það er vetrariegt umhverfis
Gljúfrastein, Mosfellsheiðin
blasir við hulin snjó, en þar er
kyrrt og friðsælt rithöfundi
sem er að ijúka mikiu verki.
Lim í vinnustofu Halldórs Kilj-
ins berst aðeins lækjargjálfr-
ið með leysingarhljómi því það
er þíða ,í dá.g. Halldór er ný-
kominn heim frá útlöndum og
það er oi’ðinn siður að hann
spjalli örlítið við lesendur
Þjóð.viljans eftir hverja ut.an-
för. Á skrifborðinu eru hand-
ritahlaðar og ég skotra til
þeirra augum, en verð lítils
vísari, enda býður rithönd
skáldsins ekki til hraðlestrar.
Halidór hefur mestmegnis
dvalizt erlendis síðan í fyrra-
vor, síðustu mánuðina í Sví-
þjóð, Danmörku, Englandi og
Irlandi.
— Hefurðu komið til Ir'ands
áður ?
— Nei, þangað hef ég aidrei
komið fyrr. Ég fór þangað að-
allega af sagnfræðilegum og
fornfræðilegum ástæðum vegna
þess að samband Ira við Is-
lendinga hefur ailtaf verið mér
mjög hugstætt efni og ég vildi
kynnast þessari þjóð af eigin
sjón og ýmsu því sem fróði ?
menn þar gætu sagt mér. Ég
hafði sérstakt samband við
stofnun sem nefnist Þjóðfræði-
stofnun Ira, safnar þjóðlegum
fróðleik þariendum. bæði við-
víkjandi sögu, tungu, tónlist
o. s. frv. og hefur einnig með
höndum umsjón með fornieif-
■um þar í landi. Irland er fullt
af fornmenningu, var um alda-
raðir mesta menningarland
Evrópu, á miðöldum snemma.
þótt ótríilegt sé, og hefur senm-
lega náð einna hæst í menningu
á öidirini áður en Island fannst.
— Telurðu að Irar hafi haft
mikil áhrif á íslenzka menn-
ingu?
— Án efa hefur verið hér
mikið samband við Ira og irik-
ill blóðs.k.yidleiki, eins og renn-
sóknir hafa líka staðfest. Irar
eru að b'óðskyldleika líkari ís-
lendingum en nokkurri annarri
þjóð. Ég hef verið að kvnna
mér þetta sérstaklega af á-
stæðum sem snerta verk sem
ég hef verið að vinna undan-
farin ð.r; það er re5st utan um
yrkiséfni frá miðöldum og ger-
ist á því svæði þar sem norræn-
ir menn knma mest við sögu á
því tímabili.
— Þú varst fuiitrúi Isiands
á friðarbingi í Stokkhólmi fyr-
ir áramótin.
■—• Ég sat norræna friðar-
þingið, sem skipað var fu'ltrú-
um frá hundru’ðum félaga í
Skandinavíu. Þárna voru menn
frá öllum hi’gsanlegum sam-
tökum með ónkustu sjónarmið
um alla h’uti, ailt frá góð-
temphirura og guðspekingum
til verkalýðsfélaga og menning-
arfélaga.
Þingið var mynd af þeim a’-
menna hug sem ríkir í allri
Vi&tal v/ð Halldór Kiljan Laxness
,Sem stendur er aðeins eitt sem almenn-
ingur í Evrópu hefur áhuga á: friður’
Evrópu um þessar mundir,
hinni eindregnu friðarkröfu.
Sem stendur cr aðeins eitt sem
almenningur í Evrópu hefur á-
huga á: friður. Það virðist líta
svo út sem fólk í Evrópu hafi
í svip misst áhuga á stjóni-
málum og skýringin er sú að
ef friðurinn glatast eru allar
kenningar og stjómmá’askoð-
anir þar með sjálfdauðar. Þetta
vita menn og skilja ákaflega
vel í Evrópu, og strííisæsingar
dagblaða eða þessar yfirlýsing-
ar sem endalaust eru sendar
út um heim frá stríðsæsinga-
mannafundum, eins og þeim
sem nú stendur í Lissabon,
hrína ekki á
almemiingi;
það er eins
og að skvetta
vatni á gæs.
Það er alveg
sama hvað
stríðsfíflin
espa sig, þau
fá al-drei fólk
ið á sitt band,
fólkið anzár
þeim ekki.Ég
hef komið í
fjölda landa
í Vesturevr-
ópu síðasta
á r i ð, o g
hvergi varð
vart við á-
huga almenn
ings á styrj-
öld né ótta
við að styrj-
Öld verði haf
in á hendur
V.-evrópu áð
austan; því
trúir enginn,
alveg sama
hvort maður
talar við fólk
í Fi’akklandi
eða Þýzka-
landi. —
— Hvemig er þá hugurinn
til Bandaríkjanna?
— Það er ákaflega við-
kvæmt mál fyrir ríki, sem
fram til þessa hafa verið sjálf-
stæð, eins og England og
Frakkland, að sitja uppi með
útlendar herstöðvar á friðar-
tímum. Mér var t. 'd. sagt að
í Englandi væri þettajsnalira
viðkvæmasta mál sem t.il væriJ
Ameríkumenn hafa lagt und-
ir sig Vesturevrópu með því
að faðma st.jómmá’amenn og
segja: ég elska ykkur, — en
hversu djúpt sá sigur stendur
í þjóðum Evrópu, það á eftir
að sannast. Hinsvegar er stríðs-
ingurinn í Evrópu mestmegnis
auglýsingaskrum og blöff, og
það vita víst engir betur en
Ameríkumenn sjálfir. Sem bet-
ur fer verður einnig í Banda-
ríkjunum vart mikillar ótrúar
hjá skynsamari hluta stjóm-
málamanna og jafnvel sk>m-
samari hiuta verzlunarmanna
á því að stríð sé góður biss-
niss. Ef það er rétt sem amer-
ísk tímarit segja að í stríðs-
undirbúningi vegna Kóreu-
Stríðsins hafi verið festir 200
milljarðar doilara samtals í
heiminum, og árangur fjár-
cestingarinnar er sá einn að
það hafa verið mvrtar tvær
HALLDÓR KILJAN LAXNESS
milljónir af fátækum, hálfnökt-
um sveitamönnum í Kóreu, en
Ameríkumenn hjakka enn í
sama farinu þar sem þeir byrj-
uðu stríðið í júrií 1950 -— þá
sér maður það að ef til em
vond kaup, þá eru það svona
aðfarir.
Þetta er eins og einhver
bamapólitík, mennimir sem
Stjórna henni virðast búa við
sáiariíf átta til níu ára drengja
og vera uppaldir á Indíánasög-
um, og þó þessi opinbera am-
eríska pólitík sé studd af miklu
fjármagni bæði til áróðurs og
herga.gnafra.mieiðslu þá verkar
hún jafn óskiljanleg á okkur
þátttakan og stríðsundirbún- Évrópubúa og aðrar þjóðir
Vonír þjónsins rættust ekki, hann sló
hostinn og hvarf fyrir næsta horn.
Ailt varð hijótt, rylcið eitt þyrlaðist og
glitraði í logninu.
/
„Sjáum til. þarna var loksins ættingi, hugs-
aði Hodsja Nasreddín háðslega. — öldung-
urinn hefur sagt satt. Njósnararnir eru
eins og flugur í Búkhara".
Þa.nnig reið hann lengi, ýmist dapur í skapi
þegar hann minntist háiftæmdrar pyngj-
unnar eða brosándi þegar hann hugsaði -
til skattheimtumannsi ns og auðkýfingsins.
sem hafa jiólitískaii þroska.
Á Asíubúa verkar húri eftir
þetta sýnishorn í Kóreu eins
og eitthvert morðæði útí blá-
inn.
Það sem veldur þvi að al-
menningur allra landa bei-st
gegn stríði á okkar dögum,
þrátt fyrir óhemjulegan stríðs-
áróður og gyllingar kapítal-
istapressuimar, en það hefur
aldrei komið fyi'ir í slíkum
mæli áður, er fullvissan um
það að næsta stríð yrði ekki
háð með herjum heldur yrðu
umfram allt drepnir óbreyttir
borgarar. Það verður eytt
mDljónaborgum með öllu því
lífi sem þar hrærist, en herir
verða algert aukaatriði í mál-
inu, það er að segja það getur
verið að röðin komi að þeim
að berjast þegar búið er að
drepa allt annað fólk, en fyrr
ekki.
•—• Verður vart íiokkiirra
nýrra bókmenntahræringa í
Evrópu um þessar mundir?
— Ég hef reki'Ö mig á held-
ur fátt sem sé sérstaklega at-
hyglisvert á þessum mlsserum.
Eystra er skáldskapur og öll
iist í þjónustu sósíalismans og
mótast af þeim aðstæðum sem
slíkri þjónustu fylgja, en hér
að vestan virðist of mikil upp-
lausn og efi og ótti og óvissa
til þess að andrúmsloftið sé
þægilegt fyrir listsköpun. Öll-
um rithöfundum sem ég talaði
við í ýmsum löndum ber sam-
an um það að iistsköpun í því
öngþveiti sem ræður hér í Vest-
urevrópu sé miklfun eifiðleikum
bundin. Þær byltingar sem
gerzt hafa og eru aö gerast
hafa ekki enn skapað listinni
nauðsynlegan jarðveg; það eru
tilhlaup bér og þar hjá ein-
stökum listamonnum á vestur-
’öndum, sem eni fastgrundaðir
í sósíalismá að lífsskoðun til,
en hafa þó valið það bezta úr
borgaralegri menningu, mönn-
um eins og t. d. Pablo Neruda.
Þeir hafa á þessum tíma urmið
þrekvirki, svo scm kvæðið til
skógarhöggsmannsins eftir Ne-
ruda sem er ásamt öðnim kvæð-
um lians einhver stórbrotnasti
skáldskapur sem gerður hefur
verið á okikar tíma, og viður-
kenndur jafnt af andstæðingum
skáldsins sem skoðanabræðrum.
jafnvel í þeim löndum semliggja
undir þunga striðsáróðursins.
Sumstaða.r er þétta kvæði bann-
að og það var uþphaf.lega birt
sem leyniprentun 1949 í Kól-
’.imbíu. En jafnvel kyæöi sem
gefið er út sem leyniprentun af
nokkrum stúdentum í Medtlina
í Kólumbíu leggur undir sig
allan heiminn á örfáum misser-
’im, ef það er nógu gött. Þn6
hefur nú þegar verið þýtt a
[lestar þjóðtungur veraldariim-
ar, m. a. 'hefur brot af þvi
vérið þýtt á islenzku og birt
í síðasta tímaritshefti Máls og
menníngar.
Annars hefur þessu liruni
vesturlenzkrar menningar, sem
nú er að gerast, slegið inn með
örvæntingu hjá fiölda mörgum
skáldum og rithöfundum, t. d.
jafn gáfuðum manni og nýja
nóbelsverðlaimahöfundinum Pár
Lagerkvist sem nefndur hefur
verið kallari angistarinnar.
‘íambærilegt fyrirbrigði er líka
frahski existentialista-skólinn
svonefndi sem hefur þó verið
innblásinn af slíkum vitmanni
sém Sartre óefað.er. Þetta ráð-
leysi, hræðslan og svartsýnin,
er í algerri andstöðu' við það
sem ríkir fyrir austan.
Ég sé í bókaskápnum hjá
Halldóri nokkrar þýðingar a
vérkum hans. t. d. Sjálfstætt
fólk í nýjum útgáfum á hol-
lenzku, spönsku (frá Buenos
Aires) tékknesku og finnsku,
og spyr hvaða bók hans liafi
verið þýdd á flest mál.
— Ég veit þaö ekki, ég hef
aldrei athugað það, senniiega
Sjálfstætt fólk eða Salka
Valka. Það eru aðrir sem fjalía
um það, agentar í ýmsum lönd-
urn, sem viima saman eftir
verzlimarreglum. Mér þykir
trúlegt að ég hafi brotið gjald-
eyrislögin svona tuttugu sinn-
um á ári að meðaltali síðustu
árin, agentamir láta gera
þýðingar og leggja í ýmsan
kostnáð víða um lönd án þess
að bera gjaldeyriseyðsluna und-
ir íslenzk yfirvöld.
— Máttu þá ekki eiga von á
málshöfðunum ?
— Hver veit ? Ég yrði þá
annaðhvort að banna að verk
mín væni þýdd á önnur mál
eða flýja land.
— Það urðu mikil blaðaskrif
hér útaf viðtali sem þú áttir
við Berlingatíðindi í Danmörku.
þar sem þú sagðir m. a. að þú
værir ekki kommúnisti. Það
var meira að segja ekki laust
við að vart yrði smávegis von-
arglætu í skrifum Valtýs og
Jónasar frá Hriflu um þig eft-
ir þetta viðtal.
— Ég hef ekki séð þessi
skrif, en þau sýna þá liversu
sterkur McCarthy-isminn er hér
á Islandi. Ég hef aldrei verið
í kommúnistafiokki og það
myndi misskiljast alveg ægi-
lega. ef ég færi að auglýsa mig
sem kommúnista og ég er viss
um að vinir mínir í Moskvu
yrðu alveg undrandi. Ég hef
alltaf talið mig vinstrisósíal-
ista. — McCarthy-isminn, sem
stimplar alla andstæðinga sína.
kommúnista, er sterkari hér en
víðasthvar annarstaðar. Morg-
unblaðið skrifaði t. d. fyrir
nokkrum árum að Jón Helga-
son prófessor væri launaðúr
erindreki þeirra hjá Kómin-
fornr, og þeir sem ekkert
þekktu til hafa eflaust trúað
því. Ég hef þekkt Jón í 30 ár
og aldrei heyrt hann láta í ljós
nokkurn áhuga. eða skoöun á
stjórnmálum, og því er ekki
að undra þó maður verði dá-
lítið skrýtinn á svipinn þegar
maður les svona vizku. Okkar
flokkur stendur yfirleitt ekki
í neinum tengslum við Kómin-
form og er ekki tekinn sem
kommúnistaflokkur, þó í hon-
um séu kommúnistar. Ég gekk
aldrei í kommúnistaflokkinn
gamla, en ég vann að því að
sameina vinstrisósíalista og
kommúnista í einn flokk á
sínum tíma, og eftir að því
starfi var lokið fannst mér ég
skuldbundinn til að ganga í
hinn nýja flokk, þótt ég hafi
ekki tíma né ástæður ti’. að
vera starfandi fiokksmaður.
Afturámóti hef ég aldrei haft
fyrir því að leiðrétta það þótt
einhverjir.McCarthy-istar innan-
lands eða utan hafi kallað mig
kommunista, og ég hef oft sagt
við blaðamenn sem átt hafa
tal við mig: þið megið kalla
mig kommúnista ef þið viljið,
en ég get ekki kahað mig það
sjálfur, því ég get ekki sannað
að ég sé það. Yfirleitt er orð-
ið kommúnisti skammaryrði i
vesturpressunni en sá mesti
heiðurstitill í austurpressunni,
og ég get á hvorugum staðnum
átt kröfu til þeirrar verðskuld-
unar sem slíku nafni fylgir.
— Að lokum spurningin sem
er á allra vörum; livað líöur
:iýju bókinni?
>— Með því að vinna vel að
henni vonast ég til að ljúka
henni í sumar og þá ætti húu
að geta komið út i haust.
M. K.