Þjóðviljinn - 24.08.1952, Síða 3

Sunnudagur 24. ágúst 1952 — ÞJÓÐVILJINN — (3
riENNT
VERA PANOVA:
Höfundurinn og verk hans
Hér birtist meginhluti
greinar er rússneska
skáldkonan Vera Panova
hefur ritað nýlega í bók-
ménntatímaritið Soviet
Literature. Er hún fyrsta
greinin í flokki sem
birtist í ár, uhdir fjTÍr-
sögninni Rithöfundar
ræða verk síh. (Þýð.).
Ég hef aldrei getað skrifað
skáldsögur niínar eftir fyrir-
framgerðri og óbreytanlegri á-
ætiun. Persónur mínar eru æ-
tíð reiðubúnar að aðhafast eitt-
hvað sem ég hafði ekki fyrir-
hugað, mæla orð sem ég hef
ekki hugsað heldur þær sjálfar.
Þær sltapa söguþráðinn og bygg
ingu sögunnar, ganga inn á
furðulegasta tíma og án þess að
Ikveðja dyra, og giftast jafnvel
helzt þeim persónum sem ég
hefði svarið fyrir að þær
mundu nokkru sinni kynnast.
Það verða árekstrar, sem ég á
enga aðild að, en skapast af geð
höfn persónanna þó ég skilji
það ekki...
Þetta sem ég nú hef sagt á
einnig við um sögu þá sem ég
nú hef í smíðum. Ég hef velt
henni fyrir mér langan tíma,
og ég var að lokum orðin þess
fullviss að nú væri öllu lokið
nema að skrifa söguna. En per-
sónumar, sem ég skyldi gera
söguna af, féllust ekki á það,
og byrjuðu að breyta henni eft-
ir sínu höfði og á mjög óhátíð-
legan hátt. Til dæmis bættu
þær nýjum kafla við söguna,
gerðu allar. mínar stílbrellur að
engu, þó ég hefði lagt í þær
feiknavinnu, og gerbreyttu
kaflaröðinni eins og þær væru
að stokka spil. Persónur sem
ég hugaði aukahlutvcrk trön-
uðu sér fram, en aðrar hurfu í
skuggann. Þannig fóru allar
mínar áætlanir út í veður og
vind, og i staðinn fyrir mín
slípuðu tilsvör mæla persónur
mínar setningar sem koma mér
fullkomlega spænskt fyrir eyru.
Ég verð að gjöra svo vel og
skrifa allt upp á nýt.t, blaðsíðu
fyrir blaþsíðu, því það borgar
sig ekki að beita persónur sín-
ar ofbeldi.
Þetta tekur mjög á taugarn-
ar og kostar mikla fyrirhöfn.
En það hefur einnig sína kosti,
því það gefur ímyndunaraflinu
frjálsan leik á borði, en án
hennar mundi vera erfitt að
skrifa; skáldsögur, svo ekki sé
talað um að lesa bær. Persón-
urnar innblása höfundinn. Ef
til vill rís sá dagur að mér
tekst að skrifa. sögur eftir
strangri áætlun, en' enn sem
'komið er hneigist ég að því að
persónur mínar gangi irui án
þess að kveðja dyra.
Um hvað fjallar sagan? Um
sovétborgara, um samtíðafó'k
mitt, inn þær konur og þá
karla sem eru að grundvalla
kommúnismann vegna alþýð-
unnar um alla. jörð. Hún er
saga um venjulegan sovétborg-
ara, er lifir lífi dáðar og at-
hafnar; sagan um ráðstjómar-
skipulagið í viðleitni og fram-
för.
í upphafi var efnið nokkuð
a.nnað, ef til vill takmarkaðra.
Eg hugsaði sem svo; marþt
ir þættir í lífi okkar hafa enn
ekki verið teknir til meðferðar
í bókmenntunum.
Til dæmis höfum við ýfir-
leitt ekki skrifað um það fólk
sem starfar í stjómarstofnun-
um okkar, fulltrúa okkar í
ráðunum vítt og breitt lun
VERA PANOVA
landið né um það geisilega
uppbyggingarstarf sem þeir
vinna og við sjáum daglega á-
rangur af. — Og því ákvað ég
að skrifa um þetta fólk og starf
þess. Þessi var hin uppruna-
lega ætlun mín með sögunni...
og ég fór að kynna mér starfið
í bæjarráðum okkar.
Það er mikil fegnrð i hinum
stóm borgum okkar, marg-
breytni þeirra og skáldskapn-
um í lífi þeirra. Það er fegurð
í liinum mikilfenglegu opinberu
byggingum okkar, styrku
brúm, Ijósadýrðinni, umferðinni
og ysnum. Sagan sjálf er
líkömnuð í fomum byggingum,
dómkirkjunum og líkneskjun-
um, og hvem dag hækka stór-
hýsin nýju. Mér virðist að
hvergi rísi fegurðin hærra en í
snilliverkum mannsandans.
Neva í Leníngarði cr fagurt
fljót, en það er fagurt vegna
þess að rússneska þjóðin lief-
ur girt það fögmm bökkum og
lagt yfir það þokkafullar brýr.
Og mér virðast ekki hin stór-
brotnu forrn náttúmnnar taka
fram mimim Kreml um feg-
urð og tign, þessum fomu
minnismerkjum um gamla
rússneska byggingarlist . .
Og hugsið ykkur allt það fólk
sem maður mætir á götunni
hve mörg göfug hjörtu, hve
margar átækanlegar ævisögur!
Hér er vissuiega jörð fyrir at-
hugunargáfu, tilgátur og í-
myndunaráfl.
Miðaldra kona kemur gang-
andi á móti mér. Ég þekki
hana, hún er fulltrúi í bæjar-
ráðinu okkar, sveitastúlka sem
giftist í borgina og fór sjálf
að taka þátt í bæjarlifinu.
Hún gdkk í Kommúnistaflokk-
inn; að iokum. fékk hún
ábyrgðarstarf í bæjarfélaginu.
— Eða litli drengurinn
með bækumar sínar undir
liandleggnum, er stekkur upp
í spor\'agn á ferð — hvað
verður hann er hann vex upp?
Hvaða gagn mun liann vinna
þjóðfélagi okkar, þjóðfélagi
sem eflist dag hvem af því
það gefur þegnum sínum tæki-
færi til að þroska hæfileika
sína og veitir þeim færi á að
velja það starf sem þeim hent-
ar? Hvaða bækur hefur hann
imdir handleggnum? Fyrir
hverju hefur hann me&tan á-
huga? Hér getur ímyndunar-
aflið sleppt taumnum, skáldið
getxu- kjörið þessum dreng
hvaða starf sem er, látið hann
vinna þrekvirki; og þó má
hann vita að hugmyndaflug
Mordið inlkla
Fyrir nokkrum mánuðum
kom út í Bandaríkjunum bók
í einu stærsta upplagi sem
bók hefur hlotnazt hingað til
Hún nefndist The Big Kill, en
höfundurinn heitir Mickey Spill-
ane. Derek Kartun, blaðamaður
við Daily Worker í London
hefur ritað eftirfarandi grein
um bók og höfund:
Síðasta morðið af tólf í The
Big Kill (Morðið mikla) frcm-
ur eins árs gamalt bam, er
það skýtur ástmey söguhetj-
unnar, einkaspæjarann Mike
Hammer.
Spillane segir að honum hafi
hugkvæmst þetta morð er hann
sá 3ja ára dóttur sína hleypa
af einni þeirra mörgu byssna
sem hann hefur i húsi sínu.
ic
Fyrsta útgáfan af Morðinu
mikla var prentuð í 2.500-000
eintökum.
Þar á undan hafði fyrsta bók
Spiilanes,, Ég er kviðdómurinn,
verið prentuð í 21 útgáfum og
hans tekur seint fram veru-i 2 milljónum eintaka samanlagt.
leik sovétþjóðanna..
Þessi kona, þessi drengur og
þúsundirnar sem maður mætir
á götunni — það er fólkið sem
ráðin okkar eru gerð fyrir, og
fyrir þeirra tilstilli eru þau
starfhæf. Og er mér hafði orð-
ið þetta Ijóst tók ég að víkja
frá hinni upphaflegu áætlun
minni: að lýsa starfsemi bæj-
arráðanna sem meira eða
minna einangruðu- verki. Mér
skildist að þessháttar bók
hlyti að reynast mjög lítið hug-
tæk. Og smá.tt og smátt tók
ný saga að mótast í huga mér,
saga um líf og örlög fólksins,
saga er lýsti starfi fóLksins,
leið þess að markinu mikla og
þt'irri baráttu sem það heyr
gegn leifmn auðhyggjunnar í
hjörtum manná. Meðal persón-
anna í bók minní er þessi kona,
litli drengurinn. með bækurnar,
formaður bæjarráðsins, ”stúd-
ent, byggingafræðingur, kapp-
iðjuverkamaður, o.s.frv.
Framhald á 6. síðu.
Samtals hafa 5 bækur Spillan-
es verið prentaðar í 10 milljón-
um eintaka síðustu 5 ár.
Fjórar útgáfur bóka hans hafa
komið út í Englandi, en sú
fimmta er vænta.nleg í septem-
ber. Útgefendur segja að Spill-
ane sé metsölhöfimdur voða-
sagna. Allar bækur hans selj-
ast upp og eru endurprentað-
ar.
Velgengni hans grundvallast
ekki á listfengi- Bækur hans
eru lausalopalega byggðar,
mannlýsingarnar frumstæðar,
stíllinn uppsölumeðal.
Hverju hefur þá Spillane að
miðla, að amerísk æska hrifsar
til sín bækur hans af borðum
lyfjabúðanna jafnskjótt og þær
koma út?
Hann leiðir þessa æsku inn í
hættulegan og skelfilegan
draumheim, þar sem sá rudda-
fengnasti ber sigur úr býtum,
þar sem lögum er úthýst, þar
sem kyn, ónáttúra og kvala-
losti eru þrjár hliðar sama
hlutar.
Spillane hefur farið í hring
í leynilögreglusögum sínum,
Aða.lpersóna hans, leynilög-
reglumaðurinn Mike Hammer.
er sjálfur morðingi, glæpafífl
með villimannlegar hvatir. Þeg-
ar Hammer ofsækir morðingja
— eða kommúnista eins og í
einni bók Spillanes — er hann
í einu ákærandi, dómari, kvið-
dómur og böðull.
Hann nauðgar, slær, srnýgur
og þrengir sér í gegn imi þessa
daunillu atburðarás, án þess
að eiga það sjálfur á hættu að
veröa sóttur að lögum. Og
amerísk æska, sem aldrei hefur
lesið neitt annað, gleypir þetta
í sig og æpir á meira.
Þann hugarheim, sem Spill-
ane þjónar, hafa ráðamenn
Ameríku skapað af ásettu r-áði
til að gera ungling;ana færa um
að varpa napaimsprengjum yfir
Kóreu og sýklum yfir Kína
og verða þannig viljalaust verk
færi í höndum þeirra sem vinna
að undirbúningi þriðju heims-
styrjaldarinnar.
Varnarli'ðsmenn vestrænnar
„menningar" yppta öxlum
yfir hinu blóðistokkna inni-
haldi sorabókmenntanna og
kalla það undantekningu sem
ekki hafi neina þýðingu- En
engar axlaypptingar get.a þó
gert að engu þær 10 milljónir
eintaka af bókum þessa. höf-
undar.
Spillane sjálfur hefur enga
siðferðilega eða sálfræðilega
innsýn, en hann veit hverju
bækur hans valda. Hann hefur
sagt í ,,Mac Leans Magazine":
„Ég veit að bækur minar
hafa. stuðlað að hnignun þess-
arar kynslóðar. Ég lýsi þvi lífi
sem þetta fólk lifir í dag. Það
les bækur minar og heldur síð-
an áfram sama líferninu. Bæk-
urnar stuðla að hinni siðferði-
legu hnignun".
Vegna efasemda sinna hefur
Spillane nú gengið í flokk
„Vitna Jenóva", ber á sér bibl-
íuna og prédikar við dyr grann-
anna.-
Framhald á 7. síðu.

Ritstjóri: Guðmundur Arnlauesson
Vtiddar ab allett
Gangur L-iddarans minnir
meir á dans en gangur nokk-
urs annars manns á taflborð-
inu. HaiiLi kann að vísu ekki
nema. eitt spor, en á þessu
spori dansar hami fram og
aftur um borðið afmældum
skrefum og lætur engar torfær-
ur tálma förinni.
Irving Chei-nev er maður
nefndur. Hann hefur ritað tals
vert um skák og skrifar meðal
annars i bandaríska skákritið
Chess Review. Hann er safn-
ari á fáséna hluti. Fyrir nokkru
sá ég í þætti hans skákir, er
hann hafði grafið upp, þar sem
25 SKAKDÆMI.
ABCDBFGH
co i s i
c- ÍH w Hi Pi
co W H * H i
lO ■ k |H| HH
rf< k ■ k: :
07 |1§| • Hll •• • #®
Ci W á Wá . 18 . 81
T—<

riddararnir láta sér ekki nægja
að dansa, heldur raða þeir sér
upp í skrautlegar myndir eins
og reglulegir dansarar í ballet.
Hér koma tvær af þessum
skákum.
BÚDAPEST 1942
Khloyber Nagy
1. e2—e4 c,7—c5
2. Rgl—f3 Rb8—c6
3. d2—d4 c5x<14
4. Rf3x<14 Rg8—f6
5. Rbl—c3 <17—(16
6. Bcl—g5 a.7—a6
7. Ddl—d2 Rf6—d7
8. Bfl—e2 g7—g6
9. Rc3—<15
Mát í öðrum leik
Lpusn á ösðrum stað í blaðinu.
Nú er ekki unnt að leika Bg7
vegna Rxc6, bxc6,Bxe7 og
drottningin kemst ekki undan.
En svartur velur óheppilegan
leik til að komast úr þeirri
klípu.
10. Í7—-16?
11. Rd4—e6!
Nú standa riddararLLÍr skeLLimti
lega!
11. Dd8—að
12. Rd5—c7f Ke8—f7
13. Re6—d8f Kf7—g7
14. Rc7—e8t Gefst upp.
Riddararnir hafa lagt undir sig
trón konungshjónanna, sem
þeir sbökktu á flótta!
DORPAT 1869
Clemens Eisensehtmidt
1. e2—e4 e-7 e5
2. Rgl—Í3 Rb8—c6
3. Bfl—c4 BfS—cö
4. b2—b4 Be5xb4
5. e.2—c3 Bb4—cð
6. d2—d4 ®5xd4
7. c3.vd4 Bc5—bfi
8. 0—0 <17—d6
9. Rbl—c3 Bc8—d7
10. c4—e5 döxeö
11. Hfl—el RgS—e7
12. Rf3—g5 Bd7—e-6
13. Bc4xe6 f7xefi
14. Rg5xe6 Dd8—d6
15. Rc6xg7t KeS—18
16. Ddl—g4 Bb6xd4
17. Rc3—e4 Ddg_b4
18. Rg7—e6t Kf8—e8
19. Re4—f6t KeS—fí
20. Re6—g5t Icf7—1'8
Kxf6 leiðir til máts.
21. Bc l—a3
Hvítur verður að losna við
máthættuna áður en hann get-
ur leikið næsta leik. '
21. Db4xa3
22. Dg4—c6 Rc&—<18
HindL-ar mátið á f7. Nú standa
riddaramir snoturlega á lín- :
u, og eftir augnablik verða. 1
þeir'eru búnir að raða sér upp
í aðra mjmd, sízt tilkomuminni.
23. De6—f7t Rd8xt7
24. RgÓ—e6 mát!