Þjóðviljinn - 16.09.1952, Síða 5

Á) _ ÞJÓÐVILJINN — Þriðjudagur 16. sept. 1952
Þriðjudagur 16. sept. 1952 — ÞJÓÐVILJINN — (5,
JllÓflVllrllNN
Útgefandi: Sameiningarflokkur alþýöu — Sósíalistaflokurinn.
Hitstjórar: Magnús Kjartansson, Sigurður Guðmundsson (áb.)
Préttastjóri: Jón Bjarnason.
Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Magnús Torfi Olafsson,
Guðmundur Vigfússon.
Auglýsingastjóri: Jónsteinn Haraldsson.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustig
19. — Sími 7500 (3 línur).
Áskriftarverð kr. 18 á mánuði i Reykjavík og nágrenni; kr. 16
annarstaðar á landinu. — Lausasöiuverð 1 kr. eintakið.
Prentsmiðja Þjóðviljans h.f.
ISnaSurinn og atviiiniiofsókgiirnar
íslenzkur iðnaður hefur átt í vök að verjast á undanförnum
misserum. Orsökin er framar öðru sú að ríkisstjórn íhalds og
Framsóknar hefur hagað stefnu og starfsaðferður í þeim málum
<;r iðnaðmn varða á þann veg, að ekki verður annað séð en
beinlínis hafi vvrið að því stefnt að leggja hinn unga iðnað
lyndsmanna í rust. Gg árangurinn sem rikisstjórnin hefur náð
<?r slíkur að þrátt fyrir öflugt viðnám iðnaðarir.s eru framleiðslu-
möguleikar iðnfyrirt jekjanna ekki hagnýttir nema að litlu leyti
og mikill hluti þess fóllks sem við hann hefur unnið verið sviptur
atvinnu sinni. Á sama tíma er hrúgað inn í landið ógrynni af
■erlendum iðnaðarvörum, þrátt fyrir gjaldeyrisskort og sívaxandi
'halla á viðskiptunum við útlönd.
Hin glæsilega sýning á framleiðslu og getu íslenzka iðnaðarins,
sem allir dást að þessa dagana með réttu, er ekki aðeins minn-
ingarsýning um framtak Skúla fógeta og innréttingar hans fyrir
200 árum. Hún er um leið svar iðnaðarins til þeirra stjórnarvalda
sem unnið hafa markvisst að því að eyðileggja þennan nauðsyn-
lega atvinnuveg þjóðarinnar. Iðnsýningin er af hálfu iðnaðarins
framlag til þeirrar baráttu sem í dag er háð fyrir lífsrétti, heil-
brigðri þróun og eflingu íslenzkrar iðnaðarframleiðslu.
I þeirri ströngu baráttu. sem íslenzk iðnfyrirtæki hafa háð fyrir
oðlilegum starfsskilyrðum iðnaðarins hafa þau jafnan notið
íyllsta stuðnings verkalýðsins og verkalýðssamtakanna. Örðug-
leikar síðustu ára, hafa þjappað þeim fastar saman sem að þess-
ari atvinnugrein hafa unnið og ekki er of mælt þótt sagt só að
hvergi hafi hagsmunir og málstaður iðnaðarins mætt jafn ríkum
skilningi og velvild og einmitt hjá verkalýðssamtö'kunum. Þau
hafa vissulega sýnt í verki að þau vilja veita íslenzkum iðnaði
allt það lið sem í þeirra valdi stendur í baráttunni sem háð er
fyrir starfsskilyrðum hans og tilveru.
Það getur því ekki hjá því farið að verkalýðurinn og samtök
hans undrist stórum þá óvenjulegu og fruntalegu árás sem eitt
af reyndustu verkalýðsfélögum höfuðstaðarins hefur nú orðið
fyrir af hálfu eins af forustumönnum iðnaðarins og það meira að
segja sjálfs formanns framkvæmdanefndar iðnsýningarinnar. En
forstjóri Héðins og formaður framkvæmdanefndar iðnsýningar-
innar hefur sem kunnugt er vikið úr atvinnu hjá fyrirtæki sínu
þremur af forustumönnum Félags járniðnaðarmanna án hinna
minnstu saka. Uppsögnin er lubbaleg tilraun til að níðast á for-
yigismönnum járniðnaðarmanna fyrir það eitt að þeir gegna trún-
y.ðarstörfum fyrir stéttarbræður sína. Ofsóknin í Héðni er árás
iðnrekandans Sveins Guðmundssonar á samtakafrelsi verkalýðs-
stéttarinnar og hún verður dæmd samkvæmt því af hverjum ein-
asta alþýðumanni og öllum þeim sem viðurkenna samtakarétt
yinnandi fólíks.
Forstjóri Héðins hefur með framkomu sinrii gagnvart Félagi
járniðnaðarmanna sett smánarblett á skjöld þess fyrirtækis sem
hann veitir forstöðu. Hann hefur einnig óvirt íslenzkan iðnað og
þau samtök sem iðnrekendur hafa byggt upp og nú þurftu
Jramar öllu á stuðningi og virðingu ahnennings að halda. At-
vinnuofsóknirnar í Héðni snerta því ekki aðeins samtök verka-
lýðsins og eru ósvífin ógnun í hans garð. Þær eru einnig mál
Eem iðnaðinn og iðnre'kendur almennt varðar, svo framarlega
sem þeir æskja eftir framhaldi þeirrar góðu og vaxandi sam-
vinnu sem verið hefur milli iðnaðarins og verkalýðssamtakanna
-é. undanförnum árum.
Vissulega þurftu wmdamál iðnaðarins nú annars fremur víð
en efnt væri af hálfu eins umfangsmesta iðnfyrirtækis bæjarins
lil fjandskapar óg styrjaldar við verkalýðssamtökin. Og þótt
ekkert bendi til þess að iðnrekendur almennt eða samtök þeirra
eigi neinn hlut að fólskulegri árás forstjóra Héðins á stéttarsam-,
tc'k járniðnaðarmanna, fer ekki hjá því að sú hætta sé fyrir
ihrndi að iðnaðurinn gjaldi frumhlaups hans ó einn eða annan
hátt, eins og til þess er stofnað. Verkalýðurinn- og verkalýðs-
samtökin eru upp úr því vaxin ^ð láta bjóða sér hvað sem er.
Þau munu leita allra ráða til að hnekkja ofbeldisárás forstjóra
Héðins og hafa það eitt í huga að vernda réttindi sín og at-
vinnufrelsi þeirra manna sem þau hafa falið trúnaðarstörf í
eamtökunum. Ekkert annað er viðhlítandi þegar litið er til
þeir.rar hættu sem við blasir fyrir samtök vinnandi fólks sé látið
amdan síga fyrir atvinnuofsóknunum.
Leiðrétt vísa — Meinað um salerni
I 196. TÖLUBLAÐI Þjóðviljans
leggið þið Stefáni prúða í
munn vísu, sem þið teljið víst
að sé rétt með farin, eins og
þið birtið hana, en það er nú
öðru nær. — Af því ég lærði
vísuna fyrir um það bil 20 ár-
um, og er fremur vel við hana,
eins og ég þykist geta fullyrt
að hún sé rétt, þá langar mig
til þess að láta ykkur sjá hana
þannig.
anum. Sími 5030. Kvöldvörður og
næturvörður.
Rafmagnstakmörkunin í dag
Hafnarfjörður og nágrenni. —
Reykjanes.
1 tilefni af opnun listsýningar
Iðnnemar ^er®ar Helgadóttur hefur Lúðvíg
Guðmundsson skólastjóri Hand-
ÞÁ ÞEKKIST það, að iðnnem- ,íða', og myndlistaskólans afhent
. , . listakonunm 1000 kr. verðlaun úr
ínn er rekmn jafnskjott og VerðIauna. utanfararsjóði skói-
hann hefur lokið svemsprofi anSi en Gerður var eitt sinn nem.
og á að fá mannsæmandi kaup andi hans. ' Áður hefur Sverrir
Haraldsson hlotið þessi sömu verð-
laun.
að launum fyrir 4 ára þrælk-
un. Það er ódýrara að ná í
nýjan þræl. Að afloknum 8
stunda vinnudegi verður iðn-
neminn að fara í Iðnskólann
og þar er hann oftast til 10
eða 11 að kvöldi. Þar á eftir
er honum svo ætlað að lesa.
Á dauða mínum
átti ég von en
ekki J>ví að bann-
ið vlð landvist í
Bandarikjunum
fengi svo á Stef-
„Góðverk vann ég eitt sinn eitt,
aðeins eitt,
— betra er eitt en ekki neitt —
endur fyrir löngu.
Um sannfæring hef ég síðan
breytt,
sáran iðrast, djúpt og heitt,
en það vill ekki ganga greitt,
að gera það að öngu —
til þess allrar orku neytt,
öllu viti og kænsku beitt,
til þess hálfri æfi eytt,
yfirleitt
með röngu.“ — G.Ó.
Það segir sig sjálft að námið án IYtursson að hann missti ai-
verður ekki annað en kák til ve& glóruna. En ]iað hljóta að
að sýnast. Allar tilraunir nem- hafa átt sér stað aivarieg skamm-
anna til þess að fá skólatím- h,oup * holliuuIU, a wuu
, , , . lætur blað sitt birta annað eins
anum breytt og hann dregmn ()„. AIþý3ublaðið serðl f fyrradag.
fra dagvinnu liafa orðið ár- j»ar er það birt sem stói*frétt,
angurslausar. Iðnnemar hafa á íremstu síðu, feltletrað og inn-
ekki verkfallsrétt. Fjárakomið rammað, að í enskum grínpésa,
að það sé hægt að kalla að almanaki Old Moore, sé spáð
þeir hafi mannréttindi. hruni kommúnismans. á næsta ári!
Fer nú ekki að verða tímabært að
sameina Alþýðublaðið og Dagrenn-
ingu úr því að ritstjórarnir eru
báðir komnir á sama vitmuna-
stig?
MAÐUR hefur látið í ljós
gremju sína við Bæjarpóstinn
vegna þess að honum var
neitað um afnot af salerni í
veitingastofu einni í miðbæn-
um. Sagði sá að staðurinn hafi
verið fullur af hermönnum og
að hann hefði séð þá ganga
þar inn að vild eins og vera
ber. Það var ekki fyrr en hann
bað leyfis að fá afnot af því
að hann var spurður þeirri
fáránlegu spurningar til hvers
hann ætlaði að nota það, og
er vöflur komu á hann fékk
hann þvert nei.
MAÐUR þessi spyr, hvort það
sé leyfilegt að meina aðgang
að salerni á opinberum stað.
Ég hef ekki lögreglusamþykkt-
ina við hendina en það mun
undir engum kringumstæðum
heimilt að neita manni um af-
not af Salerni, jafnvel þótt
ekki sé opinbert.
ÞAÐ má furðu gegna, hversu
hljótt er um þrælahald það
sem tíðkast á íslandi í dag.
Eru þar iðnnemarnir okkar.
Ég hef heyrt álit eins iðnnema
og sá var ekki myrkur í máli
um iðnnemalöggjöfina. Það
þykir alveg sjálfsagt að laun
iðnnema séu svo lág að þeir
geti ekki með nokkru móti
komizt hjá að lifa á bónbjörg-
um eða stofna sér í stórskuld-
ir þau 4 ár, sem námið
stendur.
MEISTARANUM cr frjálst e
nota þá til hverra verka <
þeim sýnist og fer það efti
siðgæði meistarans hvern:
hann notar sér aðstöðu sír
gagnvart iðnnemanum. Mjö
algengt er að nemar eru látni
vinna til ágóða meistaranur
og ekki látnir læra. neitt a
ráði er að iðn þeirra Iýtu
unz oft að þeir eru látnir byrj'
á að búa sig undir að siriíð
sveinsstykki kannske tvcir
mánuðum fyrir próf. Það e
venjulega séð um að þej
slampist í gegn. sem einskon-
ar hundsbætur fyrir svikin við
kennsluna. Oft byrja þeir ekki
að læra fyrir alvöru fyrr en
þeir eru orðnir sveinar og læra
þá af reynslunni.
19.30 Tónleikar: Ó-
perettulög'. 20.30
Erindi: Hansa-
kaupmenn, II: Lý-
Þriðjudagur 16. september (Eup- J \ \ bi,ka og Norí)Ur-
hemis). 260. dagur ársins — Tungl ' * ]önd (Skúli Þórðar
í hásuðri kl. 10:25 — Ardegisflóð sagnfræðingur). 20.55 Undir
kl 3:40 — Síðdegisflóð kl. 15:58 —■ Jjúfum lögum: Carl Billich o. fl.
Lágfjara kl. 9:25 og 22:10.
Eimskip
Brúarfoss fór frá Hafnarfirði í
gær til Rvíkur. Dettifoss er í
Grimsby. Goðafoss er á Vest-
fjörðum. Gullfoss fór frá Rvík
13. þm. til Léith og Khafnar.
Lagarfoss er i Rvík. Reykjafoss sveit brezka útvaipsins leikur).
er a Siglufirði; fer þaðan til Lyse- 22 35 Dagskrárlok.
kil, Gautaborgar, Álaborgar og
Finnlands. Selfoss fór frá Sigloi- g0 ára er j dag Valgerður G.
firði 9. þm. til Gautaborgar, Sarps- Norðdahl> Hólmi við Suðurlands-
borg og Kristiansand. Tröllafoss braut Hún dye]st . dag að heim.
er í New York. jU dóttur sinnar, Stórhoiti 17.
flytja létt hljómsveitanlög. 21.25
Upplestur: Kafli úr óprentaðri
skáldsögu eftir Hugrúnu (höfund-
ur les). 21.45 Einsöngur: Vietoria
de los Angeles. 22.00 Fréttir og
veðurfregnir. Frá iðnsýningunni.
22.20 Tónleikar: Arthur konungur,
lagaflokkur eftir Purcell (Hljóm-
SkipadeUd SIS
Hvassafell losar síld í Stokk-
hólmi. Arnarfell lestar salt í Ibiza.
Jökulfell átti að fara frá Akureyri
í gærkvöldi til Hornafjarðar.
Rílfisskip
KJÖRORÍJIÖ ER:
EULLKOMIÐ HREINLÆTI
Mjólkureftirlit rfklsins.
Matreiðsl unámskeið verður á veg-
um -Mæðrafélagsins dagana 18.—
Nánar augl. í blaðinu
Reykjavík. fa-
/ík- CA5
Hekla liggur í Pásajes. Esjá er Þ-m
á leið frá Austfj. til Akureyrar. ‘ das’
Herðubreið ,er á Austfj. á suður-
leið. Skjaldbreið er í
Þyril'l kemur væntanlega til Rvík
ur i dag. Skaftfellingur fer frá
Reykjavík siðdegis í dag til Vest-
mannaeyja. Baldur fer frá Rvík
í dag til Gilsfjarðarhafna.
Jiví þó jafnframt yfir að meiui séu
S. ÍOURner, bókbindari, er að brosa að sýndarmennskuiini
fimmtug'ur í dag. hjá útvarpinu. Eg vil láta í ljós
Jiá skoðun mína að menn hirosi
Næturvarzla er í Ingólfsapóteki. ellma stífast að menntamála-
— Sími 1330. ráðherranimi sem liélt að ekki
væri liægt að auglýsa dansléiki
Læknavarðstofan Austurbsejarskól- ef orðið „dans“ væri bannfært!
Tíminn er óánægð-
ur yfir þvi live
niikið menn lirosa
að danslcikjatil-
kymiingum út-
varpsins, en lýsr
Það er mála sannast að ýms-
um hefur oft veitzt erfitt að
greina skil á réttu og röngu,
þegar aðiljar hafa deilt innan
verkalýðssamtakanna, — og er
þaö ýmsum vorkunn.
Fyrir það fyrsta hefur sá að-
ilinn, sem vill óbreytt ástand í
veikalýðsmálunum og talsmenn
lians, margfallt meiri áróðurs-
kosti á að skipa en sá aðilinn,
sem æskir breytingar. — Þetta
má bezt sjá á því, að annars
vegar standa saman fjögur dag-
blöð, Morgunblaðið, Vísir, Tím-
inn og A B.-blaðið, en hins
vegar Þjóðviljinn einn, svo
dæmið sé tekið úr höfuðstaðn-
um.
„. . . . Og svo þegar báðir að-
iljar tala af jafn miklum fjálg-
leik um einingu, — hvernig i
ósköpunum á maður þá í fljótu
bragði að úrskurða hvor hafi á
réttu að standa ?“ Þannig spyrja
sumir í stökustu vandræðum,
því vel flestir gera sér ljóst, að
á þessum úrskurði geta oltið
örlagaríkir hlutir.
I fylgd með góðum mönnum,
sem svona er ástatt um, mundi
ég vilja benda á skemmstu leið-
ina til lausnar þessari gátu,
eins og hún kemur mér fyrir
sjónir:
Við göngum út frá því, að
báðum sé alvara um það, að
skapa einingu, hvorum á sína
vísu. Og þá athugum við fyrst
livað það er sem hvor um sig
vill skapa einingu um, síðan
hversu hún hefur tekizt, þessi
eining, og loks hverjir ávextir
hennar eru, — og byggjum
ekki á neinu úrskurð okkaS-
nema staðreyndum.
F J ÓRBL AÐAEININ GIN
Tökum Morgunblaðið, Vísi,
Tímann og A.B.-blaðið og at-
thugum hvað þessi fjórblaða
eining innan verkalýðssamtak-
anna á að leysa af höndum.
Jú, þeim ber öllum saman: það
er aðeins eitt mál, stórmál:
„eining lýðræðisaflanna í verka-
lýðssamtökunum gegn komm-
únistum“.
Jón Sigurðsson framkvæmda-
stjóri Alþýðusambands Islands
skrifar 2. þ. m. í A.B.-blaðið
grein þar sem „einingin gegn
kommúnistum“ gengur eins og
viðlag með stuttu millibili gegn
um allt hans mál. Hann lætur
mikið af reynslunni sem fengin
sé af þessari einingu á s.l. fjór-
um árum, og orðar það svo, að
„sjálfsagt sé að henni verði
haldið áfram á líkan hátt og
verið hefur“.
Hér höfum við vitnisburð frá
fyrstu hendi um það, að hin
fjórblaðaeiningin hefur tekizt
að óskum, og hennj muni verða
haldið áfram “á svipaðan hátt
og vérið hefur“.
Jón Hafnsson: V. grein
Tvenns konar sféttareining
Andlegf sjálfsfœSi verkafólksins er grund-
vallarskilyrSi og aSalsmerki hinnar
stéffarlegu samheldni þess
Og þá er að líta í kringum
sig eftir staðreyndum er leiða í
ljcS það sem þessi eining ,,lýð-
ræðisaflanna“ í verkalýðssam-
tökunum hefur til vegar komið
og hvað það er sém halda skal
„áfram á svipaðan hátt og verið
liefur“.
Og sjá: Það hafa gerzt miklir
hlutir í hagsmunamálum alþýðu
undir kjörorðum hinnar fjór-
blaða einingar á s.l. fjórum ár-
um. Og takið nú bara eftir:
Strax og þessi eining náði
forystu fyrir Alþýðusambandi
Islands um liáustið 1948 tókst
að koma í veg fyrir að verka-
lýðssamtökin brygðust til varn-
ar gegn vísitölubindingunni, í
líkingu við það þegar Aljiýðu-
sambandið liratt tollaárásinni,
árið áður, undir forustu sam-
einingarmanna. Þar með náði
auðstéttin um 50 millj. kr. fúlgu
af kaupí verkamanna á einu ári
og ]>að með samþykki meiri
hluta Alþýðusambandsþings og
stormandi lófataki lians, eir.s
og ívrr er frá sagt í grein
nr. III.
Það tókst að koma á gengis-
fellingu, er jafngilti um 20%
henni verði „áfram haldið á
svipaðan hátt og verið hefur“!
STÉTTAREINING VERKA-
I.ÝÐSINS
Þá er að athuga hvað hinir
róttæku og sameiningarmenn
yfirleitt vilja að sameinazt sé
um í verkalýðssamtökunum.
Vér viljum sameiningu verka-
fólks allra stjórnmálaflokka og
utanflokka, gegn áhrifum at-
vinnurekenda og auðstéttar-
manna innan stéttarsamtaka
verkalýðsins, alveg eins og sam-
tök atvinnurekenda mjndu ekki
kæra sig um átroðning verka-
fólks og fulltrúa þess t. d. i
Vinnuveitendasambandi Islands.
Vér viljum að allt verkafólk,
hvar sem það telur sig í stjórn-
málaflokki hafi með sér einingu
um kaup og kjör í svo víðtækum
skilningi sem unt er, að það
standi saman gegn lauiiaráni í
hvaða mynd sem er, gegn at-
vinnuleysi og dýrtíð o. s. frv. —
fyrir bættum hag, öryggi og
róttindum alþýðu á öllum svið-
um. — Þetta er það, sem við
meinum með orðunum stéttar-
eining verkalýðsins' í liagsmuna-
hauplækkun fyrir alþýðu, ekki baráttunni.
aðeins með iúllu samþykki A1
þýðusambaiidsins lieldur eiunig
með áskorun ]>ess um ..vir.sam-
lega framkvæmd“ {æssarar
launalækkunar. Samanber bréf
núverandi sambandsstjórnar
sumarið 1950.
í tákni marglofaðrar efna-
hagssamvinnu Marshallkerfisins
hefur tekizt að koma á ískyggi-
legu atvinnuleysi og ná ineti í
dýrtíð. Það hefur tekizt að snúa
hagsækl og vaxandi velgengni
alþýðu í meiri fátækt og ömur-
leik en nokkurn gat órað fyrir,
— og allt er Jietta gert í nánu
opinberu samstarfi við ráðandi
öfl í Alþýðusambandnu.
Það verður sannarlega ekki
annað sagt en mikill árangur
hafi náðst undir kjörorðunum
um „einingu lýðræðisaflanna
gegn kommúnistum í verkalýðs-
samtökunum“ á s.l. fjórum ár-
*um og ekki að kynja þótt nafni
minn Sigurðsson og Co. vilji að
Og þá er að athuga hvað
hægt er að finna meðál stað-
reynda, sem gefur frekari hug-
mjmd um gildi þessarar cining-
ar.
Fyrst skal þó tekið fram, að
enn er hin stéttarlega eining
verkalýðsins á voru landi ung
og ágæti hennar ekki komið í
ljós nema að litlu leyti miðað
við þá miklu möguleika, sem
hún býr yfir. En hér skulu nú
rifjuð upp nokkur alkunn dæmi:
Frá og með sigri sameining-
armanna í stærsta verkalýðsfé-
lagi landsins, Verkamannafélag-
inu Dagsbrún í byrjun ársins
1942 og til haustsins 1948 þegar
sameiningaröflin eftir sex ái*a
forustu fyrir Alþýðusamband-
inu misstu þar völd í hendur nú-
verandi sambandsstjórnar, ein-
mitt á því tímabili skeðu at-
hyglisverðir lilutir m. a. það,
sem hér skal greina:
Eitt mesta ástfóstur þeirra
Béjge Kiihh 'Nielscn
afla, sem nú kenna sig mest við
lýðræði í verkalýðssamtökunum,
gerðardómslögin — öðru nafni
þrælalögin — voru brotin á bak
aftur með sameinuöu átaki
verkafólks úr öllum stjórninála
flokkum og samningafrelsið
endurheimt fyrir verkalýðsfé-
lögin.
Þá er knúið fram orlofið
verkamönnum til handa. Og það
voru ekkj aðeins samnings-
bundiu lriðindi fyrir meðlimi
viðkoniandi félaga á kostnað
viðkomandi atvinnurekanda. —
Atvinnurekendur voru með
sanmingsákvæði knúðir til að
veita verkalýðnum atfylgi sitt
gagnvart alþingi um lögfestingu
orlofsréttarins.
Þá fyrst næst átta stunda
vinnudagurinn fram, fyrir verka
meun atmennt meö samningum.
I>á er grunnkaup, sem staðið
hafði nærrj í stað hátt á annan
áratug í liöfuðstaðnuin, tvöfald-
að eða þ\á sein næst, og hækkar
mun meira víða út mn land
]>ar sem kaup \ar lægra fyrir.
Þá fyrst næst almennt frarn
með samningum sá háttur, sem
nú gildir um greiðslu eftirvinnu,
nætur- og helgidagaviilnu.
Þá fyrst næst fram, almennt,
forgangsréttur félagsbundinna
nianna til vinnu o. m. fl.
Síðast en ekki sízt urðu
stéttarsamtök verkalýðsins þá
fyrst það þjóðfélagsafl, er mestu
réði um ]>að, að tekin var í
]>jóðarbúskapmmi stefna ný-
sköpunar og velgengni í stað
hruns og öngþveitis sem hin
fjórblaða. eining allt frá Vísi og
Mogga til Alþýðubíaðsins og
Tímans boðuðu þjóðinm, stra.v
1944.
Til eru menn, sem hafa viljað
gefa í skyn, að hin mikla sókn
verkalýðs og verkalýðssamtaka
á tímabilinu 1942—1948 sé að
þakka stríðinu. Þetta er vissu-
lega hin mesta fásinna og blekk-
ing, því þegar einingaröflin
náðu forystunni snemma á ár-
inu 1942 hafði stríðið staðið
yfir hálft þriðja ár, en verka-
lýðurinn orðið að búa við hin
versfu kjör, án minnstu aðgerða.
af hálfu Alþýðusambandsins m.
a. lögin mn gengisskráningu.
er sett voru af þjóðstjórninni
sællar minningar þar sem nú-
verandi , lýðræðissamsteypa''
A.B.-blaðsins, Mogga, Vísis og'
Tímans liöfðu lagt saman krafta
sína og myndað efnahagssam-
vinnu eins og nú. Með þessum
lögum þríflokkanna var ekki að-
eins stórum lækkað kaup verka-
íólks, með þeim var meira að
segja verkalýðssamtökunum
bannað að bera hönd fyrir höf-
uð sér í hagsmunamálunum þ-
e. heyja kaupgjaldsbaráttu.
Þessi lög um gengisskráningu
og afnám athafnafrelsis verka-
lýðsfélaganna voru eins og fyrr-
nefnd þrælalög, ekkert annað
di ráðstöfun svonefndra „lýð-
ræðisafla“, scm þá eins og nú
stjórnuðu A.S.I., ráðstöfun til
að varðveita stríðsgróða sinn.
ótrufluð af kjarabótanauðí
vinnandi fólks.
TVENNSKONAR EINING
Það dylst vissulega engum.
sem íhugar þessi mál í alvöru.
að hér er um að ræða tvenns
konar einingu, nafn, sem felur
í sér gagnstæða merkingu, ýtr-
ustu andstæður, eftir því hvor-
um megin frá málið er skoðað:
hagsmunahlið auðsté'ttarinnar
eða alþýðunnar.
Hver er þá í raun og veru
„eining lýðræðisaflanna. í verka-
lýðssamtökunum" á máli A.B.-
blaðsins, Moggans, Vísis og
Tímans? Það er eining þeirra,
sem hafa á sínum tíma svipt
verkalýðssamtö'kin athaína- og:
Framhald á 6. síðu.
Samkoma samvinnumanna í Sképm

V .a'infiurinn gapti, ranfrhvolfdi augun-
um, og fói' að hiksta af ótta: Égr. muldi-
aði hann, að ráðast inn í kvennabúr? —
Það hefur verið sagt að þú hafir svarið
þið við Alja, og-.það. á að handtaka. þig
og' hálshöggva þegar í stað.
Vitringurinn stundi i vanmegnan, og fór
að lirjóta heilann um hvef óvina hans
hefði fundið upp á Jiessari svívirðu. Hann
efaði elcki orð Hodsja Nasreddíns — sjálfur
hafði hann ofbsinnis komið óvinum sínum
á knc með svipuðum aðierðum.
Njósnararnir hafa sagt emirnum að þú
sért kominn, verðirnir ]>utu á markaðinn nð
leita þín. Þeir handtóku mann sem líktist
þér og tóku hann af lífi á staðnum —
og það varð rnikið uppnám. er fólk sá að
þetta var meinlaus prestlingur....
Slagsmálunum hafði nú Jiokað nær haliar-
portinu, og hver vörðurinn af öðrum smaug
inn um það, rifinn, barinn og afvopnaður.
Smátt og smátt lægði hávaðann og atgang-
inn á marJtaðssvæðinu.
Sunnudaginn 7. sept. s.l.
efndu Kaupfélág Rangæinga og
Kaupfélag Skaptfellinga til mik-
il^ mannfagnaðar að Skógum
undir Eyjaf jöllum, í héraðsskól-
anum þar. Var til hennar boðað
að tilefni 50 ára afmælis Sam-
bands íslenzkra samvinnufélaga
og 70 ára afmælis elzta sam-
bandsfélagsins, Kaupfélags
Þingeyinga.
Ólafur Ólafsson, Hvolsvelli,
félagsmálafulltrúi Kaupfélags
Rangæinga, setti samkomuna og
stjórnaði henni. Ávarp flutti
Óskar Jónsson, Vík í Mýrdal,
félagsmálafulltrúi Kaupfélags
Skaptfellinga. Sigurþór Ólafs-
son, oddviti, Kollabæ - formað-
ur Kaupfélags Rangæinga
var fyrsti ræðumaðui. Rakti
hann einkum sögu samvinnu-
samtaka í Rangárvallasýslu frá
í'yrstu tíð. Þá talaði Jón Gísla-
rin, cddviti, Norðurhjáleigu —
þingmaður Vestur-Skaptfell-
inga. Minntist hann þátta úr
sögu KaupfcJags Skaptfellinga
og nefndi margt *af ljelztu for-
ystumönnum þess og starfs
mönnum. Báöir ræðumenn kaup-
félaganna viku að þýðingu
starfs fyrsta kaupfélagsins og
Sambandsins og fóru viðurkenn-
ingamrðum um forystuhlutverk
beggja. Baldvin Þ. Kristjánsson..
forstöðumaður Fræðslu- og fé-
lagsmáladeildar SlS, flutti ræðu
á samkomunni. Þakkaði hann.
báðum félögunum þetta- myncl-
arlega samkomuhald og benti
síðan á með skýrum rökum.
hvem þátt islenzk samvinnu-
samtök hafa átt í því að skapa.
alþýðu manna hér á landi að-
stöðu til áhrifa og stórra verka.
— Skólastjórahjónin á Skógurn.
Britta og Magnús Gíslason.
skemmtu með einsöng, og lékr
frúin sjálf undir. •— Karl Guð-
mundsson, leikari úr Reýkjavík,
las upp pg hermdi eftir ýmsum
þjóðkunnum mönnum.
1 lok samkomunnar var sam-
þykkt með lófataki svohjóðandi
orðsending:
í tilefni af hinum merku
tímamótum frumherja sarn-
vinnusamtakanna í landinu, og
með virðingu og þakklæti
hinna mörgu, cr notið lrafa
reynslu og baráttu þeirra, er
kjark höfðu til að reisa merlci
samvinnunnar á Islandi og
bera það fram til sig'urs, senda
samvinnumenn í Vestnr-Skapta-
fellssýslu og Itangárvallasýslu,
samankomnir á minningar- og
fagnaðarsamkomu í héraðsskól-
Framhald á 7. síðu. ■