Þjóðviljinn - 03.12.1952, Qupperneq 3

Á síðasta samba.ndsráðsfundi 1.
S. í. var gengið frá grundvalíar-
reglum j'yrir ferðaTög íþrótta-
flokka bæöi innanlands og utan.
Þetta var or'ðið knýjandi nauð-
syn því eins og dæmin sýna voru
þessar ferðir margar hverjar ti'
mikils vanza. — Rcglur um þetta
voru nauðsyn fyrst menn höfðu
þær ekki i sér og vonandi tekst
vel um framkvæmd þeirra.
í síðusí.u viku jókst verulega
fjöldi bátítakeiida í getráunun-
tim og jókst vinningsupphæðin
að sama skapi. Hefur það einn-
ig leitt til hækkandi vinninga.
Bezti áraqgu.rinn í síðustu
viku var 10 réttir leikir af 11
mögulegum, þvi að eiaum
leikni’m var frestað. Eom só
árangur aðeins fyrir hjá ein-
mn þátttakénda, sem var með
4 raða kerfi. Er bana þvi með
9 rétta í 2 réiðum, 1 með 8 rétt-
um auk 10 réttra í einni. Vinn-
ingur verðttr því alls kr. 1574
fyrir 3 kr. þátttökugiald.
Síkipting vinninga. var annars
þannig: ■ *
1. vinníngiiv 1110 kr. f"rr 10
rétta (1 röð). 2. v*rn,n"”r 227
kr. fyrir 9 rét.ta (5 raðir). 3
vinningur 20 kr. fyrir 8 rétta
(53 raðir).
LEÍÐRÉT'HNG
Það var mngt sagt ,frá hér
i gær a.'ð Ægir hefði uhnið KR
á sundknattleiksmótinu. — KR
va.nn Ægi 4:1 eg IR í gœr 9:1.
Arsenal - Preston 1
Portsmouth - W.B.A. x (2),
Blackpool-Mánch. City 1
Bolton - Newcastle 2
Charlton - Buraley (1) 2
Cljelsea - Liverpocl x (2)
Derhy - Stoke 1
Manch. Utd. - Middtesb. 2
Aston Villa - Cardiff 1 (x)
Sunderland-Sheff. -W. (1) x
Wolves - Tottenham 1
Everton - Birm’nþham .2
1. delld
TöJurna.r .'sern ekki eru í.svig-
um, eni ein röð, en þær j, svig-
um ern til tryggingar og er þá
komið út í svokallað kerfi.
tVolves 19 10 5 -1 40-29 25
Sunderland 18 10 1 4 30-25 24
Framhaid á 2. síðu.
Grundvallarreghir ISÍ um
ferðalög innan lanðs og utan.
1. gr. íþróttamenn, fararstj.
og þjálfarar skulu ávallt vera
til fjo.'iimyndar um framkomu
alla, bindindissemi, liæversku
og reglusemi á leikvaugi og ut-
an. ^
2. gr. Skylt skal fararstjóra
að haldá dagbóir um ferðina og
skila skýrslu til lilutaðe'igenda
eigi síð'ar en 30 döguni eftir
heimkomu.
3. gr. Æðsta vald meðan á
ferð stendur hafa fararstjórar,
og skulu íþróttamenn og þjáif-
arar hlýða þeim í einu og jöllu.
Þessa dagana er að koma á
markaðinn nýtt songlagahefti
undir ofangreindu nafui. I hefti
þessu eru 45 íslenzk lög, sem
Hallgrímur Helgason hefur
valiö og raddsett og á hann
þar sjálfur 7 lög. En eins og
tónskáldið Segir í formála
„inniheldur heftið að tveimur
þriðju hlutum það, sem kalla
má náttúrusöng íslenzkrar
þjóðar, lög, sera skapazt fiafa
með ísleuzkri alþýðu að fornu
og nýju í samræmi við skap-
gerð hennar og lífshætti. Öll
bafa þau varðveitt sameigin-
legt ættarmót gegnum aídanna
rót: eiufaldleik cg fastaa svip,
. hvort sem þau eru kveðin af
öldruðum bónda vestur í Elyr-
arsveit eða sungin af kornung-
um dreng á Austfjörðum“.
Er hefti þatta framhaid af
Organum I. Vakna þú, ísland,
sem út kom 1940, en þar !>irt-
ust 55 ísl.enz'.c lög, einnig val-
’in og radd&ett af Hallgrími,
Helgasyni. Þannig eru alls 100
lög í báðum heftunúm, og Inun
betta vera eitthvert f jölbreytt-
asta safn íslenzkra söngla.ga.
sem. við eigum. Flest lögin hafa
prðið til á okkkr öld og hafa
a’drei verið prentuð áður. Er
allur frágangur Iron prýöileg'-
asti og raddsetningar með slík-
tim glæsibrag, að nærri eins-
dæmi. mun vera í íslenzkum
tónbókmenntum, en um radd-
' öetnlngar Hallgríms Helgason-
ar segir Karl Erik Svedlun^,
þek’ktur sænskur orgaaisti og
tónlistargagnrýnandi í ritdómi
Siingur ieik-
Ifiræéra
Kvartettinn Leikbræður hélt
sína fyrstu opinberu söng-
skemmíun s. !. föstudagskvöld
í Gamla Bíó. Það ber þó ekki
svo að skilja, áð kvartett þessi
■sé nýr af nálinni, þótt hann
syngi nú opinberlega í fyrsta
skipti. Hann hefur starfað um
nokkurra ára bil aðallega inn-
an Breiöfirðingafélagsins, simg-
ið á skemmtunum þesá og við
fjölmörg önnur slik tækifæri.
A* sögn þeirra félaga ber
fremur að skilja söngskemmt-
un þeirra sem lokaþátt í starfi,
en- ekki upphaf.
■ í kvartettinum sjmgnr fyrsta
tenór Gunnar Einarsson, annan
t.enór • Ástvaldur Magnússon,
fyrsta bassa Torfi Magnússon
og annan bassa Fri'ðjón Þórðar-
son. Á söngskránni' voni 30
lög, sem að vísu vannst ekki
tími til að syngja öll. Ailt voru
þetta skemmtileg dægui’lög,
sem segja má að séu á hvers
manns vörum. Raddir þeirra
félaga eru ekki miklar, en
skemmtilegur og léítur blær
hvíldi yfir söng þeirra. Má
segja að tenórinn og þá eink-
um fyrsti tenór beri söng
þeirra uppi. Njóta raddir þein'a
sín vel í hiniun skemmtilegu
dægurlögiun. Við hljóðfærið
var Gunnar Sigurgeirsson. Carl
Billich hefur raddsett flest
lögin og mun liann á margan
hátt hafa veitt þeim félögum
góca aðstoð.
Söngur þessara félaga er
fyrst og fr-emst ávöxtur stop-
ulla tómstunda frá nárni og
starfi. Þeir munu vera gamlir
æskufélagar frá Breiðafirði,
sem haldið hafa hópinn, þótt
bernskustöðvarnar væru yfir-
gefnar og höfuðstaðurinn yrði
þeirra heimkynni með öllum
sínum hraða og önn daganna.
Húsið var þéttskipað áheyr-
endum, sem fögnuðu söngvur-
Framhald á 7. síðu.
um „Vakna þú, ísland“ í
Stokkhólmsblaðinu „Dagen“
26. maí 1951:
„Raddsetning og hljómasam-
ra>mi Hallgríms Helgasonar í
þjóðlögunum er alls staðar
þrungið krafti. í öilu safninu
er þetta á mjög háu listrænu
stigi með mörgum djörfum og
persónulegijm. dráttum".
Undanfarin ár hafa verk
Hallgríms Helgasonar verið
flutt í mörgum helztu borgurn
Evrópu og hafa þau hvarvetna
hlotið lof. Er þess skemmst að
minna.st, að 17. okt. síðastlið-
inn hélt Halígrímur hljóm-
leika í Kaupmannahöfn með
eigin verkum og hlaut m.jög
góða dóma í dönskum blöðum.
Það mætti nú ætla, að maður,
sem þannig hefur borið hróður
íslands út um fjarlæg lönd,
hafi hlotið verðskuldaða viður-
k.enningu hjá þjóð sinni. En
svo virðist þó ekki vera að
öllu leyti. Veigamest.u verk
hans hafa aldrei verið flutt
hér heima á íslandi. Okkur
virðist skorta þann heilbrigða
metnað að kunna að meta það,
sem íslenzkt er. Ríkisútvarpið,
sem ætti að verá sjálfsagðasti
og öflugasti aflvaiki ísleazkrar
tónlistar, hefui- ekki verið liér
á verði sem skyldi. Og meðan
íslenzkir kórar, einsöngvarar
og hljóðfæraleikarár ganga. að
miklu leyti fram lijá íslenzkri
tónlist, er eklti von.að almenn-
ingur fylgist með í þessum
efnum. . * v
Útgáfa nótnabókj. er kostn-
Framhald á 2. síðu.
Miðvikudagúr 3. desembcr 1952 — ÞJÖDVILJINN —. (3
Raddir kvenna
_______________________ Ragnheiður E. Möller.
Verkíalíið og alþýðuhiísíreyjan
1. des. hófst í Reykjavík eitt-
livert víðtækasta verkfall, sem
háð hefur verið hér á landi
Um 60 verkalýðsfélög víðsveg-
ar uan landið sögðu upp samn-
ingum við atvinnurekendur og
óskuðu þess 1 sameiginiegu á-
liti, að samningar færu fram
við þau hér í Reykjaví'c sam-
tímis. Alþýðusambaudsþing
lýsti yfir eindregnum. stúðningi
símim við kröfur verkalýðsins,
en þær eru: 15% grunnkaups-
hækkun, mánaðarleg uppbót
samkvæmt fraixifærsluvísitölu,
a.tv.leysistryggingar, þriggja
vikna orlof, 40 stueida vinnu-
vika, kaup kvemna hækki hlut-
fallslega meir en kaup karla,
þar sem á því verður ao teljast
óeðliiega mikill munur, kaup
iðnnema hækki. Meiri samhug-
ur og eindrægni virðist því vera
um þessa kjaradeilu, en nökkra
aðra sem háð hefur verið hér
á landi.
Ég sneri mér til húsmóður á
5 matma verkamannsheimili og
spurði hana hvað hún áliti um
vcrkfallið ?
Ég lít á það sem neyðarúr-
ræði, en þetta er þó eina vopn
verkamanna og launþega til að
bæta kjör sín. Fyrst þegar
hægt verður að stöðva þessar
sífelldú vöruhækkanir, gæti
maður vænzt þess, að eitthvert
hald mundi reynast í auknum
kjarabótum, en alls enga að-
stöðu hafa verkamenn til áhrifa
á það. Verkamenn hafa ekki
stofnað til verkfalla og ekki
fyrr en kjör þeirra eru orðin
svo slæm eins og nú er, að þeir
hafa alls ekki fyri>‘ því nauð-
sjTilegasta, og verða að láta
allt á móti sér og mega aldrei
neitt gera sér til gamans, Fclk
iheldur það, að þegar stöðug
vinna er, þá hafi verkamaður-
inn það gott, en það er mesti
misskilningur þegar engin eft-
irvinna er, og þetta hljóta allir
að sjá ef þeir bara hugleiða það.
— Maðurinn þinn hefur fasta
atvinnu, hvernig gengur þér að
láta kaupið duga hehnilinu?
* — Daglegar. haf» ég,.áh.ygg.jur
af afkomunni _og þó fœ ég af-
aðarsöm og gefur lítið í aðra
hönd. Kaupendatala slílcra
bóka miðast fyrst og fremst
við þá, sem læsir eru á tákn
tónanna. Undanfarin 14 ár hef-
ur komið út mikill fjöldi
smærri og stærri tónverka frá
hendi Hallgríms Helgasonar, og
hefur hann stundum orðið að
ieggja hart að sér til þess að
geta látið prenta þau. E;i eng-
ian Islendingur, sem kann að
leika á hljóðfæri eða á annan
hátt hefur tónlist um hönd.
ætti að láta verk hans vanta
í nótnasafn sitt.
Islenzka þjóðin hefur frá
fyrstu tið átt sérstæða cg
glæsilega menningu. Þess:
menning var það fjöregg, sem
hélt í lienni lífinu á mestu nið-
urlægingartímunum og vakti
hana til dáða á ný. Isíenzk
menning hefur ef til vill aldrei
verið í meiri hættu stödd en
nú. Lélegar kvikmyndir og
kaffihúsadjass er að verða
meginnppistáðan í „menningar-
Hfi“ allt of margra íslenzkra
æskumanria. Hór þarf að
sporna við fótum. Þetta nýja
sönglágahefti er eitt innléggið
í þá menninga rbaráttu, sem
háð mun verða á næstu árum
ög um leið verður baráttan
fyrir tilveru íslenzku þjóðar-
innar.
II. S .
’ .■
hent allt kaup mannsins míns
vikulega að drádregnum opm-
berum gjöldum, svo sem skatti
og útsvari, auk sjúkrasamiags,
og nemur sú greiðsla 268 kr.
til jafnaðar á mánuð.i svo er
húsaleigan 400 itr f j'rir tvö lít-
il herbergi og eldhús með öor-
um, ek.kert þvottahús og í Ijós
og hiia fara 260 kr. en þó er
. þetta óvenjulág húsaleiga-, eiKla
húsnæðið kalt og óvioúnandi.
Þetta er þó mun minni leiga en
flestir verða að borga, algengt
mun vera að borgað sé 600 til
900 kr. og allt upp í þúsund kr.
á mánuði fj’rir góða. tvéggja
iherbergja íbúð fyrir utan ljós
og hita. Slíkan munað getur
verkamaður með þremur börn-
um sjaldnast veitt sér, þó ek'ki
komi til fyrirframgreiðsla, eins
og nú er oftast krafizt Engin.
fjölskjdda kemst af án þess að
kaupa eitt dagblað og eru það
18.00 kr. á mánuði og átta kr.
fara til jafnaðar á mánuði í
stéttarfélagsgjald. Alls verða
iþessi útgjöld því 954 kr. á
hverjum mánuði. Þegar þessi
fastaútgjöld hafa verið innt af
höndum eru eftir 1707 kr. rösk-
ar til að lifa af, eða 341 kr. á
hvern fjölskyldumeðlim jriir
mánuðinn og eins og ástandið
er í verðlagsmálum má engu
mona að ég kollsigli mig ekki
vikulega í matarkaupunum. Það
má því vera ljóst að verka-
menn, þótt í fastri vinnu séu
allan ársins hring, leggja ekki
fjrrii eða geta veitt sér meira
en brýnustu lífsnauðsynjar,
hvað þá nohkurn lífsmimað svo'
sem bækur, föt eða skemmtan-
ir. Ég vildi óska, að þeir sem
ráða, hugleiddu hversu erfið
þessi aðstaða er. En lífskjör
þeirra sem stopula ■..eða. litla
sem eaga vinnu hafa hljóta að
markast af dýpstu neyð.
' —^Framleiðslan ber sig ekki
segja menn, hvað heldur þú um
það?
— Ég held að verkamenn séu
þar ekki riestur þrándur í götu
og aö verkamenri geti ekki lagt
œcira að sér en iþeir gera, og
ef að þjóðartekjur Islendinga
eru metnar yfir 2000 milljónir
á ári, eða sem samsvarar 70
þús. kr. á hverja fimm manna
fiölskyldu er augljóst að kjara-
bócakröfur launþega eru næsta
lúlar. Ég álít að ríkisstjóminni
sé vel kunnugt um aðstæður
verkamanna, en þeir hlífa þeim
þó ekkert í útgjöldmn og lita
ekki á það sem skyldu að jafna
kjör manna
— Heldur þú að verkfaiiið
standi lengi"
— Varla, og það er vissulega
ósk xnín að það leysist sem
fjrrst, því erfiðari sem lífs-
kjörin eru, því nauðsyaiegra
er að þoka þeim til betra horfs
og verkamenn mega sannarlega
taka í munn „hjáipaðu þér
sjálfur þá hjálpar þér guð“.
Hvernig væri annarsi ef ríkis-
stjómin fengi Benjamín til að
reikna út fyrir sig, hvað mer.n
gætu lifað á minnst t.d. með
fimm manna fjölskyldu, því að
á meðan menn eru ekki teknir
af, verða þeir að lifa.
o
ÖUum hugsandi mönnum er
ljóst að kröíur verkamanna eru
ekki settar fram að tilefnis-
lausu, en eiga við fyllstu rök
að styojast, þeir eiga því marg-
falt fleiri á bak við sig en fó-
lagatala þessara. stríðandi
verkalýðsfélaga gefur til kynna.
Því er það almenn krafa að
verkfallið dragist ekki á lang-
inn. .
"V
A