Þjóðviljinn - 20.03.1953, Síða 3

Föstudagur 20. .marz 1953 — í>JÓÐVXLJINN — (3
Koma þarf i ?e| fyrir algerf öngþveifi
Ríkisstiórnln verSur setga bráSabirgðo-
lög um framlengingsi bindingarákvœða
húsaleiguloganna
Viðtal við Kristján Hjaltason, form. Leigjendafélags Reykjavíkur
Eitt kvöldið í vikunni hitti ég
Kristján Hjaltason, form., Leigj-
endaféla.gs Reykjavíkur, og spurði
hann hverjar væru horfurnar í hús
næðismálunum níi með vorinu.
— Það er skemmst af ‘ áð seg ja
svaraði Kristján að þær horfur
eru sízt batnandi. . Ástand hús-
næðismálanna hefur ekkert batn-
að á árinu 1952.
Ástandið fer einmitt versnandi
vegna uppsagna er leiða af því
að bindingarákvæðin hafa nú
verið numiri úr gildi.
Aðeins 30 höfðu flutt inn í
smáíbúðir.
— En smáíbúðirnar?
-— Margir ha,lda því fram að
ástandið hljóti að vera að batna
vegna þess að mikið sé byggt,
einkum smáíbúðir. Engar skýrsl-
•ur eru enn til um það hve mikið
hefur verið byggt á árinu 1952.
í>ó er vitað, að inn í 30 smáibúð-
ir hafði verið flutt um áramótin,
en þó mun engin þeirra íbúða
hafa verið fullgerð. Meðan ann-
að liggur ekki fyrir er.ástæða til
að ætla að byggingar hafi verið
svipaðar og árið 1951, en það ár
voru byggðar 281 íbúð, og það
sama ár var íbúðafjölgunin í bæn-
um um 1500 manns. Þá lætur
nærri að nýbyggingar séu yfir
fólksfjölgunina, en þær ná þó
ekki heimingnum af lægri töl-
unni sem hagfræðingur bæjarins
taldi 1947 að þyrfti að byggja ár-
lega framvegis.
Þörf bygginga inun nieiri nú.
.— ,Nú er það ijóst, að ef þörf-
in fyrir nýjar íbúðir var þá eins
imikil og hagfræðingur bæjarins
áætlaði, Jiá er hún miklu meiri nú
vegna þess hve fólkinu hefur
fjölgað í bænum. Þá ber einnig
á það að líta að frá því síðasta
styrjöld hófst liefur verið iögð á
það megináherzla að komast und-
ir eitthvert þak, en hinsvegar
ekki lögð áherzla á það, hvernig
þær íbúðir hafa verið, né hve
miklu hefur verið þjappað inn í
lítil húsakynni.
Allt sem lítilfjörlegast er
talið til mannabústaða.
— Ófremdarástandið hvað lé-
legar íhúðir snertir er bein af-
leiðing þess að fólki var dembt
inn í kjallara, skúra, hanabjálka
og bragga, yfirleitt allt sem lítil-
f jörlegast hefur verið til fundið til
mannabústaða. Ekkei't hefur ver-
ið rifið svo teljandi sé af þess-
tm lélegti íbúðum, nema það sem
grotnað hefur alveg niður eins
og sumir braggarnir, og þegar
svo 'ekki hefur verið byggður
helmingur þeks íbúðafjö'da sem
hagfræðingur bæjarins taldi nauð-
synlegt er ekki að furða þótt
þrengsiin hafi ekki minnkað
heldur þv'ert á móti aukizt
t stað þess að bæta ágalla
húsaleigulagamia voru þau
afnumin.
Það er öllum kunnugt að 1943
voiu sett hin margumtöluðu húsa-
leigulög til þess að reyna að koma
i veg fyrir að ófremdarástand
skapaðist vegna óeðlilegs að-
streymis fólks o. fl. og til að
setja hömlur á að húseigendur
notuðu slíkt ástand-ta.kmarkalaust
sér til hags.
Framkvæmd laganna fór í
handaskolum, bæði vegna á-
galla laganna svo og að vegna þess
íiS húsnæðisleysið fór vaxandi. I
stað þess að bæta húsaleigulögin
hefur Alþingi ailtaf verið að
narta utan úr þeim og • eyða
þeim. Það er önnur stefna en
aðrár þjóðir hafa fylgt,' og önn-
ur en Islendingar hafa fylgt í
verðlagsmálum, því verðlag var
ekki gefið frjálst fyrr en töiu-
vert magn af vörum var komið
á markaðinn, og hefur þó margt
verið fundið að verðlagseftirlitinu.
Allt þetta skyldi fólkinu veit-
ast, aðeins ef . . . .
— Um síðustu kosningar, bæði
til þings og bæjarstjórnar töluðu
núverandi stjórnarflokkar mörg
orð um nauðsyn þess að bæta úr
húsnæðisleysinu, og hétu stórkost-
legum umbótum, aðeins ef þeir
fengju fylgi kjósendauna. Fylgið
Kristján Hjaltason
fengu þeir, og a.llt til síðustu
stundar hefur fólkið sem kaus þá
verið að vonast eftir að þeir
meintu eitthváð með loforðum
sínum. Sérstaklega mun fólkið
hafa treyst á Framsóknarflokk-
inn, sem hvað fegurst talaði um
þessi mál og lýsti str'.ði á hend-
ur allri f járplógsstarfsemi og
okri.
Hverjar urðu frani-
kvæmdirnar?
— Og um stund virtust jafnvel
horfur á að Framsókn ætlaði
eitthvað að gera, þvi sumarið
1951 skipaði forsætis- og félags-
málaráðherra nefnd manna til að
undirbúa húsnæðismálalöggjöf. 1
þá nefnd skipaði hann fulltrúa
frá Framsóknarflokknum, Sjálf-
stæðisflokknum og Alþýðuflokkn-
um.
Nefnd þessi samdi myndarlegt
húsaleigufrumvarp, er miðað var
við að lögin yrðu í gildi meðan
ástandið væri erfitt og allengi
eftir það, meðan jafnvægi væri
að lcomast á. Frumv. var lagt
fyrir þingið 1951, þar komst það
til 2. umræðu og strandaði þar.
Hreint viijaleysi þessara
þriggja flokka.
— Ástæðan til þess að fmm-
varpið sti-andaði var engin önn-
ur en hrcint viijaieysi þessara
þriggja flokka á að láta frum-
varpíð vevða að lögimi!
Eins og löggjöfin var áttu
al'ar hömlur á uppsögnum að
falla úr gildi á s. 1. vori í þeim
húsum er húseigandi bjó ekki í
sjálfur. Þá sá þó þingið þann
kost vænstan að fresta niður-
fellingu uppsagnarheimi'darinnar
til 14. maí 1953.
Uppsagnirnar vorið 1951.
— Þá er í fersku minni öng-
þveitið sem varð 1951 er húseig-
endur sögðu upp fplki í veruleg-
um hluta þeirra húsa er þeir
bjuggu i sjálfir, og ég býst við
að ful’trúar bæjarins í húsnæðis-
málum hafi ýtt á eftir að upp-
sagnarheimildinni vai' frestað, því
þeirra verkefni’ mun ærið erfitt
þegar nýju og nýju flóði hús-
næðisleysingja er hleypt inn á
'þá.
Bæjarstjórnin hefur ekkert
gert til að Icoma í veg fyrir
öngþveiti í vor.
— Það er ekki vitað að bæjar-
stjórnarmeirihluti Reykjavíkur
hafi gert nokkurn skapaðan hlut
til að koma í veg fyrir eða draga
á nokkurn hátt úr því öngþveiti
er skapast í vor, ekki einu sinni
að hún hafi gert svo mikið sem
að hún hafi athugað möguleika á
því að" viðhalda bindingarákvæð-
unum enn um stund.
Eim var það lagt frarn.
— Á fyrstu dögum þingsins á
s. 1. hausti var húsaleigufrumvarp
ið enn lagt fram í efri deiid. Það
var sent Fasteignaeigendafélag-
inu og Leigendafélaginu til urn-
sagng.r. Húseigendur töldu, eins
og ævinlega, að á rétt sinn væri
gengið með þvi að hemla að
nokkru ákvörðunarrétt þeirra um
leiguhúsnæði. Leigendafélagið
lagði til að frv. væri samþykkt
þó það teldi að frumv. mætti að
mörgu leyti betra vera.
Enn sviku þríflokkarnir
heit sín.
—■ Þingið leið svo að frum-
varpið komst aldrei nema til 2.
umræðu í efri deild. Nú var þó
sá munur að þingið fór svo heim
að það sinnti má'inu ekki neitt,
og afleiðingin af því er að allar
hömlur á uppsögnum falla úr
gildi i vor,
nema því aðeins að ríkisstjóm-
in sjái sig unt hönd og gefi út
bráSabirgðalög er frainlengi
bindingarákvæðin.
Mér er kunnúgt um að fólk,
sem héfur nú þegar í stórum
hópum fengið uppsagnarbréf og
sér engin ráð framundan, setur
vonir á ríkisstjórnina, um að
hún geri einhverjar ráðstafanir
til að bæta úr þessu.
Það hlýtur að skapast
öngþveiti,
— 1 beinu framhaldi af þessu
er ástæða til að gera sér grein
fyrir því hvað gerist í vor. Það
hlýtur að myndast öngþveiti. Það
er vitað að mjög margir sem
leigja húsnæði hafa nú sagt leigj-
endum sínum upp, eklci kannske
fyrst og fremst til að losna við þá
úr húsunum, heldur til þess að
fá út úr húsnæðinu miklu meiri
upphæðir en áður.
Það má vel vera að rétt sé,
sem sumir hafa haldið fram, að
upphæðir í du'dum greiðslum (þ.
e. húsaleigugreiðslur umfram þá
upphæð sem kvittað er fyrir)
ásamt fyrirframgreiðslum séu nú
lægri, en meðan kaupmátturinn
var meiri, en það liggur í augum
uppi að þær greiðsiur eru enn
meiri blóðtaka nú en meðan kaup
máttur var almennt meiri en nú.
Húseigendur hafa nú í 2 ár
haft mögu’eika til að fá metið
eftir nýjustu tölum sem löggjaf-
inn hefur ákveðið, og í gömlum
húsum sem annars eru í sæmi-
legu standi er nýja malið mun
hærra en það gamla. Sumir hafa
látið sér það nægja, aðrir sætta
sig ekki við þá hækkun eina, og
þeir munu því miður vera fleiri.
Smáíbúðirnar leysa ekki
%-andann.
— Því hefur mjög verið ha’dið
fram í ræðu og riti að húsnæðis-
málin myndu leysast á grundvelli
smáíbúðabygginga, en það er þeg-
ar ljóst að framkvæmd þeirra
mála að þar ér einungis um tylli-
von að ræða.
Það var úthlutað 480 lóðum
undir smáíbuðir, en umsóknir
voru á annað þúsund. En þegar
smáíbúðirnar hafa verið á döf-
Framli. á 8. síðu
Karlinn i kassanum
Morg'unblaðið skýrir svo frá að með síðustu
skipsferð liafi komið kassi frá austuriöndum
með sannanir um ástandið í Kína.
„Landshafnarsijórnin“ byrjuð játningar.
War kaupsiidi isndsbafnarhússins
einnig allii að sölœ |®s$!
Landsliafnarstjórnin er þegar byrjuð að gera játningar varð-
andi söluna á landshafnarhúsinu í Njarðvíkum til Karveis Ög-
mundssonar útgerðarmanns.
1 gær barst Þjóðviljanum eftirfarandi:
„Yfirlýsing.
Sunnudaginn 15. marz s. 1.
birtist í Þjóðviljanum igrein und-
irskrifuð J. B. Er þar mjög hall-
að réttu máli og ákveðnir menn
taldir ámælisverðir að ósekiu.
I greininni er, meðal annars,
sagt að Karvel Ögmundsson bafi
keypt Landshafnarhúsið í Njarð-
vík fyrir 40 þúsund, í staðinn
fyrir að söluverð þess var kr.
180 þúsund.
Hús þetta var fjárhagslegur
•baggi á landshöíninni og' ekki
líklegt að þess yrði þörf fvrir
starfsemi hafnarinnar, ennfrem-
ur var ibygging þess þannig, að
álitið var, að ef húsið yrði gjört
nothæft til íbúðar, mundi við-
gerðarkostnaður nema ca. kr.
60 til 70 þúsund.
Þá segir J. B. að líkur séu til
að a.llar ákvarðanir um bygg-
ingu Landshafnarinnar séu lagð-
ar á hilluna. En það rétta er að
.aldrei hefur verið framkvæmt
meira á einu ári en gjört var á
síðastliðnu sumri og engar líkur
til að framlcvæmdir verði stöðv-
aðar.
Þetta , viljum við taka fram,
vegna þeirra, :sem vilia hafa það,
sem réttara er.
Keflavíl^, 18. marz 1933.
Landshafnarstjórnin.“
7
Þ^ veit maður það, að „lands-
hafnarstjómin“' seldi Karvel hús
ið á 180 þús. kr. Það undarleg'a
við yfirlýsingu þessa er hin ó-
persónulega undirritun: „lands-
hafnarstjórnin“. í því sambandi
vildi ég mega leggja fram nokkr-
ar spurningar:
Hvernig stóð á því að ekkert
nafn var ritað undir yfirlýsing-
una?
H.verjir eru í „landsliafnar-
stjórniiuii“? Það skyldi þó aldrei
vera að kaupandi hússins sé
eimiig í stjórn seljandans? •
Er það rétt að Karvel Ög-
mundsson leigi ríkinu þetta hús,
sem „landshafnarstjórnin“ segir
að verið liafi „fjárhagslegur
baggi á landshöfninni“, fyrir 120
þús. kr. á ári?
,,I.andshafnarstjórnin'‘ .segir að
þurft hefði að kosta 60—70 þús.
kr. til viðgerða „ef húsið yrði
gjört nothæft til íbúðar.“ Hve
niiklu var kostað til viðgerðar
áðav en verkamennir’nir voru
fluttir þangað inn?
„Landshafnai-stjórnin“ segir
„engar líkur til að framkvæmd-
ir verði stöðvaðar“ við lands-
liöfnina í Njarðvíkum. Leyfist að
spyrja hvort Bandaríkjanienn
liafa verið að mælingum í Njarð-
víkimi á vegum „landshafnar-
stjómarinnar“? Eða eiga fram-
kvæmdir við fyrirhugaða liöfn í
Njarðvikum að vera á vegum
Bandarikjahers?
Eg vil benda „landshafnar-
stjórninni“ á að les-a síðasta
tölublað Faxa, þá mun hún sjá
að fleiri en ég viija fá svör við
þessum spurningum.
J. B.