Þjóðviljinn - 26.03.1953, Síða 11

Fimmtudagur 26. marz 1953 — ÞJÓÐVILJINN — (11
fc
Á síðkvöldum leggja ungir
menn gjarnan leið sína niður
í miðbæ'. Leið þeirra liggur
einkum urn Austurstræti og
Aðalstræti og til baka aftur í
fábreytileika tómstundanna,
sem æskulýðurinn á í þessari
ungu borg. En lífið er þessum
ungu mönnum ekki alveg eins
grátt og umhverfið. Kynhvöt
þeirra er nýtekin að blossa og
þýðingarmikil augnaskot geta
varpað rósrauðum bjarma yfir
fábreytileikann. Þessir ungu
menn berast gjarnan allmjög
á í klæðaburði sem títt er um
fólk á unga aldri. Þeir liafa
fengið nafnið stæLgæjar á illri
reykvísku.
Skúlanefnd heitir nefnd ein.
Skúlanefnd hefur kjörið sig
til þess að hressa uppá fá-
breytileika þessa bæjar og
sýna honum einhverja ræktar-
semi. Skúlanefnd settist á rök
stóla og ræskti sig af alvöru
þunga: hvað skal gera góðir
hlálsar, við verðum að tjá fæð
Togliatti
Framhald af 5. síðu.
ekki þorað annað en að lögleiða
kosningafals fyrir þingkosning-
arnar, sem fram eiga að fara í ár,
til að tryggja með því meirihluta-
aðstöðu sína á þingi þótt þjóðin
snúi við henni baki.
Andstæðingar Togliattis jafnt
og samherjar hafa orðið að viðui'-
kenna óvenjulegar gáfur hans og
stjórnmálaleikni. Reynt var að
vinna á flokki hans með bann-
færingu kaþólsku kirkjunnar,
ógurlegu vopni í eins ram-
kaþólsku landi og Ítalíu. Togliatti
sá við því tilræði. Vopnavaldi
Scelba innanríkisráðherra hefur
ekki heldur orðið neitt ágengf
gegn Kommúnistafolkki Ítalíu.
Enginn einn maður hefur átt slík-
an þátt í því sem Palmiro Togli-
atti að gera Kommúnistaflokk
Italíu að fjöldaflokki, sem lætur
til sín taka á öllum sviðum ít.alsks
þjóðlífs pg engin leið er að ein-
angra,*hve mikið sem reynt er til
þess.
ingarborg vorri ást vor^ í verki.
Jú við reisum minnsimerki yfir
föður bæjarins fyrir 120 þús-
und kall, við reisum Skúla í
yfimáttúrlegri stærð.
Ojæja, við skulum segja að
nefndum hafi dottið margt rit-
lausara í hug en að reisa
minnismerki. Skúlanefnd var
ekki í neinuin vafa um hver
væri einn fær um að takást á
'hendur hið vandasama verk.
Hún fól það þeim Eina að öðr-
um óreyndum. Enginn veit nú
hvernig Skúli fógeti var í hátt.
Einhverjum kynni að hafa
dottið í hug að hægt væri að
spaíða minnipmerki í öðru en
mannsmynd, en hváð um það,
hitt er líka verðugur möguleiki.
Semsé Skúli er aftur kominn
í bæinn og sá hefur ekki
smækkað í fjarveru sinni. Það
halda sumir að orðið stórt
þýði um leið stórkostlegt. Já,
hvílíkur bergrisi.
Við vitum ekki eins og áður
er sag't, hvernig Skúli leit út.
Við vissum ekki að Skúli fógeti
hafi verið stælgæi. Frakki ris-
ans og hinar stifpressuðu bux-
ur gætu fengið hvaða tízku-
höndlara sem er til þess að
blikna.
Sagt er að Skúli hafi veri'ð
myndarlegur á velli, en hamingj
an góða, þær axlir hafa tæp-
lega sézt síðan axlarpúðar
hurfu úr tízku skömmu fyrir
strið. Og andlit Skúla. Er
hið typiska íslenzka andlit?
Maður fær ekki varizt þeirri
hugsun að hausinn á þessu
pródukti minni á SS-mann
amerískri hasarmynd frá
áranum. Maður hefur
samanbitna skolta, hjá mönn-
um sem vilja sýnast karakter-
sterkir en brúnaþjmgsli
munnfesta geta farið út
dramatískan karékatúr.
leikurum er þetta kallað að
leika (overacting). Ekki
ég hvað á að kalla slíka leir-
UNGUR lettneskur myndhöggvari, Victor Prytk.ov, hefur gert þessa
átakanlégu mynd af' kóreskri móður, sem krefst hefndar fyrir
faliinn son sinn.
dramatík. Kefði ekki verið rök-
rétt að lláta risann vera með
boxhanzka ?
Á öndverðri þessari öld
fengu þorparar borgarkom-
plexa og fóru að nota orðið
sveitamaður niðrandi merk-
ingar um þá sem hvíldu við
brjóst jar'ðar, og hafa í skjóli
hins upprunalega eðlis síns,
varðveitt það sem hezt er í
fari þessarar þjó&ar. Það mætti
tala um ,,sveitamenn“ í ab-
strakt niðrandi merkingu um
vissa tegund manng, en þeir
búa ekki í sveit heldur borg.
Þessir menn hafa rofnað úr
tengslum við uppruna sinn og
glatað vi'ð það vissum góðum
eiginleikum án þess að fá til-
einkað sér aðra: borgaramcnn-
ingu Evrópu sem hefur skapað
marga dýrmæta gimsteina. Þeir
svífa í tómi milli borgar og
sveitar. Þessir menn eru fjöl-
memiir 1 Reykjavík.
Það eru mörg minpismerki í
Vesturálfu. Mörg þeirra eru
ekki stórbrotin listaverk, en
sú borgaralega menning sem
á bak við þau stendur, er það
rótgróin að þau verða nær
aldrei hlægileg, heldur gerð af
kunnáttu og hæfni þótt oft
skorti listræna inspírasjón.
Að vissu leyti er þessi ,Skúli‘
verðugt minnismerki. Minnis-
merki yfir smekk þeirra manna
sem svifu í lausu lofti milli
borgar og sveitar með sinn
gúmmíflibba-kúltúr á því herr-
ári 1953, og skyldi enginn
lasta eftirkomendurna þótt
brosi.
Einu sinni gerði maður mynd
af vatnsbera. Maðurinn hafði í
huga fannbari'ð fólk sem einu
sinni mátti sjá á götum Reykja
víkur sligast af hinum erfiðu
lífskjörum sínum. Mynd þessi
er tákn þessa sligaða fólks.
tákn en ekki eftirlíking. Það
kom til tals að setja þessa
mynd upp einhversstaðar, en
þessir í loftinu nær veinuðu
af skelfingu. S!ik mynd sam-
ræmist ekki fegurðarsmekk
gúmmífl'bbanna, alltof gróf.og
feit. Konumynd skal vera vel
vaxinn konumynd. Jafnvel eftir
Tíking af fólki sem var Ijótt og
bjó við erfið kjör væri liæpin
í augum slíkra fagurkera.
Skúlanefnd 'ætti nú að ganga
enn lengra. Því ekki a'ð setja
vat.nsbera við .austur endann á
Austurstræti, helzt nakta
stúlku sem hallar undir flatt í
angurværri erótík með netta
vatnskönnu í hendi sér og svo
Skúla við suðurenda Aðal-
strætis.
Þessi minnismerki mundu
þjóna tvennum tilgangi sérstak-
lega til handa stæigæjum sem
fjölmenna þar á kvöldin. Hjá
Skúla gætu þeir orðið þess
minnugir að huga að bindum
sínum og buxum, hinsvegar
gætu þeir veri'ð minnugir þess,
sem ekki má nefna.
Komið hefur til tals að láta
Norclendinga fá afsteypu.
Skulu Norðlingar nú hljóta
molana sem hrjóta af menning-
arborði okkar sunnlendinga og
vonandi að þeir kunni áð
meta slíkt að ver'ðleikum og
vandi til staðsetningar.
Kamoske að Hólakirkja hljóti
heiðurinn að návist tröllsins.
Kjartan Guðjónsson,
HÉR er sýnt enn eitt atriði úr ítöisku stórmyndinni „KLUKKAN
SLÆB TÓLF“ — og tækifærið notað til að ítreka fyrri tilmæli tii
reykvískra kvikmyndáhúsa að iáta það ekki dragast um of að
gefa okkur kost á a3 sjá hana.
=SSS=3
Nýtt leikrit
eftir Arthur Miller
AhTIUIR MILLER, höf-
undur leikritsins Sölumaður deyr,
hefur samið nýtt leikrit, Eld-
skírnin (The Crucible). Það fjall-
ar um galdraofsóknirnar í Amer-
íku á 17. öld og er byggt á at-
burðum, sem áttu sér stað í Sal-
em í Massachusettsfylki í Banda-
ríkjunum árið 16D2, en enginn
getur verið í vafa um, að það
sem höfundurínn hefur í huga,
er sú gerningahríð sem nú er
'gerð gegn öllu frjálslyndi í Banda
ríkjunum, undir yfirskyni bar-
áttu gegn kommúnismanum.
ritum Millers og. er vissulega mik-
ið sagt. En það er víst, að ekkert
viðfangsefni gat hann valið sér,
sem er betur fallið til að vekja
bandarísku þjóðina og reyndar all-
ar þjóðir á Vesturlöndum til
skilnings á þeim voða, sem vofir
yfir, ef McCarthy og hans líkar
fá að halda áfram hér eftir sem,
hingað til. Það má telja það senni
legt, að Þjóðleikhúsið hafi þegar
fengið augastað á þessu nýja léik
riti eins öndvegishöfundar banda-
rískrar leikmenntar, og er að
vona að það sjái sér fært að sýna
það hér. ás.
L EIKRITIi) er í þrem
þáttum, auk inngangs. Sagan
hefst á þvi, að séra Samúel Parr-
is fer að leita að nornum, þegar
dóttir hans tekur ókennilegan
sjúkdóm. Hann þykist hafa kom-
izt á rétta leið, þega.r hann verð-
ur var við að frænka dótturinn-
ar og jafnöldrur liennar stíga
dans að næturiagi undir söng
þjónustustúlku af svertingjakyni.
Hún er handtekin og ákærð fyrir
að hafa beitt stúlkurnar töfrum.
Þær vitna gegn henni. Læknir og
prestur úr öðrum bæ eru fengnir
til að reka hina illu anda úr
stúlkunum.
Ali
,LUR b.ærinn vaknar
upp viö vondan draum. Pangelsin
fvPast. Aðstoðarmaður fylkisstjór-
a.ns og ýfirdómari fylkisins koma
til Salém !tií að' hafa upp á norn-
unum og galdramönnunum og.
ltoma beim á gá’gann. — Ungur
bóndi og lcona hans verða nú
höfuðpérsónur sögunnar. Vinnu-
stúlka þeirra ber það út, að kon-
an sé gaJdranorn. Bæði- hún og
raaðúr hennar eru tekin hondum.
Samta^ls eru 19 manns dæmdir til
hengingar og sá tuttugasti lætur
lífið, þegar reynt er cPð kvelja
hann til sagna.
LINN ritdómari segir
þetta leilcrit bera af öðrum leik-
ÞETTA er gömul mynd eítir
Picasso. Hún er ekki birt hér af
neinu sérstöku tækifæri, heldur
af því að fallegar myndir punta.
alltaf upp á síðuná.
Elsku konan
(Dear wife).
Elsku konan er framhald af
Elsku Rut og má heita æði út-
þynnt Rut. Teipukrakkinn er allt-
af með pólitlskar hugdettur. Rut
er nú orðin eiginkona og Bill er
í framboði gegn tengdaföður sin-
um, rnikið af fiækjum og mis-
skilningi ásamt smá hjónabands-
erjum heldur langdregnum. Það
er yfirleitt hæpið að nota sömu
hugmynd oftar en einu sinni i
kvikmynd og hefur ekki tekizt
vel nú frekar en áður. — D. G.
'iÍpÍWAJi'
láqvs'A
Málverka- og listmunasýnmg
Grétu Bjömssðit
í Listamannaskálanum er opin kl. 13—22.