Þjóðviljinn - 28.03.1953, Blaðsíða 7

Laugardagur 28. marz 1953 — ÞJÓÐVILJINN — (7
Jón Ámason.
Tveir ískyggileg'ir banka-
stjórar
ÍHinn nýbakaði bankastjóri
amerLska framkvæmdabankians
á íslandi er strax komLnn í
skrítinn bobba. Þannig er mál
með vexti að þegar sem óðast
var verið að koma þessari nýju
þjóðiegu stofnun á faggimar,
þá skeðu þau ótrúlegu fim að
igamail og gróinn fjármála-
þjarkur, einn af bankastjórum
sjálfs þjóðbankans, reis upp á
afturfótunum og lagði til að
svokailaður mótvirðissjóður,
sem raunar á að verða kjarni
framkvæmdabankans, yrði
greiddur upp að fullu.
Þetta þykja nýja bankastjór-
anum að vonum hin hlálegustu
tíðindi. Hvað meinar þéssi
gamli maður? Er hann svona
smásálarlega lafhrýðissamur út
af nýja bankanum? Eða er það
virkilega alvara hans iað halda
því fram að hætta geti stafað
af íhlutun Bandaríkjamanna
um ráðstöfun rnótvirðissjóðs-
•ins? Hefur þá enn eitt heims-
undrið skeð: er Jón Ámason
orðinn . kommúmsti eins og
Benj'amín Eiríksson var í gamla
daga?
Það er satt iað segja ekkert
undarlegt þó Bandaríkjastjóm
sé á verði gegn kommúnistia-
hættiunni ef það skyldi nú ciga
eftir að sannast að Jón Áma-
son sé að verða byltingamað-
•ur. En Jón Ámason er klókur
og hefur sitt gilda mótspil ef
•sú cameríska skyldi verða send
hingað til að athuga málið.
Hann er þá nefnilega viss með
að spyrja sem svo: Hvað mein-
iið þið með því að skelta manni
sem einu ,sinni var blóðrauður
•bolsi í þessa nýju bankastjéra-;
stöðu? Hvaða tryggingu hafið
þið fyrir því að hann só hót-.
inu öruggari en til riæmi.,;,, Stef-
án greyið Pétursson sem þið
þorið ekki að hleypa inn í
guðs eí’gið land? Hvemig getjð
þið sarenað að Benjamín þessi
sé ekki útsendari frá ' Moskvu
og sé bara alltaf að leika ;•
ykkur?
Hér er vissulega 'álvarlegt
mál á ferðinni. Sá er þessar
línur ritar elur ekki í brjósti
meiri kulda í 'garð Bandar'kja-
stjórnar en isvo að hann le.gg-
u.r t'il að hún lát.i riannsak.a ná-
kvæmlega hjörtu og nýru og
önnur grunsamleg líffæri
beggja þessara bankastjóra áð-
ur en verra hlýzt af.
Frámunaleg lítilmennska
Nýi bankastjórinn er öllu
fremur armæddur en reiður yf-
ir þess.u óskiljanleiga uppátæki
gamla bankastjórans. Það er
næstum eins og maður heyri
votta fyrir grátstaf. í kverkun
um — og það má hann eiga
að sitji hann á svikráðum við
gjafarann allra goðra hluta, þá
fer hann einkar s»uðuglega að.
Krufning hans á báðum hlið-
um málsins, hinni siðgæðislegu
og raunhæfu, or i eðli smu
klassísk og má ekki með
no.kkru móti fara fram hjá
neinum - góðum íslendingi.
Hann segir orðrétt í Morgun-
blaðinu hinn 10. þ. m.: „Banda
ríkjiamenn eiga enga siðgæð's-
lega kröfu til endurgreiðslu,
enda hafa þeir marglýst því
yfir iað slíkt væri ekki-í huga
þeirra. Þá er það, hvort okkur
beri sjálfra okkar vegna að end
urgreiða gjafirnar. Það hlýtur
að vera þessi spuming, sem
Jón Ámason svarar játandi.
Að óbreyttum kringumstæðum
svara ég hiklaust neitandi“.
Þar næst ræðir hann af frá-
þó til þess að fela í kúgrasi
úti um hagann, neldur til þess
að negla þaar yíir dyr hins
nýja lameríska framkvæmda-
'banka.
Nýja bankastjóranum telst
svo til að gjafir Bandaríkja-
manna hingað til lands séu
orðnar 404 milljónir króna og
rannsakar síðan , angurvær þó
raunhæfu hlið málsins, hvort
möguleikar séu á að endúr-
staðan verður hræðileg: áð
vísu mun þetta vera hægt, en
með því ein,a móti að verja til
þess framkvæmdabankanum
sjálfum.
Lái svo hver 'sem vill þeim
gamla bolsa. nýja bankastjór-
-anum, þó honum finnjst sá nýi
bolsi, gamli bankastjórinn,
heldur litill karl.
engin lýðræðisstjóm getur tek-
ið hana upp á ábyrgð þegnanna
að þeim algerlega fomspurðum,
hversu rækilega sem um hnút-
ana kann að vera búið að þvi
e.r tilgang og 'af.léiðingar snert-
ir. Það eitt að bjóða hejlli þjóð
upp á slíkt er í sjálfu sér
ruddaleg móðgun — hvað þá
að semja um það heimildar-
laust í hennar nafni? Þó keyr-
ir fyrst um þverbak þegar það
kemur upp úr kafinu að hin
marglofaða gjöf er ekki einu
sinni venjuleg ölmusa, heldur
rétt o-g slétt múta. Þá hetLr
þjóðinni verið slík svmrða ger
að varla kemur til mála að hún
fari .að borga hana með 4;J4
milljónum króna.
Ég'er því algerlega’ sammála
nýja bánkastjóráh'um um ávar-
ið við því, „hvort okkur beri
bærri rökvísi um „líkmarst irf-
semi“ og , hjálpsemi" Banda-
ríkjamianna sem sé „s'jgð vera
frá landnámstímunum
Síðan segir —- og bá snopp-
ungar hann aumingja Jón fyrst
fyrir alvöru: „í- st.að þess að
endurgreiða Mót .■•irðissjóðinn
þá álít ég' að við eigum aö
þakka . Bandaríkjamönnúm á
viðeigandi, hátt fyrir veitt.a að-
stoð þeigar henni lýkur. Þ?ð.
að reyna að gera lítið úr að-
stoð Bandaríkjamanna, að abi
á tortryggni á tilgangi þeirra,
eða telja sér vansæmd að því
að standa í þakklætisskuld við
Bandarikjamenn, er lítil-
mennska".
Þetta fiirnst mér svo trú-
verðuglega mælt að manni
koma í hug hin dauðdyggustu
vinnuhjú uppi í sveitum í
gansla daga og er það tillaga
mín að klausur þessar verði
meitlaðar á gullnar töflur, ekki
Hvemig gjöfin er til
komin
Nú víkur sögunni að íslenzku
þjóðinni. Það mun sem sé vera
tilætlun bankastjóranna beggja
að það yrði hún sem endur-
•greiddi þessar .404 milljónir ef
tU kæini. Er þá ekki úr vegi
að rifja upp hvemig þessi
mérkilegi sjóður er til kominn.
Það er fljótsagt. Hann hefur
myndazt samkvæmt ákvæði í
samningi um efnahagssamvinnu.
íslands og Bandaríkjanna sem
Bjami Benediktsson utanríkis-
ráðherra undirritaði fyrir hönd
ríkisstjómar Stefáns Jóhanns
Stefánssonar hinn 3. júlí 1948.
Samningur þessi var gerður
upp á algert eindæmi þeirrar
stjómar. Hann var ekki borinn
undir Alþingi, ekki einu sinni
utanríkismálanefnd — hvað þá
sjálfa þjóðina. Nú eru sníkjur
svo óvenjuleg fjáröflunaraðferð
fullvalda o@ bj.argálna ríkis að
sjálfra okkar vegna að- endur-
greiða gjöfinia".-. Eigi hann
þarna við þjóðna, þá „svara ég
hiklaust neitandi", nákvæmlega
eins og hann. Þjóðinni kemur
þessi digri sjóður ekki nokk-
um skapaðan hlut við. Hún
hefur aldrei um hann beðið.
Hún' hefúr aldréi' gefið neinni
ríkisstjóm 'umboð til að gera
sig að betlara. ■■■■■■•
Eigi einhver að borga brús
ann, þá er það ráðuneyti Stef-
áns Jóhanns er sat að völdurn
3. júlí 1948. En það er algert
einkamál þess og Bandaríkj i-
rnanna.
„Þegar aðstoðinni lýkur“
Samkvæmt framansögðu læt-
ur að líkum að ég er nýja
bankastjóranum ekki síður
. sammála um hitt, iað Banda-
ríkjamenn eigi „enga siðgæðis-
lega kröfu til endurgreiðslu" á
hendur íslenzku þjóðinni. Það
Benjamin Eiríksson.
er ekki cinungis að þeir hafi
fengið íhlutunarrétt um efma-
h.aigslíf þjóðarinmar. Það er
ekki einungis að framkvæmda-
bankinn nýi sé beinlínis til
þess stofnaður að greiða ame-
rísku einkafjármagni veg iað
íslenzkum auðlindum. Allt ís-
land haf,a þeir einnig fengið
sem óskorað um.ráðasvæði t’il
eigin hemaðarþarfa, jiafnt í
friði sem striði. Allt stolt þjóð-
.arinnar, turga henrar og
menning, liggur nú undir fargi
auðs þeirra og vopna. íslenzk-
ar meyjar verða æ fleiri að
skækjum og í ráði er að gera
íslenzkia sveina sem fyrst að
m ann dráp urum.
Hvað er þá ei'girilega eftir?
Eða segir allt þetta ekki ofur-
lítið upp í gjöfina?
Ég er nýja bankastjóranum
algerlcpa sammála um það, að
,.í stað þess að endurg.reiða
Mótvirðissjóðinn“, þá beri okk-
ur „að þakka Eiandaríkjamönn-
um á viðeigandi hátt fyrir
veitta, aðstoð þegar henn.i lýk-
ur“. E.n, niðumst nú ekíti á
„líknarstarfsemi" þeirra leng-
'ur, heldur látum aðstoðinni
ljúka þegar í stað. Mælumst
til þess, kurteislega og kulda-
l.aust, að þeir hverfi hið bráð-
asta burt úr þesru landi scm
hafi verið afhent þejm í óleyfi
okkar og óþökk. Sýnum þeim
fram á iað n’; þurfi þjóðin sjálf
á land'i sínu að halda til frið-
samlegrar iðju, enda hafi hún
enga löngun til að verða
sprengjumark í styrjöld þeirvi
Framhald á 11. síðu.
FYRHt FJÓRUM ÁRUM
KOM\
Fyrir réttum fjórum árum,
28. marz 1949, lagðl ríkis-
S'tjómin fram þingsályktun
um þátttöku íslands í árásar-
bandialagi Vesturveldanna.
Þjóðviljnn sagði m. a. á for-
síðu:
„Nú er komið 'að örlaga-
stund. Mánuðum saman hefur
þjóðin mótmælt þessum land-
ráðum, þessu gl.æpsnmlega til-
ræði við menningu, turigu og
sjólfa tilveru ísléndinga.
'Fundir hafa verið haldnir í
flestum bæjum laqdsins og
flesturri félögum, s.'imþykktum
he'fur ri'gnt yfir þirig og
stjórn, og krafan um þjóðar-
atkvæði hefur hljómað frá
hverjum óspilltum íslenzkum
■mianni. Sú krafa skal nú
verða að voldugri íslenzkri
hljómkviðu og berast gegnum
margfaldar fylkingar her-
væddrar lögreglu og kýlfubú-
inna hvitliða, gegnum þykka
veggi .alþihg’ishússins og
smjúga þeim anönnum í merg
og blóð sem nú eru að því
'komnir að fremia alvarleg-
ustu landráð sem saga nokk-
urrar þjóðar getur om.
Svar leppstjómarinnar v:ð
kröfu íslenzku þjóðarinnar
um þjóðaratkvæði, lýðrnði,
er hervæðing. Svörtustu menn
lögreglunn'ar hafa verið á
stöðugum fundum undanfarna
daga 'að undirbúa • ofbeldis-
verk gegn þióðinni. Safnað
hefui' verið miklum birgðum
af 'gassprengjuni. Lögreglubil'
só sem á að sprauta vat ti á
Reykvíkinga hefur verið . út-
búinn með stálhlerum fyrir
hliðarrúðum og sta'grindum
fyrir framrúðum. Erling.ir
Pálsson hefur athugal gaum-
gæfilega húsgskipun Alþingis
með tilliti til þesS að hvítliða-
sveitif fengju dulizt. þar, Sér-
stakir lögrogluþjónar haf.a
verið sendir um bæinn til að
hafa; upp á hugsanlegum
vopnum og komu m. a. á tvo
staði í gær til að spyrjnst
fyrir um axir sem bandariska
setuliðið ski'ldi hér eftir. Og
þanníg mætti lengi telja“.
Þennan sama dag fóru fram
umræður á Alþingi um til-
lögu Sósíialista um vantraust
á ríkisstjórnina. Brynjólfur
Bjarnason mælti fyrir tillög-
unni í afburðasniallri ræðu og
laúk máli sínu með þessum
orðum:
„Mikil örlagastund í sögu
þjóðarinnar er nú að renna
upp. Niðjar vorir aétlast til
að vér bregðumst ekki á þess-
ari stundu. Það verður að
sameina ialla krafta þjóðar-
innar til þess .að koma . í veg .
fyrir þau skuggalegu verk
sem svikoarriir valdhafar hafa
fyrirhugað. Framtíð þjóðar-
jnn.ar er í vc.ði“.
Á forsíðu Þjóðviljans stóð
einnig þessi læ.rdómsríka vís-
bending:
Vörn gegn
gasárás
Þar scm fyrirsjáanlegt ;
) er að lögreglan og livít- I
jliðasveitir ætla að beital
gasárásum á (riðsamleg )
) mótniæfi reykvískjiar al-1
, þýðu, skal hér \ akin at-)
hygli á því að gasárás er)
) auðvelt að verjast með)
) hví að hregða vasaklút)
jfyrir vit sér — sórstaklega)
faugun — þá stund sem)
1 gasið helzt í loftinu. )