Þjóðviljinn - 11.07.1953, Síða 7

Laugardogur 11. júlí 1953 — ÞJÓÐVILJINN — (7
tJr lífi aSþýðnnnar
HAUPSTAÐUR
i Hér kemur stutt gre'n úr
>lífi alþýöuniiar. sem höfund-
»ur nefnir aðeins: Kaupstað-
5 ur, og honuin tekst
1» dráttum að gefa
í fáum »1
skemmti- \
vi ífangsef n,-»,
Kaupstaðurinn stendur und-
>ir brattri hlíð innst við fjörð-
dnn. Efstu húsin líkt og hanga
utan* í hlíðinni, og stundum
furðar maður sig á, að >þau
skuli ekki löngu runnin niður í
sjó. Enda hefur það hent, og
ekki þarf ýkja gamla menn til
að segja sögur af því, þegar
snjóflóðið tók kofana upp í
hlíðinni og bar Þá með sér
niður í kaupstaðinn. En fólkið
í þessum kaupstað er þraut-
seigt eins og .allt það fólk, sem
þurft hefur að vinna hörðum
höndum um langþreytandi ævi.
Og sumir iifðu af snjóflóðin,
og þeir reistu kofana aftur, því
það er ekkert verra að eiga
allt undir snjóflóðinu en öðr-
um náttúruöflum. Alþýðumað-
ur þessa bæjar á allt undir.
höfuðskepnunum — afkomu
sina, líf sitt. Margur hraustur
drengur féll fyrir Ægi hér áð-
ur fyrr, þegar stundaðir voru
sjóróðrar og hákarlalegur á
opnum bátum, og fellur enn.
Öll afkoma staðarbúa flestra
er undirorpin duttlungum síld-
arinnar, þessarar skepnu, sem
fer allr.a sinna ferða án þess
,að skeyta hið minnsta óskum
auðugra né snauðra.
Niðri undir sjónum rísa
reykháfar verksmiðjanna eins
og tákn um afkomu staðarbúa.
Stundum spú þeir aflátslaust
öskugráum reykjarmekki
þrungnum megnasta fnyk yfir
staðinn, og allt .gagnsýrist þess-
ari óþefjan. Þá eru góðir tím-
ar, og enginn lætur á sig fá
fnykinn, því hann er tákn vel-
gengninnar ...
Sendillinn þýtur um bæinn
á hjólinu, sem hann fékk í
fermingargjöf í vor. Hann
stanzar við glugga húsanna og
durnpar tvö högg, kaliandi
„ræs“. Svo er hann þotinn
áfram. Og innan stundar er
sem þessi bær hafi verið lost-
inn töfrasprota. Göturnar fyli-
ast af konum og körlum á leið
■til vinnu sinnar. Tími starfs-
ins er kominn. Starfsþráin ligg-
ur í loftinu, maður andar henni
.að sér o>g allir smitast, svo
enginn má kyrr sitja. Krakk-
.arnir verða ekki bamdir i bæl-
um, enda skeytir því enginn.
Og sumir þeirra fara jafnvel
niður á bryggju að „leggja nið-
ur“ fyrir mömmu. Allar vettl-
ángstækar hendur vinna. Sum-
arið verður einn annadagur,
svo vart verður fundinn mun-
ur hádegis og miðnættis. Og
presturinn reynir ekki einu
sinni að halda messu. Unnið
er, meðan unnt er upj^ ,að
standa, og einn kemur í ann-
ars stað, þá svefn sig.rar. Send-
iliinn er á sífelldum þönum
og gleymir jafnvel ,að sleppa
stýrinu, þegar hann fer fram-
hjá verzluninni, þar sem ferm-
• ingarsystir hans vinnur, þessi,
sem brosti til hans i vor.
Og bátarnir flykkjas-t inn svo
dreklrhiaðnir, að í fjarlægð
Eftir verkamann
v
sjást aðeins möstrin og stýrts-
húsið upp úr sjónum. Sjómenn-
imir eru kátir og tvíræðir í
orðalagi, þegar þeir fylla kass-
ana hjá stúlkunum.
Á milli koma svo landlegur:
Hvíldartími oftakslúinna handa,
sem hafa þó tæpast merkt
þreytuna fyrr en hvíldin kom.
Laegi' Kári aftur ofsa sinn er tek-
ið til enn á ný. Gengur svo til
hausts . . .
En 'stundum er það, að
strompar verksmiðjanna standa
iðjulausir jafnvel sumar eftir
sumar. Þá er deyfðardrungi
yfir staðnum. Karlar ráfa um
götur og ræða horfurnar. Þeir
telja síldarleysissumrin og á-
ætla. „Já“, segir einn, „líklega
kemur hún í strauminn, ef
viðrar. Eg man hérna um árið.
Það var sjötta horárið eins og
núna. Þá kom hún um þennan
straum- alveg kolvitlaus á
Sundið". „O, fjandann ætl’ún
komi“, segj.a þá svartsýnir. Og
þeir stinga höndunum í tóma
vasana og ráfa um. Kerling-
arnar eru skapstirðar og reka
krakkagríslingana í bælið um
kvöldum með ófögi'u orðbragði.
Þannig setja kjörin á manninn
ma.rk. Jafnvel börnin finna',
hve allt er óeðlilegt og undr-
ast, af hverju maginn á kaup-
manninum er svona stór. Og
þegar útgerðarmaðurinn (sem
á líka kvikmyndahúsið, sam-
komuhúsið og, að því er sum-
ir segja, sparisjóðinn), fe.r í
morgungönguna, hyllast karlar
5 lega mynd af
j» inu. «;
J« Sendið greinar úr daglegu
ilíf- ykkar. lýsing á degi ái
;í vinnustað, atvikum úr lifs-S
5 óaráttu fólksins, átökum í í
,• stéttabaráttunni. Um nóg er ;
f vð skrifa. ‘I
í Þjóðviljirm veitr 100 kr.J
;> verðlaun fyrir beztu grcin- 'I
ó na viku iega.

M
til að verða á vegi hans í þeirri
von, >að hann sé í góðu skapi
og tali við þá nokkur orð um
síidina. Þá reyna þeir stundum
að koma því að hvort hann
vanti nú ekki .handtak svo sem
eins og hálfan dag. O, seis'ei,
ekki heldur hann þá cg f.itl-
ar við gulifestina, sem er
Kröfunni um her, skipaðan
íslenzkum æskumönaum, hefur
nú verið skoti'ð fram af au®-
stéttinni og túlkuð opinberlega
í stuðningsb’.öðmn ríkisstjórn-
arinnar. Hugmyndin birtist á
óskammfeilinn hátt í áramóta-
hugie’öingum aíalforingja rík-
isstjómarflokkanna, þótt Her-
manni Jóanssyni hafi reyndar
orðið sú skyssa á, að vera
heldur berorður um fyrirætl-
anir auðstéttarkmar í spurs-
málinu um íslenzkan her, þjóð-
varnarlið, eða undir hvaða
hjúp sem þessum herrum
þóknast að fela þetta hugar-
fóstur sitt um innlendan
stéttaher.
Þó kemur þetta varla á ó-
vart nokkrum skynbærum
manni, sem nokkuð hefur
fylgzt með gangi mála á und-
anförnum árrun og því séð
hvert þiróunin stefndi í við-
brögðum afturhaldsins gcgn
íslenzkri verkiýðshreyfingu. —
Styrkur og samtakamáttur
verkalýðsins hefur alltaf verið
þyrnir i augum arðránsstétt-
arinnar, sem hefur séð arð-
hánsmöguleika sína skerta í
réttu hlutfalli við vaxandi
styrk verk’ýðsins. Því hefur
þeim þótt nauðsynlegt að gera
gagnráðstafanir til að vega
upp á móti þessari þróun
málanna. Viðbrögð þeirra hafa
lerimi og verklýðs
því birzt á margvislegan hátt
og oft í mjög ofbeldislegum
aðgeríum, gegn einstökum
verkamönnum og samtökum
þeirra. Atvinnu- og skoðana-
kúgu.n hefur lengi veiið beitt
og er enn eitt helzta vopn
þeirra, þótt áhrif þess hafi
verið minni, meóan heildar-
samtökin voru undir stjórn
Hlifíil
BBgBgma
í\Kib
einingarmanna og framkvæmd-
ir nýsköfumarinnar sköpuðu
meiri og betri atvinnumögu-
leika en áður þekktust og með
hreytingu á þessari stefnu í at-
vinnumálum skapaðist fjölda-
■atvinnuleysi um land allt, sem
á engan sinn líka og gerði
auðstéttinni fæit að beita
þessu vopni sínu á enn áhrifa-
ríkari hátt en nokkura tíma
áður, svo nú vinna þe:r skipu-
lega eftir þessu kerfi sínu,
sem f jölmargir hafa nú kynnzt
í reynd og orðið fyrir barð-
inu á.
Eitt herbragð þeirra hefur
reynzt þeim allvel, að koma
útsendurimi sínum inn í verk-
lýðshreyfinguna og reyna að
sundra henni innanfrá,
I þessari iíju sinni hefur
þeim um stund tekizt að kom-
ast til forystu í einstaka verk-
lýðsfélögum vegna samstöðu
afturhaldsflokkanna í verk-
1 ýðshreyfingunni, og þá fyrst
og fremst vegna þess þjón-
ustuhlutverks sem Alþýðu-
flokkurinn hefur t-ekizt á
hendur í íslenzkri verldýðs-
hreyfingu.
Sundrungarstarf og íhalds-
þjónusta Alþýðuflokksins hef-
um um stund gert afturhald-
iau fært að ráða heiidarsam-
tökum verklýðshreyfingar’nn-
ar og vinna f jölmörg óþurftar-
verk, sem íslenzk alþýía f>'P-
ur nú seyðið af í vaxandi at-
vinnuleysi við íslenzka atvinnu
vegi, rýrnun kaupmáttar, hús-
næðisleysi, skort á möguleik-
um til menntuuar barna sinna
í framlialdsskóluniim og þó
ekki sízt útilokað möguleika
æskufóíks til heimiiismyndun-
ar.
Brölt Hanníbals og fylgifiska
hans innan Alþýðuflokksins,
hefur í engu breytt til batn-
aðar afstööu þeirra í verk-
Uppskipun herbirgða við Reykjavíkurhöfn
strengd yfir magann líkt og
til að halda honum saman.
Engir peningar, |segir f.iann. '
Já, vonandi kemur síldin. Ójá,
ekk; er það nú vænlegt. O, sei
sei. Bara að bíða og trúa á ■
landið og guð almáttugan. Sælir.
Cg karlarnir ráfa heim og
bíða, horfandi fram á einn
vonleysisveturinn t>l. Þeir
verða að treysta guði — og
kaupmanninum. Og þeir eru
enn þreyttari og gigtveikari en
eftir hörðustu hroturnar í góðu
sumrunum.
Þannig er kaupstaðurinn á
valdi nattúrunnar. Alltaf sí-
felld kaflaskipti; skin og skúr-
ir, síld og síldarleysi. Bærinn
elur upp sitt fólk, það er
sterkt, því hann gerir til þess
kröfur — að það séu menn —
aðrir geta ekki kallazt börn
þessa staðar. Hér er ekkert,
sem heitir vanagangur. AHt’ er
þrungið eftirvæntingu, annað
hvort í bið eða starfi. Þess
vegna er það, að mönnum er
sama þótt þeir reisi kofa sína
upp í hiíðinni, því það er ekk-
ert verra að eiga allt undir
snjóflóðinu en öðrum náttúru-
öflum,
Verkamaður.
lýðsfélögunum, stefnati á að
vera sú sama sem hinga* til,
að þjónustan við afturhaldið
er látin sitja í fyrirrúmi, en
hagsmunir alþýðunnar bornir
fyrir borð.
Framkoma og ofbeldi Al-
þýðuflokksins í stjómarkosn-
itiguin í Fulltrúaráði verklýðs-
félaganna í Reykjavík er tákn
ræn og minnisstæð, og afhjúp-
ar svo ræk’lega óheilindi þess-
ara svokölluðu lýíræðissinna,
sem í tíma og ótíma útlista
lýðræðisást sína, en verður
he’dur minna um þegar á
rejTiir.
Þrátt fyrir þessa góðu að-
stöðu, sem afturhaldið hefur
skapað sér innp.n verklýðs-
hreyfingarinnar me5 aðstoð
slíkra þjónustuafla, þá óttast
það verkalýðinn og vald hans
aldrei meir en e’nmitt nú. —-
Það man hið volduga desem-
berverkfall, sem íslenzk al-
þýða h'áði með djörfung og
samstilltu átaki, til varnar
kjörum sínum og sigraði í,
en sem því miður nokkrir
skuggar fé’lu á vegna fram-
komu ['jirra manna er ég
hefi áður lýst.
Þetta verkíall var sérstætt
vegna þess hvc algjört það
var, og það vakti mik’a eftir-
tekt í nágrar.na’öndum okk-
•nr. svo fréttír af )'ví skreyttu
forsíður fjö’da stórþlaða. —
Þessi sar.nindi gg staðreyndir
hafa fyllt rcturha’d ð slíkri
skelfingu við bann mátt, scm
ís’enzk v«'rk!ýð"h" eyfing á til,
þega” hún gengur camstillt
til baӇt'u midir forvstu
þe'rro pir>.,''°'a'w.f’a. a’drei
hafn Iv’.’VT.V n.Vjýllt,
r> 'v, T—i vv-> h->-•«*’ l ->ö ji.-> ’-pina
hre'nt. fram í þessu má’i. ea
þó kmrð é.frara af auðvaldi
Bfi.ndar;kian”a sem krefst
þess, ri ð íslenzkur her sé
stofrm^nr.
Er þaö í samræmi við stefnu
Bandaríkjanná. scm leitast við
að veikja verklýöshreyfinguna
Framhald á 11. siðu.