Þjóðviljinn - 21.08.1953, Side 7

Föstudagur 21. ágúst 1953 — ÞJÓÐVILJINN — (7
Það hefur heyrzt í útvarpi og
verið sagt í blöðum, að búið sé
að smala þingmönnum aftur-
haldsins saman í Reykjavík,
eins og hernámsvorið 1951 sæll-
ar minningar, til að láta þá taka
ákvarðanir utn örlög íslands
sem prívatmenn á leynifundum.
Og þjóðin spyr: Hvað stendur
til? Á framboðsfundum fyrir
nýafstaðnar kosningar fengu
Þingeyingar að heyra frá munni
ábyrgs aðila um dálítið af því
sem stendur til, og virðist mér
tímabært að ræða það nú
ri'okkru nánar í málgagni okkar
sósíalista.
Á fundum þessum sagði Karl
vinur minn Kristjánsson frá
komu norska hershöíðingjans
Öens hingað til lands í vetur
leið, hver hefði verið tilgang-
urinn með henni, og hverjar
orðið niðurstöður af dvöl hans
hér. Vildi Kax-1 láta svo heita
sem ríkisstjórnin hefði • beðið
hann að koma hingað til ráð-
gjafar sér í svonefndum „her-
varnarmálum“, og valið í þessu
augnamiði norskan mann með
sérstöku tilliti til þess að Norð-
menn væru frændur og vinir ís-
lendinga, og því mætti reiða sig
á að maður af þeirra þjóð réði
okkur heilt í þessum efnum. Eg
JÖNAS ÁRNASON:
Bjarnl Benediktsson tekur á móti Eisenhower 25. janúar 1951.
Síðan lýsti Karl því yfir — og
lét sér hvergi bregða — að þessi
norski hershöfðingi, hollvinur
okkar og frændi, hefði sagt, að
hinn bandaríski hernaðarviðbún
aður hér væri, einn fyrir sig,
ófullnægjandi til að verja land-
ið, en hinsvegar bráðnauðsyn-
legt að hafa lierlið hér, vegna
þeirrar upplýsingaþjónustu sem
fyi-ir nærveru þessara manna
var okkar litla þjóð, sem var að
því komin að glata frelsi sínu
þann 6. maí, orðin örugglega
frjáls þann 7.? Og hvernig kem-
ur þetta heim við nafn það sem
liðinu hefur verið valið: varn-
arlið. Mér skilst, .að samkvæmt
þessari nýju kenningu sé það
bara grín að kalla það varnar-
veit ekki hvort Karl trúði þess-
ari fullyrðingu sinni sjálfur, en
hætt er við að einhverjir muni
draga í efa sannleiksgildi henn-
ar, enda hefur yfirleitt lítið á
því borið að Bandaríkjamenn
teldu þörf á að leita um það
álits hjá öðru fólki, hvort held-
ur íslendingum eða Norðmönn-
um, hvað rétt væri að þeir gerðu
á þessu landi. Auðvitað voru
það Bandaríkjamenn sem sendu
Öen hingað, og höfðu fyrirfram
ákveðið niðurstöðurnar af svo-
nefndri athugun hans, en af
klókindum velja þeir norskan
mann til að leggja fyrir okkur
kröfur sínar um aukin ítök hér-
lendis, ef ske kynni takast mætti
að telja okkur trú um að hinn
bandaríski vilji þeirra, ásælni
þeirra og yfirgangur, væri fram-
kvæmd á hollráðum vina vorra
og frænda Norðmanna.
En hver var þá niðurstaðan af
svonefndri athugun hins norska
hei'shöfðingja?
Karl sagði, að ríkisstjórnin
hefði spurt: Hvaða þýðingu tel-
ur þú (því að ríkisstjórnin var
auðvitað strax orðin dús við
frændann), að viðbúnaður
Bandaríkjanna hér mundi hafa
til varnar landinu, ef til árásar
kæmi af hálfu Rússa?; og: Hvað
telur þú að gera þui'fi frekar í
þessum ef num, ef eitthvað skort
ir á?
það veitti Atlantshafsbandalag-
inu í heild.
Ef Rússar gerðu árás, þá
mundi þetta lið, skildist manni,
senda skeyti um það til aðal-
stöðva Atlantshafsbandalagsins,
og þær síðan gera einhverjar
ráðstafanir í málinu, þ. á m.
sennilega senda aukið lið til að
taka hér land og berja á þeim
rauðu. Hlýtur þetta að hafa
komið sem næsta nýstárlegur
fróðleikur yfir okkar ágætu rík-
isstjórn, þá sömu ríkisstjórn
sem gaf út tilkynninguna fi-ægu
á hernámsdaginn 7- maí 1951,
þar sem sagði meðal annars, að
ekki hefði verið talið óhætt að
gera uppskátt um hernámssamn-
inginn, eða láta Alþingi fjalla
um hann, fyrr en hann var kom-
inn til framkvæmda, vegna þess
að yfirvofandi hefði verið árás
Rússa á landið, og því allar líkur
lil að þeir hefðu orðið á undan
Bandarikjamönnum hingað, ef
leyndin um hernámssamninginn
hefði vei'ið rofin, og framkvæmd
hans dregizt. Mátti þá ekki öll-
um vera ljóst það álit í'íkis-
stjórnarinnar, að hið bandai'íska
herlið — þessir 2—300 syfjuðu
dátar sem tóku hér land að
moi'gni þess 7. maí 1951 — hefði
þegar tryggt okkur alla þá
vernd sem okkur vanhagaði um?
Lék þá nokkur vafi á því, að
Urn borð í Straumey,
6. ágúst.
ÞAÐ er bræla á nilöun-
um núna, og við liggjum
í varl við „útskei'** það
norður aí Islandl sem
Grímsey nefnist. — Síld-
voiðiflotinn liefur streymt
hingað í kvöid, og
skammt frá okkur llgg-
ur bátur, sem heitir Ein-
ar Þveræingur. Þetta eru
sögurík nöfn, og maður
fer að hugsa um fleira
en síld. Enda er nú næði
til að hugsa; og næði til
að slirifa kannski svo-
lítið á blað.
lið; hið rétta nafn þess er miklu
frekar: Starfslið Upplýsinga-
skrifstofu Atlantshafsbandalags-
ins á íslandi, til hagræðis
skammstafað: S.U.S.A.B.Í. Varn
arlið okkar er einhversstaðar úti
í heimi.
Um hitt gat Karl auðvitað
ekki, hvaða tryggingu Öen hefði
sagt vera fyrir því, — ef til árás-
ar kæmi á þetta land sem nú
hefur verið viðurkennt að er,
þrátt fyrir allt, varnarlaust —•
hvaða trygging væri þá fyrir
því að varnai'lið okkar, þetta
sem er einhvei'sstaðar úti í
heimi, kæmi hingað í tæka tíð
til að bægja árásaraðiljanum
frá; og enn síður fékk maður
að vita hvernig hann hugsaði sér
að líf og eignir ísl^ndinga yrðu
verndaðar eftir að farið væri að
berjast um landið og jafnvel i
þvi sjálfu; enda er trúlegt að
sú hlið málsins mundi hafa
bögglazt eitthvað, jafnvel fyrir
svo vitrum manni.
Hann áleit, sagði Kai'l, nauð-
synlegt að hér yrði gerður ann-
ar hernaðarflugvöllur til við-
bótar við Keflavíkurflugvöll,
vegna þess að einn Ixernaðar-
flugvöllur byði meiri hættu
heim en tveir. Þarna hafið þið
það. Sú ríkisstjórn sem afhenti
Bandaríkjunum Keflavíkui'flug-
völl sem opinbei-a herstöð, og
þóttist gera það til að bægja frá
okkur árásarhættu, hún verður
nú að viðurkenna, að þessi ráð-
stöfun hennar hafi þvert á móti
kallað yfir okkur árásarhættu.
Hún verður sem sé að viður-
kenna, að sósíalistar hafa alltaf
haft á réttu að standa í þessum
efnum. En þá er bara gripið til
nýrra og áður óþekktra stærð-
fræðikenninga; ríkisstjóx'nin er
búin að uppgötva leyndardóm
hernaðarmatimatíkkurinnar: Til
að minnka hættu þá, sem stafar
af einum hei'naðarflugvelli,
skal bæta við öðrum hei'naðar-
flugvelli. Tvisvar tveir eru sem
sé hættir að vera fjórir. Tvisvar
tveir eru miklu nær því að vera
núll. Og hvað þýðir okkur þá að
tala í anda þeirrar gamaldags
stærðfræði, sem við lærðum í
skóla, og segja til dæmis, að ef
einhver hætta stafi af einum
hernaðarflugvelli, þá megi
benda á einfalt ráð til að losna
alveg við hana: að hafa bara
engan hernaðai-flugvöll?
En fyrst þeir eru núna fai-nir
að segja, að tveir hernaðarflug-
vellir bjóði minni lxættu heim
heldur en einn, hvað verður
þess þá langt aö bíða að þeir
segi, að fjórir hei’naðarflugvell-
ii' bjóði minni hættu heim held-
rr en tveir? Og hvað verður
þess þá langt að bíða að þeir
segi, að átta hernaðarflugvellir
bióöi minni hættu.heim heldur
en fjórir? Og erum við þá ekki
k.omnir að lausn málsins? Er þá
ekki loksins fundið ráðið til að
tryggja þessu landi okkar full-
komið öryggi: að gera það bara
allt að einum samfelldum hern-
aðarflugvelli?
Þá sagði Karl, að Öen hefði
látið í ljós það álit sitt, að reisa
þyrfti fjórar í-adarstöðvar á
landshornunum. En það væri
óþai-fi að hafa neitt herlið við
þessar stöðvar, hið tæknilærða
starfslið mundi alveg nægja.
Það er sem sé með þetta eins og
annað: Varnirnar sjáifar auka-
atriði; upplýsingaþjónustan að-
alatriðið.
Loks sagði Karl, að norski
hei'shöfðinginn hefði lagt til, að
gerð yrði herskipahöfn í Njarð-
víkunum, og er þetta staðfesting
á því sem sósíalistar hafa löngu
sagt: að fyrii’huguð væri bygg-
ing slíkrar hafnar þar suður-
frá. Öen hefði ráðlagt þetta til
að bægja frá Reýkvíkingum
þeirri hættu sem þeim stafaði
af uppskipun hergagna um höfn
þeirra. En það er ekki verið að
setja fyrir sig hættuna sem
Njarðvíkingum stafar auðvitað
af þessu slíkt hið sama. Hér gef-
ur semsé að líta yfir það hrotta-
iega tafl sem örlög íslendinga
hafa verið ofui'seld. Það er við-
ui'kennt, að verið er að tefla ís-
lendingum í lífsháska. Það er
viðurkennt, að hver leikur í
þessu tafli kunni að tákna
dauða svo og svo margi’a ís-
lendinga. En það á að hugga þá
með því að reynt sé að spara
líf þeirra eftir megni; það eigi
að gera herskipahöfn í Njai'ð-
vík, en ekki Reykjavík, vegna
þess að í Njai'ðvík sé færra
fólk til að deyja heldur en í
Reykjavík. í rauninni er þó alls
ekki verið að hugsa um það
hvoi't nokkrum þúsundum ís-
lenzkra mannslífa fleiri eða
færri er stefnt í hættu, heldur
, velja Bandaríkjamenn Njarð-
víkurnar auðvitað eingöngu af
hagkvæmnisástæðum, vegna
þess að þær liggja alveg við að-
alherstöð þeirra, Keflavikurflug
völl.
En af þessu dæmi geta íslend-
ingar dregið sér gagnlegan lær-
dóm um siðfræði bandaríska
kapítalismans, þá siðfræði sem
hann hefur gert að sérstöku
verzlunarfyrirtæki og nefnir
Atlantshafsbandalag. Afstaða
bandariska kapítalismans til
okkar og annarra Atlantshafs-
bandalagsríkja er í i-auninni al-
yeg sú sama og hann virðist
álíta að Reykvíkingar hafi gagn-
vart Njarðvíkingum. Hann virð-
ist álíta, að Reykvíkingar muni
fagna því fyrir sitt eigið líf, að
hættan af hernaðaruppskipun sé
færð úr höfn þeirra og suður í
Njarðvík, og hirði þá ekkert um
líf Njarðvíkinga. Bandaríski
kaptalisminn notar Atlantshafs-
bandalagið til að flytja út frá
sér hættuna sem fylgja mundi
styrjöld þeirri er hann stefnir
að. Þetta fyrirtæki hans annast
útflutning frá Bandaríkjunum,
útflutning á lífshættu til Vest-
urevi'ópuþjóða, og hann fær
hana greidda með freisi og sjálf-
stæði þessara þjóða.
En sá hugsunai'háttur, sem að
baki þessu felst, er algjörlega
andstæður íslenzkum hugsunar-
hætti. Það brýtur í bága við ís-
lenzka siðfræði að hrinda öði'-
um útí dauðann til að bjai-ga
sjálfum sér. íslendingur, sem
býr í Reykjavík, kærir sig venju
lega ekkert um að deyja fyrir
annarlegt stríðsæsingafólk, ert
það er sízt fallið til að di'aga úr
andstyggð hans á þessu fólki
Framh. á 11. síöu.