Þjóðviljinn - 19.09.1953, Side 6

6) — ÞJÖÐVILJINN — Laugardagur 19. september 1953
þióoyiuiNN
Útgefandi: Sameinlngarflok'kur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn.
Ritstjórar: Magnús Kjartansson (áb.)t Sigurður Guðmundssan.
Kréttastjóri: Jón Bjarnason.
Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Bjarni Benediktsson, Guð-
mundur Vigfússon, Magnús Torfi Ólafsson.
Auglýsingastjóri: Jónsteinn Haraldsson.
Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustíg.
19. — Sími 7500 (3 línur).
Áskriftarverð kr. 20 á mánuði í Reykjavík og nágrenni; kr. 17
annars staðar á landinu. — Lausasöluverð 1 kr. eintakið.
Prentsmiðja Þjóðviijans h.f.
Ískyggilegt ástand
. Ölium, sem einhver kymii hafa af ástandinu í húsnæðis-
málum Reykjav.íkur ber saman um að aldrei hafi það ver-
ið ískygg'ilegra og alvarlegra en nú. Aldrei heíur húsnæð-
islausu fólki gengið jafn erfiðlega að komast yfir íbúðir
eða einstök herbsrgi til leigu, og aldrei fyrr hefur fólk
verið krafið um slíka okurleigu fyrir íbúðarhúsnæði og
nú er gert í svo að segja hverju tilfelli þegar íbúð losnar
og er leigð út að nýju.
Þetta ástand er eðlileg og óhjákvæmileg afleiðing þeirr-
ar stefnu sem stjórnarvöld ríkis og bæjar hafa fylgt í bygg-
ingarmálum á undanförnum árum. Ríkisvaldinu hefur
allt frá 1947 verið beitt til þess að hindra eðlilega og nauð-
synlega byggingastarfsemi. Fjárhagsráð var stofnsett til
að hindra íbúðarbyggiingar cg bönkum og lánastofnunum
bannað að veita nokkra fyrirgreiðslu í því efni. Þetta
var einn þáttur marsjallstefnunnar, framkvæmdur sam-
eiginlega af Sjálfstæðisflokknum, Framsókn og Alþýðu-
flokknum. Það var „fyrsta stjórn Alþýðuflokksins“ sem
hafði forustuna um byggingabanniö og stefnu hennar
hefur verið trúlega fylgt af afturhaldsstjórnunum síöan.
En flokkum afturhaldsins nægði ekki að banna mönnum
að byggja, Þeir gripu til enn róttækari ráðstafana til að
leiða bölvun húsnæðisleysisins og okurleigunnar yfir al-
þýðuna. Sjálfstæðisflokkurinn og Framsókn tóku höndum
saman um algjört afnám þeirra bindingarákvæða sem
fólust í húsale'gulögunum og voru einasta hindrunin gegn
almennri uppsögn leiguhúsnæðis og stórfelldri húsaleigu-
hækkun. Það eru þessar samfelldu hernaðaraðgei'ðir aftur
haidsflokkanna gegn alþýöunni en í þjónustu fámennrar
bi'askaraklíku sem hafa leitt hið mikla böl húsnæðis-
leysis og okurleigu yfir þúsundir reykvíski'a alþýðumanna.
Og þess var vissulega ekki að vænta að vel færi þegar
við þetta viðhoi'f ríkisvaldsins bættist algjör svefn og skiln
íngsleysi ráðandi manna 1 bæjarmálum Reykjavíkur. Á
því var fyllsta nauösyn að bæjarfélagið mætti vaxandi
þörf fyrir íbúðarbyggingar með myndarlegri forgöngu og
röskum tökum á vandamálinu. Þetta hefur síður en svo
verið gei't. Hinn í’áðandi meirihluti Sjálfstæðisflokksins í
bæjarstjórn hefur algjörlega haldið að sér höndum og
steinbrepið hverja tillögu sem sósíalistar hafa flutt í bæj-
arstjórninni um bve’gine'arstarfsemi á vegum bæjarins.
Bæjarfulltrúar Sjálfstæðisflokksins sem að því vei’ki hafa
staðið búa sjálfir í veglegum villum og við öil nútíma
þægindi og hafa engin persónuleg kynni af vanda þess
fólks sem stendur núsvillt á götxmni eða býr í ófullnægj-
andi og heilsusp'llandi húsnæði.
Þrátt fyrir það að bæjai’yfii’völdin hafa svikizt um að
framkvæma viðhlítandi rannsókn á húsnæðisástandinu í
bænum liggja þegar fyrir tölur ssm tala sínu rnáli um hve
alvai’legt ástandið er. Nú þegar er vitaö um 126 fjöl-
skyldur sem eru húsnæöislausar, og 68 hafa þegar leitað
ásjár bæjarins cg vandi fárra einna verið leystur og enn
færrii til fi’ambúðar. Hefði bæi’inn nú óneitanlega staðið
öðruvísi að vígi ef fylgt hefði verið ráðum sósíalista, er
lögðu til beo-ar í vor «0 bærinn sækti um leyfi til að
Kvggja 100 íbúðir með það fyrir augum að koma þeim
upp fyrir haustið. En á því voi-u fullir mcguleikar meö
þeim tækjum og tækni sem nú er fyrir hendi.
Vegna þeirrar afstöðu Sjálfstæðisflokksins að láta allt
reka á reiðanum og viðurkenna ekki skyldu bæjarins til
að sjá þ:rxi fyi.ir húsnæði, sem ekki geta það af eigin
rammleik, horfa nú hundruð bæjarbúa fram á húsnæðis-
leysi og upplausn heimila sinna. Annar hópur og enn
stærri býr við gjörramlega ófullnægjandi húsnæöisskil-
yrði, som fyrst mundu þó koma alvarlega í ljós yrði um
verulegar vetrarhörkur að ræða. Og jafnframt fjölgar
því alþýöufólki stórlega sem veröur aö horfa á eftir þr.'ðj-
ungi tekna sinna og jafnvel meiru í hít okurlHigunnar.
Þetta eru afleiðingar stjórnarstefnu undanfarandi ára og
vesaldóms meirihluta Sjálfstæðisflokksins í bæjarstjórn.
Þaö er tími til þess kom'n að alþýðan neiti að sætta
sig lengur við þá hörmulegu útlegö og þaö svívirðilega arð-
rán sem stjórnarvöldin skipuleggja á þennan hátt. Með
sameiginlegu afli alþýðu þarf að svifta iþá menn vöidum
er svo hafa haldið á einu mesta vandamálii vinnandi fólks.
Sreika iep||éiiusfðn f öngum sfniim
Kona og börn Macleans horfin jafn sporlaust
og maSur hennar og félagi hans
Á föstudaginn í síðustu viku
lagði frú Melinda Maclean
af stað í ibíl frá heimili sinu í
'Genf í Sviss með börn . sín
þrjú. Kún sagði móður sinni
_að hún ætlaði í heimsókn til
kunningjafóiks í Montreux, 50
kílómetra frá Genf, og kæmi
aftur ekki seinna en á sunnu-
dag. Þegar 'hún hafði ekki lát-
ið sjá sig á mánudaginn sneri
móðirin, frú Marling, sér til
svissnesku lögreglunnar. Síðan
hefur Það komið á daginn að
frú Maclean fór ekki til Mon-
treux heldur til Lausanna,
skildi bil sinn þar eftir i
geymsiu og fór ásamt börn-
unum með járnbrautarlest til
Zúrich. Á miðvikudaginn
fékk móðir hennar símskeyti,
sent i nafni hennar. þar sem
sagt er að hún verði að vera
í burtu lengur en hún hafi ætl-
að en ekki skuli hún hafa
áhyggjur af sér. Gengið hefur
verið úr skugga um að frú
Maclean skrifaði ekki frum-
Donald Maclean
ritið að skeytinu og einhver
önnur kona afhenti það á sím-
stöðinni. Leitin að frúnni og
börnum hennar hefur nú færzt
til Austurríkis, en þangað eru
beinar járnbrautarferðir frá
Zúrich.
TUyH'elinda Maclean er banda-
riskrar ættar en brezkur
í'íkisborgari. ’Hún var sift Don-
i ,
ald Duart Maclean, hattsettum
embættsm. í brezka utanrík-
isráðuneytinu, sem hvarf aHt í
einu 26. maí 1951 ásamt kunn-
ingja sínum Guy Frances de
Moncy Burgess, sem einnig
hafði starfað í brezku utanrík-
isbjónustunni. Hundruð brezkra
erindreka laituðu beirra um
meginland Evrópu, þar sem
þeir sáust síðast, en engin skýr-
irg fákkst á hvarfi þeirra svo
vitað sé. Hvarf konu og barna
Maclean hefir hrint af stað
nýrri leit, jafnvel enn umfangs-
meiri hinni fyrri. Sir Percy
Sillitoe, fyrrverandi yfirmaður
brezku leyniþjónustunnar, og
aðrir sem stjórnuðu leitinni að
þeim félögum, eru farnir til
Sviss og v'.nna með lögregl-
unni þar að því að rannsaka
■hvarf frú Maclean. Lögreglon
í Austurríki, Ítalíu. Þýzkalandi
og Frakklandi tekur þátt í
leitinni en til þessara landa
gat hún kornizt án þess að
þurfa að saekiia um sérstakt
landvistarleyfi.
lt|egar er búið að skrifa ó-
./*• sköpin öll um hvarf Mac-
lean og iBurgess og -nýtt flóð
af getgátum hlýtur að skella yf-
ir við þennan eftirleik. Blöð í
Evrópu og Ameríku ræða ekki
■annað meira þessa diagana.
Brezki rithöfundurinn Cyril
Qonolly, sem var skólabróðir
Erlend
tíðindi
þeirra félaga og kunningi allt
þar tii þeir hurfu, hefir skrifað
heila bók um mál þeirra og hér
Verður ferill þeirr.a rakinn að
mestu eftir frásögn hans. Bæði
Maciean og Burgess voru af
brezkum embættismannaættum.
Þeir hlutu menntun sína í fræg-
ustu yfirstéttarskólum Engiands
og kynntust vð háskólann í
Cambridge. í London að námi
loknu slógust þeir í hóp rót-
tækra listamanna og rithöfunda
og efnaðra iðjuleysingja sem
setja svip sinn á hverfin
B’.oomsbury og Chelsea.
með fjölskyldu sinni. Hann átti,
38 ára afmæli 25. maí 1951. Sið-
degis þann dag kom Guy Bur-
gess heim til hans í leigðum
bíl. Burgess starfaði hjá brezka
útvarpinu til 1939. Haustið 1940
gegndi hann trúnaðarstörfum
fyrir hermálaráðuneytið. Um
það leyti var hann handtekinn
fyrir að aka bíl undir áhrifum
áfengis en var sýknaður vegna
þess að hann -vann þá 14
stunda vinnudag og var nýbú-
inn að lenda í loftárás.
.Ðurgess • fór aftur til út-
varpsins 1941 og hafði nú
þann starfa að hafa samband
við utanrikisráðuneytið og ýms-
ar leynilegar stofnanir á þess
vegum sem þurftu að nota
útvarpið. Árið 1944 gekk hann
í þiónustu utanríkisráðuneyt-
isins. Þar var h.ann fyrst í
b’aðadeildinni, síðar einkarit-
ari Hector MacNeill, aðstoðar-
utanríkisráðherra í stjórn
Verkamannaflokksins, síðan
áðir drukku þétt, voru gáf-
aðir og skemmtilegir fé’ag-
ar, 'glæsilegir í útliti og rót-
tækir í skoðunum. Árið 1935
réðist Maclean til starfa í ut-
anríkisráouneytinu og um svip-
að leyti gerðist Ðurgess starfs-
maður brezka ríkisútvarpsins,
vann við stöðina í Bristol i
Waies. Árið 1938 fór Maciean
til staría í brezka sendiráðinu
í París og breytti mjög um
hætti. Hann reyndist samvizku-
samur pg duglegur embættis-
maður og fékk skjótari frama
en títt er í brezka utanríkis-
ráðuneytinu. Árið 1940 giftist
hann Melindu Marling og eign-
uðust þau tvo sonu. Heimilislíf
þeirra var hið ástúðlegasta.
Maclean var sífellt skipaður í
ábyrgðarmeiri stöður og árið
1944 varð hann fyrsti sendi-
ráðsritari í Washington. Því
starfi gegndi hann þangað til
1948. Hann var meðal annars
ritari brezk- , fullírúanna í
samvinnunefnd Bandaríkjanna,
Bretlands og Kanada um kjarn-
orkumál. Frá Washington var
■hann sendur til Kairó.og gerð-
ur að ráðgiaía víð sendiráðið
þar. Ekki leið á löngu áður
en Egyptalandsdvölin fór að
fá á Maclean. Hann tók að
drekka ákaf’ega, braut og
bramlaði r.okkrar íbúðir þar
sem bann var gestur. Á báts-
ferð eft’r Níi þreif hann riffil
og veifaði honum æðislega.
Sendiráðsstarfsmaður, sem
reyndi að ná skotvopninu af
hinum cffa rnanni, fótbrotnaði
í stympingunum. Báðir voru
sendir heim til London til lækn-
inga.
lOálsýkisfræðingur fékk Don-
^ ald Maclean til meðferðar.
Árið 1950 var bann ta’inn heill
heilsu, hóf störf á ný og var
settur yfir Bandaríkjadeild ut-
anríkisraðuneytisins. Hann
keypti hús fyrir utan London
og lifði þar hamingjusömu lífi
Guy Burgess
vann hann í Austur-Asíudeild-
inni og í ágúst 1950 varð
hann annar sendiráðsritari við
brezka sendiráðið í Washing-
ton. Þar lenti hann brátt í
klípu. Hann var þrisvar stöðv-
aður 28. febrúar 1951 fyrir að
aka bíl á yfir 130 km hraða á
klukkustúnd. Friðhelgi sendi-
manna erlendra ríkia tryggði
það að hann var ek-ki sóttur
til saka en bandaríska utan-
ríkisráðuneytið kvartaði og
hann var sendur heim til
London cg íeystur frá störfum
meðan verið var að rannsaka
•hæfni hans til að vera áfram
í uíanríkisþjónustunni.
mai 1951 var málum
° þannig háttað að Bur-
gess hafði góða von um starf
við eftt af stórblöðunum í
London. I-Iann átti að eiga
endanlegt viðtal við ritstjór-
ann eftir þrjá daga. Hann hafði
boðið bandarískum vini sínum
i ferðalag með sér. í stað þess
að ná í vininn fór hann heim
til Maclean. Frú Maclean var
þunguð að þriðja barni þeirra
hjóna og átti von á sér í næstu
viku. Þegar hún kom úr lækn-
isskoðun kynnti Maclean gest-
inn fyrir henni og ka’laði hann
Ronald Styles. Hann kvaðst
þurfa að f.ara með honum til
sameiginlegs .kunningia o,g gista
þar um nóttina. Þeir fói-u ú
Framh. á 11. síðu.