Þjóðviljinn - 19.09.1953, Síða 8

8) — ÞJÓÐVILJINN — Laugardagur 19. september 1953
Rœða Harðar Ágústssonar
Framhald af 7. síðu.
málverk. Aðalatriði'ð er að
menn hafi gleði af að herfa
á þær. —» Og við skiijum
ekki þaA fólk, sem iaítur
heillast af fléttu í fornri ís-
ienzkri vindskeið eða litgiit-
inu í gömlum veggteppum. en
virðist vera gersamlega lok-
að fyrir áhrifum frá myndum
okkar. Við skiljum, ekki for-
gangsrétt litar í ull fram
yfir þqnn í olíu.
Önnur mótbára algeng er
sú að auðveldara sé að mála
á þann bátt sem hér gefui að
iíta en hinn hefðbundna fíg-
úratíva máta. í sömu andrá
erum við settir eins og á sér-
'bekk og skör lægra meða!
iistamanna. Við lítum h'ns
vegar svo á, að hér sé alitaf
um hina einu og sömu list
að ræða, sem í aldaraðir hef-
ur verið heillandi viðfangs-
ef.ni háum seni lágum, yngri
sem eldri.
Þó gefur að skilja, að ungir
menn leggja vandamálin öðru
vísi niður fyrir sér en þeir
sem eldri eru. Þeir sjá og
skynja öðru vísi og því mála
þe:r, höggva eða byggja öðru
vísi. Sumir vilja leggja þessa
eðlilegu llfssvörun út þem
vanmat eða fyrirlitningu
þeirra yngri á þeim eldri.
•Slíkt er háskalegur misskiln-
ingur og getur valdið trufl-
un á eðlilegri framvindu list-
. ar.
Leyfið mér að taka enn eitt
dæmi. Jón Stefánsson ritaði
eitt sinn í grein um málara-
list eftirfarandi:
,,Kona kemur inn í búð og
vill kaupa hvíta könnu, sem
<á að taka einn iíter. Henni
eru sýndar margar könnur,
m'smunandi að gerð. Þær eru
ailar jafnhentugar og jafn-
góðar að hella úr. Samt tekur
konan eina könnu fram yfir
hina af því að henni . þykir
lagið fallegra á henni. Hér
er sýnilega algerlega óhlut-
kennd tilfinning fyrir formi
sem ræður“.
Þannig farast Jóni Stefáns-
syni orð. — Eini raunverulegi
mismunurinn á afstöðu Jóns
og okkar er sá, að v:ð þurf-
um ekki á mynd könnunnar
að halda. Eins og hjá kon-
unni og eins og hjá Jóni
sjálfum í myndmeðferð sinni,
látum við hina óhlutbundnu
tilfinningu fyrir formi eina og
hann orðar það, vera algjcr-
iega einráða. Jón fær mynd-
form sitt úr könnunni. Það
kostar að / vísu ákveðna
áreynslu að ná valdi á þessari
mynd og fella hana inn á
flötinn. Sumir sjá þar hið e;na
og sanna kennimerki mál-
verks.
Við tökum hins vegar form-
in hjá okkur sjálfum úr þeirri
tilkenningu sem heitir að vera
og finna til.
Það má segja að við könn-
um frekar ionri vídcf en ytri.
Okkur virðist stundum sem
þar búi órannsakaður og töfr-
umslunginn- he;mur, sem býr
yfir ótæmandi möguleikum.
Ég iheld mér sé áhætt að
fullyrða að könnun hans
krefjist engu minni áreynslu
eða sé á nokkurn hátt ógöf-
ugri. Eða eigum vi'ð að sýna
tónlistinni þá lítilsvirðing að
álíta að manninum sé óhlut-
stæð fegurðartjáning óeðli-
leg. Stendur tónlistin ekki
einmitt að sumu leyti næst
innstu veru mannsins? Og
er það ekki vegna þess að hún
gefur nánast samband við
hrynjandina sem virðist
standa bak við alla hluti.
Óhátíðlegar mætti orða
þetta svo: Við álítum að
form og litur búi eins og
hljómurinn og tónfallið yfir
sérstökum seið eða andlegum
krafti. I viðjum eftirmyndar
qru þau að einhverju leyti
drepin í dróma. Það er eins
og hún tefji leikinn eða sam-
spilið. Þess vegna er henni
sleppt. Þið skuluð því ekki
reyna að sjá eftirlíkingu í
þessum myndum. Hún er þar
blátt áfram ekki til.
Að lokum: Fyrir alla muni
trúið samt ekki þeirri algengu
fullyrðingu a'ð við séum
frelsað fólk eins og það er
kajl'lað, aígjöriega vissir ti
okkar sök. Við erum um fram
alt leitendur. og vitanlega
spyrjum við okkur sjálfa eins
og aðrir menn, sem reyna að
taka líf sitt og starf alvar-
lega: Stendur verk okkar eða
fellur fyrir tímans tönn? En
því væri leitin markvísari, að
við ættum áhugasama fylgj-
endur og stuðningsmenn, sem
eggjuðu um leið og þeir héldu
okkur í skefjum með heil-
brigðri og skynsamlegri gagn-
rýni, — að við hefðum þdg
með okkur áhorfandi góður.
Verið öll velkomin.
ÍÞRÓHIR
RITSTJÖRJ FRÍMANN HELGASON
iiið í dag með 4 stigum?
Verði veður hagstætt í dag og
á morgun ætti frjálsíþrótta-
keppnin milli Reykjavikur og
utambæjaranna að verða
skemmtileg. Vitað er að barátt-
an um stigin verður hörð, og
þeir sem bezt þekkja telja að
heildarmunurino verði mjög lít-
ill eða 4 til 7 stig og siunir á-
líta, að jafntefli yerði. Gera má
ráð fyrir að Reykjavik vinni
styttri hlaupin én utanbæjar-
menn þau lengri. í stökkum
munu utanbæjarmean einnig
vinna. I köstum er líklegt að
Reykjavík verði sigursælli.
Hvernig leikar fara innbyrðis í
mörgum greinum er erfitt að
spá og alltaf getur það óvænta
skeð. Keppnin í fyrra milli þess-
ara aðila endaði þánnig að
Reykjavík vann, fékk 88 stig,
em utanbæjarmenn 78.
I dag hefst mótið kl. 2, verð-
verður keppt i þessum greinum:
100 m — hástökki —kringlu-
kasti — hindrunarhlaupi —
Baráttan um metin
Margir eru það sem spyrja:
hvernær hætta íþróttamenn að
bæta árangur sinn í hinum
ýmsu greinum? Og sérfræðing-
arnir svara oftast nær: Það er
engin ástæða til að ætla að
þroska einstaklingsins sé að
verða lokið. Dæmin sanna líka
að þetta er rétt, það „ótrúlega“
skeður í þessum efnum daglega.
Hver hnekkir 5000 m.
meti Hággs?
En þegar metin fara að verða
10 ára eins og 5000 m. met
Gunder Hággs, og ekkert skeð-
ur virðist ákafinn færast í auk-
ana að hnekkja þeim. Svo er
um 5000 m. met Gunders. Sér-
fræðingar telja þó að varla
verði langt að bíða eftir að
það met falli líka. Hágg hatði
verið sá eini sem hafði hlaupið
5000 m. undir 14mín. (13.58.2).
í ár bættist svo annar við,
sovét hlauparinn A. Anufríéff,
sem hljóp á tímanum 13.58.8.
Anufríéff þessi, sem nefndur er
bjarndýraveiðarinn frá Síberíu,
byrjaði ákaflega vel í vor og
var búizt við að hann mundi
bæta met Hággs, en svo varð
þó ekki. Svo hafa aðrir komið
fram sem gefa fyrirheit um
góðan árangur ef öll skilyrði
eru í bezta lagi.
10 beztu árangrar á 5000 m.
eru:
1942 Gunder Hágg Svíþjóð
13.58.2.
1953 A. Anufríéff Sovétr.
13.58.8
1953 Kuts Sovétr. 14.02.4
1953 G. Pirie England 14.02.6
1950 E. Zatopek Tékkóslóvakíu
14.03.0.
1953 Kovacs Ungverjal. 14.04.2
1952 H .Scliade Þýzkal .14.06.6
1952 A. Mimoun Frakkland
14.07.4.
1946 S. Wooderson Engl. 14.08.8
1939 T. Máke Finnland 14.08.8.
1952 V. Kasantséff Sovétríkin
14.08.8.
Heimsmet frá 1934.
í öllum þessum stöðugu á-
rásum á metin hefur þó eitt
staðið í senn 20 ár, esn það er
met Glen Hardin í 400 m. grind
sett 1934, — 27. júní i Stokk-
hólmi, og er 50.6.
Landi hans Charles Moore
hljóp þá 27. júni s.l. í Los
Angeles á 50.7. Á Olympiuleik-
unum í Helsinki hljóp hann
þá á 50.8 án þess nokkuð að
taka nærri sér. Hefði hann vit-
að hvað nærri hann var nýju
meti hefði hann líklega getað
bætt það. Nú er hanm hættur
að iðka íþróttir svo hann mur.
ekki hrófla við meti þessu.
Næstj líklegi maðurinn er sá
er hlaut silfurverðlaun á OL í
fyrra Y. Lituijen frá Fiimland
er hljóp þá á 51.2 en nú fyrir
stuttu setti hann Evrópumet er
haon hljóp þá á 50.7.
Met Hardins var sett á þeim
tíma þegar notaðar voru tré-
grindur og ekki mátti fella
meir en tvær grindur.
Vildi maður fá met staðfest
mátti ekki snerta neieia grind-
ina á leiðinni. Eftir hlaup Hard-
ins reis upp deila mikil um það
hvort hann hefði soert lítið eitt
eina grindina eða ekki. Hann
fékk metið þó viðurkennt.
1 þessu sambandi má segja
frá skritnu atviki á OL. í Los
Framhald á .11. stðu
sleggjukasti — langstökki —
400 m — 1500 m.
Á sunnudag hefst keppni kl.
2 og verður þá keppt í þessum
greisium: 200 m — stangarst.
— kúluvarp — 5000 m — spjót-
■kast — þrístökk — SC0 m og
4 X100 m.
Miðað er við lögheimili kepp-
ertda um áramót síðustu við
skipun þeirra í sveitir utabæj-
armanna og Reykvíkinga.
Liðin í knattspyrnuleik Þýzkaiands-
fara Fram og úrvalsins á morgun
Magnús Jónsson
Kari Guðmundsson. Guðmundur Guðmundsson
Sæmundur Gíslason Haukur Bjarnas. Guð.jón Finnbogasom
Ríkarður Jónsson Bjarni Guðnason
Óskar Rergsson Þórður Þórðarson Carl Bergmann
Fram
Halldór Sigurbjörnsson Gunnar Gunnarss. Reynir Þórðarson
lA Val . . . . Víking
Pétur Georgsson Gunnar Guðmannsson
ÍA KR
Sveinn Teitsson Sveinn Helgason Halldór Halidórsson
ÍA Val Val
Einar Halldórsson Guðbjörn Jónsson
Val KR
Heigi Daníelsson
Val
Steinn Steinsson, KR,
Fram — Varameim:
Guðmundur Jónsson,
Halldór Lúðvíksson,
Dagbjartur Grímsson,
Birgir Andrésson.
Úrvaí — Varameiui:
Guðmundur Georgsson, KR,
Hafsteinn Guðmundsson, Val,
Hörður Felixsson, KR.
N. B.
Lið Fram er það sama og lók
á „Stadion“ í Köln gegn úr-
valsliði Miðrínar og sigraði 4:2.
Norðmenn töpuðu á öllum
„vígstöðvum" fyrir Dönum
Um síðustu helgi kepptu
Norðmenn og Dan:r á þrem
stöðum laudsleiki í knatt-
spymu, eða A-, B- og C-lið
landanna.
Úrslit urðu þau að Norð-
menn töpuðu allsstaðar. Höfðu
þeir raunar gert ráð fyrir því
í B- og C-flokki en eftir
frammistöðuna við Þýzkaland
og eins við Finnland voru þeir
bjartsýnir með A-leikinn sem
fór fram á Ulleváll í Osló.
Danmörk sigraði með áðeins
einu marki sem talið var nokk-
uð réttlát úrslit.
Beztu l’ðin ullu vonbrigðum
og leikurinn þótti heldur lé-
legur. Markmenn beggja liði
voru góðir, sérstaklega sá
norski, sem átti gallalausan
leik. Paul Andersen, sá er
hingað kom með B1903 var
bezti maður danska liðsins.
Markið gerði miðherjinn Bent
Söre.nsen á 31. mín.
B-liðin léku á Idrættsparken í
Kaupmannahöfn og fóru leik-
ar svo að Danir unnu 3:1 (2:1)
Fyrri hálfleikur var vel leik-
inn af Dönum en í síðari hálf-
leik sóttu Norðmenn sig. Dan-
ir höfðu rejTidari leikmeun,
6 þeirra höfðu áður leikið i
A-landsliði.
C-liða leikurinn fór fram í
Álaborg í Danmörku og end-
aði 4:1. Það fór fyrir Norð-
mönnum eins og fleiri góð-
um mönnum að þeir héldu í
horfinu í 20 mínútur og gátu
varizt að fá nema eitt mark
í fyrri hálfleik og þar með
var draumurinn búinn. Danir
voru leiknari, fljótari og hreyt'-
anlegri.
Svíar eftir
Eftir leikinn á Ullevál er
staðan um norræna b'karinn
þessi:
Svíþjóð 5 5 0 0 21-6 10
Noregur 5 3 0 2 15-7 6
Danmörk 5 1 0 4 7-12 2
Fin.nland 5 1 0 4 6-24 2
Þetta var sem sagt fyrsti sig-
ur Dana i keppninni að þessu
sinni. Eftir eru aðeins leikirn-
Jir: Finnland-Danmörk og Sví-
þjóð-Noregur.
Damnörk er efst í B-lands-
keppninni i ár, þó eru leikir
sömu landa sem að framan
getur óleiknir í B-keppninni.
Danmörk 2 2 0 0 6-1 4
Noregur 2 2 1 0 4-4 2
SvJþjóð 2 10 12-42
Finnland * 2 0 0 2 2-5 0