Þjóðviljinn - 24.09.1953, Síða 4

4) — í>JÖÐVILJINN — Fimmtudagur 24. september 1953
Kveðja til Benjamíns
Eggertssonar
Flokkur þinn sendir þér beztu
'kveðjur og heillaóskir á sextugs-
afmœlinu. Hann þakkar þér að
pú hefur3 veikur, verið fuli-
hraustum til fyrirmyndar um
fórnfýsi og áhuga.
Einar Olgeirsson.
★
Þeir eru ekki margir sem eiga
slíka sögu og hann. Hann býr nú
í herbergi nr. 1 í Elliheimilinu
Grund. Fyrir nokkrum kvöldum
leit ég inn til hans og bar upp
íyrir honum fávíslega spurningu:
— Hvar ertu fæddur?
— Ég er fæddur á Bíldhóli á
Skógarströnd.
— Ertu alinn upp þar?
— Nei, sagði hann og dró við
sig svarið. Ég var fluttur þaðan
tveggja sólarhringa gamall. að
Heggstöðum í Hnappadalssýslu.
— Hvernig stóð á þeim flutn-
ingi tveggja daga barns yfir f jall-
veg í annað hérað?
— Foreldrar mínir voru vinnu-
hjú á bænum, — og bóndinn taldi
-skki vera pláss fyrir börn vinnu-
bjúa á heimilinu.
Það varð nokkur þögn áður ég
bæri upp næstu spurningu. Ef
þið hafið haldið að flutningur
Bólu-Hjálmars nýfædds væri
eitthvert einsdæmi í íslenzkri
menningarsögu, þá skjátlast ykk-
ur.
— Varstu fluttur til einhverra
skyldmenna?
— Nei. Mér var komið fyrir
hjá algerlega vandalausu fólki.
ITm vorið fluttu foreldrar mínir
að Hafursstöðum í Hnappadal og
þangað fór ég til þeirra.
Þar var ég um sumarið en um
haustið fór ég til afa míns og
ömmu, en þau áttu bæði heima
á Hafursstöðum. Hjá þeim var
ég í eitt og hálft ár.
Hvað tók svo við?
— Þá var ég fluttur á sveit
föður míns, að Skiphyl í Hraun-
hreppi í Mýrasýslu.
— Og þar varstu . ..?
— Þar var ég í 20 ár.
— Og síðan . ..?
— Síðan var ég verkamaður
og sjómaður þangað til ég fór í
bælið.
Þið vitið það kannske ekki að
Benjamín Eggertsson
Benjamín Á. Eggertsson, sem nú
dvelur í herbergi nr. 1 á Elli-
heimilinu Grund, hefur legið
rúmfastur í 22 ár; stundum all-
þjáður, og einmitt þetta kvöld er
ég leit inn til hans átti hann í
stríði við þjáningakast. Þið verð-
ið því að sætta ykkur við að
frásögn hans af æviferli sínum
verði ekki lengri að sinni. Það
er raunar ekkert að segja, sagði
hann:
Fæddur er ég fátækur,
fæddur til að stríða;
fæddur er ég flækingur;
fæddur til að líða.
Frá Skiphyl fluttist Benjamín
til Hafnarfjarðar og vinnufélag-
ar hans tala um hann sem harð-
duglegasta mann og bezta félaga
sem þeir hafi kynnzt. Eins og
fram kemur í kvæðinu hans:
Horft yfir sextíu ár, hefur hann
fengizt við sitthvað um dagana;
var lengi sjómaður, og sagt hef-
ur mér verið að slit fyrir aldur
fram hafi átt þátt í að hann missti
heilsuna, og hefur nú legið rúm-
fastur í 22 ár.
Tuttugu og tvö ár eru langur
tími á sjúkrabeði. Þeir sem kunn-
ugastir eru Benjamín segja að
æðrur séu ekki að hans skapi,
og þegar ég spyr hann hvort
þessi tími hafi ekki verið lengi
að líða svarar hann aðeins: Dagur
og dagur, og nótt og nótt. í því
stutta svari hans er falin barátta
tuttugu og tveggja ára.
Hinar löngu stundir undanfar-
inna ára hefur hann stytt með
Ijóðagerð. í fyrra kom út bók
hans Arfaklær og í dag, á af-
mælisdaginn hans sextugs, kem-
ur út önnur Ijóðabók er hann
nefnir Berjaklær. Það munu
margir kaupa þá „afmælis“bók.
Þar segir hann m. a.:
Svo bölvaðir veri þeir aldir
og ár,
sem aumstaddan kúga og pína.
Að eilífu brenni þeim svíðandi
sár,
það Satan má úrvalið krýna.
Og þetta vill auðvaldið ennþá
í dag,
að eymdin og fátæktin dafni.
Það óttast nú fólkið og
framtíðarhag
og frelsið hjá mannkynsins
safni.
Það hamast í fjörbrotum
hérvistar kvöld,
nú heiðrast ei ræninginn
lengur,
því samhjálpin manna, hin
siðaða öld,
með sigur af hólminum
gengur.
Þið heyrið að það er enginn
vonleysistónn í lífsviðhorfi hans-
Ég óska þessum sigurglaða manni
til hamingju með sextugsafmælið.
3. B.
★
Veturinn 1918 réðist ég til sjó-
róðra suður í Grindavík. Var
§g þá lítt harðnaður unglingur og
óvanur öllum sjóverkum, en sjór-
Alþýðublaðið braut á þriðju-’
daginn reglu sem það hefur trú-
lega fylgt á annan áratug. Það
birti mynd af verkamannabústöð-
unum í Vesturbænum, sem
byggðir voru á sínum tíma af
Byggingafélagi alþýðu undir for-
ustu Héðins heitins Valdimars-
sonar. Sú skýring fylgdi mynd
Alþýðublaðsins að íhaldið hefði
„barizt gegn þessari ráðstöfun
fyrir bættum húsakosti alþýð-
unnar“.
Þessi frásögn Alþýðublaðsins
um afstöðu íhaldsins til laganna
um verkamannabústaði er full-
komlega sannleikanum sam-
kvæm. Þau lög voru sett fyrir
forgöngu verkalýðshreyfingar-
innar en gegn harðvítugri and-
stöðu íhaldsins. Það barðist gegn
þeim með kjafti og klóm eins og
öðrum hagsmuna- og menning-
armálum verkalýðsins. Það hefur
verið, er og verður háttur íhalds-
ins að beita sér gegn hverju um-
bóta- og menningarmáli alþýðu
þar til það hefur náð fram að
ganga. Þá hikar íhaldið ekki við
að eigna sér umbæturnar og
leggur mikla áherzlu á að láta
fenna yfir fyrri spor.
En af einhverjum ástæðum
vantar framhaldið í frásögn Al-
þýðublaðsins um verkamanna-
bústaðina í Vesturbænum. íhald-
ið stóð fast gegn lögunum og
barðist gegn byggingu- þessara
hentugu íbúða en beið samt ósig-
ur. Verkamannabústaðirnir í
inn sóttur £f kappí. Þá voru
ekki vélar í skipunum til að
létta erfiðið, heldur voru árarn-
ar knúðar. eftir þvi sem hver
hafði mannskap til. Var ég hepp-
inn með það, að þarna voru
■þaulvanir sjómenn og harðdug-
legir ræðarar, sem bættu að
fullu upp liðléttinginn.
Þar ’ var einn ungur maður,
sem ég hafði aldrei séð áður, hár
o-g glæsilegur, bar hann af þeim
öllum hvað hárðfengi ag dugn-
að snerti. Það var Benjamín A.
Eggertsson.
Hann varð brátt sjálfkjörinn
Framhald á 11. síðu.
Vesturbænum risu af grunni og
fjöldi verkamanna átti kost í
fyrsta skipti á ævinni að eignast
mannsæmandi íbúð með mjög
hagkvæmum kjörum.
Þótt íhaldið biði þannig ósigur
tókst samt að hefta starfsemi
Byggingafélags alþýðu. Það verk
var unnið af forkólfum Alþýðu-
flokksins. Þegar Alþýðuflokkur-
inn skreið inn í „þjóðsíjórnina“
með íhaldi og Framsókn 1939
gerði hann þá kröfu til sam-
starfsflokka sinna að starfsemi
Byggingafélags alþýðu yrði
stöðvuð með því að svipta það
rétti til lögboðins framlags af
ríkisfé sem ætlað var til bygg-
inga verkamannabústaða 'iögum
samkvæmt.
Við þessari kröfu Alþýðu-
flokksins urðu samstarfsflokkar
hans af ljúfu geði. Þar með var
sú myndarlega byggingarstarf-
semi stöðvuð sem þetta braut-
ryðjendafélag í byggingu verka-
mannabústaða hafði haft með
höndum. íhaldið hafði fengið
vilja sinn fram fyrir forgöngu Al-
þýðuflokksforingjanna.
Síðan hefur Byggingafélag al-
þýðu ekki getað starfað að því
að bæta húsakost alþýðunnar í
Reykjavík, þrátt fyrir aðkallandi
nauðsyn sem farið hefur vaxandi
með hverju ári. Er það ein af
mörgum ástæðum til þess hörm-
ungarástgnds sem ríkjandi er í
húsnæðismálum reykvískrar al-
þýðu. Hefði Alþýðublaðið átt að
reynast svo hreinskilið að segja
söguna til enda og draga ekkert
undan, þegar það öðlaðist loks
hugrekki til að minnast á þátt
Byggingafélags alþýðu í bygg-
ingamálum höfuðstaðarins.
Þjóðviljinn væntir þess að
þessi nauðsynlega viðbót við
skýringu Alþýðublaðsins með
myndinni af verkamannabústöð -
unum í Vesturbænum verði ekki
til þess að ritstjóri Alþýðublaðs-
ins missi alla stjórn á skapsmun-
um sínum. Það væri illa farið
enda ekki tilgangur þessa stutta
greinarkorns.
xeguro haustsins, íiugubardagi. — Failegasta þoka
í heimi, — Áberandi sœlgætishillur.
EKKERT er fegurra og frið-
sælla en mildur haustdagur.
Ef til vill er skýjað loft, en
það er blæjalogsa, göturnar
ryklausar, því að hann rigndi
í gær og sjórinn eins og matt
gler, sem fer dökknandi eftir
því sem nær dregur sjóndeild-
arhringnum. Sem ég sit og dá-
sama þessa 'kyrrlátu fegurð,
kemur heljarstór maðkafluga
og flýgur suðandi í stórum
hiingum krdngum mig. Ef til
vill er hún líka að dásama
haustið, en húa er hvorki fög-
ur né kyrrlát þessi hlussa, og
nú býst ég til að koma henni
út. En það er ekkert áhlaupa-
verk eins og allir vita, sem
lent hafa í maðkaflugustríði.
Hún er bersýnilega ákveðin í
að setjast að í herberginu
mínu og ég sé að hér dugar
ekkert minna en baðhand-
klæði. Og þessari viðureign
lyktar með því að flugan
hverfur, einn öskubakki liggur
brotinn á gólfinu, en hvað iim
það. Þegar ég legg af stað í
vinnuna er glugginn harðlok-
aður og ég labba mig út í
haustkyrrðina fullviss um það
að ég hafi lokað allar óvið-
komaadi verur úti. —
ÞAÐ BR ekki fyrr en undir
miðnætti þetta sama kvöld,
þegar ég ligg í rúminu og les
af ákafa miklum undir lampa-
ljósi, að ég heyri eitthvert
annarlegt suð. Og' það er
sama árans maðkaflugan sem
er komin á stjá og farin að
dansa á nýjaleik. Nú er hún
meira að segja mun æstari
en hún var í morgun, súðið
háværara, hringirnir krappari
og flugið hraðara. Hún er svó
æst að hún hikar ekki við að
fljúga á fullri ferð framan í
mig, í hárið á már, hálsinn og
handleggina. Satt að segja er
ég logandi hrædd við hana, en
aldrei skal það verða sagt um
mig, að ég hafi flúið úr her-
berginu mínu vegna einnar
maðkaflugu, og því upphefst
nú flugustríð mikið, sem lykt-
ar með því að flugan liggur
að vísu í valtium og hefur fali-
ið fyrir handklæði, en ég verð
að játa það að yfir höfuð-
svörðum hennar stóðu auk
vígmóðir og dasaðir eftir þessa
næturorustu.
ÞAÐ VAR dásamlegt veður í
fyrrakvöld, dálitið svalt, en
blæjalogn og tunglið eins fullt
og það getur frekast orðið.
Þegar ég leit út um gluggann
um miðnættið, fannst mcr
Reykjavík eins og einhver æv-
intýraborg, silfurhvít. og eins
og á floti. En nokkru síðar
var mér aftur litið íit og þá
höfðu orðið undarleg umskipti.
Tunglið var horfið borgin
horfin, ekkert sást eiema þoka,
svo fíngerð og þétt að ég gat
varla grillt í götuljósin, en
hún hafði samt orðið fyrir á-
hrifum frá tunglinu um leið
og hún huldi það sjónum, því
að hún var á litinn eins og
þegar tunglsljós fellur á speg-
ilslétt vatn. Ég hef aldrei á
ævi minni séð jafn fallega
þoku.
arpóstur! Ég á tveggja ára
dóttur, sem ekki er' í frásög-
ur færandi, og þarf ég auðvit-
að að hafa hana með mér,
þegar ég geri matarinnkaúþ
dagsins. En leitt þykir mér til
þess að vita að aldrei er ég
komirja inn úr búðardyrunúm
fyrr en barnið er farið að
hrópa og kalla: „Mamma,
mamma, go nammí, mamrna,
gott“, o.s.frv., þó svo að cg
hafi - aldrei fmstazt til þess
að láta undan og gefa hetmi
sælgæti eins og ég sé þó svo'
margar mæður gera. En það
er von að bömin biðji um
þetta, þar sem 'ekkert er eins
áberandi í búðinni og einmitt
sælgætishillumar. En nú er
það eindregin ósk mín til kaup-
manna, og þó alveg sérstak-
lega KRON, að færa sælgætis-
hillumar svolítið úr augsýn
barnanna. Með því myndu þeir
létta af okkur miklum leiðind-
um, en hljóta í staðinn, mikið
lóf okkar. — Móðir“, (jj
mín, tveir fílefldir karlmenn, MÓÐIR SKRIPAR: „Kæri Bæj