Þjóðviljinn - 24.09.1953, Page 7

Fimmtudagur 24. september 1953 — ÞJÓÐVILJINN — (7
Sagan er alls ekki ný, hún
er frá þeim dögum er ég var
fyrst að hefja gönguna út í líf-
ið.
Og það er bezt að segja frá
öllu eins og það var í raun
og veru.
Það var fyrir tæpum 15 ár-
um ;— nei það eru víst ekki
nema tæp 13 ár — hverju
skiptir það? Engu.
Sagan hefði eins vel gétað
átt sér stað á áliðnu sumri
1952.
Það var litið um atvinnu í
þorpinu heima og það var
þröngt í búi hjá pabba og
mömmu. Fiskur upp á hvern
einasta nýtan dag. Klukkna-
hljóðið frá kirkjunni var Það
eina sem gaf ábendingu um
að sex virkir dagar hefðu lið-
íð frá því hringt var síðast
og að nú væri aftur kominn
sunnudagur og til stæði að
messa, ef einhverjum þókn-
aðist að koma í kirkju.
En auðvitað fór enginn í
kirkju og það varð messufall.
Og kirkjuklukkurnar þögðu í
heila viku. Það dó enginn í
þorpinu þetta sumar. Fólk er
svo iífseigt þrátt fyrir það,
þótt það lifi eingöngu á fisk-
meti og hafragraut, og sjái
ekki mjóik nema endrum og
eins. Nei það er engu líkara
en allir geri sér það að skyldu
að hjara einhvern veginn þeg-
ar ekkert er að gera á eyr-
innj dögum og vikum saman.
Það er engu líkara en fólk
hafi ánægju af að bíða eft-
ir því að fraktdallur komi
með kol, salt eða bara
eitthvað sem gefi tilefni ti'
að hópast kringum verkstjór-
ann, — konung þorpsins, er
velur úr, eftir því hvar í hópn-
um vinir hans standa, jg láti
sem hann sjáj ekki helvítin
þau arna, sem næst honum eru
og grátbæna um ,að fá puð
fram að hádegi, já þótt ekki
væri nema rétt fram að hádegi
Eg gat að minnsta kosti ekki
brosað með uppgerðar lotning-
.arvipru framan í þennan alvaid
■þorpsins. Hann mátti eiga
hvert bein í skrokknum á Jóni
túkail og Binu fimmaur fvrir
mér. Úr mér fengi hann aldrei
horinn hvað heldur meir
Og pabba leizt ekki á blik-
una, mömmu ekkj heldur. Það
var ekki von. Hvernig átti það
líka að blessast að þau hefðu
mig fúHorðinn strákinn heima
tii að éta frá átta yngri syst-
kinum.
Ég skildi þetta svo s?m, en
sat samt og át kvö‘d og morg-
uns fisk og hafragraut, og gerði
ekki handtak til að létta un.lir
með þeim.
Þú verður að ráða þig í
sveit heldur en akkert, sagði
mamma, þótt hún vissi eins vel
og ég, að ég kynni ekki að
brýna hvað þá heldur að bera
ljá í gras né binda heysátu.
Og daginn eftir hafðj pabbi
ráðið mig í kaupavinnu, án
þess að ráðgast um það við
mig nokkuð frekar. Þetta gerð-
ist frammi í eldhúsi nokkru
fyrir hádeg; og ég var ókominn
á fætur.
Bóndinn var úr næsta firði
að norðan og ég kunni góð
deili á Bjama í Nesi. Hann var
maður rétt miðaldra og bjó á
hinu argasta koti í sinni sveit.
Grobbhundur hinn mesti og var
daglegur gestur í kauptúninu
heima. Hann var sagður latur
TJR lífi alþýðunnar
DAfjrLB
f t i
i r
H á
a í n
tiT allra verka annarra en
flakka á milli bæja, hvort held-
ur hann átti erindi eða ekki.
Hann sást aldrei öðruvísi á ferð
en með tvo til reiðar og ávallt
á hvítum hestum. Mórauð tík
haitraði á eftir og gafst aldrei
upp á að elta húsbónda sinn,
þótt hún hefði ekkert þol leng-
ur til að fylgjast með honum.
Stundum kom hún klukku-
stund síðar en hann til þorpsins
og iðuiega í sama mund og
hann var að snúa heim á leið.
Hún hét Lóra, ef ég man rétt.
Bjarni bóndi í Nesi var lítill
maður, hvort sem átt er við —
já það er víst nóg að 'segja—
sál eða likama. Hann var sem
sé smár hið ytra og ég held
mikiu minni innan í sér.
En samt, — skemmtilegur, sí-
raupandi náungi, sem fyrirgafst
■allt og ávallt græddi á því að
ljúga sig út úr sínum eigin
lygasögum ef í óefni var komið.
-— Sem sagt, ég var ráðinn
kaupamaður. Kaup eftir sam-
komulagi. En í það minnsta
eitt lamb á þriðju réttum og
kartöflupoki í septemberlok. Já,
.að minnsta kosti það.
Þarf drengurinn ekki að
hafa með sér rúmföt? spurði
móðir mín.
Ha — rúmföt, nei blessuð
mín, engin rúmföt, biddu fyrir
þér kona, nó.g fiður í Nesi, ég
held nú það. Mikið helvítis
ári er að fá hvergi eina kippu
af trosi, ég hef gengið fyrir
■hvern mann í morgun, en r!lt
fyrir bí, ja Það er nú meira.
20—30 pund mundu nægja, nei
það er aldeilis sama þótt boð-
in sé tólg eða nýmjólk í stað-
inn. Enginn þykist eiga ugga.
Já því segi ég það, það verð-
ur að ráðast með það eins og
annað í Nesi.
Stuttu siðar sat ég á Hvít
ing en Bj.arni á Hvít. Við héid-
um sem leið lá um dalinn og
norður yfir fjallið sem aðskildi
firðina. Á bakinu bar ég tros-
'bagga sem faðir mmn lagði tii
með mér í kaupavinnuna. Svo
feginn var hann að losna v’ð
mig af heimilinu í þessu at-
vinnuleysi.
Við riðum í hlaðið á Nesi um
nónbilið. Þetta var litill bær.
Byggður af timbri og ‘varinn
með bárujárni sem einhvern-
tíma hefur verið málað hvitt
cg síðan aldrei meir fvrir bæ-
inn gert.
Húsfreyja kom út i hlað og
rétti mér höndina án þess að
heilsa með orðum. Svo spurði
■hún:
Ert þú langt að hald'J? Þetta
var snyrtileg .<ona iv^r ferfugu.
Feitlagin nokkuð, en hárið var
mikið og fallegt. Andlitið fritt
og augun sérlega skaer.
Vertu ekki að spyrja mann-
inn, Jóhanna. Hann fer ekki
lengra en hingað. Ég réð hanr.
sem kaupamann. Hvað áttu að
éta?
Nú jæja, það var ekki, sagði
hún snúðugt og gekk inn í
bæinn, og húsbóndinn á eftir.
Ég dvaldist úti .um stund, við
að spretta af Hvít gömlu og
Hvítingi syni hennar.
Konan kom fram í dyrnar
og spúrði:
Vill pilturinn ekkf fá sér eitt-
hvað að borða?
Jú takk, sagði ég.
Mórauða tíkin Lóra kom hölt
og móð heim traðirnar. Vesl-
,ings trygglynda kvikindið.
Gg ég gekk inn í húsið.
Húsið var eitt herbergi, eld-
hús og búr. Þetta hefur aldrei
stórbýli verið.
Túnið gaf ,af sér sextíu hesta
þegar bezt lét, tilkynnti Jó-
hanna. Allur bústofninn var ein
kýr og þrjátíu rolluskjátur.
Það tók því svo sem eða hitt
og heldur að fá mann til þess
að afla í þessar fáu skeppur.
Hún skildi ekkert í slíku
og þvílíku 'háttarlagi. En þetta
var svo sem ekki í fyrsta sinn
sem hann afréð hlutina án þess
að bei’a það fyrst undir hana.
O.g Jóhanna húsfreyja hélt á-
fram að tala við sjálfa sig með-
an við Bjarn; átum hinn ljúf-
fenga soðmat, sem var út-
bleyttur kúlusteinbítur með
rúgkökum og íslenzku smjöri.
Og hvar hefur þú svo sem
ætlað manninum náttstað? hélt
hún áfram.
Þú sérð ráð með Það góða
— anzaði hann.
Mér sýnist maðurinn allslaus
með öllu, gat hann ekki komið
með eitthvað til að liggja við?
Ég fór að ókyrrast og gaf
mórauðu tíkinni bitann af
gafflinum.
En undirsængin úr rúminu
okkar, kona? mælti bóndinn.
Það var þér líkt, hún er svo
féleg dýnan undir eða hitt og
heldur. 'Nei Bjarni minn ég
læt ekki bjóða mér allt, nú
er nóg komið. Þú ferð með
manninn til baka, þegar í stað.
Hvaða bölvaður ekki sen
gas.si er hlaupinn í þig kona.
Reyndu að stilla þig mann-
eskja. Svona, gefðu okkur kaff-
ið.
Mér fannst málið tekið að
vandast.
Ég get svo sem gengið út
að Hvilft og fengið að gista,
sagði konan og hellti í bollana.’
Svona ekkert röfl lengur Jó-
hanna. Ég held að hann geti
sofið fyrir ffama’n mig strák-
urinn. Rúmið er það stórt að
við komumst Þar öll fyrir. Þar
með er það klappað og klárt.
Þá hló húsfreyjan hvellum
og storkandi hlátri.
Ja — þarna ertu lifandi kom-
inn. Það er mikið að þú skulir
ekkj ætlast til þess ,að ég
gevmi hann á lærunum á mér.
Það verður vist seint sem
þú ætlar að læra að skammast
þín. Ja, héma, ekki nema það
þó, ég segi nú bara það, ég á
ekki til orð yfir aumingja-
skapinn í þér. Þú hefur lengst
af ræfill verið. Það væri
þokkalegt ef pilturinn bæri
þetta út, ef hann væri þannig.
Þad yrði til þess að auka hróð-
ur þinn út á við, nóg er nú
samt um þig rætt og þetta
* heimili. Að þú sku’ir ekki
skammast þín.
Hún þreif móköggul úr eldi-
viðarkassanum og grýtti í and-
litið á bónda sínum.
Hana, hafðu þetta ræillinn
þinn, og hana og hana.
Mókögglar og taðflísar hlóð-
ust upp kringum Bjarna bónda
og síðast reiddi húsmóðirin upp
tæmdan eldiviðarkassann og
hljóp að manni sínum og öskr-
■að; af heift.
Við brugðum báðir iafn fljótt
við, og gripum til kassans.
Bjarni nieð logandr hatri á
húsfreyju sinni en ég fullur
skelfingar. Tíkin íór að ýlfra
og skauzt undir eldavélina.
Kassinn skall í andlit konunn-
ar af feikna afli, og ég féll
með henni í gólfið.
Skárri er það nú andskotans
gassinn, rumdi í Bjarna.
Gáðu að hvað þú gerir
mannfýla, kallaði ég og hratt
kassanum fram að búrdyrum
með þeirrí hendinni sem laus
var.
Konan var tekin að grenia.
Eg er farinn norður í Dali,
sagði hann og fór út.
Farðu, blessaður farðu og
komdu aldrei aftur hvæsti hús-
freyjan, og blóðið rann niður
andlit hennar. Hún hafði
■skrámazt lítilsháttar fyrir ofan
vinstra1 auga.
Og ég er farinn úr vistinni,
kallaði ég á eftir honum.
Mórauða tíkin Lóra skund-
aði á eftir húsbónda sínum.
Skyldi hún hafa það af að
elta hann norður í Dali, yfir
þrjár langar heiðar, sex tíma
reið? Því ekki það. Eða —
skyldi hún doka við á annarri
heiðinn; og bíða Þess að liann
snúi til baka, heim að Nesi?
Kannske verður honum runnin
reiðin þcgar hann kemur að
Framhald á 11. síðu.
Hannibal dansar
á gióðum fortíðarinnar
Það er ekki auðvelt fyrir AI-
þýðuflokkinn að hafa stór orð
um baráttu fyrir hagsmunum
alþýðunnar. Svo þung byrði er
þeim flokki fortíð hans.
Þá fortíð þurrkar Hannibal
Valdimarsson ekki út með leið-
ara í stíl við þann sem birtist
í blaðinu i gær og hafður mun
að dæmum um geðstillingu,
andlega heilbrigði og . hugmynd
formanns Alþýðuflokksins og
ritstjóra Alþýðublaðsins um
prúðmennsku í rithætti.
Það dugar ekki ,að verða ofsa-
reiður, Hannibal. Engin fúkyrði'
megna að burrka út hinar öm-
urlegu staðreyndir um fortíð
Alþýðuflokksins. Það er ekki
sterkt, að reyna ekki einu orði
að hagga þeim staðreynduni.
sem Þjóðviljinn rifjað; upp að
gefnu tilefni um framkomu Al-
þýðuf'okksins í málunum um
útrýmingu heilsuspilland} hús-
næðis. Þjóðviljinn mun því
láta Hannibal eftir villimanna-
dansinn með fúkyrðatilbrigð-
'unum, en rifja enn upp stað-
reyndirnar sem létu hann fara
að tip’.a.
1. Það er staðreynd, að heið-
arleg framkvæmd lagaákvæð-
anna frá nýsköpunarárunum
um útrýmingu lieilsuspil andi
hásnæðis, hefðu þýtt byltir.gu
í húsnæð'smál um þeirra sem
verst eru setíir. ,
2. Það er staðreynd, að
• fyrsta stjérn Alþýðuflokks-
ins“, með formann Alþýðu-
f'okksins að forsætis- og fé-
lagsnrVaráðherra, cyðilagði
framkvæmd þessara lagaá-
kvæða, að Aþýðuflokkurinn
gerð'st samsekur Sjálfstæðis-
f’okkhum og Framsókn um
þann verknað.
3. Það er staðreynd, að við
úrslitaatkvæðagreiðsluna í
neðri deild alþingis, 23. marz
1948, þegar jafnvel þ'ngmenn
úr Sjálfstæðisflokknum og
Framsókn gugnuðu á þvi að
vinna þetta náðingsverk, réðu
tveir þingmenn A þýðuflokks-
ins úrslitum, „frestun" á
framkvæmda Iagaákvæðanna
um útrým'ngu heilsuspillandi
húsnæðis var Þar samþykkt
með 15 atkvæðum gegn 13.
Það er ekki sannfærandi,
Hannibal, að svara þessum
staðreyndum með tiplandi
villimannadansi kringum fúk-
yrði, eins og þér gerið í leiðara
Alþýðúblaðsins í gær.
Það er heldur ekki verulega
áhrifamikið að segia, að með
upprifjun þessara staðreynda
sé verið að „sverta aílt aðra
menn en nú liafa forustu fyrir
Alþýðuflokknum."
Margir' úr núverandi for-
ingjaliðj Alþýðuflokksins eiga
ríkan þátt í þeirri fortíð, sem
Hannibal' vill nú iáta menn
gleyma, af skiljan!egum ástæð-
um. Og hvorkj flokkar né ein-
stakir formgjar geta öðrum en
sjá’fum sér um kennt, ef fortíð
þeirra á opinberum vettvangi
svertir Þá, ef verk þeirra í
stjórnmálalífi þjóðarinnar
sverta þá.
Það er hægt að vera finn
maður og bréiða úr sér í stól
Framhald á 11. síðu.