Þjóðviljinn - 20.10.1953, Qupperneq 8

S) — ÞJÓÐVILJINN — Þriðjudagur 20. október 1953
iIJTE UTANGaRÐS
16. DAGUR
Bóndinn í BráSagerði
Þrátt fyrir þær margvíslegu orsakir til þess að menn þessir
vorn þarna saman komair urðu eingin tilbrigði í úrskurði hálf-
tröllsins í dómarasætinu. JafnveL liinar átakanlegustu útlistanir
á því hvernig það væri að vera giftur fegurstu konu í heimi,
komu ekki v.'ð hjarta þess. Úrskurður þess var ávalt hinn sami
og óbréytanlegur: Niður! — Hugtakið upp var auðsæilega óþekkt
í þessu húsi.
Loksins kom röðin að Jrni; Hálftröllið hvessti á hann augun
eiasog það væii ekki vant því að sitja andspænis mönnum einsog
honum. Spurði:
Hyað heitið þér, maður minn ?
O. ég heiti bara Jón og er Jónsson og á heima í Bráðagerði i
Vegleysusyeit. svarað; bóndinn hógværlega.
Hvað hafið þér gert af yður? spurði hálftröllið.
Ég er saklaus af því að hafa gert neitt af mér, ansaði Jón. Ég
er alveg nýkominn.
Hvert er erir.di yðar? spurði hálftröllið enn.
Ég kom til þess að tala við það opínbera, svaraði Jón sann-
leikanum samkvæmt.
Mig varðar ekkert um það til hvers þér komuð, sagði liálf-
tröllið einsog þnð væri ekki leingur neitt aðalatriði hvert erindi
bóndans væri.
Það heíir veiið afleitt árferði hjá okkur í Vegleysusveit und-
anfarið. hélt Jón áfram. Okkur vantar bæði fþLk og fé til þess
&ð búskapurinn geti borið sig.
Þið megið faravá hausinn min vegna, sagði hálftröllið snúðugt.
Ég var að spvrja hvað þér hefðuð gert af yður. Þér væruð
ekki staddur hcr, ef þér hefðuð ekki gert eitthvað af yður.
Mér var boðið uppá góðgerð'r, sagði bóndinn. Það er ekki að
gera neitt af sér að þiggja góðgerðir.
Maðurinn vai með hávaða og óspektir inni í Holstein, sagði
annar lögregluþjónninn, sem stóð vörð um bóndann. Svo neitaði
hann lika að borga.
I Vegleysusveit tíðkast það ekki að selja góðgerðir, sagði
Jcn. Ég bað ekki um neitt og þessvegna borga ég ekki neitt. En
ég heimta að fá aftur pokann minn, hattinn og reiðtreyjuna, sem
þeir tóku af mér.
Hægan, hægan, sagði hálftröllið. Hér þýðir ekki að heimta
neitt, og það er ekki í okkar verkahríng að standa skil á einu
<-ða neinu. Auk þess að neita að borga voruð þér með hávaða og
óspektir á almannafæri. Þetta er alvarlegt.mál, maður minn!
Mér er laust lagið þegar vel Tggur á mér, sagði Jón. Það var
anál manna að það væri einginn saungur í Vegleysusveitarkirkju,
í>egar ég var ekki við messu. Til þess að staðfesta þessi ummæli
svcitúnga sinna byrjaði Jón að raula: Nú andar suðrið, en hann
var ekki kominn nema útnm sunil í.dróttins ást og t'riði, þegar
hálftröllið. barði í borðið og öskraði: Farið þið með hann n:ður!
Lögregluþjónarnir tveir létu ekki standa á sér að framkvæma
skipunina. Tóku óþyrmilega á bóndanum, sém ennþá var í járn-
um og því eingin hætta á að hann gæti borið hönd yfir höfuð
sér, og fóru með liamn niðurí kjaliara. Varð þar fyrst fyrir
þraungur gángur iágur, undir loft. Örmjóar dyr voru á báðar
hendur með litlu millibili og allar lokaðar. Verðir laganna hröktu
bóndann innst inní gánginn, drógu þar slagbrand frá dyrum
losuðu járnin af höndum hans, færðu hgnn úr treyjunni, ásamt
axlabondum og stúngu hónum síðan jnni. litiiin klefa, skelltu
hurðinni í lás, ráku slagbrand fyrir að utanverðu og voru farnir.
Bóndanum. varð fyrst fyrir að litast um i þessum óvænta næt-
urstað. Húsakynnin voru ekki mikil að umiöáli. Trébekkur e'nn
kannski alin á breidd og í liæsta lagi þrjár álnir á leingd, fyllti
útí klefann meir en t:l hálfs. Vatnskrús stóð ú gólfinu og hjá
henni náttgagn, hið fyrrnefnda ílátið orð'ð tómt fyrir aðgerðir
gestsins á undan, hið síðarnefnda fullt fjmir aðgerðir hins sama.
Annað var ekki þar lífsþæg’nda. Fnykur þ.úngur lá þar í loftinu,
enda loftræstíng 'ekki önnur sýnileg en sálmabókarstórt glugg
hsést uppi á hurð og vírnet streingt fvrir þetta eina samband
klefans víð umheiminn.
Jón hafði ekki ósjaldan g'st leitarmannakofa og jafnvel orðið
að láta fyrirberast yfir nótt við ennþá frumstæðari aðstæður,
svo hann fékkst ekki um, þótt húsbúnaður væri ekki ríkmannlegur
Hanr.i bjóst því til þess að iaka á sig náðir, en reimleikar mikl:r
héidu fyrir honum vöku. Sífellt yar verið að koma með nýja gesti
i nærliggjándi vistarverur og fylgdi því oft ærinn hávaði einsog
sumir gestanna kynnu ekki að meta. þá umhyggju réttvísinnar
að sjá þeim fyrir gististað. Einn ákallaði eld og brenn’stein yfir
húsráðendur, annar öskraði formælíngar yfir alia lögreglustjóra
og all&' áð*4< stjóra hvar sem fynndust í veröldinni, ennþá aðrir
ástunduðu barsmíð í vegg>, ákafar uppsölur og sárar iðrunar-
A ÍÞRÖTT
RITSTJÓRJ. FRÍMANN HELGASON
Þegar dóniararnir trúðu
ekki klukkum sínum
Það var þriðji dagur mótsins
26. júlí 1934. Veðrið var ekki
sem bezt og Stokkhólmsleik-
vangurinn var varla meir en
hálfsetinn. En brautirnar voru
góðar og Glen Hardin hafði
sagt að hann gæti hlaupio á
51 sek. ef allt. tækist vel og
hann fengi góða braut. Það
var ekki tómt raup, því að 30.
júní hafði hann hlaupið á 51,8
í .Mihvaukee.
Hann fékk þriðju braut, þá
beztu, og gott viðbragð. Þegar
við fyrstu grind var hann jafn
þeim er hljóp á 4. braut. Við 3.
grind var hann fyrstur. Hann
stytti skrcfin lítið eitt, og hafði
náð réttum „takti“ við þá fjórðu
Þegar haxin fór yflr 5. grind-
ina nam fóturinn aðeins við
grindina svo hún hreyfðist lít-
ið eitt en náði jafnvægi aftur
og stóð kyrr. Hardin hélt áfram
hinu frábæra hlaupi sínu með
jöfnum stigmáls bundnum ,,fjót
andi“ hreyfingum, sem cnginn
liafði slíkar áður séð. — Sá
serr> horfði á og rannsarkaði
hinn fagra stíl hans, mun varla
hafa tekið eftir, þegar hann
sveif yfir grindurnar. Það var
lýtalaust hlaup.
Fagnaðarópin frá áhorfenda-
pöllunum bárust inn á braut:na.
Sjálfsagt hjálpaði það hlaupar-
anum,. þegar hann fór að sýna
þreytumerki á síðari beihu
brautinni.
Hahn rétti úr sér til þess að
fá skrefin mátuleg við 10. grind-
ina. En viljastyrkurinn bar
hann áfram með sama hraða.
Þegar hann sleit snúruna, voru
þrír Svíar að fara yfir síðustu
grindina.
Menn trúðu eklii klukkumim!
Forvitin augu litu á skeiö-
klukkurnar. En hvað er nú? Ó-
heppni énnþá------klukkurnar
sýndu bjánalegan tíma. Einn
tímavaröanna hafði klukku, sem
sýndi 50,5, en þagði fyrst til
þess að auglýsa ekki óná-
kvæmni sína. Annar sá 50,4 á
sinni klukku. Hann snéri sér
örvinglaour til þess þriðja sem
hafði 50,6. Þannig skýrðist það
smátt og smátt að hér var um
að ræða eins og Sven Lindhagen
sagð;: „frábærasta met allra
he:msmeta“. Klukkurnar höfðu
sagt satt, um það var ekki að
efast.
Nú veittu áhorfendur því at-
hygli að þröng var komin við
eina grindina. Brautardómarinn
hafði litið á grindurnar og séð
að sú 5. á þriðju braut stóð
ekk; nákyæmlega eins og hún
átti að gera. Hún hafði hreyfzt
svolítið, þegar Hardin kom við
hana með fætinum. „Hreyfð
grind er felld grind“, úrskurð-
aði landsþjálfarinn sænski
Görse Holmér. Skyldi metið ó-
gilt af þessum smámunum?
þögn varð á áhprfendapöllpnj
meðan „'hiöip- stóru“ þinguðú
um málið.
Grindin scm varð heimsfræg.
Nú heyrðist djúp rödd þulsins
„Ferr.'s er á lc-iö til ó.liappastað-
arins.“ Óg honum fylgdu 20 þús.
augu auk allra blaðaljósmynd-
araana sem umkringdu hinn
bandar. íþrót.aeinvakþ en hann
var í fylgd með fleiri háttsettum
íþróttale:ðtogum. Og litla grind-
in, sem varð heimsfræg, nötraði
næstum undan hiau rannsakand;
augnaráði þessara ,,stóru“
manna. Loks kom af vörum
Ferris orðin sem leystu málið:
„Eg sé ekkert því til hkidrunar
að viðurkenna metið.“
Og svo brauzt fagnaðarbylgj-
an frá áhorfendum, sem báru
afreksmanninn e'nn ógleyman-
legan heiðurshring; fagnaðar-
Þegar hann var spurður eft'r
hiaupið hvernig honum hafi
fundizt það, svai-aði liann litlu:
..Eg varð alls ekki var við neitt
sérstakt. Þetta gekk allt svo
létt og eðlilega, ég gcrði mitt
bezta og varð aldrei var v'ð
neina þreytu. Hvort ég get rert
betur? Varla. T dc.g var r lt f
bezta lagi. Betri brautir er ekki
hægt að íá i öllum heiminum. Ef
til vill er loftslagið í Kaliforníu
betra“.
Næsta ár keppti Hard'n lítið.
En 1936 var hann. aftur í beztu.
þjáifun, þó ekki eins góður og
1934. 1 júlí 1936 háði Hardin.
hörðustu keppni s.ria en það var
við landa sinn Joe Patterspn er
valið var í olympíusveitina sem
fara átti til Berlínar.. —- Tím-
inn varð 51,6 sem var banda-
ríkst met. Úrslitin í Berlín u'rðu
lítið átakaminni fyrir Hardin en
keppnin við Patterscu heima.
Joe Patterson héit forustunni
mestan hluta leiðarinnar en á
læti sem líktust suðrænum ofsa.
— Nok'.crum mánuðuni síðar
var metið samþykkt.
Glen Hardin hafði náð
„toppnum". Hann hóf keppni
sem 80<Von hiaupari og byrjaði
heldur illa sem, griudahlauþari.
Glenn Hardin lileypur 400
111 í Stokkliólmi.
Framhald af 4. síðu.
endum Arnesingaf'élagsins i
Reykjavík", og í síjóm. þess síð-
ustu árin, hann bar velíerð þess
félags mjög fyrir brjóstj og héit
órjúfandj tryggð við æskuslöðvar
sínar og æskuféiagá.. Eigúm ,við
vinir han's ógleymanlegar ?stund-
ir í samfylgd með honum.
Við fráfall Jóns Guðlaugsson-
ar höfum við féiagar hans misst
einn bezta forystumann samtak-
anna, samsíarísmann tog vin.
Við fylgjum honum í dag síðasta
spölinn, og kveðjum hann með
þakklætí og söknuð), og vottum
systrum hans og öðru v'cnzla-
fólki samúð okÉar. 1 ; í
Sveinbj. Guðlaugsson
beinu brautinni gaf hann eftir.
Hann var ekki sem bezt fyrir
kallaður, hafði ofkælzt litlu áð-
ur, og varð fjórði í mark.
Glen tlardin varrn, varð 1- m
á undan næsta mánhi í mark á
52,7 sek. Með því háfði hanh
unnið annan titil srna á þcssum
OL. Haca var að. vísu óopinber,,
en félagar hpns i haiidaríska
floklvnum höfðu kjþr'ð hann
sem glæsiiegásta. fulltrúa flokks
ins. Ef til vill hefur það haft sín
áhrif að hann Gé'; rajög vel á
munnhprpu.
Fyrir leikina 1936 hafði hann
sagt að það ’yrði hans síðasta
keþpnlsár. Bíðr sneri hann
heim t'l hinilar sólbjörtu
Louisiana þar scm hann nú
starfar -sem þjáifari og leið-
beinandi yið háskólann í Lafay-
ettec við Nev* Orlcans. Glen
Hardin lét eftir s'g erfitt verk-
cfn: til Jcomandi afreksmanqa
„Stad'ons stoltaste'* met sem á-
.byggilega stendur i mörg ár
ennþá.
"“(•ftytt'ife éif(íií^sa|'Íiírí,','Úrag-
dernasbok“ útg. 1949).