Þjóðviljinn - 24.12.1953, Qupperneq 7

Chaplin Sieíur hoðskap að flytja
I/ONDON 1914. í íátœklegu her-
bergi ligg-ur ung stú’ka á rúmi
sínu meðvitundarlaus Lófinn er
krepptur um tœmda flösku af
svefnlyfi. Upp í allar rifur með-
fram hurð og glug'ga er troðið
og gasið streymir úr e’davélinni.
Drukkinn maður slagar upp
tröppurnar að húsinu Hann
finnur gaslyktina, þegar hann
kamur inn, hugsar sig um and-
artak, fcrýtur upp hurðina að
herbergi stúlkunnar, draslar
henni frairi í stigann, hieypur út
eftir la-knif' og þeir tveir bera
hana upp í ibúð hans á næstu
hæð.
Á þessu liefst síðasta kvikmynd
Charlie Chaplin, Svið'sjós, sem
frumsýnd verður í Trípól'bíó
annán í jólum. Ohaplin hverfur i
þessari mynd til átthaganna, til
London, þar em hann fæddist,
ólst upp og hóf leiklistarferil
sinn. Hann leikur gamlan trúð,
Calvero, sem eitt sinn var eftir-
læti leikhúsgesta stórborgarinn-
ar, en nú er öllum, eða nær öl!-
um, gleymdur.
Calvero vann sina stærstu sigra.
Hann hafði í fyrstu haft hálf-
gerðan ímugust á henni, hann
hafði haldið hana götudrós, sem
hefði reynt nð fyrirfara sér, af
þvi að hún væri haldin ónefn-
anlegum sjúkdómi, — en nú
vakuar áhugi hans á högum
hennar. Hann fær að vita, að
hún ákvað að svipta sig lífi, af
því að hún gat ekki dansað
framar. Fætur hennar neituðu
að hlýða henni. Hann rcynir að
telja í hana kjark, en það geng-
ur illa, ckki sízt eftir að hún
uppgötvar einn daginn, þegar
hún reynir að .rísa úr rekkju, •;
að fcáðir fætur hennar eru lam-
aðir. Hiinr. gefst þó eklii upp.
Sjálfur er hann vondaufur um
framtíðina, allt vúrðist hafa
brugðizt honum, en þar kemur,
að hann fær enn eitt tækifærl til
að sýna, að hinn frægi Calvero
er ekki búinn að vera. Það er
að rísu í þriöjafiokks leikhúsi,
og borgunin er smánarleg En
þossi von biegzt. Strnx og Calv-
ero kemur fram á sviðið taiia
Caivero þurrkar farðann af andliflnu kviildið
sem vonin mikla bregst
áhorfendur að ókyrrast og eftir
skamma stund rísa þeir úr sæt-
um og fara, nema þeir sem hafa
sofnað. Hann kemur helm, niður-
brotinn maður og eygir enga
von framar. I'á snúast hlutverk-
Gleðíleg jól!
Hús^a§naverksmiðjan Bergþúrugötu 11
G!eði§eg fól!
Jónsbúð
BUuhKð 2
Caivci'o stumrar yfir stúlkunni,
þó honum sé ekkert um hana
gefið og smám saman hjarnar
hún vlð. Það kemur i ljós, að
hún er dansmær og hefur verið
i dansflokki eikhússins, þar sem
Fimmtudcgrir 24. desember 1953 — ÞJÓÐVILJINN — (19.
Calvero syngur elnn af siingMim sínum
in við Dansmærin Teresa, tel-
ur nú i hann kjark og í ákafa
sinum ris hún á fætur og geng-
ur til hans. Hún verður frá sér
numin, þegar hún uppgötvar, að
hún getur gengið. Og nu vaknar
von hennar til iíísins aftur.
Brátt getur hún . stigið fyrstu
danssporin, og þess cr ekki langt
að biða, að hún er albata. Há’fu
ári siðar er hún komin vel á veg'
með að vinna frægð, cn Calvero
hefur varpað frá sér allri von
um, að hinir gömlu dagar komi
aftur. Hann lætur sér nægja
s.ð hjálpa Teresu inn á þá
f rægðarbraut, sem hann sjá f-
ur hefur gengið til cnda.
Þegat- hún tjáir hor.um ást sína
og grátbiður hann um að gift-
ast sér, hristir hann aðeins höf-
uðið og brosir. Ást hennar er
meðaumkvun og þaklc’æti, æslca
og elli eiga ekki saaman. I-Ionum
er ljóst, að þvi aðeins g'etur
hann forðað því að hann verði
henni til trafala, að hann hverfi
úr lífi hennar. Einn daginn þeg'-
ar hún kemur heim, grípur hún
í tómt, Calvero er farinn.
Alllöngu síðar hefur hún upp á
honum. Ha.nn skemmtir nú
drykkjugestum á vínkrá fyrir
ölmusur. IJún kemur því til
leiðar, að haldin er sýning hon-
um til heiðurs í leikhúsinu hans
gamla og sjálfur kemur hann
þar fram í hinu gamta trúð-
hlutverki sínu. Enn einu sinni
vinnur hann sigur, cn hann er
dýrkeyptur. Hann hrapar ofan í
hljómsveitargi'yfjuna og slasas
til ólifis. Hann lætur !>era sig
að tjaldabaki, þar sem hoJtn sér
Teresu dansa í sviðljósinu, áð
ur en ha.nn lokar áugunum í
hinzta sinn.
¥
um ríka þörf fyrir á þessum
tímum, þegar bögubósarog fræg-
ir snillingar keppast um að
telja okkur trú um fánýii lífs-
ins og tilgangsleySi. Kvert orð
sem Calvero segir, þegar hann
reynlr að telja kjark i Teresu
brennir sig inn í vitund okkar,
þíið erum við, börn devjandi
þjóðskipu'ags, sem þurfum á
slíkri hvatningu að halda. Við
munum kannski ekki orðin öll,
en ástríðufullri lífstrú Cá’vero-
ChapVins gleymum við aldrei.
Það hefur tekið 2CXX) milljón ár
að búa til þá meðvitund, sem
þú ert gædd, segir hann, og
henni ætlar þú að varpa frá þér.
Heili mannsins cr mesta stór-
virki heims, hvað er sólin á við
hann, ekki getur hún hugsað.
Augljós sann’eikur, sem oft hef-
ur verið sagður áður, en sjaldan
jafnsannfærandi.
Yfir þessari inynd hvilir meiri
a.lvara en fyrri myndum Cha.pl-'
ins, enda þótt viöfangsefni hans
í tveimur siðustu myndunum,
— að undanteknu kvöl.dinu þeg-
ar hann glataði voninni. Þa5
hefur verið haft til marks um
hve sprenghlægilegt síðast.a at-
rlðið or, að alvörugefnasta fóllt.
Norðurálfu, Svíar, veltust um í
sætum sínum, þegar myndin vai*
sýnd hjá þeim. Þó virðist ekkí
annað gerast en Chaplin-Ca’.verb
á erfitt með að halda báðuna
fótum jafnlöngum og fólagi
hans, Buster Keaton, rnissir í
sífellu niður nótnablöðin af
ílyglimim, sem hann situr við.
Um annað er myndin einnig
ólík fyrri myndum Chaplins. t
þetta sinn fáum við í fyrstæ
skipti að sjá farða- og gervi-
laust andiit hans, og það er and-
lit sem vert er að virða fyrir
sér, svipurinn hreinn, maöut’
vildi segja göfugmannlegur.
Chaplin hefur að vanda unnið
fiest við þessa mynd, sem ein-
um manni er ætlandi. Hann lief-
ur sarnið handritið, tónlistina,
sem er frábær að vanda, útsett
hana einnig (en stjórnar ekki
Þetta er söguvofurinn og virð-
ist kannski margþvældur og ckki
vænlcgur til að sníða megi úr
honum mikið verk. Hætt er við,
að í höndum flestra kvikmynda-
smiða hefðl orðið úr honum
væminn ástargrautur á !a Hollj*-
wood. Það þarf snilling til að
lyfta slíku Eöguefni upp á æðra
svið, sneiða hjá va;mni og lág-
kúru. Chaplin fatast hvergi tök-
in. Sríðljós er heilsteypt lista-
verki; þar er cnginn falskur
tónn
Vel má njóta þessara.r myndar
án þess að leggja nokkurn ann-
an skilning i hana er. þann sem
felst í undirtitli hennar. gam-
anleikur um dansmey og trúð,
grátbros’egur og Ijúfsár leikur
um þessi tvö, sem standa hvort
sinum megin við þyrnum stráða
sigurbraut listamannsins. En það
þarf ckki mikla skarpskyggni til
áð koma auga á þann boðskap
sem Chaplin vill flytja okkur.
Það er boóskapur, sem við höf-
Teresa og Calvero ra*ðast við eftir að hún hefur i
unulð sinn fyrsta slgur ;
Einræðisherranum og Monsieur
Verdonv væru alvarlegri í eð’i
sinu. Þar tefldi hann á tæp-
asta vaðið, — einkum þó i þeirri
síðarnefndu, sem sýnd va,r hér
fj’rr í mánuðinum, — hann lék
sér að eldi, þegar hann . skop-
stældi milljónamorðingjan.n og
vakti samúð okkar moð smá-
morðingjanum með sinum óvið-
jafnanlegu ærslabriigðum. I þesS-
ari mynd eru þau atriði færrl cn
£ þeitn fyrri, áð áhorfendur tár-
felli af hlátri. En skoplelkaran-
um Chaplin hefur sjaldan tekizt
bctur upp en þeg&r Calvero kem-
ur fram á sviðið i þessari mi'nd
h’jómsveitinni í þctta sinn, hvaíS
sem því veldur). hann leikur að-
alhlutverkið (í myndum hitns
getur ckki verið ncma eitt aðc.1-
hlutvcrk), hann stjórnar tökunni
og meðleikendum (suma þeirral
hefur hann lagt til sjálfur: son-
ur hans, Sidney, leikur eltt af
veigameiri aukahlutvcrkunum Dgf
þrjú Htil börn hans koma fyrir
i fyrsta atriðinu), og að vantlal
hefur hann fundið unga óþokkta
ieikkonu í aðalkvenhlutverkið otf
tekizt valið vel eins og jafnaal
áður. Hún heitir Clairo Bloom*
og andllt hennar cltt væri veií
bióferðar. — ,í