Þjóðviljinn - 15.01.1954, Blaðsíða 10

ELÖ)' -h. |>JteVILJINN ~ Föstvdagur 15. janúar 1054
Selma Lagerlöf:

OC CAMm
■ •
Orlcsgcihrmgiirixtn
27. áagyi
tillukta. Og nú var hin mikla stund runnin upp, nú
fylgdi hann vofu út í óvissuna. Átti ragmennska hans að'
koma í veg fyrir að hann fengi eitthvað að vita? . s
Þannig taldi hann kjark í sjálfan sig, en hann gætti
þess aö lcoma aldrei nærri vofunni. Það voru alltaf nokkx’-
ar álnir á milli þeirra. Þegar Adrian stóð í miðjum stig-
anum var hershöfðinginn kominn Hiður á gólf. Þegar
Adrian stóð í neðsta þrepinu, var hershöfðinginn kom-
inn frain í anddyi'iö.
En nú nam Adrian aftur staðar. Til hægri handar,
rétt við stigann, voru dyrnar að svefnherbergi foreldr-
anna. Hann lagöi höndina á húninn, en ekki til þess
að opna, heldur til að strjúka húninn blíðlega. Að hugsa
sér, ef foreldrar hans vissu að hann stóð fyrir utan í
.þessum félagsskap! Hann þráði að mega fleygja sér í
faðm móður sinnar. Honum fannst hann ofurselja sig
hershöfoin'gjanum algerlega um leið og hann sleppti
húninum.
Meðan hann stóð þarna kyrr og hélt um húninn, sá
hann aö forstofudyrnar opnuðust og hershöfðinginn
gekk yfir þröskuldimi og út undir bert loft.
Það hafði verið skuggsýnt, bæöi á loftinu og í stigan-
um, en gegnum gættina barst birta inn í forstofuna og
nú sá Adrian í fyrsta skipti andlitsdrætti hershöfðingj-
ans.
Það var andlit gamals manns eins og hann hafði bú-
izt við. Hann þekkti það aftur af málverkinu í borðsaln-
um. En yfir andlitinu hvíldi ekki ró dauðans, í svipnum
var ofsalegt sigurhrós, um munninn var andstyggilegt
glott illgimi og sigurvissu.
En þetta, að sjá jarðneskar tilfinningar endurspegl-
ast í andliti látins manns, var skelfilegt. Við hugsum
okkur að hinir látnu hafi aðsetur f jarri mannlegum til-
finningum og þjáningum. Við sjáum þá fyrir okkur
fjai’ri öllu jarðnesku, í himneskum dýrðai’ljóma. í þess-
ari veru, sem hélt dauöahaldi í hið jarðneska, þóttist
Adrian sjá freistara, illan ajida sem ætlaði að draga
hann meö sér út í glötunina.
Hann fylltist skelfingu. Gagntekinn óstjómlegum ótta
reif hann upp hurðina að svefnhei’bergi foreldranna,
þaut þangaö inn og hrópaði:
— Pabbi! Mamma! Hei’shöföinginn!
Og um leið féli hann meðvitundarlaus niður.
Penninn fellur úr hönd mér. Er ekki tilgangslaust
að reyna að skrifa þetta niður? Mér var sögð sagan í
rökki-inu við eldinn. Ég heyri enn hina sarmfærandi
rödd. Ég finn enn fiðringinn í bakinu, þennan skjálfta
sem kemur ekki af einni saman myrkfælni, heldur lííka
af eftirvæntingu.
Við hlustuðum í ofvæni á þessa sögu, vegna þess aö
hún virtist lyfta einhverri iiulu irá hinu yfimáttúrlega.
Hún orsakaði kynlegan hugblæ hjá okkur, eins og dyi'
hefðu opnazt og nú myndi eitthvað stíga út úr myrkrinu
mikla. ■****•'!
Að hve miklu ieyti er hún sönn? Hver sögumaðui’inn
hefur tekið.viö henni af öðrum, sumir hafa bætt við,
aðrir fellt niður. En geymir hún ekki að minnsta kosti
örlítið orot af sannleika? Virðist hún ekki vera lýsing
á einhverju, sem hefur raunverulega gerzt?
Vofan, sem ráfaði um á Heiðarbæ, sem sást um há-
bjartan dag, sem skipti sér af heimilishaldinu, fann
týnda muni, hver var hún og hvað var hún?
Er ekki eitthvað óvenju sterkt og skýrt í lýsingu henn-
ar? Er hún ekki aö ýmsu Ieyti frábrugðin hinum venju-
legu vofum? Er ekki trúlegt aþ jungfrú Spaak hafi í
raun og veru heyrt hana fleygja eplunum 1 vegginn
og Adrian barón hafi fylgt henni fram loftið og niður
stigann?
En ef svo er, ef svo er------ef til vill getur þá ein-
hver þeirra sem skilur þann veruleika, sem býr á bak-
við þann vemleika sem við nú hrærumst í, leyst gátuna.
úlnlið hans mátti finna að blóðið rann áfram, en und-1
urhægt. Hann hafði ekki fengið meðvitund síðan hann
veiktist, en lífið var ekki slokknað út.
Enginn læknir var í Brúarsókn, en vikapiltur hafði
riðið til Karlstad klukkan fjö,gur um morgmiinn. til aðlTrúboW: Hversve„na horfi5 þér
reyna að leita uppi læ'kni. Það var sex mílna ferðalag,, svona stift á mlg?
og þótt læknirinn væri heima og færi aö feröbúast begar j Mannætan: Eg er matvæiæftir-
í stað, var ekki hægt að búast við honum fyrr en eftir jlitsmaður híY\*byfðim,i'
tólf stundir í fyrsta lagi. En það gat líka verið að sólar-jHann kve3st vera skyidur þér og
hringur liði eða tveir áður en hann kæmi. í segist geta sannað það.
Fríherrafi*úin sat á rúmstokknum og hafði ekki augunt ... ... ..
af andliti sonarins. Hun virtist halda að hinn veiki lífs-
neisti myndi ekki slokkna út ef hún sæti þama vakandi
t }>að
og á verði.
Stundum sat baróninn hinum megin við rúmiö, en'
gœtí. verið tilviljun.
* * *
Mig dreymdi að ég hefði fenglð
atvinnu.
I>ú lítur líka þreytuiega út.
ögn um aluminíum
Þegar danski vísindamaður-
inn H. C. Örsted benti á það
fj’rir iiðlega 125 árum, hvemig
hægt væri að framleiða alumin-
íum, hafði hann auðvitað engan
grun um, að þarna væri á ferð-
inni málmur eem umfram aðra
yrði málmur nýja tímans.
Sá eiginleiki aluminíum sem
fyrst og fremst hefur valdið
bytingmn innan tækninnar er
sá, að það er svo framúrskar-
andi létt og þann eiginleika er
hægt að nota í fleira en flug-
vélar. Því í ósköpunum skyldi
húsmóðir t. d. burðast með níð-
þungan súpupott úr steypu-
járni, þegar aluminíumppttar
sem taka jafnmikið eru barna-
meðfæri ?
Lélegar vörur fyrst í stað.
Þegar alurniníumbúsáhöld
komu fyrst á markaðinn vöktu
þau mikla hiifningu. En —
hrifningin minnkaði fljótlega,
húsmæðumar urðu fyrii von-
brigðum.
Til þess lágu margar ástæð-
ur.
Ein þeirra var sú, að sumar
vömrnar sem inn voru fluttar
voru sviknar. Flestar liúsmæð-
ur muna eftir skaftpottum sem
voru svo þunnir að ailt brann
við í þeim; handföng sem duttu
fljótiega af; skaftpottar sem
voru léttari en skaftið og ultu
þvi um koll þegar þeir stóðu
tóinir o. s. frv.
XI.
Adrian. baróninn ungi, lá rúmfastur í rúmi foreldr-
anna,
Svikult j-firborð.
Annað var þó enn aivarlegra.
því að húsmæður og framleið-
endur eru varla búin að ná,
sér eftir það enn.
Fæstar liúsmæður hafa í
fyrstu keypt aluminíumvörur
vegna þess hvað þær gegnhitn-
uðu fljótt og héldu hita.num vei
i sér. Aftur á móti hefur yfir-
borðið, silfurlitt og gljáandi
haft heillandi áhrif á húsmóð-
ur sem langaði til að hafa eid-
húsið sitt hreint og skínandi.
En vei ó vei — hvað var
Adam lengi í paradís, og
hversu lengi er aluminíumpott-
ur silfurgljáandi! Ljóminn
hverfur smám saman og einn
góðan veðurdag er pottinum
eða katlinnm smellt niður í
sódavatn og hann ef til vil!
skúraður með ræstidufti —
liann er tekinn rækilega í gegn.
Og afleiðingarsiar af þessu eru
illinn er aidrei framar notaður
til skrauts í hvitþvegnu eldhúsi
og húsmóðirin hefur heitið því
að glæpast aldrei framar á að
kaupa svona óþverra.
Þarna er báðum aðilum um
að kenna. Eflaust hefur það
verið mikils virði fyrir fram-
ieiðendur að geía ffamleitt
hina silfurgljáandi vöru. En
varan getur ekki haldið silfur-
gljáanum til lengdar og lætur
stórlega á sjá.við notkun. Þess
vegna ættu framleiðendur í
framtiðinni að sjá um að útlit
vörunnar sé „heiðarlegra."
Nú hefur verið gerð tilraim
með hvitieitt, matt yfirborð og
það endist mjög vel, ef það er
meðhöndiað á réttan hátt.
Það þarf að fara vel með
aluminíum.
Og nú er rétt að minnast á
þátt húsmæðranna í að eyði
leggja aluminíummunina.
Allar húsmæður vita, að járn
ryðgar. Það er eitt af því sem
þær vita frá blautú bamsbeini
og oftast verður eitthvað til að
mimia þær á það gegnum árin.
Aluminíum ryðgar ekki og
það vita húsmæðurnar líka, en
meira vita þær ekki um benn-
an málm, þess vegna er oft
illa farið með það.
Þegar aluminíum missir gljá-
ann við notkun eru það eðlileg
og óhjákvæmileg kemisk áhrif.
Yfirborðið gengur í kemiskt
samband við loftið og þótt það
sé ekki fallegt er það hentugt,
þvi að það vemdar aluminíum
fölur og' hreyfingarlaus. Ef fingur vai' lagöur áioft þær að potturinn eða ket
fyrir frekari skemmdum, gagn-
stætt rj'-ði á jámi. Það er hægt
að bæta úr þessu en það er
mikið verk. Þá þarf að fægja
munina með hreinum lérefts-
klút sem dýft er niður í vínar-
kalk.
En ef notaður er sódi eða
ræstiduft gengur sódinn í á-
kveðin kemisk og skaðleg sam-
bönd við aluminíum.
Lífsreglur: Notið aldrei sóda
eða ræstiduft á aluminíum. Aft-
ur á móti gerir það aluminíum-
pönnu endingarbetri ef hún er
soðin í feiti áður en hún er
tekin í notkun og sömuleiðis
nýjan skaftpott ef hann er
soðinn í mjólk eða öðrum feit-
um vökva. Notið ekki sulfo-
þvottaefni í daglegri hrein-
gerningu, og aldrei of sterkar
upplausnir, þvoið hlutina í
heitu sápuvatni, skolið þá vel
og þurrkið þá strax.
Aluminíum skaftpottur sem
sniðinn er eftir þörfum hús-
móðurinnar: hæfilega þykkur,
gott lag, sem auðvelt er að
hræra í og halda hreinu; stút-
ur, svo að liægt sé að hella úr
honum eins og könnu án þess
að dropi fari til spillis; breitt
skaft úr bakelít sem fer vel í
hendi og leiðir ekki hita. ,
Kýjaatja gerð af aluminíumpönnu. Efnið er 5 mm þykkt og leiðir hita
vel án þess að maturinn brenni við.