Þjóðviljinn - 28.01.1954, Qupperneq 6

ir'nmai*
g) — ÞJÖÐVHJINN .^7 FiflWJitudagur 28. janúar 1954
" ' tDd íSO'S
iSimoji
þfÓÐVILJiNN
Otgef&ndi: Samelnlngarflokkur alþýSu — Sósíallstaflokkurinn.
Bitstjórar: Magnús Kjartansson (áb.), Sigurður Guðmundsson.
Fréttastjóri: Jón Bjarnason.
Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Bjarni Benediktsson, GuB-
inundur Vigfússon, MagnÚ3 Torfi Ólafsson.
Auglýsingastjóri: Jónsteinn Haraldsson.
Kitstjórn, afgreiðsla, auglýstagar, prentsmiðja: Skólavörðustig
38. — Síml 7500 (3 línur).
Askriftarverð kr. 20 á mánuði í Reykjavik og nágrennl; kr. 1T
annars ataðar & landinu. — Lausasöinverð 1 kr. elntakið.
Prentsmiðja Þjóðviljans h.f.
ÍÆtlar íhaldið aðsvíkjast um virkjun
Efri Fossanna?
1 íhaldið endurtekur nú hvað eftir annað að Sósíalista-
flokkurlnn hafi verið á móti írafossvirkjun, af því hann
V&r á móti Marshallmútunum.
Hök fhaldsins eru sem sé þau að ekki hafi verið hægt
að reisa írafassvirkjunina nema með Marshallgjöfum.
En hver eru rök Sósíalistaflokksins fyrir því að hægt
haíi verið að framkvæma írafossvirkjunina án þess að
Ameríkanar gæfu ríkisstjóm íslands fé?
1 fyrsta lagi: Reykvíkingar og Sogsvirkfunin hafa ekki
fengið emn einasta eyri gefins, til pess að framkvœma
tr&fossvirkjunina. Hún er framkvæmd án allra gjafa.
í öðru lagi: Reykjavíkurbœr reisti LjósafossvirkjuniTia
J>egar fjárhagslegir erfiðleikar voru miklu meiri en nú.
Hver dirfist að halda því fram að það hefði ekki eins
verið hægt að framkvæma írafossvirkjunina „hjálpar“-
iaust nú?
1 þriðja lagi: Ríkisstjóm íslands hœkkaði samkvæmt
fyrirskipun amerísJca auðváldsins virkjunarkostnað íra-
fosisvbrkjunarinnar úr 61 miXljón króna upp í 165 milljón-
ir. króna með gengislœkkuninní. — Það var Marshall-
»,h;jálpin“ í sinni sömiu mynd.
í fjórða lagi: Ríkisstjórnin þ.e. íhald og Framsókn lagði
yfir 20 milljón kr. söluskatt á vélamar til írafossvirkjun-
arinnar. Þetta eru Reykvíkingar og áðrir rafmagnsnot-
endur látnir borga. Það er „hjálpin“.
f fimmta lagi: Sósíalistaflokkurinn lagði tíl 1946 að
Sogsvirkjunin yrði framkvcemd á árunum 1947 til 1949.
Útlendur kostnaður við hana var pá áœtlaður 27 Vz miUj.
kr. 1948 voru gjaldeyristekjur landsins 400 milljónir kr.
— Hver dirfist að halda því fram að þjóðin hafi ekki haft
efni á að framkvæma hana þá og sleppa við rafmagns-
skommtun og olíukostnað varastöðvarinnar á síðvistu ár-
um?
En hvað felst í staðhæfingu íhaldsins um að ekki hafi
verið hægt að koma upp írafossvirkjuninni, nema ríkið
fái Marshallgjafir, — ef þessi staðhæfing er tekin alvár-
lega?
Það felst í henni, að íhaldið treystir sér ekki til pess
aö koma upp virkjuninni við Efri Fossana, nema ríkið fái
nýjar gjafir. Með öðrum orðum: Það purfi að fremja ný
landráð, veita Ameríkönum ný sérréttindi, til pess að fá
nýjar mútur, t.d. undir heitinu hernaðaraðstoð.
Þetta er það, sem felst 1 áróðri íhaldsins, ef hann er
tekinn alvarlega.
Og pað er petta, sem Sósíalistaflokkurínn hefur alltaf
veríð á móti, er á móti og verður á móti.
Það er hœgt að koma upp stórvirkjunum á íslandi, án
pess að selja landsréttindi og gera landið háð erlendu
vcddi. Það er hœgt að táka pau lán erlendis, sem vér purf-
um og álítum viðráðanleg, án þess að gefa erlendu valdi
yjirráð yfir landinu og þjóðarbúskap vorum.
íhaldið hefur fram að þessu, ásamt fylgiflokkum sín-
um, fellt tiliögur Sósíalistaflokksins um lánsheimild til
virkjunar Efri Fossanna. Hvað býr undir?
Reykvíkingar! Verið á verði!
‘ Gefið íhaldinu og fylgiflokkum þess þá áminningu,"
Bem dugar til að breyta pólitíkinni í landinu! Veitið
Sórialistaflokknum sigur!
Orð og verk
íhaldið er aðalandstæáingiir Alþýðuflokksins, sagði Alfreð
Gísiason í fyrradag í ræðu, þar sem raunar var gefin skýr m>Tid
af eðli íhaldsins.
En tveim dögum áður en néðan var flutt gengu Alþýðuflokk-
Urinn og ihaldið saman til kosningabaráttu í stærsta verklýðs-
félagi landsins, og Alþýðublaðið barðist ákaflega fjTÍr því að
Bendlar íhaldsins fengju þar völd.-Þannig eru staðreyndimar um
verk Alþýðuflokksins og forustu hans. Og það er raunalegt hlut-
ekipti fyrir lækninn að reyna að mæla með flokki sem þannlg
Btarfar. Hlutskiptið er raunar vonlaust lika; hin „ástúðlega*1
Jhald&tryggð flokksins er fordæmd víðar en í Dagsbrún.
*
Eina raunKæfa lausn húsnæðismálanná:
Oflugur stuðningur og fjárframlag
ríkis og bæja til íbúðabygginga
ásamt rétfláfum lögum um notkun húsnœSss
Viðtai við Krístján Hjaitason, íormaitn
Leigjenðafélags Beykjavíimr
Sjálfstæðisflokkurinn faefnr á slðasta kjörtímabiU engar íbúð-
ir byggt, nema aðeins lokið við þær sem ákveðlð hafði verið að
byggja á kjörtúnabilinu þar áður.
S.jáífstæðisfiokkurinn heíur hinsvegar — með dyggilegu sam-
starfi við Framsókn — afnumið húsaleigulögin, sem veittu leigj-
endum þó nokkra vernd. $jáifstæðisflokkurinn sagðist gera
þetta fyrir húsnæðisleysingjana, svo það rýmkaðist um hús-
næði. Reynsian hefur sýnt að þ&tta lar gert fyrlr fasteigna-
eigendur og húsaieiguokrara, eada eru þeir stór hiutliafi í
$jálfstæðisflokknum h.f. jf
króna, f>TÍr utan aðrar flutn-
ingsakemmdir.
Sjálfur bý ég með 5 manna
fjölskyidu í 13 fermetra íbúð
undir súð. Og ég hef leitað eft-
ir tiiboðum í tugatali og boðið
bæði fé og fríðindi, meiri en
e
Þjóðviljinn átti nýiega tal
við Kristján Hjaltason, formann
Leigjendafélagg P.e>'kjavíkur,
um húsnæðismáiin.
— Það eru tvö atriði sem lít-
ið heíur verið rætt um undanfar
ið í sambandi við húsnæðismál-
in, sagði liaan. Það er afnám
húsaleigulaganna og hagnýting
jæss húsnæðis sem til er.
Þegar ég fór fyrst að fást
við þessi mál 1948 var aðal-
deiluefnið milli Leigjendafélags
Reykjavíkur og fasteignaeig-
enda afnám húsaleigulaganna.
Húseigendur héldu fram að með
afnámi húsaleigulagaxma myndi
rýmkast mjög um leiguhúsnæði
til íbúðar. Við héldum þvi hins-
vegar fram, að þótt að ýmsu
lej’ti væri rétt að breyta húsa-
leigulögunum væri þó fjarlægt |
að nema rnætti þau úr gildi. Við1
stóðum að tillögum um ný húsa-
leig-ulög, en þáu voru tvivegis
látin daga uppi í þinginu.
Þau hundruð fjöiskyldna geta
vitnað um afleiðinganuu*.
Þetta var bekit framhald af
þeirri meginstefnu að ganga al
veg framhjá kröfum og þörfum
þelrra sem ekki eiga hús, og í
beinu framhaldi af því voru
húsaleigulögin felld úr gildi, í
áföngiun.
Þau hundruð f jölskvldna sem
vísað hefur verið á götuna
vegna afnáms húsaleigulaganna
þurfa ekki að láta neinn segja
sér hverjar liafi verið afleiðkig-
ar afnáms húsaleigulaganna.
En hinum, sem ekki hafa vitað
hvað húsnæðisleysi er, raá
benda á l>að að ég hef hvergi
séð svo nokkra frásögn af þeim
málum í hlöðtun, að ég hafi ekki
þekkt. mörg tilfelli eins, og sum
verri.
Þar eru geymdar búslóðir
uppleystra fjöiskyldna.
— Reýkjavíkurbær á stór-
hýsi við Skúlatún. Það er nú
að mestu notað til að geyma
5 þri búslóðir fjölskyldna sem
leystar hafa verið upp, vegna
húsnæðisleýsis. Sumt af þecs-
ura búslóðum er búið að liggja
þarna árum saman. Afleiðingin
er sú að geymsluskemmdirnar
eru orðnar svo miklar að um
stórkostlega eyðileggingu er að
ræða. Eg tala hér af eigin
reynslu, því 1. okt. s.l. fór ég
út á götuna og flutti dót mitt
að mikhi leyti í SÍcúlatún og nú
er fatnaður okkar sem þangað
fór eyðilagður f>rir þúsundir
Kristján Hjaltason
sanugjarnt er, — og ekkert
húsnæði fengið.
Til þess hafa íbúðirnar Yerið
teknar.
— En á sama tíma hef ég
séð tugi íbúða, sem teknar voru
úr ibúð s.l. vor og siunar, og
leigðar voru fyrir sjoppur
(samanber sjoppuna hjá Aust-
urbæjarskólamun), heildsölur,
lögfræðiskrifstofur og aðrar á-
líka nauðs>Tilegar stofnanir.
Þetta er frjálsræði fasteigna-
eigenda I framkvæmd. Þetta eru
efndirnar á heitum þeirru um
rýmkun á leiguhúsnæði tí! íbúð-
ar eftir afnám * húsaieigulag-
anna.
Gersamlega vonlaust til
árangurs.
-— I haust var eftir hvern
bæjarstjórnarfund birt skýrsla
frá húsnæðismálafulltrúa bæjr
arstjórnarmeirihlutans vun það,
hve marga útburði væri beðið
lun, — og það leit helzt út fyrir
að það væru talin öll húsnæðis-
vandræðin að koma þvi fólki
xuidir þak!
Eg var einn af þeim sem
imdir þak komust þótt ekki væri
beðið um útburð á mér, —- því
ég fór sjálfur, en ég býst við
því að kjör annarra sem líkt var
komið a fyrir séu máske lítið
betri, sumra hverra. Þó skal ég
geta þess að húsnæðisfulltr bæj-
arins hefur persónulega reynt
að greiða fyrir fólki þegar í ó-
efni var komið, en sú aðferð að
ætla að leysa húsnæðismálin eft
ir privatleiðum einstaklinga ;er
vitanlega gersamlega vonlaust
til árangurs.
Það x antar örugga löggjöf
um hagnýtingu húsnæðis.
— Það er mikið talað ura það
í blöðum bæjarstjómarmeiri-
hlutans, að allir eigi að geta eign
azt íbúðir á næstu árum, Slíkt
tal er vitanlega álíka raunhæft
og hjá konunni sem sagði bjarg-
arlaus á jóliun að hægt væri að
þreyja þorrann og góuna.
önnur aðalkrafa húsnæðis-
Framhald á 11, síðu
Jaibrair af Kvíah^jn
Aðal áhugamál íhaldsmeiri-
hlutans í bæjarstjóm Reykja-
víkur síðasta kjörtímabil var
byggiag skuldafangelsis að
K\áabryggju. Fátt speglar aug-
ljósar hugsunarhátt og mál-
efnaörbirgð forkólfanna, held-
ur en Þetta afturhvarf til
galdrabrenmiaidar refsilaga í
fyrsta lagi eru allar tukthús-
vistir álitnar mjög vafasamar,
sem maimbætandi ráðstafanir.
í öðru lagi væri lítill hagnaður
í þvi fólginn að taka f jöiskyldu-
föður úr atviimu, frá konu og
bömum, og setja á bæj-arins
kostnað undir slá - og lás, þótt
eitthvað skuldaði í meðlögum.
Þessar fangelsanir myndu
verða mjög ranglátar í fram-
kv-æmd af ýmsum orsökum.
Peningajarlamir létu ekki sína
drengi dúsa í svartholinu þó
djarftækir hefðu orðið til
kvenna. Aðrir gætu kannski
fengið Vottorð um að þeir
hefðu ekki tukthúsheilsu. Það
yrðu bara þeir örsnauðustu
sem lentu á Bryggjumii, en
bærinn fengi á sig margföld
f járúílát, bæði meðlag og uppi-
hald fangans. Vanti lagabók-
staf til þess að hægt sé að iim-
heimta þessi gjöld, þá er elkki
armað að gera en setja hann,
haga svo innheimtunni á sama
hátt og ef um útsvar eða tekju-
skatt er að ræða. En eins og
kunnugt er þá er engin misk-
unn hjá Magnúsi þegar þau
gjöld eru innheimt, allt er tek-
ið, fast og laust, beddinn og
nokkrar flíkur eitt efMr skilið.
Maður, líttu þér nær. Verk-
efnin eru næg. Okkur vantar
sjúlcrahús, ekki tukthús, það
er hvort tveggja tU skammar
og fjárútláta bæjarfélaginu.
Allir sannir mannvinir, sem
unna frelsi og bræðralagi verða
að sameinast um C-íistann.
Hnekkjum einræðim'aldl Kvía-
bryggjujarlanna. J
Sjómaður.