Þjóðviljinn - 05.08.1954, Síða 11

Mennine os nv
Fimirítiiaagur ’5.' ágúsf;l!954'i-L- ÞJÖÐVILJÍNN — *(il
glffi
Framhald af 7. síðu.
lagt þarí'í1 arðVænleg fýrirtaéki;
sem gefa mikinn gróða vegna’
lítils tilkostnaðar og ódýrs
vinnuafls; FohmiWlehdur ný-
lendufyrirkomulagsln's færa
það oft fram til afsökunar til-
voru þess að rnikill •hiuti gróð-
ans af nýlendunum renni til
þeirra aftur. Þetta má t’il
santis vega’f fær'a, þar sern
aukin iðnvæðing nýlendnanna
verður til þess að efla þjóð-'
erniskennd íbúanna og gera
þeim ljóst hversu óréttlátt það
er að allur arður af atvinnu-
vegoihum’ renhi í vasa • ein-
hverra- óþekktra manna í
fjarlægum löndum. ÞessVegná
hafa hini-r kúguð'u íbúar' ný-
lendharííra' risið upp, býlt áf
sér okinu og h'eimtáð sihn rétt.
Nokkrum hýi'érfduþjóðuYn hef-
. ur hephnazt þetta og geíið hin-
um sem énn sitja eftir í okur-
klóm kápítalisrnans örVandi
fordæmi.' En nýíénduherrarn-
ir gefa livorki upþ völd sín,
- yfirráð né' forréttindi mótþróá-
lanst. Og án eía niá telja, að ,
, erfilt vcrði að halda fri'ði í,
hf'iminurh meðan nýlerídufýr-
irkomulagið óg heimsválda-
stefnan eru ehn við lýði.
Borgaralegar kenningar
úreltar
í þessu verki sínu. „Maður-
inn og menningin“ hrekur
Gutorm Gjessing hinar úreltu
kenniagar borgahalegra fræði-
pjánna um æðri og Iægri kyn-
hæfi og mótmælir .'harðl.cga
hJ|-.vpiuQ.mum um að éinhyerj-!
ir sérStákir k.vnþa'tlir séu
grcindari en aðrir. -Hgnn gorir
grein fyrir athougunurp„ s|irum
á ýríisu Varðandi þjóðfí-æðiría,
m. a. mótmælir hann þeirri
. kenningu sumra þjóðfræðinga
að fjöískyldan' sé hið uppruna-
lega frumform mannlegs sam-
félágs. Maðurínn er félagsdj'r,
segir Gjessing,. þjóðfélag í ein-
hverri myrid er jafngamalt
manninum og maðurinn getur
ekki lifað án þjóðfélags..
Menningin þróast
Af verki hans má sjá að
þjóðfræðin er víðtæk vísinda-
grein sem leggur af mörkum
mikilvægt framlag til menn-
ingarsögunnar og menningar'
nútímans. Þjóðíræðingar lá'ta
sér ekki lengur nægja að
safna staðreyndum, öft um af-
brigðilega hluti og lítilvæga.
■ Þeir draga upp myhd af hverri
: , mennirígu, skýra frá uppha'fi
hsnnar- og þróun. Höfuðrit í
þeirri grefn eru bók L. Mörg-
., ang: um þjóðfélög til forna
(Ancient Society) og rit Frið-
•r.ijk§ Enge,ls;, „Uppruni fjöl-
i > skyldupnar, einkaeignarirínar
, , qg ríkisihS“.
ritun í dag, enda hefur það'
verið viðhorf hinha ríkjandi
valdstéttá- • allt frá döguin.
Platós og Aristótelesar. Það er
lahgt frá- að allir fræðimenn
í þes'sum vísihdágréihum við-
urkenni ennþá þróunarkenn-
inguna, né heldur sannindi
hiriríár díalektísku efnishyggju.
Mfh bo'rg'árá'léga valdstétt og
Brezlm ríýienduveldið hcfur á
síðuSte1 tírhum neyðst til að
meííríta1 íhnfæ’ddá nýlénflnbúa
til iið gera; þft KMa'tií að taka
Við' #t.J3M»remt>88f?t«m' í ný-
lendunuRi. Á myndinríi sest
ung svertingjastúlká á slcola.
í Öretlarídi.
fræðiménn'hénnar óttast fram-
þróun sögunnar og beita sér
því gcg'n hvérrt ' þeirri kenn-
ingu sem stuðlar að því sem
nú er óðum að koma fram |
víðsvegar ■ uirí' heirh: áfná'm ■;
ar ðráns o'g forréf-tihdá og þar I-
með borgafástéttárinnar sem I.
.. . I.
slíkr'ar.' Þeir eru því' andstæðir '
þróunarkeh-rn'ngunni, sem ■ hinn i
byltingársinnaði öreigalýður-
hlytur að áðhyilast, og- and-
stæðif þvf að litið sé á sögu
mannkynsins'; frá" sjóhármiði
hennar. En 'peásar borgáráiegu
skoðanir hljóta ávállt a'ð gá'nga
í berhögg við það sém um-
hverfis okkur gerist á hverj-
um degi, því að, eins og Gjéss-
ings segir á einum stað: „án
hinnar díalektísku söguskoðun-
ar er mön.num alls Ókleift _að
á'ttá Mg'^’á^'hiri'ffE 'ríátfbuh'aríú
fram'bf'ö’uh' fhehhingarírínar“.
57 t v a r p i ð
Framhald af 4. siðu. ,
Þóraririn reisa stríðsvonir sín-
'ar á því óg Sér bátnandi horf-
ur á því sviði, að útlit sé fyrir
að þessi ríki semji ekki í bráð.
Þá ræðir Þórarinn alltaf um
Frakka, Breta og Bandaríkja-
menn sem órofa heild í and-
stöðu við sósíölsku ríkin í einu
og öllu, þrátt fyrir nýafstaðna
Genfarráðstefnu, þar sem
Molotoff og Eden lciddu málin
til iykta hlið við hlið i opin-
berri andstöðu við Bandaríkin.
Að ræða um heiminn í tveim
andsnúnum fylkingum í sam-
bandi við friðarmálin er nú
orðin ' svo mikil bábilja, að
Útvarpið getur ekki verið
þekkt fyrir að iáta flytja það
almenningi á sína ábyrgð ef
það metur nokkurs sóma sinn
sem menningarstofnunór. •
Annars var fátt í Útvarpinu
heirra hluta er athygli vöktu.
Fyfra erirídi Skú! a Þórðarson-
ar úrrí fri'ðslitin" 1914 var sér-
lega greinagott, og Skúli á oft-
ar að koma með sagnfræðileg
erih.di en hahn gerir. Maður
lætur' sér ekki' sjást yfir það,
að vön er i'ramhalds. — Dagur
- A..*
.: V.'
-mr-

r-i
Framhald af 1. síðu.
ög Stepánopoulos; ut-anríkisráð-
herra Grikklands er þeir koma
til Bled. Undirritun hernaðar-
sáttmála þessa var frestað í
sáðástá- mánuði er hún átti að
fara fram.
Fréttart'ta-ri Fundúnabiaðsins
Tintcs í Bled ségir áð samkömú-
iág hafi nú ríáðst' m'ilti aðildar-
ríkjánna urh öíl ágréimngsatriÖi.
Sam'nitigurinn hafí allur verið
endurskoðaðúr til að sam'ræma
'hánh Atlánzbandalagssáttmálan-
uih, og allii- fulitrúar Atlanz-
bárídalagsfáðsi’ns' hafi samþykkt
'Báíkahlahdásáttiríálanh.
tþséltir
og vegui' var sérlega hressíle'g-
úr hjá Sveini ÁsgeihsSýrii'.';Á-
deilúr eiga mjög 'ríel hfeiríia i
þessum þætti, og svo var rösk-
iega til tekið að þessu sinni,
að eitthvað ætti undan að
láta, hafi ádeilarí haft við rök
að styðjast. Kynning bókarihn-
ar Frúrnskó'gur óg íshaf Var'
ekki aðeins áftægjúleg 'Vegna
hins ágæta kafla, er lesinn
var, heldur jafnframt og enn
fremur sökum þeirra sálrænu
afla, sem standa að baki út-
gáíit bókarinnar á íslenzka
tungu og markmiðs, er að er
stefnt. — Samfellda dagskiæ
in um Skálholtshátíðina var
virðuleg, frásögnin um mót
norrænu ungmennafélaganna á
LaugarVatni hressileg, - frá-
sagnarþættirnir frá Neskaup-
stáð fróðlegir, vel sámdir og
'skemmtiléga fluttir. Á mið-
vikudagskvöldið htustaði ég
ekki. G. Ben.
trárnhald af '4. síðu.
orkU'fil Aust'úrlands mun mjög
Vérðá 'Studdí:þeifn rö'Kum;' a5
ekki gangi nægilega fljótt að
seljá rafmagnið frá Laxá. í þv;
' sairíb'ándi ' er vert að áthúgá
• það' að rafmagri til upphitUriar
húsa er nú ekki samkeppnis-
fært við olíukyndingu, sem
hef-ur vaxið mjög ört að und-
anförnu. Á meðan tugmilljóna
eyðsla rennur til olíukaupa
standa vclasamstæður við Laxá
hreyfingarlausar. Það er kom-
inn tími til að hcr verði breyi-
ing á. Fljótvirkasta leiðin tii
þess að fulinýta þá orku sein
fyrir er, lilýtar að vera sú að
gera hana fyllilega samkeppn-
isfæra við aðra orku- og hita-
g.jafa. Og það er líka sú ieið
sem er í mestu samræmi við
hagsmuni almennings og ö’i
fögru ' fyrii'heitin um „ljós "Og
yl um hinar dreifðu ■ byggðirf
Vevkamáðurinn,. 23. júlí. •
U b ! ■.: i
sr^r.Ei
;v ' ú-'.rí > :v:- jO
'\ t ófi ' -V
ö
e <0 > >
Borgáraiegir fræðimenn í
Evröþu hafa þó ekki borið
gæfu til að starfa á þeim
grundvelli sem þar er lagður.
Þeir telja upp óteljar.di stað-
réyndir um menningarskeið
þjóðárína og safna þannig
míklu efni, en gleyma að iftá
á tilurð og uppruna hverrar
mehhingaf, þróun hennar,
ehdalok og stöðú í mannkyns-
sögunni. Þetta frumspekilega
(metafýsiská) viðhorf einkenn-
ir mjög alla borgaralega sagna-
Framhald af 8. síðu.
ar Jónsson formaður, Iíaildór
Sijlurðssoh varafórríiaður. Hall-
dór Snorrason gjaidkeri, Krist-
inn Kristinsson fóhirðir, Arnór
óskarsson ritari, Ey.jólfur
Jónsson og Ögmundur H. Step-
hensen meðstjcrnendur.
Frámhaid áf 6. síðú:
greinilegra með hverjum degi,
að samfylkingarkrafan á ríkan
hljómgrunn í franska sósíal-
demókrataflokknum. og ailar
líkur eru á, að franskur verka-
lýður eigi enn einu siríni éftir
áð visa yerkálýðnúm í öðrum
auðvaldslöndum inn á braut
einingarinnar. ás.
r • i. m
Mattar frá kr. 2il
Látigaveg 100
. .iV i
. .".-V j?.£
; ■ - > -• ■■■,., - e ðt-