Þjóðviljinn - 12.09.1954, Blaðsíða 4

tír kvikmyndinni „Saít jarðar“. Lögreglan setur konur og börn
verklallsmanna í fangelsi. Á miðri myndiuni er B. Revueltas.
Ný bandarísk kvikmyncl
SALT JARÐAR, hefur
vákið geysilega athygli. Á
kvikmyndaháííðinni í Marí-
anske Laszne í Tékkósló-
vakíu í sumar hlaut hún
f yrstu verðlaun ásarnt
kvikmynd frá Ráðstjórnar-
ríkjunum eins og Þjóðvilj-
inn hefur áður skýrt frá.
Eftirfarandi grein um
þessa kvikmynd og íildrög
hennar er eftir GUNNAR
LEISTIKOW, fréttaritara
norska borgarablaðsins
VERÐENS GANG í Oslo.
Sendi hann blaði sínu
greinina að vestan um
daginn og birtist hún þar
21' ágúst s.l.
- ____________________________>
Eyrir tveimur árum. skall
á - mjög óveftjulegt■ 'verkfatl í
sínkftámu við SilVér City' í
Nýja ' Mexíkó í suðvesturhorni
Bandaríkjanna. Vinnudeila
þéssi varð geysilega hörð, þvi
að inn í hana blandaðist kyn-
þáttavandamál og réttindi
þjóðernisminnihluta. Nýja
Mexíkó er eitt þeirra land-
svæða, sem Bandaríkin inn-
limuðu árið 1848 eftir tveggja
ára styrjöld við Mexikó, og
ennþá er þar svo stór mexí-
kanskur þjóðernisminnihluti,
sém talar spænsku, að þetta
tungumál nýtur viðurkenn-
ingar sem annað opinbert mál
fylkisins og er j^fnrétthátt
ensku.
En að ýmsu leyti er jafnrétti
hinna tveggja þjóðerna í fylk-
inu aðeins til á pappírnum.
Að undanskildum nokkrum
vellauðugum stórbændum eru
mexíkanarnir fiestir bláfátæk-
ir verkamenn og bændur, sem
engilsaxarnir í fylkinu hafa
fyrirlitningu á, bæði sökum
þess, að þeir eru skör lægra
settir í þjóðfélaginu og vegna
hörundslitar þeirra. Svo sann-
kaþólskir hafa Spánverjar ætíð
reynzt, að þeir hafa aldrei
biygðazt sín fyrir að blanda
blóði við Indíána í þeim lönd-
um Eómönsku Ameríku, sem
þeir lögðu undir sig.
Þessar kynþátta- og þjóðern-
isandstæður hafa orðið verka-
iýðshreyfingunni á þessum
slóðum mikill fjötur um fót.
Erfitt hefur ■ r-eynzt . að^ .fá
„anglos“ (engilsaxa) og mexí-
kana til að vinna saman í
verklýðsfélögum. Andstæður í
menningu og trúarbrögðum
voru geysimiklar, og hinir inn-
fluttu, enskumælandi verka-
menn höfðu engan áhuga á
að setja sig inn í lífvenjur og
hugsunarhátt sinna mexík-
önsku vinnufélaga. Verklýðs-
samböndunum reyndist örðugt
að brúa þessar andstæður, og
vinnuveitendur áttu auðveldan
leik að nota sér þær. Þeir
buðu engilsöxum hærri laun
og betri vinnuskilyrði og þeir
reystu handa þeim nýtízku hús
með öllum þægindum, en á
sama tíma urðu hinir fyrir-
litnu mexíkanar að bqa i.
hreysum að falii komnum, án
vatnsleiðslna og Lrárennslis.
Markmið og vald.
í verkfallinu stóð deilan um
sama rétt fyrir sömu vinnu,
reglu, sem fyrir löngu var al-
mennt viðurkennd víðast hvar
í landinu. Vinnuveitendur
bjuggust við, að Samheldni
verkamanna myndi bresta í
verkfallinu og leiða til ósigurs.
þeirra, en hins vegar óttftðUst
verkamenn, að allt, sem þeir
höfðu unnið í þessu efni í ára-
tuga baráttu, myndi taþasf,
ef þeir létu þar undan.
Námufélagiðí reyndi að eyði-
leggja verkfallið með því að
senda á vettvang engilsaxneska
verkfallsbrjóta, en þeir veigr-
uðu sér við að brjótast með
valdi gegnum raðir verkfalls-
varðanna, jafnvel þótt þeir
nytu verndar lögreglustjórans.
Eftir átta mánuði tókst vinnu-
veitendum loks að fá dómstól
til að kveða upp dóm, þar
sem verkfallsvörður var bann-
aður, og var það samkvæmt
ákvæðum í hinni hötuðu, nýju
vinnulöggjöf.
Svo leit nú út sem leikurinn
væri tapaður fyrir verkamönn-
um. En þá datt eiginkonum,
mæðrum og systrum verkfalls-
manna snjallræði í hug. Bann
dómstólsins hindraði aðeins
verkfallsmenn sjálfa í að
standa verkfallsvörð. Það náði
ekki til vandamanna þeirra.
Daginn eftir höfðu verkfalls-
verðir aftur stillt sér upp —
en nú voru það konur og born,
sem gengu um með kröfuspjöld
verkfallsmanna. Karlmennirnir
sátu heima. Þeir hugsuðu um
ungbörnin, bjuggu til mat og
kaffi handa hinum hugprúðu
konum, sem létu sig engu
skipta táragas og ólöglegar
handtökur. ‘
• y >
I sjö mánuði stóðu konurnar
verkfalisvörð, og enginn laga-
bókstafur fyrirfannst, sem
. banpaði þeim það. .Eftir
fimmtán mánaða , samfleytt
verkfall lét námufélagið und-
an. Sömu vinnuskilyrði voru
innleidd fyrir alla og bætt ör-
yggi á vinnustað. Konurnar
liöfðu unnið verkfaliið.
Tilvalið efni.
Þetta var efni með mikla
dramatíska spennu. Alveg til-
valið efni handa hinu nýstofn-
ana kvikmyndafélagi Inde-
pendent Producers. Þetta félag
fór sínar eigin götur og reyndi
að framleiða kvikmyndir, sem
áttu meira skylt við amerískan
raunveruleika en glansmyndir
þær, sem Hollywood spýr út.
Samband námuverkamanna
lýsti ákaft stuðningi sínum við
þá liugmynd að gera kvikmynd
Framhald á 8. síðu.
Ösíöðugi verðlag — Eru dagprísar í sumum verz.I-
umim — Hvimléiður óvani bíógesta — Óloít á
níusýningum
OFT OG víoa hefur verið rætt sé kona upp við Bæjarpóstinn
urn óviðelgandi fraisrkomu af- urn daginn út af hæpnu vöru-
greiðslufólks í verzhmum og verði í ákveðinni verziun. Hún
rnargir halda því fram að hafði’ komið-, tvo daga í röð
með va-xandt vörumagni; hafi að athuga. efni. Fyrri daginn
kurtelgi afgreiðslufóiks farið var éin stúlka í búðinni og
minnkandi, en i rauninni sýndi hún hemri tvær tegund-
ekyidi maður ætla að kurt- ir af umbeðnu efui, annað
efein ætti að vaxa með vöru- einbreitt á. 25 krónur, hitt
magninu, því að meiri vandi tvíbreitt á krónur 27. Konan
er að fá fólk til að kaupa ætlaði að athuga sinn gang,
þegar alit er til í öllum búð- en næsta dag kom hún aftur,
um. En þetta var nú útúrdúr, v.ar þá búin að laka ákvörð-
þótt ætlunin væri að minnast un og sækja peninga og voru
á afgreiðslu. Það bar sig sem þá tvær stúlkur í búðinni. En
nú brá svo við að afgreiðslu-
stúikan vildi meina að tví-
breiða efnið kostaði 36 krón-
ur. Konunni fannst það liafa
hæklcað ískyggilega frá gær-
deginum og var þá kallað á
hina stúlkuna sem stóð fast
á sínum 27 krónum og þarna
varð mikil rimma milli stúlkn-
anna því að hvorug viidi láta
sig. Ekkert á pakkanum gaf
til kynna verðið á efninu og
lauk þessu svo að konan fór
efnisiaus og harmaði þaS eitt
að húir skyldi ekki hafa ver-
ið með peninga daginn áður
og fengið efnið á 27 kall. Og
konunni þótti þetta að vonum
bera vofí um hirðuleysi.
’’ ★
BÍÓGESTUR skrifar: „Kæri
Bæjarpóstur. Einn er sá ó-
siður kvikmyndahúsgesta sem
mig langar til að fetta fing-
ur út í. Að vísu væri full á-
stæoa til að víta þá fyrir ó-
stundvísi, bæði í upphaíi sýn-
inga og eftir hlé og sömu-
leiðis skrjáf í sælgætispok-
um og ótímabært tal og hvísl-
ingar sí og æ. En ekkert af
þessu ætlaði ég að minpast á
í þetta sinn, heldur þann leiða
vana mjög margra bíógesta
að kveikja í sígarettum um
leið og þeir rísa úr sætum til
þess að rétta úr sér í hléinu
eða að lokinni kvikmynd.
Þetta er ekki einungis ósiður
vegna eldhættu, heldur einnig
vegna þess að þessi reykur
forpestar svo andrúmsloftið í
sýningarsalnum að líkt er
nær óþolandi fyrir þá sem
ekki reykja. Flestir kannast
við hið þykka og þunga loft
sem á móti manni leggur,
ekki hvað sízt þegar maður
kemur á níusýningar á sunnu-
dagskvöldum og kvikmyndir
hafa verið sýndar allan dag-
inn. Óioft þetta stafar auðvit-
að af því að loftræstingar-
tæki eru víðast hvar ófull-
komin, -en þó ekld síður af
þehu óvana fóiks aðigeta ekki
beðið með a® avælá í sig tó-
bakið þangað til það er komið
út úr sýningarsalnum, og all-
ir vita að tóbaksreykur loðir
næi' endalaust í húsgögnum
og áklæði. í Stjörnubíói hef-
ur verfð komið upp aðvörUn-
, arspjöldum til fólks um þetta
efni og sömuleiðis talar rödd
tií bíógcsfa um slíkt hið
sama, en það er ekki nema
brot af sýningargestum sem
verður við þessum tilmælum.
Þetta er ljótur og leiður ó-
vani ,sem fólk ætti hið bráð-
asta að leggja niður. —
Bíógestur.“