Þjóðviljinn - 12.09.1954, Blaðsíða 7

Sunnudagur 12. september 1954 — ÞJÖÐVILJINN — (7
NGIN grein lista býr y£-
ir eins hreinni og skýrri
jfegurð og ballettinn,
leikdansinn, og hefur eignazt
marga og trygga vini á landi
hér á síðustu árum, þó raun-
ar hafi heill leikdans ekki enn
verið sýndur á íslenzku sviði;
en ófáir listamenn eriendir
hafa hingað komið og flutt
atrici ur leikdönsum, gömluni
og nýjum. Enn eru staddir
hér ágætir fulltrúar liinnar
göfugu, sígildu listar, Irína
Tikhomírnova og Gennadi Le-
djakk frá Leikhúsinu rnikla í
Móskvu, en í Rússlandi héfur
háborg leikdansins staðið í
heila öld og þó betur eins og
aiiir vita, þangað er horft af
öðrum þjóðum og fyrirmynda
leitað, enginn dansfrömuður
■ þykir maður með mönrmm
sem ekki hefur numið í hin-
um fullkomna og stranga
rússneska skóla. — Sýning
hinna ágætu gesta á þriðju-
daginn var vakti óvenjumikla
hrifningu og óskipta og ein-
læga gleði allra er sáu —
Þjóðleikhúsið var meira en
fullskipað, lófaklappinu æti-
aði aldrei að linna og blóm-
um rigndi yfir listamennina,
þau urðu að endurtaka suma
dansana og sýna aukadans að
lokum. Næsta sýning þeirra
er í kvöld.
Prábær tækni dansendanna
birtist þegar í fyrsta viðfangs-
efni kvöldsins, adagio eða
hægum tvídansi úr „Svana-
vatninu“, leikdansinum fræga
sem dansskáldin Maríus Pep-
ita og Lev ívanoff sömdu
forðum við tóna Tsjækovskís,
og mun allra leikdansa vin-
sælastur í Sovétríkjunum enn
í dag. — Tvídans þessi lieimt-
ar mikið af dansendunum, al-
gert öryggi og jáfnvægi og
innfjáiga túlkun, en hér var
sigur unninn á öllum vanda
og fullkomnun náð.
Hámarki náði hrifning áhorf-
enda í næsta atriði, „Svanin-
um deyjandi", hinum marg-
fræga eindansi sem snilling-
urinn Fokín samdi árið 1907
a vegum
J/e
IRÍNA TIKHGMÍRNOVA
og
GENNADÍ LEDJAKK
handa Önnu Pavlóvu og er
tengdur nafni hinnar óvið-
jáfnanlegu listakonu æ síðan.
Irína Tikhomírnova dansaði
„Svaninn deyjandi“ af þvílíkri
snilli að sumum mun hafa
vöknáð um augu, svo undur-
fagrar voru hreyfingar ama
og handa, svo innileg list
hennar og ljóðræn viðkvæmni;
seint munum við gleyma
þeirri stund er við sáum hið
fræga verk í fyrsta sinn á ís-
lenzku sviði.
Glæsileikf, fjör og þróttur
einkenndu næsta atriði, tví-
dans úr óperunni „Faust“ eft-
ir Gounod, þar nutu sín eigi
sízt ótvíræðar dramatískar
gáfur hinna ágætu lista-
manna. Þá dönsuðu þau Irína
Tikhomírnova og Gennádí Le-
djakk ,.pas de deux“ úr leik-
dansinum „Don Quixote“ sem
Pepita samdi endur fyrir
löngu við' tónlist eftir Mincus,
en það var einmitt Pepita sern'?’
gaf tvídansinum sígilda hið
þrískipta form sem hann hef-
ur enn í dag og þarna birtist
stílhreint og fagurt.
Síðari hluti leikskrárinnar var
helgaður rússneskum verkum
síðari ára og eru að vonum
ekki jafnþekkt utan Sovétríkj-
anna, en brot þessi nægja til
þess að sýna að sovétþjóðirn-
ar hafa ekki aðeins varðveitt
dýran og helgan arf fyrri
tíma og lyft til æ hærri full-
komnunar og þroska, heldur
skapa sífellt ný verk og glæsi-
leg, en hin mörgu og ágætu
tónskáld þeirra eru leikdans--
inum að sjálfsögðu hinn mesti
styrkur. Atriðið úr „Ösku-
busku“ Prokofjevs frá 1945
er mjög hugþekkt og skáld-
legt og ölluiji Islendingum
auðskilið, en snjöll ævintýri
eru ágætlega til þess fallin
að mynda uppistöðu 1 leik-
dönsum. Gennadí Ledjakk
sýndi eindans úr „Taras Bul-
ba“, nýlegum sovétleikdansi
og er efnið sótt til Gogols;
en atriði þetta sem sýnilega
á ætt sína að rekja til rúss-
neskra þjóðdansa vakti svo
ákafan og almennan fögnuð
áhorfenda að listamaðurinn
varð að endurtaka dansinn.
Síðustu dansarnir, „Melódía"
eftir Gluck og Vals eftir
Mosskovskí voru ef til vill ný-
stárlegastir í okkar augum en
vöktu auðsæa aðdáun, enda
birtist þar fjör og giettni og
upprunalegur þróttur dans-
endanna í sinni skírustu
mynd.
Ágætir listamenn íslenzkir
skemmtu milli atriða, Gísli
Magnússon, hinn ungi og
snjalli píanóleikari, Þorvaldur
Steingrímsson fiðluleikari og
Guðrún Á. Símonar söngkona,
og hlutu öll mikið lófaklapp
að launum og mjög að verð-
leikum. Undirleik annaðist
rússneski píanóleikarinn Abr-
Framhald á 8. síðu.

A Um EÆKUR og annáö *
Lundkvist ritar um íslandsferð í MT.
Sænska skáldið Artur Lund-
kvist, sem dvaldist hér á
landi í sumar, skrifaði eftir
heimkomuna fjórar greinar um
ferð sína í málgagn sænskra
sósíaldemokrata Morgon-Tidn-
ingen. Allar eru greinarnar frá-
bærlega vel skrifaðar og bera
með sér að höfundurinn er
athugull og víðförull ferða-
langur, sem kann að skyggn-
ast undir yfirborð hlutanna.
Nokkrar missagnir eru í grein-
unum, og þarf enginn að furða
sig á því, en þær eru fáar
og skipta ekki máli, hins vegar
hefur Lundkvist komið auga á
margt, sem fæstir sjá og við
heimamenn kannski sízt allra.
í fyrstu greininni — Bréf frá
íslandi, lýsir hann þeim áhrif-
um, sem hann varð fyrir af
íslenzkri náttúrufegurð, jöklum
og hraunum, hrikalegum auðn-
um og grænu grasi, sem er
„grænna en nokkurs annars
staðar“. Og hann lýsir Reykja-
vík, borg andstæðna, þar sem
mætast gömul fátækt og ný
auðlegð, fornt menningarsetur,
sem nú hefur fengið á sig
svip landnemabæjanna í hinu
villta vestri og sovézku Sí-
beríu. íslendingar mótast af
áhrifum bæði að vestan, aust-
an og sunnan, en rætur þjóð-
arinnar liggja djúpt í sögunni,
í aldalangri baráttu fyrir til-
verunni á þessari íshafseyju.
Lundkvist fer á Þingvöll,
kemur við í Hveragerði og
heimsækir Keflavík, hina
„alræmdu Keflavík, verstöð-
ina sem nú er orðin ame-
rísk atómstöð". Lundkvist þyk-
ir Bandaríkjamenn hafa ver-
ið heppnir í staðarvalinu, þessi
óhugnanlega lífvana auðn, sem
- Artur Lundkvist
er likust því að ógnir kjarn-
orkustríðsins hafi þegar dunið
yfir. Og hér hafast Bandaríkja-
menn við ásamt fjölskyldum
sínum einangraðir frá öllum
öðrum en gleðikonum og
stjórnmálamönnum, tveirri hóp-
um manna sem sumir gera
engan greinarmun á. Fyrir ts-
lendinga hlýtur dvöl Banda-
ríkjamanna í Keflavík að vera
undarleg öryggisráðstöfun,
segir Lundkvist: Hún er örugg-
asta leiðin til að gera ísland
að skotmarki fyrir kjarnorku-
sprengjur, ef styrjöld skellur
á.
^nnur grein Lundkvists seg-
ir frá ferð um Norður-
land. t-Iann lýsir íslenzkum
búskaparháttum og kemur
margt spænskt fyrir sjónir.
Þriðja greinin heitir Séníin í
Reykjavík — og segir þar frá
ýmsum nafntoguðum og ó-
nafngreindum mönnum. „Hann
var svo gáfaður, að hann fór
aldrei fram úr rúminu"; þetta
þykir Lundkvist lýsa vel ís-
lenzku viðhorfi til gáfumanna.
Það er alltof algeng skoðun á
íslandi, segir hann, að leggja
að jöfnu gáfur og sérvizku,
snilld og ófarir á vettvangi
lífsins. Halldór Kiljan Laxness
er undantekningin og hann
ætti að vera lýsandi fordæmi
fyrir aðra andans raenn ís-
lenzka; honum rriá líkja við
tré sem getur teygt lim sitt
hátt af því að rætur þess
liggja djúpt í jörðu. En íáir
virðast vilja eða vera þess
megnugir að fylgja honum e?t-
ir.
¥ undkvist segir í þessari
.C_i grein frá nokkrum íslenzk-
um rithöfundum og listamönn-
um, og þá fyrst frá Þórbergi
Þórðarsyni. „Hann er furðuleg
blanda af byltingarsinna og
dulspekingi, esperantista og
Framhald á 11. síðu.