Þjóðviljinn - 26.09.1954, Blaðsíða 5

Sunnudagur 26. september 1954 — ÞJÓÐVILJINN ■— (S
Fylgi Kommúiiistaflokks
Svíþjóðar jókst um 11%
f bæja- og sveitastjórnakosningunum í Svíþjóö um
síðustu helgi jókst fylgi Kommúnistaflokks SvíþjóÖar
um ellefu af hundraöi frá næstu kosningum á undan. Er
þaö mun meiri hlutfallsleg fylgisaukning en hjá nokkr-
um öörum flokki.
„Ofsóknaræðið í USA kostaði
nánasta vin minn lífið“
Endurminningai Trygve Lie um árin semt
hann var aðalritari SÞ komnar út
Endurminningar Trygve Lie um þau sjö ár, sem hanm
var aöah’itari SÞ, komu út í síðustu viku, samtlí'mis 1
Noregi og Bandaríkjunum.
í viðtali við danska blaðið
Land og Folk um kosningaúrslit-
in segir Hilding Hagberg, for-
maður flokksins:
Aftur í sókn
„Kommúnistaflokkurinn er aft-
ur í sókn. Atkvæðatala flokksins
Hilding Hagberg
hefur aukizt verulega iniðað
við kosningarnar 1952 og hlut-
deild hans í atkvæðamagninu
er orðin jafnmikil og hún var
1950. Nú fengu kommúnistar 4,9
% atkvæðanna en 4,3% árið
1952. í helztu iðnaðarborgunum
er atkvæðamagn flokksins orðið
meira en það var 1950.
Grýluáróðurinn
er orðinn máttlaus
Þýðingarmesta staðreynd
kosninganna er að andrúmsloftið
í stjórnmálunum hefur breytzt,
kommúnistaflokkurinn hefur
ekki einungis borið af sér lög
andstæðinganna heldur hrakið
þá á undanhald.
Lygarnar, rógurinn og grýlu-
áróðurinn sem beitt hefur verið
gegn kommúnistaflokknum, hafa
misst öll áhrif. Það hafa orðið
straumhvörf.
Átökin milli forsætisráðherr-
ans og yfirhershöfðingjans,
Nguyen Van Hinh, fara stöð-
ugt harðnandi, og virðist sá
síðarnefndi vinna á.
Herinn stendur óskiptur að
baki yfirhershöfðingjanum, en
ríkisstjórnin hefur aðeins hluta
af lögreglunni á sínu bandi. I
gær reyndi hún að afla sér
liðsauka með því að kalla til
Saigon flokk úr hersveitum
trúarflokksins caodai, en her-
inn stöðvaði flokkinn fyrir ut-
Þessar kosningar í Svíþjóð eru
enn eitt merki þess að sókn aft-
urhaldsins í VesturEvrópu er
að fara í mola. Svíþjóð er fyrsta
landið í Vestur-Evrópu — að frá-
teknum Ítalíu og Frakklandi,
þar sem aðstæðumar eru geró-
líkar — þar sem sókn aftur-
haldsins rann út í sandinn. Það
er greinilegt merki þess að rót-
tæk verkalýðshreyfing Vestur-
Evrópu á nýtt blómaskeið fyrir
höndum.“
Hagberg bendir á í viðtalinu
Atkvæðagreiðslan um trausts-
yfirlýsinguna fór fram í lok
umræðna ,sem staðið höfðu í
rúma þrjá daga og fjölluðu um
endurskipulagningu stjórnar
Scelba eftir afsögn Piccionis ut-
anríkisráðherra og þá jafn-
framt um Montesihneykslið,
sem var orsök afsagnarinnar.
Naumur meirihluti
í umræðunum hafði verið
deilt hart á ríkisstjórnina og
Scelba persónulega og var
stjórninni og honum gefið að
sök að hafa reynt að þagga
niður Montesihneykslið og
hilma yfir þá, sem brutu af sér
í sambandi við það. Atkvæða-
greiðslan fór þannig, að Scelba
hlaut stuðning 114 öldunga-
deildarmanna, en 97 greiddu at-
kvæði gegn honum.
Fékk ekki stuðmng allra
fulltrúa flokks síns.
Þessar atkvæðatölur þýða, að
nokkuð vantar á að Scelba
an borgina og rak hann aftur.
Var þetta gert með fullu sam-
þykki frönsku herstjórnarinn-
ar, sem sagði að koma caodai-
hermannanna til Saigon mundi
aðeins auka hættuna á blóðug-
um bardögum.
Herinn, öryggislögreglan og
hersveitir trúflokksins binh xu-
yen margfölduðu í gærkvöld
varðliðið í Saigon og þótti
líklegt að í nótt kynni að
kom til blóðugra bardaga milli
stuðningsmanna hers og stjórn-
ar.
að Folkpartiet, sem verið hefur
í óslitinni sókn undanfarin kjör-
tímabil, tapaði nú 125.000 at-
kvæðum eða tæpum sjöunda
hluta fylgis síns. Folkpartiet er
bojgaralegur lýðskrumsflokkur
svipaður Sjálfstæðisflokknum
hér á Xslandi. Helmingur af fylg-
ístapi hans fór til verkalýðs-
flokkanna en helmingur til
Hægriflokksins, sem er yfirlýst-
ur íhaldsflokkur.
„Það er athyglisvert", segir
Hagberg, „að Folkpartiet er sá
sænskra stjórnmálaflokka, sem
hlynntastur hefur verið aðild Sví-
þjóðar að Atlanzhafsbandalag-
inu. Ósigur hans er því ekki sízt
sár fyrir sænska A-bandalags-
sinna“.
tækist að fá alla fulltrúa flokks
síns, kaþólska flokksins, i lið
með sér, en flokkurinn á 116
fulltrúa í deildinni. Hins veg-
ar hafa 11 þingmenn auk full-
trúa sósíalista og kommúnista
greitt atkvæði gegn stjórninni.
Getur enn orðið stjórn hans
að falli
Enda þótt Scelba héldi þann-
ig velli, blandast engum hugur
um, að Montesihne.ykslið og þær
afhjúpanir sem af því hafa leitt
geta enn orðið honum að falli.
Það er minnihluti öldunga-
deildarinnar sem vottaði honum
traust sitt, og fréttaritari
Reuters í Róm símaði í gær,
að vaxandi ólga væri í öllu
landinu út af Montesihneyksl-
inu.
Þeir Nehru, forsætisráðherra
Indlands, og Sastroamidjojo, for-
sætisráðherrn Indónesíu, hafa
undanfarna daga ræðzt við í
Delhi. Viðræðum þeirra lauk í
gær og var gefin út sameiginleg
yfirlýsing að þeim loknum.
Kólombórikin á fund í
Djakarta
I yfirlýsingunni segir, að þeir
ráðherrarnir hafi orðið sam-
mála um að boða til ráðstefnu
hinna svonefndu Kólombóríkja
í Djakarta, höfuðborg Indónesíu,
á næstunni. Þessi ríki eru Ind-
land, Indónesía, Pakistan, Burma
og Ceylon.
Að þessum fundi loknum yrði
Lie hefur skýrt frá þvi að'
hann ætli að skrifa endurminn-
ingar sínar í þrem bindum. Hef-
ur hann nú byrjað á þeirri bók-
inni, sem síðust kemur í tíma-
röðinni, til þess að nota sér
sölumöguleikana meðan atburð-
ir þessara ára eru enn í fersku
minni.
Fær harða dóma
í mörgum norskum blöðum
hefur bók Lie fengið harða dóma.
Kvarta ritdómararnir yfir að
hann sjái varla heimsviðburðina
fyrir sjálfum sér. Bókin er full
af smásögum úr diplómataveizl-
um en minna skýrt frá gangi
mála, sem Lie hafði sérstaklega
góða aðstöðu til að fylgjast með.
Sjálfsmorð Abrahams Fellers
Eins og á embættisárum sínum
lofsyngur Lie stefnu Bandaríkj-
anna í heimsmálunum en áfellist
sovétstjórnina.
Þó kveður hann upp harðan
dóm' yfir Bandaríkjunum í einu
máli enda var þá nærri Lie
sjálfum höggvið. Er þar um að
ræða ofsóknir bandarískra
stjórnarvalda. gegn Bandaríkja-
mönnum í starfsliði SÞ, sem
urðu til þess að Abraham Feller,
einn af æðstu embættismönnum
SÞ, réði sig af dögum 13.
nóvember 1952.
Fórnarlamb
galdfaofsóknanna
„Abe Feller stóð mér nær en
nokkur annar að fjölskyldu
minni . frátaldri“, segir Lie.
„Hann hafði verið trúnaðarráð-
gjafi minn í sjö ár og varla íeið
sá dagur að hann kæmi ekki í
skrifstofu mína — venjan var að
boðað til ráðstéfnu fullvalda
ríkja í Asíu og Afríku til að
ræða um ráðstafanir til áð
tryggja friðinn í þéssum heims-
álfum.
*
Nehru á hugmyndina að slíkri
ráðstefnu og stofnun öryggis-
bandalags ríkja í þessum álf-
um og er hugmynd hans sú, að
ríkin í Asíu og Afríku eigi að
bindast samtökum' til að vega
upp á móti stríðsundirbúningi
Bandaríkjanna og leppríkja
þeirra í Ásíu. Alþýðu-Kína mun
vafalaust boðið að sitja slíka
ráðstefnu sem mun verða nýr á-
fangi í sókn friðaraflanna í
heiminum.
hann kom þangað oft á dag.
Alltaf þegar mest lá við var
Abe kominn, skjótráður, þag-
mælskur, fullur atorku og hug-
mynda. Eg dáði hann fyrir gáf-
ur og varð æ hlýrra til hans
vegna hollustu hans og skap-
gerðarþroska. Abe var tvimæla-
laust fórnarlamb galdraofsókn-
anna, næstum ómótstæðilegs
þunga æðisgenginna árás;a á
SÞ sem afturhaldið hélt uppi
og notaði sér til framdráttar15,
Fordæmið frá Mussolini
Feller fleygði sér út um glugga
á íbúð sinni á tólftu hæð, eftir
að Bandaríkjastjórn og óame-
rísku nefndirnar á Bandaríkja-
þingi höfðu lagt bandaríska
starfsmenn SÞ í einelti.
Lie segir: „Hann sá móðursýk-
isæði grípa menn i æðstu stöð-
um og breiðast út um allt lancl
sitt og troða undir fótum grund-
vallarreglur mannréttinda og
heiibrigðs réttarfars".
TRYGVE LIE
Þegar Bandaríkjastjórn þar
fram kröfu sína um að allir
Bandaríkjamenn í þjónustu SÞ
yrðu reknir ef stjórnmálaskoð-
anir þeirra væru ekki yfirvöld-
unum að skapi, fór Lie að leita
að fordæmum 'í sögu Þjóðá-
bandalagsins.
„Mér til skelfingar fann ég
ekki annað fordæmi en tilskipun
ítölsku fasistastjórnarinnar frá
1927, þegar Mussolini var að
reyna að liindra að ítalir sem
Framh. á 11. síðu,
E-tierssinsa vikið
ir slarfi
Mendés-France hefur vikið
fastafulltrúa Frakklands í At-
íanzbandalagsráðinu, Herve
Alphand, úr embætti. Alphand
hefur verið eindreginn stuðn-
ingsmaður Evrópuhersins, og
er það talin ástæðan til þess-
arar ákvörðunar.
Alphand var boðið sendi-
herraembættið í Kairó í stað-
inn, en hann hefur hafnað því
boði. Couve de Murville, sendi-
herrann þar, hefur tekið við
embætti hans.
Fulíur fjandskapur hers
og stjórnar í Saigon
Bao Dai geíur Ngo Dinh Diem bendingu
um að segja aí sér embætti
Bao Dai, keisari í suSurhluta Viet Nam, hefur leyst
Ngo Dinh Diem forsætisráölrerra frá hollustueið sínum
og þar með gefið honum vísbendingu um að segja af sér.
Scelbo hlcnil naumaxt
meirihluta á þingi
ÖidgnitgadeiIdÍB veitti honnm transi m@3 i 14:37
öldungadeild ítalska þingsins samþykkti í gær með
naumum meirihluta að votta stjórn Scelba traust sitt.
Indland ® g Indónesía
hoða tll irióarþings
¥ilja að fnlivalda rski Assu og Afnkn
stofnl með séi öiyggiskaitdalag
Forsætisráðherrar tveggja öflugustu Kólombóríkjanna,
Indlands og Indónesíu, gáfu í gær út sameiginlega til-
kynningu, þar sem lögð er áherzla á nauösyn þess, a.ð
haldin verði ráðstefna fullvalda ríkja Asíu og Afriku til
að efla friðinn í þessum álfum heims.