Þjóðviljinn - 12.11.1954, Side 6

■jg) — ÞJÓÐVILJINN — Föstudagur 12. nóvember 1954 --—
þlÓOVIUINN
Otgefandi: Sameiningarflokkur aiþýðu — Sósialistaflokkurinn.
Ritstjórar: Magnús Kjartansson, Sigurður Guðmundsson (áb.)
Fréttastjóri: Jón Bjarnason.
Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Bjarnl Benediktsson, Guð-
mundur Vigfússon, Ivar H. Jónsson, Magnús Torfi Ólafsson.
Auglýsingastjóri: Jónsteinn Haraldsson.
' Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustig
• 19. — Sími 7500 (3 linur).
Áskriftarverð kr. 20 á mánuði í Reykjavík og nágrennl; kr. 17
annars staðar á landinu. — X>ausasöluverð 1 kr. eintakið.
1 Prentsmiðja Þjóðvlljans h.f.
! Svikin í húsnæðismálunum
Tíð gerast nú orðið dæmin um það, að ráðandi ríkis-
stjórnir svíkist um að framkvæma löggjöf, er Alþingi
hefur samþykkt. Lögin um stofnlánadeild sjávarútvegs-
ins, sem oft hafa verið rædd hér í blaðinu eru eitt gieggsta
dæmi um þessa sviksemi. Annað dæmi, sem mjög snertir
hag almennings í landinu er meðferö þeirra ríkisstjórn er
með framkvæmdavald ríkisins hafa farið síðan 1947, á
húsnæðismálum þjóðarinnar og lausn þeirra stóru vanda-
mála. Eins og allir vita var í byrjun styrjaldarinnar víða
um land, en einkum í Reykjavík fjöldi heilsuspillandi
íbúða bæði í kjöllurum, háaloftum og jafnvel fleiri stöð-
um, þar sem grundvöllur var lagður að varanlegu heilsu-
leysi fjölmargra yngstu þjóðfélagsborgaranna.
En eftir styrjöldina bættust svo hermannabraggarnir
við. Hver einasti maður, sem opin augu hefur í þessum
málum veit að þeir hafa ekki einungis alla sömu galla
og aðrar tegundir heilsuspillandi húsnæðis, heldur eru
braggahverfin í enn ríkara mæli en þær ómenningar-
blettur á þjóðfélaginu, og hættulegri en flest annað til
að ala upp spillingu hverskonar í fari þess æskulýðs, sem
þjóðfélagið útskúfar til uppeldis í slíku umhverfi.
Árið 1946 voru samþykkt á Alþingi lög um útrýmingu
heilsuspillandi íbúða. Skyldu þau skapa samstillt átak
ríkis og sveitarfélaga til að afmá þann smánarblett af
þjóðinni, aö láta fólk í stórum hópum búa í heilsuspill-
andi húsnæði, sem einnig stofnar siðferðilegum þroska
barna og unglinga í beina hættu eins og braggahverfin
óneitanlega gera. Hefðu þessi lög verið framkvæmd, þá
hefði þessu mikla nauðsynjaverki verið lokið að mestu
eða öllu leyti. En reynslan hefur orðið sorglega bág í
þessum efnum.
Eftir nýsköpunarstjórnina kom stjórn Stefáns Jóhanns,
fyrsta stjórn Alþýðuflokksins á íslandi með þátttöku
íhalds og Framsóknar. Hún lét sig ekki muna um að
leggja þennan nauðsynlega lagabálk til hliðar án fram-
kvæmda á einum stafkrók hans.
Næst kom ríkisstjórn Steingríms Steinþórssonar með
þátttöku íhaldsins. Auðvitað hreyfði hún ekki heldur við
framkvæmd þessa máls. Því næst kom ríkisstjórn Ólafs
Thðl's með þátttöku Framsóknar. Og vitanlega varð
reynslan hin sama. Og enn eru braggarnir mannabú-
staðir. Ennþá elst fjöldi barna upp í þeim við skilyrði,
sem ógna líkamlegu heilbrigði og andlegum þroska.
En svo hefur virzt sem einstöku sinnum hafi stjórnar-
flokkarnir vaknað við illa drauma, sprottna af ótta viö
það, að svikin við málstað fólksins, sem þeir eiga þó völd
sín undir, mundu koma þeim 1 koll. Þá reyna þeir að fá
fólkið til að gleyma framkomu sinni, með því að fitja upp
á ýmsum sýndarúrlausnum, sem aldrei geta þó leyst
nema brot af því verkefni, sem úrlausnar krefst. Eitt af
þeim eru smáíbúðalánin. Þótt þau hafi reynzt sumum
hjálp, þá ná þau ekki nema til lítils hluta þeirra sem
þurfa, og einmitt allra sízt til þeirra, sem mesta hafa
þörfina. Og þegar óttinn magnast við að sú aðgerð dugi
ekki lengur til að halda niðri kröfum fólksins, þá skipar
Alþingi nefnd, sem á að taka þessi mál til „ýtarlegrar"
athugunar og skila tillögum þegar hún hefur lokið störf-
um.
Þannig er tekið hvert hliðarsporið eftir annað til að
draga eftirtekt almennings frá þeirri staðreynd, að svik-
izt er um að halda þá ákveðnu braut, sem Alþingi hafði
markað með ákveðinni löggjöf. Og íbúar bragganna og
annarra heilsuspillandi íbúða mega bíða og bíða.
Þessi sviksemi þriggja síðustu ríkisstjórna á fram-
kvæmd gildandi laga er fyrst og fremst látin bitna á
umbótalöggjöf þeirri, er Sósíalistaflokkurinn beitti sér
fyrir og fékk samþykkta, meðan hann hafði sterka að-
stöðu sem stjórnarflokkur. Enda var það fullkomlega vit-
að, að flest sú löggjöf var samþykkt gegn vilja afturhalds-
flokkanna, þótt þeir treystu sér ekki til að vera henni al-
gerlega andvígir. En þetta sýnir einnig að mál er til þess
komið, að almenningur svipti þá þeim völdum er þeir
liú hafa.
Fríoarhreyfingin og aBþýða Evrópu eiga
eftir að segja síðasta orðið
Kristinn E. Andrésson segir frá baráttu friðarhreyf-
ingarinnar gegn endurhervæðingu Þýzkalands
Framkvæmdanefnd Heims-
friðarráðsins var köllað saman
til skyndifundar í Vinarborg
dagana 4. og 5. nóv. s. 1. og
voru þar jafnframt mættir full-
trúar frá friðarnefndum allra
Evrópulanda, einn frá hverju
landi. Verkefni fundarins var
að undirbúa alþjóðafund
Heimsfriðarráðsins, en hann
hefst í Stokkhólmi 18. þessa
mánaðar, og þó fyrst og fremst
að ræða um þau nýju viðhorf
sem upp hafa komið í Evrópu
eftir að ráðherrar Vesturveld-
anna hafa lagt blessun sína yfir
endurhervæðingu Þýzkalands.
Fulltrúi íslands á þessum fundi
var Kristinn E. Andrésson, og
átti fréttamaður Þjóðviljans tal
við hann í gær um fundinn og
störf hans.
— Það var ánægjulegt að
sjá hvað fulltrúarnir mættu
stundvíslega til. fundarins, seg-
ir Kristinn í upphafi. Allir full-
trúar allra Evrópulanda voru
komnir til Vínar síðari hluta
þriðjudags 2. nóvember. Ég
flaug um Lundúni og Zúrich
báðar leiðir, Svíinn kom í vél-
ina í Zúrich, en Finninn, Dan-
inn og Norðmaðurinn komu til
Vinar hálftíma á eftir okkur.
Því var hægt að hefja fund að
öllum fulltrúum viðstöddum kl.
8,30 að morgni miðvikudags.
Gengu aðalstörf hans mjög
greiðlega og var þeim lokið á
einum degi. Á fimmtudag voru
aðeins útkljáð nokkur fram-
kvæmdaatriði.
— Hvað geturðu sagt mér
um fund Heimsfriðarráðsins í
Stokkhólmi?
— Sænska friðarnefndin hef-
ur allan veg og vanda af undir-
búningi hans. Er það auðvitað
geysilegt verk, þvi gert er ráð
fyrir að þangað komi ekki færri
en 400 manns frá öllum löndum
heims. Fundurinn verður hald-
inn á Skansinum, i miklu hring-
leikahúsi sem þar er. Verður
fundarhaldið allt auðveldara
vegna þess að Sviar munu ekki
meina neinum að koma til
landsins, en oft hafa slíkar
hömlur torveldað þing friðar-
hreyfingarinnar, og er þess
skemmst að minnast þegar
hætta varð við þingið í Sheff-
ield á síðustu stundu og flytja
það til Varsjövu. Rétt til þátt-
töku í Stokkhólmsfundinum
eiga allir fulltrúar Heimsfrið-
arráðsins og auk þess verður
boðið þangað allmörgum gest-
um. Eitt af meginverkefnum
hana verður að undirbúa nýtt
friðarþing þjóðanna, en það
verður haldið á næsta ári, og
að ræða hverjar ráðstafanir
beri að gera til að tryggja ör-
yggi Evrópu gegn endurher-
væðingu Þýzkalands.
— Og þið hafið rætt um end-
urhervæðinguna alveg sérstak-
lega á fundinum í Vin?
— Já, aðalstörf Vínarfundar-
ins voru að öðru leyti að ræða
ráðherrasamninga þá sem gerð-
ir hafa verið í Lundúnum og
París um endurhervæðingu
Þýzkalands. Það var sérstak-
lega athyglisvert að heyra um-
ræðurnar um þau nýju við-
horf sem upp hafa komið eftir’
þessa samninga, og ekki sízt
sjónarmið fulltrúa Frakklands,
Benelúxlandanna, Þýzkalands,
Póllands, Tékkóslóvakíu ftalíu,
og reyndar Norðurlandanna,
þeirra landa sem eiga mest
á hættu og þekkja gerst
Kristinn E. Andrésson
þýzkan hernaðaranda. Það var
sameiginlegt álit þeirra allra
að ef þjóðþingin fullgiltu þetta
samkomulag væri í því fólgin
geigvænlég hætta fyrir frið og
öryggi allra þjóða. Með þeim
aðgerðum væri skipting Þýzka-
lands staðfest, hervæðingar-
kapphlaupið magnað á nýjan
leik, fasistar Þýzkalands fengju
aftur frjálsar hendur til að
koma upp nýju og ágengu her-
veldi til að þjaka þýzkan al-
menning heima fyrir og undir-
búa styrjaldir við aðrar þjóðir.
Ráðherrar Vesturveldanna
hafa aðallega borið fyrir sig
tvennskonar rök: Annarsvegar
að það sé ekki hægt að koma
í veg fyrir endurhervæðingu
Þýzkalands; það myndi hervæð-
ast hvort eð væri, og þá væri
skárra að taka þátt í fram-
kvæmdunum og hafa eftirlit
með þeim. Hinsvegar að auð-
veldara væri að ná samkomu-
lagi við Sovétríkin og alþýðu-
ríkin í Austurevrópu um friðar-
mál og afvopnun eftir að búið
væri að endurhervæða Þýzka-
land. Auðvitað er hvort tveggja
helber falsrök. Frökkum og
Bretum er í lófa lagið að
hindra endurhervæðingu Þýzka-
lands og raunar hafa þeir enga
stjórn á vigbúnaði landsins
með samningum þeim sem nú
hafa verið gerðir. Þótt svo sé
látið heita í samningunum að
Þjóðverjar megi ekki framleiða
múgmorðstæki, svo sem kjarn-
orkusprengjur, þá er manni
spurn hvert eftirlitið verði og
hversu langt líði þar til næsta
spor verði stigið og framleiðsla.
þeirra einnig leyfð — á þeim
sömu forsendum: að annað sé
ekki hægt, framleiðslan verði
hafin hvort eð er. — Það er
ekki síðri fjarstæða að samtök
Vesturevrópuríkjanna um her-
væðingu Þýzkalands greiði fyr-
ir samkomulagi um Þýzkaiands—
málin og friðarmálin við Sovét-
rikin; því er öfugt farið. Ef
samningarnir verða fullgiltir,
hijóta þeir, eins og Mólótöff og
aðrir forustumenn Sovétríkj-
anna hafa lýst yfir, að tefja
um langa framtið sameiningu:
Þýzkaiands, hindra samkomu-
lag milli austurs og vesturs og
friðarsamninga um afvopnun-
armál. Það er ekki hægt að
gera hvorttveggja í senn að
vekja upp aftur þýzka hernað-
arandann, taka þátt í því að
hervæða fasistana af fullu
kappi — og þykjast á sama
tíma vilja semja um afvopnun.
— Fulltrúi Vesturþjóðverja
hefur verið á sama máli?
— Þeir sem eitthvað hugsa.
í Vesturþýzkalandi skilja þetta
manna bezt, endá eiga Vestur-
þjóðverjar sjálfir jafnvel allra
manna mest í hættu af þessari:
samningagerð. í endurhervæð-
ingu Þýzkalands^ felst ekki að-
eins að þar verði framleitt svo
og svo mikið af vopnum, heldur
er verið að koma upp nýju
hervaldskúgunartæki, eins og á
tímum fasismans. Takist þetta
verður allt frjáísræði gert út-
lægt í Vesturþýzkalandi, það
verður landráðasök að starfa
fyrir friðarhreyfinguna, og því
næst kemur röðin að verklýðs-
hreyfingunni eins og fyrrum.
Enda berjast sósíaldemókratar
Vesturþýzkalands og verklýðs-
hreyfingin af alefli gegn þess-
um áformum.
Fulltrúar Vesturveldanna í
Atlanzhafsbandalaginu þykjast
vera að undirrita sjálfstæði
Vesturþýzkalands og innlima
það í hinar svonefndu frjálsu
þjóðir, en í reynd eru þeir að
framlengja hernám landsins tii
1998, leggja ægilegar hemaðar-
byrðar á þjóðina, afnema frelsi
hennar í raunverulegum skiln-
ingi og ofurselja hana fasist-
um og stjórnendum gömlu
stóriðjuhringanna eins og á
verstu dögum Hitlers. Vestur-
veldin þykjast hafa komið ár
sinni vel fyrir borð, blásið lífs-
anda í hræ Evrópuhersins, vak-
ið upp þá afturgöngu sem á
næstu árum á að ríða húsum i
Vesturevrópu.
— En fer þetta nýja ráða-
brugg ekki eins og Evrópu-
herinn?
— Þetta samkomulag er
ekki enn gengið í gildi. Þing
þjóðanna eiga eftir að fullgilda
það, og nú er það brýnasta hlut-
Framhald á 9. síðu.