Þjóðviljinn - 23.03.1955, Blaðsíða 3

Mjövikudagur 23. marz 1955 — ÞJÓÐVILJINN — (S
Þetta er mynd af Gullfossi þegár hann kom til fslands fyrsta sinni. Hann er
flaggskip íslenzka flotans; og þeg-ar mikið þarf að hafa við á sjó á fslandl, þá
er Gullfoss kallaður tii: forsetasiglingar og þvíumlíkt. Á sunnudagsmorguninn lá
þetta fallega skip á legunnl í Keflavík og beið þess að nokkrir tilteknlr menn í
landi hefðu sig brott svo hægt yrði að fremja verkfalisbrot með vaming um borð,
En margt fer öðruvísi en ætlað er.
Sjötta vers í fyrsta kapítula
fyrstu Mósebókar hljóðar
þannig í Steinsbíblíu frá 1728;
,,Og Gud sagde: verde ein wt
(w:ú) þanen (festing) midt í
vötnunum og ad hun skilie i
millum vatns og vatns“. I tí-
unda versi er greint frá því
hvemig afskiptum skaparans
af vatninu lauk; þar segir:
„Og Gud kallade þad þurra
Jörd og vatnsens samansafn
kallade hann haf. Og Gud saa
ad þad var gott“.
Við vorum að lesa þetta yf-
ir kaffinu hjá honum Sigurði
Brynjólfssyni í Keflavík í >být-
ið á sunnudagsmorguninn.
Einn okkar hafði farið að
glugga í bókaskápinn hjá hon-
um; er hann hafði séð þar í
efri hillum nokkrar beztu bæk-
urnar sem út hafa verið gefn-
ar á Islandi síðustu tvo ára-
Guð er með oss
tugina, blasti þar við í neðstu
hillu fornleg bók ein — og svo
þykk að liennar líki finnst ei
um öll Suðurnes. Þetta var
Steinsbiblía. — „Guðmundur
Guðmundsson á þessa bóg
(svo) og er honum gefin af
föður móðir hans Magdalenu
Guðmundsdóttir vitnar
BSveinsson", stóð þar. Það
varð að samkomulagi að
biblían væri kvartmetri á
þykkt — í þessari frásögn.
Hitt fannst okkur verkfalls-
mönnum þó meira til um að
við fundum í þessari bók að
guð var með okkur. Við sáum
eins og hann að sú element-
anna sundurgreining sem hann
beitti sér fvrir í sköpunarvik-
unni var góð: væri ekkert
vatnsins samansafn mundi
kaffið koma með járnbraut.
frá Brasilíu og pósturinn með
bíl frá Skotlandi, og þá rnundi
verða torveMara að hevia
þetta verkfall með áranigri.
Það er auðveldara að hafa
hendur i h4ri skinanna fef
svo mn að orði kveða!). Nú er
að segia af því.
Gnllfoss hefur víst aldrei
komið til Kefiavíkur, en nú
hafði hann fengið þá flugu í
höfuðið fsvo baldið sé líking-
unni með hárið) að einmitt
þar og hvergi annarstaðar
skyldi hann skba upp póstin-
um að þessu sir ú, auk nokk-
urra fiskineta er skyldu hð'ð
að yfirvarpi. En verkfalls-
stjórnin komst á snoðir um
þetta; og kl. hálffimm '
sunnudagsmorguninn var
verkfallsleiðtoginn Ragnar
Gunnarsson sendur suður;
honum fylgdu átta menn, gal-
vaskir í kuldanum. Bryggju-
hausinn í Keflavík var fvrir-
heit ferðarinnar. Þar stigum
við út í gjóluna á nýlýstum
morgni. Það er engin „höfn
Skógnr
yfir hafinu
opna jepparóöuna, og verður
kalt og alvarlegt á 'oryggjunni-
‘ ð lokum þessir tveir
fulltrúar hins þrautreynda
vestræna lýðræðis á brott,
nema bílstjórinn hafði týnt
glotti sínu í vindinn: kannski
var of vont í sjóinn. Við sáum
þá ekki framar.
Svo sitjum við í bilunum
þar á bryggjunni fyrir miðja
ið hægt að skipa timbri upp úr
Gullfossi þennan sunnudags-
morgun í Keflavík. „Apparat-
inu“ í Reykjavík þótti vissara
að eiga ekkert á hættu — því
sitjum við hér í bílum á bryggj
unni, og yfir okkur drífur salt-
an úða með köflum. Það verð-
tir kalt, en brátt finnur Pét-
Hver skapaði
gulrófuna?
ur Hraunfjörð þann eina vísa
hitagjafa: hann fer að tala og
tala, von bráðar er hláturinn
farinn að sjóða niðri í okkur
hinum. Hann ræðir um Gerplu
og Butralda, og þykir Þorgeir
hafa farið illa út úr því máli.
Síðan víkur hann ræðunni að
því er Rússar s&ldu Banda-
ríkjamönnum Alaska. Það var
ljóta yfirgjónin, segir hann.
Hald’5 þið það væri munur
fyrir okkur að eiga þar land-
spildu núna. Síðan kemur sag-
an af manninum sem hafði
þetta orðtæki: Rétt skal vera
rétt og knapplega þó. Einu
sinni sendi Almenna mig hing-
að suður eftir, segir Pétur, að
stela rúllum undir slöngu á
loftpressu. En ég reyndist
enginn þjófur. Þeir segja að
guð hafi skapað alla hluti, en
þegar við gengum til spurn-
inga til séra Bjarna spurðum
frá náttúrunnar hendi“ í
Keflavík; hefur orðið að
steypta háan vegg upp áf
bryggjunni þeim megin er að
hafi snýr til að forða sjóunum-
að ganga yfir hana. Landmeg-
in lágu bátam’r í þéttri kös,
siglutrén eins og skógur vfir
hafinu. Það kom maður gang-
andi fram bryggjuna. Góðan
daginn, segir Ragnar við
hann: veizt þú til þess að það
eigi að sækja nóst út í Guíl-
foss nuna um s.iöleytið? Já,
Revkjaröstin n að fara, það
er báturinn sem ég er á, svar-
ar maðurinn, Er vkkur ekki
Ijóst að hað er verkfailsbrot ?
spyr Ragnar. Það veit ég ekk-
ert um, svamr maðurinn, ég
er sjómaður :ov ve;t ekk-
ert. um hað Áð h“im töluðum
erðum vindur hann sér um
borð.
T.itlu síðnr kémnr ieppi á
vettvang. Vinnuklæddnr mað-
• GloWð
sem ffritlist
ur situr við stýri, en við hiið
hans er lóðsinn Ragnar fer
til fundar við hí; við hinir í
humátt á eftir Maðurinn við
stýrið glottir horginmannlega
í byrjun: hann er umboðsmað-
ur verkstjórans hjá Eimskip
hér í Keflavík og ætlar ekki
að láta vaða ofan í sig. Hann
er kominn hér með hafnsögu-
mann að athuga leiðið út í
Gullfoss — það á að sækja
póstinn og nokkur net. Það
upphefiast viðræður um hálf-
morgunsól, og höfum gát á
mannaferðum. Ef allt væri
með felldu í íslenzkri verk-
iýðshreyfingu þyrftum við
ekki að sitja hér. En það er
sumstaðar pottur brotinn.
Náttúrlega eru það engin
vinnubrögð að Dagsbrún
þurfi að senda sína menn út
um land til að forða verk-
fallsbrotum — að réttu lagi
heyrir slíkt undir verklýðs-
félagið á hverjum stað. Mað-
urinn í bílnum sagði: Við
vinnum ef við erum beðnir um
það; þannig geta menn talað
glottandi á suraum stöðum.
Vmsir virðast ha!da að verk-
lýðshreyfingin sé eitthvert ó-
persónulegt apparat inni í
Reykjavík; en verklýðshreyf-
ingin er vitaskuld fyrst og
fremst verkamaðurinn, hvar
sem hann er staddur. Á laug-
ardagskvöldið hafði orðið dá-
lítil rimma í Keflavik út af
Dísarfellinu. Þar komu fram
bessi apparatssjónarmið
gagnvart verklýðshreyfing-
unnl; þau eru af því tagi að
væru þau látin gilda hefði ver-
við: Hver hefur skapað gul-
rófuna? Því gat hann ekki
svarað; að grafa fólk — það
er víst eina garðræktin sem
hann hefur stundað. En það
er sitt hvað að grafa gulrófna-
fræ í moldargarð eða lík í
kirkjugarð.
Yfir kaffinu hjá Sigurði
kemur það á daginn að mjólk
heitir kýrsaft á Suðurnesjum;
síðan fer hann að segja okk-
ur söguna af kauphallar-
braskinu á síldarbátnum fyrir
norðan sumarið 1935. Það var
Kauphallarbrask
í síldarbáti
lítil veiði og þeim mun meiri
tími til spilamennsku. Það var
spilað upp á eldspýtur. Brátt
þreyttust menn á að telja út
eldspýtnahaugana hverju sinni
og fóru að gefa út ávísanir
á þær í staðinn. Nú þom það
vitaskuld fyrir að menn létu
biða dögum saman að vitja
innstæðu sinnar; og þá gat
það viljað til að útgefandi á-
vísunarinnar hafði tapað öll-
um sínum eldspýtum til ann-
ars spilanauts í millitíðinni,
svo eigandi ávísunarinnar tap-
aði einnig sínu. Þannig spegl-
aðist fjármálalíf auðvaldsins á
litlum síldarbáti nyrðra eitt
sumar fyrir 20 árum.
Við höldum áfram að bíða,
og Sigurður Brynjólfsson hef-
ur slegizt í hópinn. Hvernig
er það nú aftur, gamla ís-
lenzka máltækið: hóflega
drukkið vín gleður mannsins
hjarta, segir Pétur. Ja, þeir
hafa það nú eftir Salómon,
svarar Sigurður. Það er ekki
ónýtt að eiga Steinsbiblíu, seg-
ir Pétur. Runólfur: Er ekki
'hægt að gera neitt nema
bíða? Sigurður: Það er ekk-
ert verið að gera, og þess-
vegna er ekki hægt að koma
í veg fyrir neitt. Svo sitjum
við þar á hæðinni ofan við
Magister
í bílaviðgerðum
bryggjuna, höfum bátaleguna
á vinstri hönd, Gullfoss beint
frammi. Vindurinn færist í
aukana er á morguninn líð-
ur; sjóinn fer að skafa, smám
saman gerast öldurnar þyngri
og lotulengri. Þær brotna
hvítu löðri inn með öllum
ströndum, — sjávarbakkinn
rís sýldur að baki. Gullfoss
heggur æ dýpra úti á legunni.
Þar er líka annað skip í þess-
um grænkandi sjó undir
hækkandi sól. Við spyrjum
heimamann einn hvaða skip
það sé. Það er víst Haskell,
segir hann. Þá rankar Pétur
við sér. Það er olíuskipið
sem Haukur Hvannberg
keypti, en þegar til kom var
það svo gamalt að íslenzk
skipaskoðunarlög léyfðu ekki
skráningu þess; þessvegna er
það alltaf skráð í lEnglandi.
Haukur Hvannberg er mikill
maður og sómi bifvélavirkja-
stéttarinnar: hann er sem sé
háskólagenginn í bílaviðgerð-
um í Ameríku. Eg lærði aft-
ur á móti aðallega í braggan-
um hjá Jóni Steinssyni.
Heimamönnum fjölgar óð-
fluga umhverfis bryggjuna og
þar í kring. Hér standa fisk-
vinnsluhúsin, og það er verið
að gera að fiski á þessum
helga degi. Fólkið drífur að
Suðurneskur
hælaburður
hvaðanæva, hverfur inn £
húsin, klæðist gulum olíu-
svuntum, tekur sér breddur í
hönd, sníður hausa frá bol-
um — kaldsamt verk í þessu
veðri. En hvað sagði ekki
Bjartur í Sumarhúsum: það
er ekki nema eins og hver
önnur helvítis sérvizka að
vilja endilega vera þurr;
þessu fólki þykir sama sér-
vizkan að vilja endilega að
sér sé heitt. Maður nokkur
kemur neðan bryggjuna með
herðatré undir hendinni, ann-
ar stendur undir gafli fiski-
hússins. Hann snýr við okkur
baki, en Sigurður Brynjólfs-
son slær því engu að síðurv
Framhald á 11. síðu.
mi'