Þjóðviljinn - 10.05.1955, Qupperneq 4

4) — ÞJÓÐVÍLJINN — Þriðjudagur 10. maí 1955
f
Sigtirðar Guðmaims Sigurðssonar,
murara
Táknið
Kæri vinur!
Tilefni þess að ég sendi þér
þessar línur er það að ég las
grein sem þú hafðir skrifað í
Morgunblaðið 1. maí sl., um
verkalýðsmál.
Ég skal segja þér alveg eins
og er: ég varð nefnilega dá-
lítið hissa á því að þú skyldir
fá rúm í því blaði, af því að
þú ert múrari, og svo var það
líka eitt atriði i grein þinni,
sem fjallar um endurskoðun
vinnulöggjafarinnar, sem ég
held að ég hafi ekki skilið
fullkomlega, sérstaklega þó
eftir að fulltrúar atvinnurek-
enda koma í löngum bunum
á eftir þér og gera þessa sömu
kröfu, með þvílíkum ákafa,
að það liggur við að þeir séu
búnir að ræna þig hugmynd-
inni. Ég hef heldur ekki orðið
var við það, að neitt hafi kom-
ið fram á opinberum vett-
vangi annað en greinin þín
í Morgunblaðinu, sem gefi at-
vinnurekendum ástæðu til
þeirrar fullyrðingar, að þjóð-
in krefjist þeirrar endurskoð-
unar, því svo mikið höfum við
lært af þessu 6 vikna verk-
falli, bæði ég og þú, að við
getum vist áreiðanlega verið
sammála um það, að ekki eru
þeir þjóðin.
Já, ég minntist á verkfallið.
Seint munu mér úr minni líða
•’ þessar vikur og sama býst ég
við að sé um þig. Þarna stóo-
um við saman hlið við hlið í
bækistöðvum Sveinasam-
bands byggingamanna, málar-
ar og múrarar, bersyndugir
kommúnistar og sauðfrómir^
Sjálfstæðismenn, eggjuðum fé-
' laga okkar og hverjir aðra
lögeggjan á að standa vörð
um hagsmuni stétta okkar
• og heildarsamtaka verkalýðs-
■ ins og varð þá ekki greint af
' orðum okkar eða athöfnum
! hvar í flokki við stóðum.
! Dag eftir dag og viku eftir
' viku rigndi yfir okkur ókvæð-
' isorðum í málgögnum þess
! flokks, sem sumir af okkur
! höfðu jafnvel haldið að væri
i flokkur allra stétta, enda þótt
' þeir hafi sennilega verið fleiri
sem hafi haft tilhneigingu til
' þess að halda því fram að
! hann væri það aðeins í orði og
! þó því aðeins að ekki stæðu
' yfir vinnudeilur. En hvað um
! það, ekki létum við það ráða
gerðum okkar og þó að sumir
okkar hafi máske verið haldn-
irir einhverjum meðfæddum
ótta við grýlur sem hafi orðið
þess valdandi að ekki hafi
allir treyst fyllilega þeim sem
stóðu með okkur, þá var eitt
víst: við vissum allir upp á
okkar tíu fingur hverjir það
voru sem stóðu á móti okk-
ur þegar Morgunblaðið og
Vísir voru búin að þera á
málara og þó alveg sérstak-
lega múrara slíkan óhróður
að naumast er vert að leggja
sig niður við að rifja hann
upp. Þá var lægst launuðu
stéttunum skýrt og skorinort
ráðlagt að losa sig yið slika
zaenn, að öönun kosti þurftu
þeir ekki að búast við því að
það yrði nokkumtíma samið.
Allt fór þó þetta á annan veg
en til var ætlast. Lægst laun-
uðu stéttunum varð það strax
í upphafi ljóst, að þessar
sundrungartilraunir aftur-
haldsins væru líka árás á þær
og okkur varð það deginum
ljósara að þeirra barátta var
einnig okkar barátta og þess
vegna reyndum við eftir
mætti, án tillits til þess hvar
í flokki við stóðum og án
þess að nokkur hreyfði mót-
mælum, að auka lið þeirra á
vegum úti, þar sem verkalýð-
urinn mætti svívirðilegustu á-
rásunum frá slagsmálaliði
Sjálfstæðisflokksins.
Eftir þetta fengum við marg-
ar nýjar nafnbætur i Morg-
unblaðinu og Vísi. Nú vorum
við orðnir þjófar og ræningj-
ar eða óaldarlýður sem læddist
að saklausiun vegfarendum til
þess að berja þá. Svo mikla
nautn töldu íhaldsblöðin okk-
ur hafa af þessum misþyrm-
ingum að skjólstæðingum sín-
um væri ekki lengur óhætt að
ferðast út fyrir borgina þrátt
fyrir það að þeir væru menn
friðsamir, þó þess væri revnd-
ar hvergi getio að þeir væru
að sama skapi hugaðir, nema
ef þ-ir væru nógu margir um
hvem óvin. Þess vegna spyr
ég þig, vmur, hvernig stend-
ur á því að þú, sem ert áhrifa-
maður í þinu stéttarfélagi,
þessu alræmda múrarafélagi,
og auk þess fullkomlega sam-
sekur um alla þá glæpi sem
verkalýðurinn var sagður hafa
drýgt, skulir á þriðja degi frá
því að vinnudeilan leysist, fá
rúm fyrir grein í Morgun-
blaðinu ?
Getur það verið að þeim hafi
fundizt þú gera sér greiða
með því að ympra á því að
það þyrfti að endurskoða
þessa teygjanlegu löggjöf og
þeir sæju sér jafnframt leik
á borði með það að færa hana
í það horf að hér eftir skyldi
það heita glæpur ef verkalýð-
urinn bæri hönd fyrir höfuð
sér í vinnudeilum?
Við, sem stóðum með þér í
vinnudeilunni, hefðum óneit-
anlega fagnað því meira ef
frá Morgunblaðinu hefði bor-
izt þó ekki hefði verið nema
ein rödd, sem hefði tekið inál-
stað verkalýðsins meðan á
vinnudeilunni stóð, en kannski
hefur þú ekki haft eins greið-
an aðgang að þessu blaði
þá. Hvað sem því líður þá er
það bara ekki mannlegt að
láta óuppdregnum ruddum líð-
ast það að sparka í sig eins
og hund og hlaupa beint í
fangið á þeim um leið og þeir
sjá upp á sitt óvænna og
reyna að gera við mann gæl-
ur til þess eins að freista
þess að hjálpa sér við það að
eyðileggja það sem áunnizt
hefur.
Vertu blessaður vinur. — Þú
sendir mér línu ef þú nennir.
Lárus Bjarnfreðsson.
Látum þá jórtra í
Þegar skráð verður saga
hernámsins verður eflaust oft
vitnað til greinar þeirrar sem
birtist fyrir nokkru í banda-
ríska tímaritinu Top Secret og
prentuð var upp hér í blaðinu
fyrir helgi. Hver gleymir t. d.
þessari mynd sem greinarhöf-
undur dregur upp af vonum
bandarískra hermanna annars-
vegar og veruleikanum hins
vegar:
„Hermennirnir komu von-
glaðir með hinu vingjamlega
fasi sem einkennir ameríska
hermenn, hvert sem loftslagið
er (!). Vasar þeirrar voru út-
troðnir af sígarettum, súkku-
lafti og tyggigúmmíi; þeir von-
uðust eftir að geta unnið vin-
áttu smápattanna og geta sjálf-
ir samlagazt íbúunum. Þeir
voru rólyndir, kátir og vin-
gjamlegir, en þeir mættu ís-
kaldri gestrisni, sem blés eins
og vindurinn frá Faxaflóa.
Menningarfrömuðimir gerðu
enga tilraun til að skapa vin-
gjarnlegt samband milli íbú-
anna og gestanna. Það var tek-
ið á móti Bandaríkjamönnum
með dauðaþögn og síðar með
opinberum fjandskap.“
Vonsviknu verndararnir urðu
þannig yfirleitt að jórtra tugg-
una sína sjálfir.
Þessi frásögn bandarísku
hermannanna er mjög keimlík
lýsingum þeim sem birtar hafa
verið um lærdóma þýzku naz-
istanna í Danmörku og Noregi
fyrstu hernámsárin. Einnig
þeim hafði verið sagt að þeir
færu sem „verndarar“ og það
yrði tekið á móti þeim með
ánægju og þakklæti. Einnig
þeir reyndu að troða vasana
fulla af góðgæti til þess að
fleka hrekklaus börn og kom-
ast þannig í tæri við íbúana.
En þeir fundu brátt að það
var nístingskalt í kringum
þá, engin sómakær maður vildi
hafa nokkurt samneyti við þá
— þeir áttu aðeins aðgang að
rónum, skækjum og hliðstæðri
tegund stjórnmálamanna. —
Bandarísku hermennirnir á
Keflavíkurflugvelli mega vita
það að þeir eru aðeins að fá
sömu kynni af sjálfsvöm her-
numinnar smáþjóðar.
Þau spaugilegu tíðindi gerð-
ust um helgina að Tíminn
komst að þeirri niðurstöðu að
Svipall skrifar:
ÉG HEF HEYRT marga tala
um það í seinni tíð, hvaða vit
væri í því, að vera alltaf að
byggja nýjar kirkjur, þegar
reynslan sýndi að kirkjusókn
færi alltaf dvínandi. Og kirkj-
ur þær sem fyrir væru stæðu
hálftómar, undir messum,
nema einu sinni eða tvisvar
á ári. Og virtist því meiri þörf
á að byggja yfir fólk, sem
ekkert þak hefur yfir höfuð
sér eða býr við húsakynni sem
ekki geta talizt boðleg skepn-
um, hvað þá mönnum.
Ég hef nú alltaf heldur leitt
hjá mér slíkt tal, því mér hef-
ur alltaf skilizt að geistlega
stéttin í landinu og jafnvel hin
verslega líka, hafi alltaf hugs-
að fyrst og fremst um þá
dauðu. — Þess vegna hefur
mér nú dottið í hug, að þeir
ætli hinum framliðnu auðu
sætin í kirkjunum. Og fer þá
skýringin á þessum miklu
kirkjubyggingum að verða
mönnum ljós.
Og nú á að fara að hressa
uppá þann gamla góða stað,
Skálholtsstað, og reisa þar
kirkju, guði til dýrðar og
mönnum til vegsemdar. Þegar
ég kom síðast að Skálholti,
fyrir nærri þremur árum,
sýndist mér gamla kirkjan
mjög hrörleg. Hliðar hennar
báðar bunguðu út, langt út
fyrir grunninn, sem hún átti
að standa á. Þetta minnti mig
á gömul fjárhús, sem ég sá
eitt sinn, hjá einum miklum
einrúmi
vanlíðan verndaranna væri af-
rek Kristins Guðmundssonar
utanríkisráðherra. Allir vita að
afrek þess manns hafa ein-
vörðungu verið i því fólgin
að reyna að hremma helming
hernámsgróðans og afhenda
hann Framsóknargæðingum.
Hinar margræddu girðingar
vekja aðeins hlátur íslendinga
og hernámsliðsins. Og ekki síð-
ur hinar alræmdu reglur sem
eru svo vesælar að ráðherrann
hefur ekki enn þorað að birta
þær. Enda skýrir bandaríska
blaðið Top Secret svo frá að
Kristinn Guðmundsson sé
„einlægur vinur Bandaríkj-
anna,“ enda þótt sú mannteg-
und sé mjög torfundin á þess-
ari „hrúgu af hraungrjóti."
Enda þótt Bandaríkjamenn
hafi beðið mikinn andlegan ó-
sigur fyrir íslendingum eru
þeir engan veginn uppgefnir á
því að reyna að „samlagast í-
búunum"'. Síðasta árið hafa
þeir grlpið til þess ráðs að
reyna að nugga sér utan í
líknarstofnanir, sem þeir vita
að njóta almennra vinsælda,
í von um að eitthvað af vin-
Framsóknarbónda. Þilið bung-
aði langt fram á húsahlað.
Það var að vísu nokkur kost-
ur, því húsrúmið stælckaði, en.
þröngt í húsunum. Hvort sama
gildir um kirk juna skal ég ekki
segja, en framsóknarstíll virt-
ist mér á hvortveggja.
í sambandi við þessar hug-
leiðingar, hef ég verið að virða
fyrir mér myndina af líkani
því, sem hin nýja Skálholts-
kirkja skal reist eftir. Og eft-
ir því sem ég virði þennan
stíl lengur fyrir mér, verður
mér það æ ljósara hversu
merkilegt tákn hann er fyrir
það þróunarstig sem kristin-
dómur og kirkja standa á í
dag. — En hvers vegna var
táknið reist á þessum stað.
Var það kannske táknrænt
líka?
Þótt kirkjuturaar hafi aldrei
verið neinir skýskafar liér á
landi, hafa þeir þó alltaf ein-
hverjir verið, og fyrst og
fremst sem tákn og leiðarvís-
ir fyrir syndum spillt mann-
anna böm, sem af þrjózku
sinni og fávísi hafa hugsað
heldur mikið um jörðina og
það sem henni fylgir.
Ef litið er á form eða kirkju-
byggingastíl yfirleitt, þá verða
turnarnir í vissum skilningi
nokkurs konar höfuð kirkn-
anna.
Á Skálholtskirkju á enginn
turn að vera. Kirkjan tekuí"
höfuðið ofan. Tuminn er sett-
ur niður á jörðina, aðskilinn
Framhald á 10. síðu.
sældunum lendi á þeim líka.
Bandarískar hemámshljóm-
sveitir hafa verið látnar loika
til ágóða fyrir barnaspítalasjóð
Hringsins, og á sama hátt hafa
hinir erlendu menn reynt að
troða sér inn í starfsemi
slysavarnafélaganna. Nú síðast
voru þeir látnir taka þátt í
sýningu Slysavarnafélags ís-
lands í Nauthólsvík í fyrradag.
Hafa þeir eflaust haft vasana
úttroðna af sígarettum, súkku-
laði og tyggigúmmíi, og
kannski hafa einhverjir þegið.
í sambandi við slysavarnar-
starfsemi minnist almenningur
hins vegar bezt „björgunarleið-
angursins“ fræga á Vatnajök-
ul, þegar slösuð þernan varð
að standa upp af sleðanum til
þess að hægt væri að draga
bandarísku „björgunarmenn-
ina“ til byggða.
Þess ber að krefjast að for-
ráðamenn Slysavarnafélagsins
og annarra hliðstæðra stofn-
ana hætti þegar í stað að láta
misnota sig í þágu hemáms-
ins. Þetta eru samtök sem
njóta stuðnings og styrktar
allrar þjóðarinnar — ekki sizt
þess mikla meirihluta sem ósk-
ar þess heitast af öllu að her-
námsliðið hypji Sig héðan sem
allra fyrst. Og það flýtir fyrir
burtförinni ef hermennimir
neyðast til að tyggja gúmmíiö
sitt í einrúmi.