Þjóðviljinn - 10.05.1955, Page 7

Þriðjudagur 10. maí 1955 — ÞJÓÐVILJINN — (7
Jón Sigurbjörnsson (Lesgate) og Gísli Halldórsson
(Tony Wendice).
Eftir skemmtiritum þeim að
dæma sem nú eru vinsælust á
landi hér og helzt í tízku, mætti
ætla að íslendingar vilji um
fátt annað lesa en sakamál og
afbrot, glæpi og aftur glæpi.
Veigengni bókmennta þessara
er alþjóðleg og uggvænleg í senn
og verður ekki rædd hér, enda
margþætt og orsakanna víða
að leita; en óhætt er unnend-
um þeirra og aðdáendum að
fagna „Lykli að leyndarmáli",
hinum víðfræga enska sjónleik,
hann svíkur engan. Leikrit þetta
var frumsýnt í London fyrir
þremur árum, ósvikinn glæpa-
reyfari og saminn til þess eins
að skemmta áhorfendum og æsa
hugann, en ber af flestum verk-
um sinnar ættar — þræðirnir
ofnir saman af hagleik og ærnu
hugviti, efnið æsilegt frá byrj-
un til loka, orðsvörin víða hnitti-
leg, tvíræð og fyndin og per-
sónur eðlilegiji, mannlégri og
mun hugtækari en gerist í
svipuðum leikum. Hér er ekki
að því spurt hver hafi ,framið
glæpinn, áhorfendur þekkja ill-
ræðismanninn allt frá upphafi
og fylgjast með vélabrögðum
hans, en hann heitir Tony Wen-
dice, kunnur tennisleikari sem
kvænzt hefur til fjár, viðfeldinn
og venjulegur maður á ytra
borði, en undir niðri útfarinn
og samvizkulaus níðingur. Hann
ákveðúr að ráða konu ’sína af”
dögum til þess að komast yfir
reitur hennar og stefnir mark-
vist að ódæðisverkinu, undirbýr
og þrauthugsar ráð sitt í heilt
ár unz allt virðist öruggt og
glæpurinn fullkominn, Lengur
skal sagan ekki rakin, en þess
má geta að hinn bragðvisi
þrjótur hittir fyrir jafnoka sinn
um ráðkænsku og hugkvæmni,
lögregluforingjann Hubbard,
einn af snillingunum frá Scot-
land Yard; en viðureign þessara
tveggja manna er þungamiðja
leiksins. Og oft veltir lítil þúfa
þungu hlassi — venjulegur lyk-
ill getur orðið harla örlagarík-
ur í lögreglumálum og hið
minnsta gáleysi valdið úrslitum.
Þeim sem lesið hafa glæpasög-
ur frá bamæsku veitist eflaust
auðvelt að greina alla þræði í
þessu margflókna sakamálí, þótt
okkur hinum gangi það miður;
eitt er vist, allir hafa af því
mestu ánægju.
Nýstárleg er sýningin á ýmsa
lund. „Lykill að leyndarmáli"
er fluttur af sjálfstæðum flokki
ungra leikenda undir stjórn og
handleiðslu Gunnars R. Han-
sens og frumsýndur í Austur-
bæjarbíói, húsi sem ekki hefur
áður, verið helgað annarri leik-
list en þeirri sem birtist á hinu
hvíta tjaldi. Sviðið er of lágt
sýningum, en Gunnari R. Han-
sen hefur þó farsællega tekizt
að leysa flestan vanda; ibúð
tennisleikarans er að vísu í
naumasta lagi á allar hliðar
og olbogarúmið þörfum minna,
heiti leiksins á íslenzku mjög
vel til fundið.
Segja má að Gísli Halldórs-
son beri að miklu leyti sýning-
una uppi, en hann leikur hinn
samvizkulausa þorpara af
myndugleik, festu og þrótti og
svo eðlilega að trúa verður at-
liöfnum hans: gervilegur mað-
ur og vel á sig kominn, þótta-
fullur nokkuð og ekki í öllu
geðfeldur þrátt fyrir alúðlegt
viðmót og örugga og hefiaða
framgöngu; ágæta vel lýsir
Gísli ótrúlegum fláttskap hans,
undanbrögðum og slægð.
Framsögn Gísla hefur ekki áð-
ur verið eins hnitmiðuð og skýr
þótt enn megi að finna. •—•
Andstæðing hans lögreglufor-
ingjann leikur Einar Þ. Ein-
arsson og er ýmsum þeim kost-
um búinn sem hlutverkinu
sæma — mjmdarlegur maður
og rólyndur, sviphreinn og
greindarlegur, sýnilega ráð-
vandur, lífsreyndur og verki
Leikflokkur undir stjóm Gunnar R. Hansen:
Lykill
að
leyndarmáli
eftir Frederíck Knott
en hún er vistleg og vel búin
og öllu komið fyrir af smekk-
vísi og-hagsýni. — Jafnvel þótt
tækni leikendanna og reynsla
sé dálitið misjöfn ber sýningin
góðan heildarsvip, enda er
Gísli Halldórsson, Jón Sigurbjömsson.
tíð hennar á sviðinu; í með-
förum hennar er frú Wendice
lagleg kona og mjög aðlaðandi
og hlýtur samúð áhorfenda.
Útlit og viðmót Knúts Magnús-
sonar hæfa vel reyfarahöfund-
inum ástmanni Sheilu; leikur
hans er þokkalegur, en of til-
þrifalitill og daufur, honum
tekst ekki að lýsa til hlitar
ást hins unga rnanns, né birta
skarpar gáfur hans. Loks er
Jón Sigurbjörnsson ieigumorð-
inginn Lesgate, og dregur upp
að á betra verður ekki kosið •—
fálátur maður, mikill að vall-
arsýn, dulúr i skapi og í engu
giftusamlegur.
Austurbæ^arbíó rúmar mun
fleiri áhorfendur en Þjóðleik-
núsið, sem kunnugt er, og var
hvert sæti skipað i salnum og
fögnuður og áhugi leikgesta
mikill og almennur; yndi
þeirra af sakamálasögum
leyndi sér hvergi. Leikflokkur-
inn ætlar að sýna „Lykil að
leyndarmáli“ víða um land í
Knútur Magnússon, Einar Þ. Einarsson, Helga Valtýrsd.
rnynd þessa ólánsmanns með
fáum og skýrum dráttum á svo
látlausan og sannfærandi hátt
sumar, ég óska honum góðrar
ferðar.
Á. Hj.
vanur. Einar er mjög geðfeld-
ur leikari á öruggri braut til
þroska, en skortir enn næga
tækni bæði um framsögn og
framgöngu, hinn ráðsnjalli lög-
reglumaður verður ekki nógu
hverjum manni skipað í hlut-
verk við sitt hæfi. Hófsemi og
nákvæmni einkenna leikinn og
hvarvetna birtist umhyggja og
örugg tilsögn hins vandvirka
leikstjÓFa; smávægilegar mis-
f ’iweiía
atkvæðamikill og myndugur í
höndum hans.
Helga Valtýsdóttir er eina
konan í leiknum, fórnardýrið
.Shejla Wendice. pg ,væri óneit-
anlega fróðlegt að sjá Guð-
fellur munu HK’erfa er frá líð- .björgu I>orþjamardóttur túlka
ur. Af eihstöJíBin hlutum sém ■; kvíða og angist þessarar grun-
vel takast má nefnfc bánatil- lausu konu sem dæmd er sak-
ræðið í öðrum þætti og sjálf , laus til dauða. Leikur Helgu er
endalokin, úhrifamesta atriði ekki tilkomumikill, en mjög
leiksins. Þýðing Sverris Thor- smekkleguj;, hófsamlegur tjig
író-gólfi. -enda aldrei ætlað'leik-'l’öðtö’éhs er hin nákvœmasia og skýr og spáir góðu um fram-
Morgunblaðið sver af sér
Heimdellmga!
íhaldiö er að vonum hrœtt við pá mynd sem al-
menningur fékk af starfsemi Heimdallar, fétags
ungra Sjálfstœöismanna, í verkföUunum. Það fé-
lag reyndi sem kunnugt er að skipuleggja óspekt-
ir á útifundi verkalýðsfélaganna, síöan réðust pess-
ir uppeldissynir íhaZdsins á skrifstofur og veitinga-
hús sósíalista að Þórsgötu 1 og að Þjóðviljanum,
köstuðu aur og grjóti og brutu rúður, gerðu að-
súg að lögreglunni pegar hún skarst í leikinn, og
einhverjar hetjur úr hópnum luku svo afreksverk-
um sínum um nóttina með pví að reyna að kveikja
í Þórsgötu 1. Morgunblaðið segir í gœr að aðsúgs-
lýðurinn og brennuvargarnir hafi ekki veriö „í
neinum tengslum við félagssamtök Sjálfstœöis-
manna í Reykjavík"! Er Morgunblaðið ef til vill að
panta nöfn? Þjóðviljinn hefur áður skýrt frá pví
að í hópnum voru synir ýmissa kunnustu for-
sprakka Sjálfstœðisflokksins, og pað er sjálfsagt
að birta nöfn peirra ef Morgunblaðið óskar eftir
pvi eöa aðstandendur pess œtla að fara að sverja
af sér syni sína.
Annars liafa árásarmenn og brennuvargar Heim-
dállar fengið opinberar pakkir fyrir afrek sín í hinu
aðalmálgagni íhaldsins, Vísi. 20. apríl s.l. birti
hktnn grein par sem komizt var svo að orði:
„Annars finnst mér petta atvik við Þórsgötu 1 sé
tálandi tákn um pað sem koma hlýtur. Börnin hafa
sýnt andúð sína á kommum og öllu peirra athœfi
á ápreifanlegan hátt, og ef œskan snýr við peim
baki, pá eiga kommar ekki mikla framtíð í pessu
landi. Það er við petta sem kommar eru nú hrœdd-
ari en nokkuð annaö. Nú vita kommar, að meira
að segja bömin hafa skömm á peim, enda hrópa
peir nú: skríll, skríll, til vesalings bamanna.,<
Fögnuður heildsaláblaðsins leyndi sér ekki; árás-
ir og íkveikjur eru pað „sem korna hlýtur<<. Og pað
er einmitt pessi leiðsögn sem Heimdellingar fá í
samtökum sínum pótt Morgunblaöið sé feimið við
að viöurkenntt bað opinbérléga.
.ÚCL&3-. stsutl m sm:): tu: