Þjóðviljinn - 07.08.1955, Blaðsíða 7

Þjóðviljinn - 07.08.1955, Blaðsíða 7
Sunnudagur 7. ágúst 1955 — ÞJÓÐVILJINN — (7 Hcms Kirk: ‘ 62. dagur arísk ofurmenni og drottna yfir heiminum. Líttu á stóru og sterku vinnuhendurnar þeirra. Þær eru skapaðar til að vinna heiðarlega vinnu en ekki til að drepa. — Þetta er allt svo hræðilegt, hvíslaði Sara. Maður er neyddur til að hata þá. — Nei, ekki þá, sagöi Grejs. Þeir eru sjálfir fórnardýr. Það eru ekki þeir sem vilja vera ofurmenni. Hamingjan 'góða, Sara litla, ég hef átt mikið saman viö mannfólkið að sælda á langri ævi. Og þeir sem voru raunverulegir óþokkar voru ævinlega með hvítar hendur. Þau gengu síðasta spölinn að skrifstofunni í rigning- unni, og Sara sá mann sinn standa við gluggann í skrif- stofu Tómasar. Andlit hans með reglulegu andlitsdrátt- unum var kuldalegt og sviplaust og hún hugsaöi: — Ef hann væri Þjóðverji, væri hann ofurmenni. Og hann er það þótt hann sé ekki þýzkur. Hann og ætt hans ■ hefur í margar kynslóðir haft vit á að fylgja hinum sterkasta að málum. Og nú er hann gramur yfir því að við pabbi skulum koma hingað, því aö hvaða erindi eig- um við óbrotna fólkiö á þennan fund? Vikadrengur hjálpaði þeim úr blautum fötunum, og Grejs gamli gekk rösklega á undan og opnaði af gömlum vana dyrnar. að. forstjóraskrifstöfunni ah þess að berja. Hann stóö um stund í dyrunum og synir hans spruttu á fætur. — Velkominn, kæri pabbi, sagði Tómas Klitgaard með uppgerðar innileik og breiddi út faðminn. Við vorum hræddir um að þú kæmir ekki. Veðriö er svo leiðinlegt. Og mömmu líður sæmilega? Og velkomin, Sara, það var 1 gott þú komst, þá erum við öll viðstödd. — Pabbi bað mig aö koma líka, sagði Sara og leit á Abildgaard. — Þú ert velkomin, innilega velkomin, en fegnastir enan við að sjá pabba hérna — í fyrsta skipti síðan þú ' dróst þig í hlé, kæri pabbi .... Hann lét móðan mása eins og hann ætti lífið aö leysa, meðan Grejs Klitgaard heilsaði rólega sonum sínum og tengdasyni. — Mér hefur oft flogið í hug að fara til þín og spyrja þig ráða um ýmislegt. En þú veizt sjálfur hvað umfangs- mikið starf fylgir stórum atvinnurekstri. Og mömmu líður vonandi betur .... það var einmitt þaö sem hún þurfti að komast út 1 kyrrð sveitanna. Fallegui' staður Hösterköb, svo hreinn og ósnortinn .... Abildgaard leit á hann með vott af fyrirlitningu í svipnum. — Ættum við ekki að snúa okkur að efninu, Tómas?, sagði hann. Faöir þinn hefur gert sér ferð í bæinn, fyrst og fremst til aö kynnast málefnum fyrirtækisins. — Já, auðvitað, sagöi Tómas Klitgaard. Viltu ekki fá þér sæti, pabbi, já þarna í stóra hægindastólnum, heið- urssætinu á skrifstofunni. Ég skal ekki vera langoröur, aðeins stikla á stærstu atriðunum til að þreyta þig ekki. Ef þú vilt fá sundurliðaða reikninga, geturöu aö sjálf- sögðu fengið þá senda...... Og meöan Tómas Klitgaard fletti reikningunum með titrandi fingrum, gaf hann skýrslu um tekjur og gjöld fyrirtækisins. Það voru háar tölur, gífuriegar upphæöir, og Grejs gamli hlustaöi á með athygli án þess að sýna á sér svipbrigöi. — Og hreinn hagnaöur? spurði hann. — Það er erfitt að segja um hann með vissu, sagði Tómas. Þú veröur áö athuga áð hluta af upphæðinni verður að telja varafjármagn, enn eru verk á döfinni sem halli getur orðið á. — Hafið þið ekki enn samning við Þjóðverjana um prósentur, spuröi Grejs. — Jú, að vísu........ — Hvernig ætti þá að verða halli á þeim? Þú ert tryggður í bak og fyrir. Má ég sjá þessi skjöl sem þú ert áð fitla við? 'Tómas Klitgaard rétti honum reilcningana og Grejsl las þá vel og vandlega. Hann var vanur því að fást við íiáár tölur, en þetta .... Hann starði byrstur á dálkana með sex stafa tölum. Svitinn spratt út á enni Tómasar Klitgaard. SÉO 1 MOSK\U Framhald af 5. síðu. um sjálfra sín með félögum sínum. En það er þetta sem þefur gerzt í Soyétríkjunum, framtak einstaklingsins marg- faldað með tugum milljóna. II En hvernig eru þá lífskjör manna, er spurt, hvernig ganga þeir klæddir, hafa þeir tíu milljónum rúblna. Þama var stanzlaus ös og það var auðséð að kaupgeta fólks var mikil. Fyrsta morgunin sem við komum þarna blasti við okkur á miðju gólfi löng biðröð, og það var auðséð að fólkinu í henni var mikið niðri fyrir; kona virtist hafa villzt út úr röðinni og hnakk- reifst við þá sem kyrrir stóðu. nóg að bita og brenna? Ef- yjg þumlunguðum okkur með- laust er vandhitt fólk a Moskvugötum sem myndi sóma sér vel á síðum tízku- blaða, fötin eru yfirleitt ekki vel sniðip. Þetta stafar af því að úrval er ekki nægilegt og eins af hinu að fólk hefur ekki gefið sér tima til að sinna smekkvísi í klæðaburði. Auk þess gerir fólk sér lítið far um að elta tízkubrögð þau sem breytast árléga á vesturlöndum. Karlmenn ganga yfirleitt í jakkafötum á okkar vísu, en buxurnar eru hólkvíðar að neðan og :það er mikil tizka að brjóta fram röðinni, forvitin að sjá hver sú vörutegund væri sem þvilíkur hörgull væri á í Sov- étríkjunum. Þegar við komum á raðarenda kom í ljós að það sem uppnáminu olli voru blúndur og knipplingar. Svip- að kom fyrir íslending sem heimsótti Sovétríkin fyrir nokkrum árum. Hann sá bið- röð fyrir utan verzlun og slóst i hópinn til að kynna sér hvað væri á seyði. Biðin varð alllöng, en þegar verzlun- in var opnuð kom í ljós að þar voru seldir páfagaukar og aðrir skráútfuglar. Ég hygg skyrtukragann utan yfit jakk- ag þessi dæmi gefi rétta mynd ann á þann úátt sem hér var ^ lifskjörum almennings; það kenndur ,yið Byron i eiiia tið Kvenfólk' gekk yfirleitt í lát- lausum sumarkjólum og sídd- in var i samræmi við kenning- ar New Look, þó mátti oft sjá aldraðar konur í síðum kjól- um á sveitavísu með skýlu- klút um höfuðin; konan sagði mér að kynsystur hennar væru yfirleitt vel búnar til fótanna og fallega skæddar. En hvað sem líður smekk- visi og tízku er hitt vist að fatnaður fólks gegndi prýði- lega því hlutverki sem fötum er ætlað, og það skiptir mestu máli fyrir þjóð sem gekk ber- fætt í lörfum fyrir nokkrum áratugum. Oft fylgdumst við með fólki inn í búðir til að sjá það kaupa, einkum í storverzlun- ina GUM við Rauðatorg. Þetta er geysimikið vöruhús á tveimur hæðum, og rúmast þar þrjátíu þúsundir manna i senn, gangarnir einir saman eru 5 kílómetrar á lengd en viðskiptin nema daglega yfir er enginn hörgull á nauðsynj- um þeim sem þar eru taldar brynastar, en ýmsar vörur sem flokkast mega til skemmtunar og munaðar og þæginda renna út jafnóðum og þær komá í verzlanir. Það er því fyrir löngu kominn tími til að Morgunblaðið breyti frásögnum sínum um hungursneyð í Rússlandi í það horf að sovétskipulagið sé að tortimast af skorti á blúndum og páfagaukum. Að sjálf- sögðu mætti breyta þessu á- standi með því að leggja á tolla og skatta og bátagjald- eyri, en ráðmennirnir kjósa heldur að hafa kaupgetuna feti framar en framboðið; það ýtir undir framtak einstak- linga þeirra sem s já um framleiðslu á þessum varningi. II ____________ Fyrsta morguninn sem við dvöldumst i Moskvu létum ■ við okkur berast með straumn- um frá Hótel Moskvu, upp á* elniilisþáíiiir v._ Handavinna og lita■ samsetning beinlinis ljótt og ósmekklegt. Þess vegna ætti maður aldrei að láta tilviljunina ráða, held- ur verja nægum tíma í að velja rétta liti og raða þeim saman um að vinna þeirra verði fal- á sem beztan hátt. Við höfum Flestar konur eiga öðru hvoru frístund, sem þær nota til að fást við handavinnu og þá taka þær fram sauma eða prjóna og gera sér að sjálfsögðu vonir leg og listræn. En þrátt fyrir mikla iðni og ótal nálspor er það alltof algengt að handa- vinnan sé langt frá því að vera smekkleg. Þegar við íhugum þetta nán- ar, þá hljótum við að verða sammála um það að það er til- gangslaust og í rauninni heimskulegt að eyða dýrmætum tíma og vinnu í verk sem aðeins verður sæmilegt eða jafnvel allar heyrt og ef til vill lesið heilmikið um litróf, andstæða liti, uppfyllingarliti og ýmsar samsetningar og við getum fræðzt enn meira með þvi að lesa bækur um litakenningar, en við gætum þess ekki ævin- lega að litir sem fara vel sam- an á pappír eða í garnhespum, Hta ef til vill'allt öðru vísi út Framhald á G. siðu. Rauða torg og inn í GUM. Mér fannst fljótlega að eitt- hvað nýstárlegt væri að ger- ast fyrir augum mér, eitthvað frábrugðið því sem tíðkast í höfuðborgum annarra stór- þjóða sem ég hef heimsótt. Og senn áttaði ég mig á því hvað þetta var. Þetta fólk sem gekk hér um breiðgötur milljónaborgarinnar, á aðal- torgi hennar og í stærsta vöruhúsinu var yfirleitt verkafólk og bar það með sér. Ef til vill þykja ísléndingum þetta litlar fréttir, en stað- reynd er þó að það er vand- hittur verkamaður á breiðgöt- um Parísar og Rómar og verzlanir þær sem þár standa eru einvörðungu sniðnar við þarfir og kaupgétu yfirstétt- arfólks. Fróðir menn segja að verulegur hluti Parisarbúa hafi aldrei litið augum Aven- ue des Champs-Elysées, fræg- asta stræti þeirrar borgar. En hér var auðséð að verka- fólkið átti þessa borg og vissi það; ýið sáum.það í verzlun- um ogó samkómusöhmf;- það sat í' dýrustu sætunúm í Stóra leikhúsinu og horfði á Ulan- ovu dansa. * Og þetta er ekki bugað fólk, það þekkir rétt sinn og mátt. Þetta birtist á spaugilegan hátt í umferðinni; við horfð- um oft á það með undrun og skelfingu hvernig fólk þyrpt- ist út á götuna þótt Ijósmerk- in sýndu rautt og bílarnir æddu. Þegar við spurðumst fyrir um það, hvernig á þessu hátterni stæði, var okkur tjáð að-í umferðinni ætti gangandi fólk allan rétt, ef slys yrðu hvíldi öll ábyrgðin á öku- mönnum. Ekki veit ég hvort þetta er hentugt fyrirkomu- lag, en það er einkar Ijóst dæmi um skýlausan rétt hins óbreytta borgara. Ekki virtist fólk heldur finna mjög mikið fyrir lög- regluríki því sem mjög er tal- að um. Eitt sinn sáum við lögregluþjóna reyna að koma í veg fvrir að manngrúi sem var að koma af íþróttakapp- leik gengi út á götu og hefti umferðina. Lögregluþjónarnir mynduðu keðju við vegbrún- ina, en það stoðaði lítið, fólk gekk á keðjuna og senn stóðu lögregluþjónarnir úrræðalaus- ir og fórnuðu höndum í þvög- unni miðri. Ekki veit ég held- ur hvort þetta agaleysi er til nokkurrar fyrirmyndar, e,n það ætti a.m.k. að segja Morg- unblaðinu sína sögu. Fólkið í Moskvu ber merki þess að það hefur unnið mik- ið, en það er elskulegt. glað- vært og innilegt i viðmóti. Maður -finnur fljótt að það er stolt af afrekum sínum, en það slakar ekki á klónni; það veit að enn verður það að takast á við stórfelld við- fangsefni. Það býr yfir sjálfs- trausti þeirra manna sem þekkja mátt sinn og megin og vita að rétt er stefnt. Það er engum efá bundið að það er ánægt með hlutskipti sitt, það hefur sjálft á takteinura þann samanburð sem áhrifa- ríkastur er og óvéfengjanleg- astur, reynslu og þróun fá- einna áratuga. Utgefandi; Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn. — Ritstjórar: Magnús Kjartansson, Sigurður Guðmundsson (áb) — Fréttastjóri: Jón Bjarnason. — Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Bjami Benediktsson, Guðmundur Vigfússon, Xvar H. Jónsson, Magnús Torfi Ólafsson. — Auglýsingastjóri: Jónsteinn Haraldsson. — Ritstjóm, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja :• Skólavðrðu- ^jg 19. — simi: 7500 (3 línur). — Áskriftarverð kr. 20 * mán. í.Rvík og nágrenni: kr. 17 annars staðar. —- Lausasöluvarð kr. 1. — Prentamiðja Þjóavjljans h-f þjðeviumii

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.