Þjóðviljinn - 21.08.1955, Blaðsíða 7

Sunnudagur 21. ágúst 1955 — ÞJÓÐVILJINN — (T
Hans Kirk:
Séð í Grúsáu
a'ðg-ang’ að benzíni, en Jóhannes, Evelyn og Emmanúel
urðu að fara með áætlunarbíl og lest.
— Pabbi er aö verða gamall, sagði hann. Upp á síð-
kastið sjást orðið á honum mikil ellimörk ....
— Þú ræðir vaxandi ellihrumléika hans með hæfi-
legum millibilum, sagði Abildgaard.
— Ég kann ekki að meta kaldhæðni þína, Þorsteinn.
Þú skilur ekki tilfinningar sonar gagnvart gömlum
föður, áhyggjur hans yfir vaxandi" ítökum ellinnar. En
hvað ég vildi segja, mér finnst pabbi undarlega hrana-
, legui' — eins og hann sé tilfinningalaus.
— Hann er hrjúfur í lund eins og sveitin sem hann
ólst upp í, sagði Abildgaard. Vesturjótland er harðbýlt
land og hann hefur stirða og hrjúfa lund. Þannig hefðir
þú sennilega orðið líka ef þú hefðir ekki í tæka tíð
verið fluttur í miídara loftslag og meiri velmegun.
— Þú hefur trúlega á réttu að standa, sagði Tómas
hugsandi. Hann er furðulega éinhliða, næstum þröng-
sýnn; í augum hans er aðeins til svart og hvítt, hann
þekkir ekki hin fínni blæbrigöi tilverunnar. Ekki heldur
í viðskiptalífinu.
— En sem betur fer gerir þú það, sagði Abildgaard,
og Tómas skotraöi tortryggnislega til hans augunum.
Stundum var honum ekki alveg grunlaust um að mág-
urinn væri að hæöast að honum, en arnarandlit Abild-
gaards var alvarlegt og sviplaust.
Já, viðskiptalífið! Það krefst hinna beztu hæfileika
mannanna, allrar þekkingar þeirra og snarræðis. Og
með hverri viku sem leið varð verksviö Klitgaards og
Sona umfangsmeira, Það átti að byggja stórkostlegt
loftvarnabyrgi í Álaborg og nú var byrjað að byggja
stóra flugvöllinn við Karup. Það var stórkostlegt verk-
efni, sem Kaas átti að stjórna, þegar hann kæmi til
baka hress og hvíldur eftir hið langa leyfi. Auk þess
yrðu sjálfsagt byggð hervirki hér á vesturströndinni og
ef til vill á Borgundarhólmi, en það var ekki fullvíst
enn, enda yrði nóg að gera fyrir fyrirtækið við Karup.
Það þurfti að semja og gera áætlanir, og þessir bann-
settir Þjóðverjar voru alltaf að breyta áformum sínum,
svo að þaö þurfti hvað eftir annaö að byrja að nýju.
En nú var verkiö hafið og straumur atvinnuleysingja
með poka sína á baki eða undir hendinni lá að nýja
vinnustaðnum. Fátækir menn eltu vinnuna yfir þvert
og endilangt landið af ótta við að verða sendir til Þýzka-
lands, kvíðandi um afdrif fjölskyldna sinna. Framfærslu-
skrifstofurnar vom búnar að harðlæsa dyrum sínum en
vinnumiðlunin hafði nóg að gera: Það er hægt að fá
vinnu, nú eru þeir byrjaðir í Karup, farið þangað ó-
hræddir, því að þeir þurfa mikinn mannafla! Nei, hér
heima er ekkert að gera sem gagn er í, takiö nú saman
föggur ykkar og hypjiö ykkur af stað!
— Við gætum ekið til Karup og séð hvernig þar lítur
út, sagði Tómas Klitgaard.
— Karup, þangað hef ég komiö sem ungur stúdent
í gönguför, sag'ði Abildgaard. Einkennilegt landslag,
dimmar heiðar og græni, frjósami dalurinn meðfram
ánni.
— Já, það er fallegt þar, samsinnti Tómas. Og sjálf-
sagt hefðir þú gaman af að sjá þennan fagra og sér-
kennilega stað aftur.
Framhald af 5. síðu.
ur það að sérgrein að fram-
leiða hverskyns rör, og
fimmtungur framleiðslunnar
fer út úr landinu, til alþýðu-
rikjanna og Argentínu. Þarna
væri eflaust tilvalið að kaupa
hitaveiturör handa okkur
Hlíðabúum og láta í staðinn
karfa þann sem nú fær að
synda óáreittur í sjónum um
sinn. Auk þess eru þarna ýms-
ar aðrar verksmiðjur í sam-
bandi við stálverið, koxdeild,
fjölþættur efnaiðnaður, og
verið er að gera sementsverk-
smiðju, áburðai’verksmiðju og
vélaverksmiðju; auk þess er
þarna að finna ýmiskonar
veri, en þarna var tæknin
komin í stað þrældómsins,
verkafólkið gat yfirleitt látið
sér nægja að stjórna vélun-
um. Sumar deildir versins
voru algerlega sjálfvirkar, og
þegar inn í heilabúið kom
blöstu við perur og takkar og
stimplar og lokar og mælar,
ljós kviknuðu og slokknuðu,
lokarnir hnykktust inn og út
án nokkurs mannlegs tilverkn-
aðar; í miðju herberginu sat
ung stúlka og las í ljóðabók,
•T
trúlega eftir Rústavelí.
Við spurðum um kaup.
Meðallaun eru 1000 rúblur á
mánuði en fara allt upp í
Gata í Kústaví. Ilúsin eru þeg-ar aíS hverí a bak við trjá-
gróðurinn, en fyrir tíu árum fundust þarna ekki nein
tré sökum vatnsskorts.
neyzluiðnað sem miðaður er
við þarfir bæjarbúa.
Við gengum þarna um verk-
smiðjumar góða stund og
fylgdumst með því hvernig
málmgrýti og brotajárni var
breytt í fljótandi stál, hvernig
það var hert og barið og
teygt og togað af tröllauknum
vélum. Sú var tið að ekki
gat erfiðari vinnu en í stál-
2500 rúblur við erfiða vinnu
og áliættusama og þar sem
mikillar kunnáttu er þörf.
Launin eru miðuð við ákveðin
lágmarksafköst en stighækka
ef farið er fram úr þeim. Eft-
ir fimm ára viimu fá verka-
menn 10% launahækkun. Þeg-
ar þeir eru orðnir 50 ára fá
þeir eftirlaun sem nema hálfu
kaupi, en mega vinna áfram
1 svunta
1 handklæði
1 lak
1 sængurver
dögum Viktoríu drottningar 1 vasaklútur
— Nei í sannleika sagt, kæri mágnr, mig langar ekki ’ hafa náð miklum vinsældum að ,1 skyrta
til að sjá hægstreyma Karup ána með flugvélar og her-1 nýju i Stóra-Bretlandi. Vin-
virki í baksýn. Þú mátt ekki gleyma því að ég er stjóm- j sældirnar eru svo geysilegar að
armeðlimur 1 náttúrufriðunarfélaginu. Auk þess er af ákveðnu mynstri hefur em
—\
Hveð er þvottúrínn 1
Fyrir þá sem senda að stað- ltg, og það væri gremjulegt að
aldri þvottinn í þvottahús get- þurfa að borga þvott á tíu kíló-
ur verið þægilegt að vita á að um þegar maður hefur aðeins
gizka hvað flíkumar vega, án sent átta kíló i þvottahúsið.
þess að þurfa að bregða þeim j Eftirfarandi tafla getur ef til
á vigt. Mörg þvottahús reikna vill komið einhverjum að gagni
verðið eftir þyngd og hafa á-
kyeðna lágmarksþyngd, t.d. 10
Blómateppi
Ullargólftejppi með blóma-
mynstrum sem vom í tízku á
— og það er hægt að áætla
þyngd á því sem ekki er talið
upp eftir töflunni:
varla skynsamlegt af okkur að koma til Karup að því
er virðist í skemmtiferð. Samgangur fvrirtækisins og
vamarliðsins verður eftir því sem unnt er að vera hóf-
legur og tongdur viðskiptunum. Það höfum við oft
talað um.
— Rétt. Þú hefur á réttu að standa. Ég á ekkert erindi
þangað heldur fvrr en í næstu viku, sagði Tómas Klit-
gaard. Við gistum á Árósum og snæðum saman nota-
lega fjöl«kvidumáltíð, og svo leggjum við af st.að snemma
1 koddaver
vegur ca. 300 g.
— — 200 -
— — 700 -
— — 1100 -
— 50-108 -
— — 200 -
— — 150 -
stærsta gólfteppaverksmiðja SÉ MIKII) notað af smjörliki
Bretlands selt meira en 320 þegar bollur eru steiktar, verða
kílómetra. Mynstrið hefur ekki þær stórar, hnöttóttar og létt-
verið tekið úr vefstólnum síð- ar.
an byrjað var að framleiða það j
árið 1947 og í þessi 7500 gólf- MEÐALSTÆItÐIN 24 er miðuð
teppi sem búið er að vefa með við brjóstvídd 90 sm, mjaðma-
þessu mynstri hafa farið á að vídd 96 sm og 170 sm hæð.
gizka 287.000 kílómetrar af ull- Mittið er 59 sm en reiknað með
argami. nokkrum aukasentimetrum.
og halda þá bæði kaupi og
eftirlaunum. Sumarleyfi er
einn mánuður, og mikill hluti
verkafólks fer þá á hvíldar-
heimili, að mestu leyti á
kostnað verksmiðjunnar.
En það þurfti ekki aðeins
að byggja verksmiðjur í
Rústaví, það þurfti einnig að
reisa heila borg, og hún er
risin, nýtízkuleg, fögur 'og
hagkvæm. Þarna þurftu menn
ekki að fást við syndir iið-
inna kynslóða, þarna voru
engir gamlir hjailar, engian.
úreltur þröngur miðbær —■
allt var hægt að skipuleggja
í samræmi við kröfur nútím-
ans. Göturnar eru breiðar,
mörg torg og garðar, smekk-
leg hús, flest þriggja hæða
há, en víða stórhýsi, verzlua-
arhús, menningarhallir, leik-
liús, 16 skólar, háskóli, hljóm-
listarskóli, verkfræðiskóli,
málmfræðiskóli, sjúkrahús,
barnaleikvellir, íþróttasvæði,
sundhöll. Það er hugsað fyrir
öllu, þegar í upphafi var á-
formað hvernig hægt væri að
reisa fyrirmyndarbæ, þar sem
séð væri fyrir þörfum íbúanna
á sem hagkvæmastan hátt og
ekkert slcorti.
10% húsanna eru einbýlis-
hús, sem verkamenn lia.fa
byggt og eiga sjálfir. Þeir
fengu allan efnivið að gjöf
frá verksmiðjunum og frá r:k-
inu 10.000 rúblur að láni með
lágum vöxtum og eiga þær að
endurgreiðast á 10 árum.
Önnur liús eru byggð af verk-
smiðjunni, íbúðir lianda fjöí-
skyldufólki, samvinnuhús
handa einstaklingum. Þar er
leigan ein rúbla og 30 kópek-
ur á fermetra af íbúðarrými,
að frátöldum göngum, eldhúsi
og baðherbergi. Fyrir raf-
magn eru greiddar 20 kópek-
ur á kíióvattstund og fyrir
vatn 30 kópekur á rúmmetra,
en vatn er leitt í bæinn 70
kílómetra vegalcngd frá upp-
sprettulindum. Öll hús í bæn-
um eni hituð upp frá einni
sameiginlegri miðstöð. Og svo
að haldið sé áfram að þylja
útgjöld skal þess getið að
lokum að verkamenn greiða
aðeins einn skatt og er hana
5-8% af launum, eftir því
hversu há þau eru.
B
.AÐ var minnisstætt að
'kynnast þessari ungu borg
og sjá hversu djarft er stefat,
kynnast framtíðinni í þessu
fortíðarlandi. En það kom
brátt í ljós hð Rústaví á sér
einnig fortíð. Ekki hafði ver-
ið grafið djúpt fyrir verk-
smiðju og húsum þegar komið
var ofan á forna borg, ogr
komust sérfræðingar að þeirri
niðurstöðu að þarna hefði ver-
ið mikil verzlunar- og sam-
göngumiðstöð í þjóðbraut milli
Evrópu og Asíu. En hún va.r
gereydd á elleftu öld í einni
af styrjöldum þeim sem löng-
um hrjáðu þessa þjóð. Svo á-
leitin er fortíðin að þegar
byggð var ný brú yfir Kúru,
sem rennur um borgina, fur.d-
ust leifar af gamalli brú alveg
á sama stað. En sízt harma
Grúsar það að vera minntir á
• fortíð sína við hvert fótmál;
öld fram af öld rómuðu þeir
forna söguöld í Ijóoi og söng,
og þeir vita að nú er risin
söguöld hin nýja; sú borg
sem tortímt var á elleftu ölá.
hefur verið endursköpuð.
Uieefandi: Sameiningarflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn. — Ritstjóiar: Magnús Kjarta»sson (áb), Sigurður Guðmundsson — Fréttarit-
fcliAJtftMBIB 111111 st'óri: Jón Bjarnason. — Blaðamenn: Ásmundur Sigurjónsson, Bjami Ber.ediktsson, Guðmundur Vigfússon, ívar H. Jónsson, Magnús Torfi
PPjPöwlWlMIWWi Ólaísson. — Auglýsingastjóri: Jónsteinn Haraldsson. — Ritstjórn, afgreiðsla, auglýsingar, prentsmiðja: Skólavörðustíg 19. — Sími: 7500 (3:
lí'iuc). — Áskriftarverð kr. 20 á mánuði í Reykjavík og Bágrenni; kr. 17 annars staðar. — Lausasöluverð kr. 1. — Prentsm. Þjóðviljans h.f.