Þjóðviljinn - 10.09.1955, Blaðsíða 7

Laug^rdagur 10. september 1955 — ÞJÓÐVILJINN — <7
(Niðurlag).
Yfir bverjum vixmuflofcki
stóðu SS-menn með blaðnar
byssur. Héldi einhver fangi
ekki þeim vinnuhraða sem
krafizt var eða sýndi þreytu-
merki var hann tafarlaust
skothm. Á hverjum degi var
þannig myrtur fjöldi vinnu-
fanga. Starfsreglur SS-manna
hvöttu jafnvel til morða.
Hver SS-maður fékk kaup-
uppbót fyrir að skjóta fanga
sem sveikst um. Fyrir að
skjóta fanga sem gerði til-
raun til að flýja fengu SS-
menn aukið frí. Höfðu SS-
menn það því oft að leik að
skipa fanga að hlaupa í ein-
hverja vissa átt og skjóta
hann síðan „á flótta“. Fyrir
hvem fanga sem þannig var
skotinn („auf der Flucht er-
schossen") fengu SS-menn
síðan sína umbun. — Fjöl-
margir fangar örmögnuðust
í þrælavinnunni í fangabúð-
unum og létust án þess að
nazistar þyrftu að hafa fyrir
því að skjóta þá. Það var
siður að vörubíll fór um
hvera vinnustað að loknum
vinnudegi og var hent upp
á hami líkum þeirra sem dóu
yfir daginn.
Byggt var sérstakt sjúkra-
hús og eldhús fyrir hundana
og grasflöt ræktúð í kring-
um hús þeirra. Svo rík um-
bvggja var höfð fyrir hund-
uninn að yfirmaður hunda-
eftirlitsins hótaði að segja af
sér er þak hundahússins lak
og töf varð á viðgerð á því.
Þóttist hann ekki geta tekið
á sig ábyrgð á því ef sjúk-
dómar brytust út meðal hund-
anna.
Ef borinn er saman að-
búnaður hundanna og fang-
anna í Oswiecim, þá verður
að segja að fyrir hundun-
um var hundrað sinnum bet-
ur séð.
Gólfið í skálunum var nið-
urtroðið moldargólf. Vatn
var mjög lítið og óheilnæmt,
sýklamengað mýravatn. Það
var því ekki að undra að
smitsjúkdómar og farsóttir
urðu skæðar meðal fanganna,
lungnabólga, taugaveiki og
berklar. Réðu farsóttir niður-
lögum ótaldra þúsimda og
tuga þúsunda fanga.
Fæðið sem fangamir nærð-
á dag en fengu um 1300.
Vannæringarsjúkdómar og
fjörefnaskortur komu þvi í
ijós hjá föngunum og sá
þrælkunin og hungrið fyrir
þvi að hver fangi lifði ekki
of lengi í fangabúðunum,
enda litu nazistar á hvem
fanga sem lifði af nokkra
mánuði í fangabúðunum, sem
Þjóf er stæli mat og tæki
upp húsrými er honum var
ekki ætlað.
Við komum i skála þar sem
var „sjúkrahús“ fyrir fang-
ana. Fyrst eftir að fanga-
búðirnar voru stofnaðar var
þar ekkert sjúkrahús til. En
siðan var því komið á fót,
en var þó aðallega ætlað til
„tilrauna" þar sem SS-læknar
og fulltrúar ,,vísinda“ Hitl-
ers notuðu fangana sem til-
raunadýr. Gerðar voru til-
raunir með geislalækningar,
blóðrannsóknir, tilraunir með
krabbamein og aðferðir til
vönunar. ,Tilraunadýrin‘ voru
aðallega konur af Gyðingaætt-
um. Er þær voru ekki lengur
taldar hæfar til frekari til-
Arnór Hannibalsson:
Heimsókn til
Ostviecim
Húsnæði það sem fangara-
ir bjuggu við í Oswiecim
hefði eitt nægt til að valda
hárri tölu dauðsfalla. I Brz-
ezinka (Birkenau) var föng-
unum kasað saman í timb-
ui'skálum af sömu gerð og
slegið var upp fyrir hross
þýzka. hersins. Þeir vora
byggðir þannig að slegið var
þunnum plönkxxm utan á
timburgx-ind, gluggalausir.
Þakið var úr timbri og tjöra-
pappa og lak hvenær sem
kom dropi úr lofti. I skálum
þessum vora iimréttuð svefn-
flet fyrir fangana. Vora það
bálkar, þrjár raðir hver of-
an á annarri, og hólfaðir nið-
ur. Sváfu fangarnir á berum
plönkunum og höfðu engar
dýnur undir sér. Skálar þess-
ir vora mjög gisnir og illa
hitaðir upp. 1 hverjum skála
var 300 föngum ætlað að
búa, en í rauninni var oft-
astnær troðið í hvern þeiira
1000—1200 föngum.
Samkvæmt skipun sem varð-
ust á var mjög lélegt, og lé-
legra en svo að hægt væri að
halda. kröftum á því. Helztu
matartegundiraar sem fang-
amir fengu vora þunn súpa
og brauð. Þó að skammtur-
inn sem ætlaður var hverjum
fanga væri smár þá minnkaði
hann enn meir við það að SS-
böðlamir stálu kerfisbundið
handa sér hluta fanga-
skammtsins. Þannig hefði
skammturinn, sem fangarair
rauna var þeim hent í gas-
klefana.
Á „sjúkrahúsi" þessu vora
engin lyf notuð nema aspirin
og önnur deyfilyf. Sjúkling-
arnir fengu sama fæði og
aðrir fangar. Sjúkraramin
vora kojur, slegnar saman úr
óhefluðum borðum. Voru
tveir og þrír sjúklingar látn-
ir liggja í hverri koju, alveg
án tillits til þess livaða sjúk-
dómi hver sjúklingur þjáðist
af. Sjúklingarnir sem á þessu
„sjúkráhúsi“ lentu höfðu
sjaldnast nokkra von um
bata, hver sjúklingur smit-
aði annan. Nazistalæknariiir
gerðu heldur enga tilraun til
að lækna sjúklingana. Aðal-
starf „læknanna“ var fólgið
í tilraunum með að drepa
fólk á eitri. I þessu skyni var
notað fenól, sem er mjög ban-
vænt eitur. Hinn dauðadæmdi
maður var settur í stól, að-
stoðaxmenn hans héldu hönd-
um hans, bundið var fyrir
augun. „Læknir“ stakk síð-
an sprautu í brjóst hans og
gaf inn skammt af fenóli í
hjartað. Fanganum var síð-
an hent inn í næsta herbergi
þar sem hann gaf upp and-
ann. Á þeiman hátt myrtu
„læknarnir" tugi þúsunda
fanga.
Nazistar brenndu líkum kvenna í Osviecim undir jólatré; það
var samskonar skap sem þurfti til að setja áletrunina Arbeit
macbt frei yfir höfuðinngangiim að þræla- og dauðabúðunxun,
því hún þýðir: Vinnan göfgar manninn.
veitzt hefur og gefin var út í
höfuðstöðvunum í Berlín, var
árið 1942 reist í Brzezinka
hundahús, ætlað fyrir 250 lög-
regluhunda. Vora veitt þar til
81000 ríkismörk. Hundahús
þetta var byggt samkvæmt
ströngustu kröfum heilsu-
verndar og ráðinn sérmennt-
aður dýicilæknir til að segja
fyrir um byggingu húss þessa.
áttu að fá innihaldið 2150
hitaeiningar á sólarhring, en
það sem þeir fengu í raun og
vera innihélt 1744 hitaein-
ingar og gildir þetta um þá
sem unnu erfiðisvinnu. Til
þess að halda heilsu og kröft-
um þarf erfiðismaðurinn að
fá 4000 til 5000 hitaeiningar
á dag. Þeir sem ekki erfiðuðu
áttu að fá 1738 hitaeiningar
Við skoðuðum svokallaða
Blokk 11 í þessum elzta hluta
búðanna. Þar fóru pyndingar
fram. Ef upp komst um ein-
hverja „yfirsjón" hjá einhverj-
mn fanga þá var hann tekinn
til þess að taka út refsingu
sína í Blokk 11. Þar era varð-
veitt ýms pjmdingartæki, t.d.
gálgatré, sem fangarair vora
hengdir í á höndunum
Nokkur hluti gervilimanna sem nazistar tóku af bækluðu og
örkumla fólki.
bundnum fyrir aftan
bak, bekkur sem fangarn-
ir vora lagðir á til hýðingar
o. s. frv. I kjallara þessa
húss voru píningaklefar,
hlaðnir úr múi'steini frá gólfi
og upp í loft, um 2 m á
hvern veg að innanmáli. Irm
í þessa klefa var troðið 6
manns, lokað þétt og engin
loftræsting. Þaimig voi'u
menn látnir dúsa heila nótt
eða lengur. Ekki var hægt að
setjast og andrúmsloftið varð
fyrr en varði súrefnissnautt.
Má nærri geta hvernig föng-
unum hefur liðið eftir næt-
urdvöl i þessum píningarklefa.
1 þessum sama kjallara
vora og fangaklefar. I þeim
vora gerðar fyrstu tilraunir
til þess að myrða fanga með
gasi. Var það árið 1941.
Gluggum var þá lokað þétt,
klefahurðimar opnaðar. Gasi
var síðan dembt á gólfið á
ganginum og gerði það naz-
istahermaður með gasgrímu.
Hljóp hann síðan út og lokaði
hurðinni út af ganginum þétt
á eftir sér. I þrjá daga vora
fangarnir kvaldir, en einungis
að þeim tíma liðnum gáfu þeir
síðustu upp öndina. Fangar
sem látnir vora taka líkin
út skýrðu frá þessu.
Þessi aðferð átti eftir að
verða höfuðaðferðin sem naz-
istar notuðu til þess að út-
lýma fórnardýrum sínum.
Þegar á árinu 1940 var byggt
lítið líkbrennsluhús í elzta
hluta búðanna og er það enn
varðveitt óskemmt. En er
fjöldamorð hófust á Gyðing-
um haustið 1941 hafði þetta
líkbrennsluhús ekki við, og
1942—43 voru fjögur lík-
brennsluhús byggð til viðbót-
ar í Brzezinka (Birkenau).
Líkbrennsluhús þessi gátu
breytt um 10.000 líkum í
ösku á sólarhring. En jafnvel
þetta dugði ekki til er morð-
æði nazista náði hámarki. Ár-
ið 1944 voi'u grafnar sex
geysistórar gryfjur í skóg-
inum þar nærlendis og lík
brennd þar stöðugt. I ágúst
það ár voru brennd að meðal-
tali 24000 lík á sólarhring.
Við skoðuðum rastir eins
líkbrennslulxússins í Brzez-
inka, en nazistar sprengdu
þau fjögur sem þar vora í
loft upp áður en þeir yfirgáfu
búðirnar. Það mátti þó gera
sér þess grein hvemig það
leit út, hvernig skipan þess
var þvi að veggirnir höfðu
einungis fallið saman. I öðr-
um endanum var svokallað
afklæðingarherbergi, var fólk
þar látið afklæðast og þvi
sagt að það ætti að fara í
bað til þess að þvo af sér
ferðarykið. Hverjum manni
var jafnvel fengin sápa við
innganginn til þess að fá hann
til að trúa öragglega á blekk-
inguna. Síðan var fórnardýr-
unum troðið imx í gasklefana.
Andrúmslofti var dælt út en
fólkið síðan myrt með svo-
kölluðu cyklon-gasi (hydrogen
cyanide, HCN).
Glögglega mátti sjá hvern-
ig líkbrennsluhúsin voru
byggð: Þykkir veggir úr
járnbentri steinsteypu. Leið-
sögumaður okkar benti á að
auðséð væri að hús þessi hafi
ekki verið byggð til skamms
tima heldur til að vera starf-
rækt um langa framtíð. Naz-
istar virðast hafa ætlað að
reka f jöldamorð eins og hvern
annan verksmiðjurekstur.
Meðan nazistar starfræktu
fangabúðimar í Oswiecim
strejnndu daglega járnbraut-
arlestir til líkbijennsluhúsanna
hlaðnar fólki sem má skyldi
út af yfirborði jarðar. Það
var ekki fyrr en á seinni
hluta árs 1944, er Sovéther-
inn nálgaðist Oswiecim að
draga fór úr múgmorðunum..
Þá vora allir myrtir í skynds
sem vitni gátu borið um gla:p-
ina, skjöl vora brennd, fang-
arnir sendir til annarra fanga
búða í Þýzkalandi. Meðal
þeirra var leiðsögumaður
okkar, Mikolajski. Hann var
sendur til Buchenwald, en
þaðan með öðrum föngum til
Magdeburg. Á leiðinni þang-
að tókst honum að flýja og
komst til stöðva herja Banda-
ríkjamanna sem voru }ar
nærri.
Um miðjan janúar 1915
yfirgáfu nazistar búðinur
og skildu eftir einungis 5COO
til 6000 sjúklinga, alla s.xr-
þjáða.
Þann 22. janúar 1945 tók
Sovétherinn f angabúðir: i a r
í Oswiecim á sitt vald.
Þennan dag sem við ís-
lendingarnir skoðuðum fanga-
búðirnar í Oswiecim fór þár
fram minningarathöfn um
alla þá sem létu þar lífið.
Var það fjöldi manns. Ávörp’
fluttu fulltraar nokkuirá
þeirra þjóða sem fangar.iir
i Oswiecim tilheyrðu. Grurid-
vallarhugsunina í ræðum a'l’va
þeirra sem tóku til máls í vá
láta í ljós með tveim orðui x:
Aldrei aftur! Það er heilóg
skylda allra þjóða að sa: x-
einast til þess að taka fri m
fyiir hendurnar á þeim s< m
nú í dag vilja endurtaka ail-
ar þær ógnir, þann hryllilega
glæp sem hér var framinn í
Oswiecim. Það er skylda allra
— ungra sem gamalla —•
Framhald á 10. síðu.