Þjóðviljinn

Dagsetning
  • fyrri mánuðuroktóber 1955næsti mánuður
    SuÞrMiFiLa
    2526272829301
    2345678
    9101112131415
    16171819202122
    23242526272829
    303112345

Þjóðviljinn - 04.10.1955, Blaðsíða 7

Þjóðviljinn - 04.10.1955, Blaðsíða 7
Þriðjudag’ur 4. október 1955 — ÞJ<»VILJINN — <7 r Jónas Arnason: Út á Stóra-Skæling, in. SÓL Við erum staddir á Hnjúknum nokkru fyr- ir sunnan Skarð, og þetta er 6—7 mínútna keyrslu fyrir inn- an Stóra Skæling. ívar setur í gang og kippir út á nafna. Trillurnar liggja hér á víð og dreif og menn bráka í óða önn, en fáir eru að draga. Þarna er Þorsteinn Einarsson á Ekru einn á báti. Þorsteinn talar frönsku efns og innfæddur, þvi að á sínum yngri árurn starfaði hann lengi á spítala- skipi sem Frakkar létu fylgja duggum sínum hér við Aust- firði. Duggumenn voru margir frá borginni Paimpol á Bret- agnéskaga og nefndu Aust- firðingar þá.Pompóla. Þeir töl- uðu gjarnan keltnesku sín á milli, enda kann Þorsteinn á Ekrti að telja reiprennandi upp að tuttugu á því tungu- máli. Skammt frá Þorsteini er Símon Eyjólfsson lika einn á báti. Sirnon er einn þeirra mörgu Norðfirðinga sem hafa kindur, og stund- ar því heyskap jafnframt handfæraveiðum á sumrin, og má mikið vera ef hann er ekki farinn að óska þess hann hefði heldur verið í landi í dag, úr því þorskurinn er svona tregur, e» þurrkiurinn hinsvegar orð- inn svona góður. Símon er líka meðhjálpari við Norðfjarðar- kirkju. Og þarna eru Ármann Sigurðsson og Þorvaldur Ein- arsson á Orminum langa. Við köllum trillu þeirra Orminn langa, vegna þess að hún er óvenjuleg í lögun og mjög löng. Og þama er Jóhann Elíasson og Færeyingurinn Hans Jakob frá Tjömevig. Hans Jakob er kom- inn yfir sjötugt, en reri oft frá Norðfirði þegar hann var yngri, og sem hann nú situr heima i Tjömevig í vor og hvílir sín gömlu bein, fréttir hann að þeir séu farnir að fá hann hér uppi, og þá halda honum engin bönd, og hann tekur sér fari með skipi til Norðfjarðar. Hann er orðinn dálítið slæmur í fót- um og situr við að bráka með færeyska húfu á höfði og gull- hringi í eyrunum. Gullhring- imir draga gigtina út úr iíkam- anum. Og þarna er ein trilla úr Mjóafirði og önnur af suð- urbæjum. Trillur út um allt. Menn bráka með ýjnsum hætti, sumir ótt og tífct og óþol- inmóðlega, aðrir hægt og há- tíðlega og draga færið langt inn í hvert skipti, enn aðrir kippa hendinni hátt upp og snöggt, svo maður heldur fyrst að þarna sé einhver kunningi að veifa til manns. Aðferðin er eins margvísleg og mennirn- ir sjálfir. Þó eru þess dæmi að mótast hafi í vissum byggðar- lögum föst og ákveðin hefð í þessu efni. Til dæmis hef ég heyrt að færamenn úr einu byggðarlagi hafi verið auð- þekktir á því að þeir kipptu færinu með ógurlegum krafti í boga út frá sér, og slógu sig síðan bylmingshögg í endann um leið og þeir slökuðu. Sögðu gárungarnir, að þar i sveit hefðu menn verið taldir því meiri færamenn sem þeir gengu með staerri marbletti á rassin- um. Við erum komnir út á Stóra- Skæling, og ívar stöðvar vél- ina, og við rennum. Hernaðar- flugvél kemur úr norðri og fer yfir okkur með miklum gný og heldur suður með landinu og hverfur. Nokkru seinna kemur hafsúla úr suðri. Hún flýgur fremur hátt og fer yfir okkur með taktföstum, ein- beittum vængjatökum og virð- ist, eins og hernaðarflugvélin, láta sig litlu skipta það sem gerist niðri á sjónum. Það er ekki orðið fátítt að sjá súlu hér fyrir austan, enda kvað hún vera farin að verpa í Skrúðnum. Hernaðarflugvélar sjást hér líka ailoft, enda kvað Ameríkaninn vera setztur að á Langanesi. Og loksins höfum við hitt í hann. Hann er að vísu ekki gráðugur í fyrstu, aðeins kind og kind, og fremur smátt, en svo dregur ívar einn sem er með óeðlilega stóran haus og litinn búk og kryppu upp úr bakinu, og slíkir fiskar nefnast seiðarar og boða góðan afla. Nokkru seinna hleypur á hjá okkur báðum, strax og við er- um í botni, og hvorugur okkar hefur fundið svona vel tekið á móti í alla nótt, þetta er bara sæmiiegt, nei, þetta er meira en sæmilegt, þetta er fínt, stór- fínt, þetta er ágætt, þetta er alveg eins og það á að vera; og þegar við höfum dregið upp er fjórhvítt hjá ívari, en þrí- hvítt hjá mér, allt fallegir fiskar. Við blóðgum þá, meðan færin renna í botn, og ristum þá líka á kviðinn, þvi þá eigum við ekkert eftir nema taka inn- an úr á leiðinni heim. Við lít- um yfir veiðisvæðið til að for- vitnast um hvemig hinum gangi, o'g þeir eru allir ýmist að draga eða renna. Svona hagar hann sér stundum hér fyrir austan; menn eru kannski búnir að skælast fram og aftur tímunum saman án þess heitið geti nokkursstaðar verði beins vart, en svo allt í einu gefur hann sig öran og ljúfan um all- an sjó. Já, þetta er eins og það á að véra. Miðrúmið tekur 400 kíló, og innan stundar erum við búnir að hálffylla það. Klukk- an tíu er komið upp undir þóftu, og það hijóta að vera 350 kíló. Okkur er báðum orð- ið mjög heitt, en hvorugur hef- ur þó farið úr peysunni, vegna þess að eitt sinn um daginn í samskonar veðri hittum við svona í hánn, og þegar við höfðum dregið hann dálitla stund, var okkur orðið mjög heitt og við fórum báðir úr peysunni, og þá tók samstund- is undan. Nú látum við peys- umar vera, þó að svitinn bogi af okkur, enda heldur áfram að hækka í miðrúminu. Það kemur steinbítur á hjá mér og gnístir framan í mig tönnum þegar ég tek hann innfyrir. En hann er sem betur fer laus á króknum og ekki mikil slysahætta að ná honum af, og ég fleygi þessu óargadýri ofan á fiskinn í rúminu. Þetta er býsna stór steinbítur, hringar sig eins og slanga með blóðhlaupin augu og bítur fullur heiftar og hat- urs í sporðinn á sjálfum sér. Það hendir ekki oft að menn dragi hér annan fisk en þorsk, stórufsi, og stundum talsvert af ýsu þegar líður á sumarið. Lúða er orðin sjaldfengin, þó menn drægju oft allmikið af henni áður fyrr, og fullyrða þeir gömlu sumir að þetta stafi fyrst og fremst af minnkandi kvænsemi meðal sjómanna. Það er nefnilega forn kenning, að menn dragi lúðu í réttu hlut- falli við afrek sín á sviði kvennamála. Og segir vinur minn Pétur Hoffmann Saló- monsson, að þetta sé ofur eðli- legt, því að þar sem fyrir sé heilbrigður lífskraftur, þangað sæki bæði lúðan og kvenfólk- ið. Annars hefur Pétur sagt mér mjög átakanlega sögu sem sýn- ir hve grimmum örlögum trú- in á óskeikulleik þessarar kenningar getur valdið. Ég hitti Pétur eitt kvöld í fyrrasumar vestur í Selsvör þar sem hann stóð við húsið sitt og greiddi hrognkelsanet upp á suðurvegg þess; sólin var að setjast og varpaði töfrageislum yfir speg- ilsléttan Faxaflóa, og þessi rómantíska stemning leiddi hugann að ástinni og hinum órannsakanlegu vegum hennar. Þá sagði Pétur mér þessa sögu. f verbúð einni var ráðskona ung og fönguleg. Ráðskona var fylgikona formanns. Dag nokk- um veiktist einn af hásetum formanns, og verður formaður að róa tvo róðra án hans, en háseti liggur heima í verbúð á meðan. Svo hressist háseti og er fær til sjósóknar á ný. Nú róa þeir á miðin, og renn- ir háseti færi sínu, og slíkt hið sama félagar hans. En ekki hefur háseti fyrr rennt en hleypur á hjá honum, og dreg- ur tvær vænar lúður. For- mann setur dreyrrauðan, en segir ekkert. Nú rennir háseti í annað sinn, og dregur aftur tvær lúður, sýnu vænni en hin- ar. Formaður verður nábleikur, og þegir þó enn. Nú rennir há- seti hið þriðja sinn, og fer hér sem fyrr, að hann er þegar i fiski, og dregur nú á öðrum króknum fimmtu og stærstu lúðuna, og er þetta flakandi lúða, en á hinum króknum er steinbítlir. Hinir hafa ekki orð- Formaður stendur nú nokkra hrið hreyfingarlaus og bítur á jaxlinn og kreppir hnefana, og sjá hásetar kjálkavöðvana hnyklast og standa út í húð- ina, svo sem væru þeir bill- jardkúlur, en neglurnar á hönd- um mannsins hvítna. Síðan snarast hann inn í stýrishús og fyrirskipar að setja vélina í gang og keyrir þegar fulla ferð í land. Þegar í land er komið, gefur formaður sér ekki tíma til að fyrirskipa að stöðva vélina né heldur binda bátinn, en stekk- ur tafarlaust upp á bryggju og upp i verbúð, þar sem ráðs- konan er sem óðast að skúra gólfið. Formaður spyrnir fæti við fötunni, svo að hún veltur um koll, og ávarpar ráðskonu svofeildum orðum: „Þú hafðir tiltrú mína, vesæl kona, en tryggð þín reyndist skólpi því lík sem hér rennur niður um glufur í fúnu timb- urgó.lfi.“ Ráðskona segir við formann, hvort hann sé orðinn vitlaus, með leyfi að spyrja. Formaðuí segir að ráðskona hafi hatt framhjá sér með háseta meðan hann lá í landi og lézt vera sjúkur. Ráðskona spyr um sannanir„ Formaður segist hafa þær sannanir sem ekki verði hrakt- ar, háseti hafi dregið fimm lúður, hverja annarri stærri, á meðan hinir fengu ekki bein úr sjó. „Og væri réttast ég léti þig kenna á hnefum minum, flagð- ið“, segir hann. „Og hýpja þig á brott héðan hið bráðasta.'1 Fær ráðskona engri máls- vörn við komið, en verður að taka saman pjönkur sínar taf- arlaust og fara. Og situr for- maður eftir fylgikonulaus, og verbúð hans ráðskonulaus, og hann sjálfur og hásetar hans þjónustulausir. Hitt er þó verra, að formað- ur hættir nú sjósókn með öllu, þó að þorskafli glæðist mjög á miðum, en situr um kyrrt i verbúð sinni, og dregst ekki upp úr honum orð. Fær síðan tilfelli og leggst í rúmið. Og eina nóttina stekkur hann út á nærbuxunum, og finnst loks eftir langa ieit uppi í fjalli, þar sem hann liggur með rauð- an klút f.vrir andlitinu, tilbú- inn að deyja. Jafnaði formaður sig ekki fyrr en að tveim mánuðum liðnum. Var þá útgerð hans komin á hausinn, og búið að selja bát hans á uppboði, og töpuðu hásetar hans þar öllum hlut sínum. „Og því segi ég þaði" sagði Pétur er hann var búinn að rekja þessa raunasögu til enda. „Þó lúðan sé fallegur fiskur og bragðg'óður, og ágæt í súpu, og seljist á tólf krónur kílóið hjá Jóni og Steingrími, þá er ekki þar með sagt að hún sé alltaí gæfufiskur." Við ívar erum búnir að fylla miðrúmið og farnir að draga í skutinn. Það er komið fram vf- ir hádegi, og helzt ennþá sama renniblíðan. Við heyrum atlt í einu buslugang fyrir horð- an okkur, og þarna eru fir.urj höfrungar að leika sér í logn- inu. Þeir koma upp í fallegr-m bogum hver á eftir öðrurn nreð sólina glampandi á svörti m bökum. Þeir virðast vera í ejt- ingaleik. Þeir stefna suður, í áttina til okkar. Þegar þeir em komnir alveg til okkar, hæ: ‘a þeir leiknum og staldra við„ eins og þeir séu að athúga trilluna, en fara síðan nokkra hringi kringum hana, sunhr réttsælis, aðrir rangsælis. Við heyrum greinilega hvernig þeir blása í hvert sinn sem þe;r koma upp. Við sjáum líka hvernig' þeir synda rétt untíir yfirborðinu. Einn þeirra strýkst við bóginn á trillunni. Svo eru þeir orðnir leiðir á okkur og halda áfram suður og inn. 'óg leika sér líka dálitla stund við Þorstein á Ekru og Símon með- hjálpara. Hann fór að tregast. þey r leið að hádegi, og nú er mik u minna af honum, en nætingv. r þó. Við höfurn fengið um 6> 0 kíló, og trilian er sigin. Þe'.ta er ein minnsta trillan á Norð- firði. Þeir eru farnir að kíppa sum- ir. Kristinn, faðir ívars, keyrír framhjá okkur. Sigurður Jóns- son, sem var bræðslumaður á Framhald á 9. síðu.

x

Þjóðviljinn

Gerð af titli:
Flokkur:
Gegnir:
ISSN:
1670-3928
Tungumál:
Árgangar:
57
Fjöldi tölublaða/hefta:
16489
Gefið út:
1936-1992
Myndað til:
31.01.1992
Útgáfustaðir:
Efnisorð:
Lýsing:
Dagblað, málgagn kommúnista, síðar sósíalista
Fylgirit:

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað: 223. tölublað (04.10.1955)
https://timarit.is/issue/215381

Tengja á þessa síðu: 7
https://timarit.is/page/2772016

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.

223. tölublað (04.10.1955)

Aðgerðir: